| - ê(r)gestere, adv.
- ê(r)gesterên, adv.
- ergî
- ergida
- êrgirida, st. f.
- êrgirîg, adj.
- ergirôn
- êrgiziug, st. n.
- ergrehtin
- erhaban
- erhaebbien
- êrhaft, st. n. ?
- êrhaft(i), adj.
- êrhaftî, st. f.
- êrhaftida, st. f.
- êrhaftlîh, adj.
- êrhafto, adv.
- erh’anbrat
- erhasnota
- erhberi
- êrhelî, st. f.
- êrhina, adv.
- erhtbere
- erhtbibunga
- erhtlikon
- erhugin
- eri
- -êri, adj.
- eribethoon
- eribin
- eribun
- erico
- ericohen
- erida, as. st. f.
- -êrida, st. f.
- erien, red. v.
- erren, red. v.
- ir-erien, red. v.
- ir-erren, red. v.
- erigen
- Erigone
- erila, st.
- erilîn, adj.
- erilnboum, st. m.
- erin, st. n.
- êrîn, adj.
- êrî(n), st. f.
- erna, st.?
- erinchruch
- eringeoz
- eringreoz, st. m.
- eringrif
- erinhaven
- erintwrz
- erio, sw. m.
- eriꝑe
- êriro, adj.
- êrirôn, adv.
- eris
- erisip
- erislo
- erisporinni
- êrist, adv.
- êristboran, adj. part. prt.
- êristboranî, st. f.
- eristebor
- eristeborns
- êristî, st. f.
- êristlîk, as. adj.
- êristo, adj.
- êristuuerlte
- erit
- Erithrea
- erito
- Eritonon
- eriualcho
- eriuit
- eriunga, st. f.
- errunga, st. f.
- eriwiz
- erkan, adj.
- Erkanbald
- Erkanberaht
- erkanbruoder, st. m.
- Erkanrât
- erkip..han
- erl
- erl
- erla
- erlains
- erlboum, mhd. st. m.
- erle
- erlebm
- êrlîh, adj.
- êrlîhhî, st. f.
- êrlîhho, adv.
- erlin
- erlinc
- erline
- erlinc, mhd. st. m.
- erlisbō
- erlizber, mhd. st.
- erlizboum, st. m.
- erll
- erln
- êrlôs, adj.
- êrlôsî, st. f.
- êrlôsida, st. f.
- êrlôso, adv.
- erlunbn
- erm-
- Ermafroditum
- Ermanrîh
- ermberg, as. st. n.
- ermbeg
- ermel
- ermen, sw. v.
- fir-ermen, sw. v.
- ir-ermen, sw. v.
- ermisohthen
- ermoaey
- Ermon
- ern
- ernalch
- ernimânôd, st. m.
- ernl
- ernust, st. f. n. m.
- ernus
- ernustahfto
- ernusthaft(i), adj.
- ernusthafto, adv.
- ernustlîh, adj.
- ernustlîhho, adv.
- ernuz
- ero, st. m.
- ero
- ero
- êrôn, sw. v.
- gi-êrôn1, sw. v.
- int-êrôn, sw. v.
- gi-êrôn2, sw. v.
- eror
- eror
- êrotag, st. m.
- erpeo
- -no
- Erpgerd
- erph, adj.
- erpotot
- erprust
- err-
- erra
- errare
- erre
- erren
- êrrer-
- errichi
- errislo
- erro
- êrron
- ersalai
- êrsam, adj.
- ersamchleich
- êrsameclîch(e), mhd. adv.
- êrsamo, adv.
- ersboner
- ersinmit
- êrsmid, st. m.
- erspid
- erst
- erst-
- erstgeborner
- erstgeporns
- rsuk
- ert
- ert-
- ertaffel
- êrtagîg, adj.
- ertapel
- erteber(e)blat, mhd. st. n.
- erdeber(e)blat, mhd. st. n.
- ertbernblat, mhd. st. n.
- ertbernkrût, mhd. st. n.
