| - ganuvrz
- ganvvizze
- ganz, adj.
- ganz
- ganzên, sw. v.
- ganzî
- ganzida, st. f.
- ganzlidî, st. f.
- ganzo, adv.
- ganzz
- gapage
- gapalagat-
- gapara
- gapfa
- gapha
- gapitalot
- gapitilet
- gapulch
- gar-
- gara
- garab
- garachte
- garalîhhî, st. f.
- gar(a)lîhho, adv.
- garalîhhûn, adv.
- garanissî, st. f.
- garat
- garauciorum
- garauna
- gar(a)uua, sw.?
- gar(a)uua
- gar(a)uuen, sw. v.
- fora-gar(a)uuen, sw. v.
- gi-gar(a)uuen, sw. v.
- in(t)-garauuen, sw. v.
- gar(a)uui
- gar(a)uuî, st. f.
- gar(a)uua, st. f.
- gar(a)uui, st. n.
- gi-garauui, st. n.
- gi-garauuî, st. f.
- garauuida, st. f.
- gi-garauuida, st. f.
- garauuîg, adj.
- garawin
- garawiv
- garauuo, adv.
- -gar(a)uuo, sw. m.
- garba, st. sw. f.
- garba
- garbret
- garcabile
- gardemūme
- gare
- gariofel
- garminâri, st. m.
- garmineri, st. m.
- germinâri, st. m.
- garminôd, st. m. n.
- garminôt, st. m. n.
- germinôd, st. m. n.
- germinôt, st. m. n.
- garminôn, sw. v.
- germinôn, sw. v.
- garn, st. n.
- garnascrago, sw. m.
- garn(a)uuinta, st. f.
- garnbinta, sw.
- garnboum, mhd. st. m.
- garnbret, mhd. st. n.
- garn drot
- garnrocko, sw. m.
- garnwa
- garo, adj.
- garo, adv.
- garotag, st. m.
- garo uolo
- garphôn, sw. v.
- garpuohun
- garquenel
- garr-
- garsanc
- garstich, mnl. adj.
- gart1, st. m.
- gart2, st. m.
- gart3, st. m.
- gartago
- gartâri, st. m.
- garteri, st. m.
- gartbrunno, sw. m.
- gartchonle
- garte
- gartenwurz
- gartgabala, st. f.
- gartgot, st. m.
- gartgras, st. n.
- garthagal, st. m.
- garthagan, st. m.
- garthago, sw. m.
- garthigen
- gartimīza
- gartinâri, st. m.
- gartinenel
- gartîsan, st. n.
- gartiuua
- gartkresso, sw. m.
- gartkressa, st. sw. f. ?
- gartkrût, st. n.
- gartkumil, st. m.
- gartkunile
- gartlîh, adj.
- gartliod, st. n.
- gartminza, sw. f.
- garto, sw. m.
- gartôn, sw. v.
- gartquenala, st. sw.?
- gartsang, st. n.
- garttole
- gartwa
- gartuuurz, st. f.
- gartuuurza, sw. f.
- garūman
- -garuuâri
- -garuuidi
- garuuitum
- garwurz
- gasamantfatun
- gasapa
- gasechar
- gasopha
- gasoupha
- gast, st. m.
- gastaldi, mlat.
- gastel, st. n.
- gastgeba, sw. f.
- gastgebe, mhd. sw. m.
- gastheriberga, st. f.
- gasthûs, st. n.
- gastlîh, adj.
- -gastlîhhî
- gasluome
- gastluomen, sw. v.
- gastluomi, adj.
- gastluomî, st. f.
- gastnissi, st. n.
- gasttuom, st. m.
- gastuuissî, st. f.
- gastuuissida, st. f.
- gastuuissôd, st. m.
- gasunka, acc. sg.
- gi-gat, adj.
- gat
- gataling, st. m.
- gatalôsi
- gataro, sw. m.
- bi-gatôn, sw. v.
- gauerit
- gauissa
- gavessahi
- gazar
- gazza, sw.