- ertcraut
- ertepfelî(n)
- (er)than
- erthbigunga
- erthbire
- erthescon
- ertho
- erthopfe, mhd. sw. m.
- ertlhim
- er..ton
- ertpheffer, mhd. st. m.
- ertrouch, mhd. st. m.
- erderouch, mhd. st. m.
- ertsmit
- erttuchil
- ertvrosch, mhd. st. m.
- erualo
| | ?ê(r)gestere, -gesterên adv., mhd. Lexer êgester, nhd. DWB ehegestern; mnd. êrgister(e)n, mnl. eergist(e)ren; vgl. ae. ǽrgystrandæg. — Graff IV,273. er-gestre: Gl 1,402,37 (M, 2 Hss.). — e-gest-ere: Gl 1,402,38 (M, 3 Hss.); -ra: 397,59 (M). e-gest-er: Gl 1,397,60 (M, 2 Hss.). 3,220,41/42 (SH a 1); -s: 5,3,14 (M); -ir: 1,397,60 (M); -gersts: 3,248,45 (SH a 2). e-gest-eren: Gl 1,397,59 (M, 3 Hss.). 3,64,14 (SH A, 2 Hss.). 205,40 (SH B). 248,35 (SH a 2). 281,61 (SH b). 304,47 (SH d). 4,267,39; -erent: 3,248,36. 44 (beide SH a 2); -ern: 220,42 (SH a 1). 248,37 (SH a 2). 339,59 [Bd. 3, Sp. 391] (SH g, 3 Hss.); -sn: 1,397,62 (M); -irn: 4,171,63 (Sal. d); -ren: 3,248,36 (SH a 2). vorgestern: egestra (ł piuora im Kontext) [vae nobis: non enim fuit tanta exsultatio heri et] nudiustertius [1. Reg. 4,8] Gl 1,397,59 (4 Hss. nur bifora). biuora kestirn egester heri et nudiustertius [ebda.] 61. als uor v egests heri et nudiustertius [ebda.] 5,3,14. egester nudius tertius nunc die tertio 3,220,41/42. 248,35. 44. 281,61. 304,47. 339,59; hierher wohl auch die Übers. von perendie nach Is., Et. V, 30,22 ‘perendie, id est, per ante diem, vel in antecessum, id est, prius’ (die Bed. ‘übermorgen’ wegen êr- unwahrscheinlich trotz an. í gær, got. gistradagis ‘morgen’; ahd. gesteron nur ‘gestern’): ergestre ł uꝑmorgane [si investigavero sententiam patris mei crastino vel] perendie [1. Reg. 20,12] Gl 1,402,37 (5 Hss., 1 Hs. gesterên, 7 Hss. ubarmorgane). egesteren perendie [ebda.] 4,267,39. ubermorgene ł egesteren perendie .i. pro ante die 3,64,14. 205,40. egestirn perendie 4,171,63.
ergî, ergida s. AWB argî, AWB argida.
êrgirida st. f. — Graff IV,229 s. v. ergiridi. er-giridi: dat. sg. S 142,30 (WB); her-giride: dass. ebda. (BB). eitles Streben nach Ehre, Ehrgeiz: ich bin leidir sculdig in ... hergiride.
êrgirîg adj. — Graff IV,227 s. v. hergirger. her-girger: nom. sg. m. Gl 4,32,30 (Sal. a 1). ehrgeizig: ambitiosus.
ergirôn s. AWB argorôn.
êrgiziug st. n. — Graff V,613 f. er-gi-ziuch: nom. sg. Gl 1,570,1 (5 Hss., 1 Hs. -iv-); -ziuc: dass. 3/4 (2 Hss.); -ge-: dass. 3; eri-gi-zivch: dass. ebda. (alle M). ehernes Gerät, Gerätschaft aus Metall: ergiziuch rostet [non enim credas inimico tuo in aeternum: sicut enim] aeramentum, aeruginat [nequitia illius, Eccli. 12,10] (9 Hss., clm 22201 scaz).
ergrehtin S 86,59 s. AWB r(e)grehtî.
erhaban Gl 4,142,7 s. AWB ir-habanî.
erhaebbien s. AWB ir-heffen.