- gcdrysl
- gchêsib
- ge
- ge-
- géacessúre, ae. f.
- geaneruen
- geaneruo
- geaneruun
- ǵeas
- geba, st.
- -geba, sw. f.
- gebab
- gebagern(i), adj.
- gebagernî, st. f.
- gebagernîg, adj.
- gebal, st. m.
- gebalhmalot
- gebalîh, adj.
- gebalkind, st. n.
- gebalskeinî, st. f.
- gebalstat, st. f.
- gebalton
- geban
- geban, st. v.
- aba-geban, st. v.
- bi-geban, st. v.
- fir-geban, st. v.
- fora-geban, st. v.
- gi-geban, st. v.
- hina-geban, st. v.
- hina-gi-geban, st. v.
- ir-geban, st. v.
- umbi-geban, st. v.
- umbi-bi-geban, st. v.
- untar-geban, st. v.
- ûz-geban, st. v.
- uuidar(i)-geban, st. v.
- zi-geban, st. v.
- zir-geban, st. v.
| | ganuvrz Gl 4,28,1/2 s. AWB gartuuurz.
ganvvizze Gl 4,45,10 s. AWB gi-anafenzôd.
ganz adj., mhd. nhd. Lexer ganz; mnd. mnl. gans; afries. gans. — Graff IV,221. kanz: Grdf. (oder nom. sg. n.? vgl. unten Bedeutungsteil) Gl 1, 244,31 (K); nom. sg. f. -]a Npw Fides 1; acc. sg. m. -]en Nb 263,15 [284,9]; acc. sg. f. -]a Gl 2,101,60 (3 Hss., darunter clm 19 417, 9. Jh.). 4,323,40 (Salzburg, unsign., 9. Jh.); dat. pl. -]en 1,711,45. — canz-: nom. sg. m. -er Gl 2,648,38 (clm 18 059, 11. Jh.). ganz: Grdf. Gl 3,1,38 (Sg 913, 8. Jh.). O 3,14,10. 21. Nb 79,12. 100,1 [89,4. 110,20]; nom. sg. m. -]er Gl 3,243,42 (SH a 2). 259,75 (SH a 2). 4,147,34 (Sal. c). O 3,2,32. 4,14; -]ar Gl 2,421,9 (clm 14 395, 11. Jh.); nom. sg. f. -]iu Nb 181,9; gen. sg. m. -]es 282,21 [197,19. 305,14]; dat. sg. n. -]emo Nk 471,17 [116,16]; dat. sg. f. -]ero Nb 332,29 [364,1]; acc. sg. m. -]an O 3,2,22; acc. sg. f. -]a Gl 2,115,14. S 31,57 (Wk). Nb 241,2 [260,2]. Np 21,19; -]un Gl 2,465,23; nom. pl. m. -]e Nk 452,23 [97,18]; dat. pl. -]en Gl 1,711,45 (2 Hss., darunter Brüssel 18 725, 9. Jh.). 5,13,13. Nb 180,32 [197,10] (-ên). Nk 484,20 (-ên); acc. pl. m. -]e 452,5; comp. nom. sg. m. -]ero 463,29 [130,13. 97,1. 108,18]; ganc-: acc. sg. m. -en Npw 21,19 (zu -c statt -z vgl. Braune, Ahd. Gr.13, § 159 Anm. 2). gancs: nom. sg. m. Gl 3,259,76 (SH a 2). 1) gesund, unverletzt, unversehrt: a) vom Menschen: ganzen [non est opus] valentibus [medicus, sed male habentibus, Matth. 9,12] Gl 1,711,45. 5,13,13. ganzar intactus [exin tertiae noctis vice monstri vomentis pellitur (sc. Jonas aus dem Leib des Ungeheuers) singultibus, Prud., H. ieiun. (VII) 126] 2,421,9. (druhtin) quad, funti (der Beamte zu Kapernaum) ganzan sinan sun O 3,2,22. so ward er sar io ganzer, fon so wiu so er êr was halzer [vgl. sanus fiebat, a quocumque languore tenebatur, Joh. 5,4] 4,14. habet tir noh kot pehalten ganz . unde undarohaft . taz tu tiuresta habetost . in allemo scazze servatur tibi adhuc divinitus illaesum . et inviolatum . id quod possidebas preciosissimum in omni censu . fortunae tuae Nb 79,12 [89,4]; ferner: O 3,2,32. 