êrhaft st. n. ? (substant. Adj.?) aer-haft: acc. pl. Gl 1,199,20 (R); her-: dass. 198,20 (K). Ehrenzeichen, Zeichen der Würde, eines hohen Amtes: herhaft uuerthunkam infulas dignitatibus Gl 1,198,20 (êrhaftî Ra). aerhaft infulas 199,20; vgl. infulas dignitates CGL V,424,26 u. infulis dignitatibus Gloss. Lat. V IN 101.
êrhaft(i) adj., mhd. êrhaft; mnd. êracht, mnl. eeracht; vgl. nhd. ehrenhaft; afries. erhaftich. — Graff I,445 f. Formen auf -i finden sich erst bei Notker. aer-haft: Grdf. Gl 1,136,17 (Ra). 138,10 (Pa). 208,5 (Ra). 229,13 (Ra); ær-: dass. ebda. (R); ęr-: dass. 138,10 (Ra); eer-: dass. WA 50,4; gen. sg. m. -] in S 191,28 (B). — er-haft-: Grdf. -] Gl 1,68,1 (Pa K Ra). 138,10 (K). 208,4 (K). 4,7,33 (Jc). W 50,4; nom. sg. m. -er Gl 3,264,35 (SH a 2, 2 Hss., 1 Hs. -ts). 4,164,41 (Sal. c). S 195,30. 213,8 (beide B); nom. sg. f. -iu Gl 2,229,31 (Wien 949, 9./10. Jh.). S 243,11 (B); nom. sg. n. -az 234,16 (B); acc. sg. m. -an H 26,5,4; -en Nb 145,13. 148,13 [156,17. 159,20] (beide êr-); nom. pl. m. -e NpNpw 138,17 (Np êr-; Sehrt, N.Wortsch. = Grdf.); acc. pl. m. -e Nb 147,17. 21. 152,22 [158,26. 159,3. 163,23] (sämtl. êr-); comp. nom. sg. n. -era Nk 487,28 (êr-); superl. gen. sg. n. -esten Nb 230,27 [249,19] (êr-). — er-heftiu: nom. sg. f. Gl 2,229,31 (S. Flor. III 222 B, 9./10. Jh.; z. Umlaut durch -iu [Bd. 3, Sp. 392] vgl. Schatz, Abair. Gr. § 24). — haer-haft: Grdf. Gl 1,136,17 (Pa; zum h- vgl. Garke S. 49. 95); her-: dass. ebda. (K). 4,13,40 (Jc). Eindeutig ja-Stamm sind: êr-hafte: Grdf. Nb 170,25 [183,12]. Np 34,26. 71,14. Verschrieben ist wohl aer-haft (< - ?): dat. pl. ? Gl 1, 158,3 (Pa). 1) in hohem Ansehen stehend, hochgeachtet, ehrwürdig, verehrungswürdig, ehrenvoll (neben mahtîg, antsâzîg, gegenüber firsihtîg): a) allgem.: α) von Personen: temo aber die herskefte zuogeslingent . machont tie den erhaften . unde antsazigen? sed dignitates reddunt honorabilem . reverendumque . cui provenerint? Nb 145,13 [156,17]. so lang taz ambaht erhafte getuon nemag . tie ubelen . toh iz sie tue chunde cum dignitas nequeat improbos . facere reverendos . s. quamvis notos 147,17 [158,26]. taz iz (sc. ambaht) sie (die ubelen) ouget . an diu tuot iz sie fure (‘statt’) erhafte uersihtige 21 [159,3]. ter ioh ticcho consul uuirdet . feruuallot ter odeuuano ferro under enderske liute . tuot in danne dar erhaften sin heimiska era? honorne faciet venerandum barbaris? 148,13 [159,20]. ube herskefte erhafte getuon nemugen si igitur dignitates nequeunt facere reverendos 152,22 [163,23]. aber dine friunt uuordene nah minero passione sint sie mir filo erhafte mihi autem valde honorificati sunt amici tui deus NpNpw 138,17 (Npw nimis honorati); — substant.: êrhaftêr Inhaber einer Ehrenstelle, eines ehrenvollen Amtes (?): uuirdikem mahtikem edo aerhaftem fascibus potestatibus vel honoribus Gl 1,158,3. β) von Unpersönlichem: tar chius tir . daz alles tinges undurftig ist . unde mahtig . unde erhafte ist . also du geiegen habest considera vero quod nihilo indigere . quod potentissimum . quod honore dignissimum esse concessum est Nb 170,25 [183,12]. uber diu . heizet io noh prius . taz pezera . unde erhaftera ist quod melius est et honorabilius Nk 487,28. vnde ir namo ist erhafte fore imo . daz si christiani heizzent . doh is iro fienda huhohen et honorabile nomen eorum coram ipso Np 71,14; b) religiös: α) von Personen: thih ... uuihiu gihit samanunga fater ... erhaftan thinan ... sun te ... sancta confitetur ecclesia, patrem ..., venerandum tuum ... filium H 26,5,4; β) von Unpersönlichem: so iz (sc. muot) ... gebruchende si . des erhaftesten liehtes daz iz an selbemo gote sihet compos verendi luminis Nb 230,27 [249,19]. uuie erhaft ist diu ecclesia de gentibus W 50,4. 2) von religiöser Ehrfurcht erfüllt, fromm: aerhaft aerlih pius religiosus Gl 1,229,13. ærhaft pius ebda. herhaft uuih kinadic pius [religiosus CGL IV,553,14; für kinadic, das in der Hs. links nebengeschr. ist, hat pius in der Bed. ‘gütig, gnädig’ als Lemma zu gelten, vgl. u. 5) 4,13,40. 3) züchtig, ehrbar, lauter: erhaftiu [quae autem desursum est sapientia primum quidem] pudica [est, deinde pacifica, Greg., Cura 3,22 p. 69 = Jac. 3,17] Gl 2,229,31. scameg unde erhafte uuerden die sament . dien min leid lieb ist . unde dannan uuerden sie gebezzerot erubescant et revereantur simul . qui gratulantur malis meis Np 34,26. 4) anmutig, von angenehmer Art, liebenswürdig: erhafter venustus Gl 3,264,35. 5) mild, freundlich, gütig, gnädig, barmherzig: a) Glossenwort: kanathhaft erhaft lihhenti clemens pius placidus Gl 1,68,1. haerhaft aodlih exorabilis facilis 136,17. mezhaft aerhaft munificus honori- [Bd. 3, Sp. 393] ficus 208,5 (Ra), durch Ausfall von mezhaft und Verschiebung > erhaft munificus 4 (K); b) von Personen: erhaft kebo munificus [munerator aut honorificus CGL IV, 539,34 Anm.] Gl 4,7,33. ze manungu des eerhaftin fateres cernlihho intfah admonitionem pii patris libenter excipe S 191,28 (z. ze manungu = ad monitionem vgl. Ibach, Beitr. (Halle) 78,26). keuuisso erhafter .. qhuidit nam pius dominus dicit 195,30. danta erhafter ist .. quia pius est deus 213,8; c) von Unpersönlichem: .. des cuatin erhaftaz keleisanit .. pastoris boni pium imitetur exemplum S 234,16. .. erhaftiu .. sed sit in eis (sc. Greisen und Kindern) pia consideratio 243,11. 6) Glossenwort: aerhaft ceri loplih canathaft frumahaft faustus felix laudabilis clemens benignus Gl 1,138,10. erhafter venerabilis 4,164,41. Komp. unêrhaft; Abl. êrhaftlîh; êrhafto; êrhaftî, -ida. |
| |