14,10 (sanatus). 21. Nk 452,5 (saluber). 23 (sanativus). 463,29 (sanus) [97,1. 18. 108,18]; b) von Abstraktem: Glauben, Würde, Vernunft, Wissen o. ä.: kanza ł vnfarvuarta [constituit prae ceteris trecentorum decem et octo sanctorum patrum fidem manere] illaesam [Definitio fidei Chalc., Mansi VII,727] Gl 2,101,60. 115,14. 4,323,40. canzer [dum stabat regno] incolumis [regumque vigebat conciliis, Verg., A. II,88] 2,648,38. thia (gilouba) uzzar eogihuuelih alonga endi ganza gihalde quam nisi quisque integram inviolatamque servaverit S 31,57. sint tie liute danne so ganzes sinnes nam ea igitur mentis integritate homines degunt Nb 282,21 [305,14]; ferner: 332,29 [364,1] (integritas). Nk 471,17 (sanitatus). 484,20 [116,16. 130,13]. Npw Fides 1 (inviolatus); c) Glossenwort: kanz salus Gl 1,244,31 (nach Splett, Stud., S. 359. 450, wurde salus adjektivisch übers.; Möller, ZfdA. 36,346, dagegen erwägt neutr. Subst., wie ‘das Heil’). 2) ganz, ungeteilt, vollständig, vollkommen: a) vom Menschen oder von Gegenständen: nube fone ganzen unde follen (Dingen) beginnendiu . sleif si sid sed procedens ab integris absolutisque Nb 180,32. (der Blinde) ergaze . daz er siu (die Augen) iu habeta . unde er sih strite uuesen in alla uuis kanzen ipsum [Bd. 4, Sp. 101] etiam se habuisse oblivisceretur . intuitum . nihilque sibi ad humanam perfectionem deesse arbitraretur 263,15 [197,10. 284,9]; ferner 100,1 [110,20]. NpNpw 21,19; b) von Abstraktem: ube unfolliu salda ist . so neist zuiuel nehein · nube ouh folliu si . unde ganziu est ... imperfecta felicitas ... non potest dubitari . esse aliquam solidam perfectamque Nb 181,9 [197,19]; c) Glossenwort: ganz integer Gl 3,1,38. 4,147,34. alenger ł ganzer integer 3,243,42. fester. ł ganzer solidus 259,75. 3) von den Abmessungen eines Bauwerkes: genau, sorgfältig: ganzun [ne commissuris distantibus angulus impar] argutam (Glosse: subtilem) [mutilet per dissona semetra normam, Prud., Psych. 829] Gl 2,465,23. 4) in der Verbindung in ganza uuîs: schlechthin, uneingeschränkt, absolut: so mag ih chustelose heizen ubele uuesen . nals in ganza uuis uuesen ita quidem concesserim . vitiosos malos esse . sed esse absolute . nequeam confiteri Nb 241,2 [260,2]. Abl. ganzên; ganzida, genzî; ganzo.
ganz Gl 3,25,38. 355,1 s. AWB ganazzo.
? ganzên sw. v., mhd. Lexer ganzen, Lexer genzen, frühnhd. ganzen, gänzen DWb. IV,1,1 308 f.; mnd. gansen, mnl. gansen, gensen. — Graff IV,222. Die Belege erlauben eine Interpretation nur als ên-Verb; im Widerspruch dazu steht die hier vorliegende faktitive Bed. (s. u. Bedeutungsteil), die hauptsächl. an jan-Verben gebunden ist. kanc-: 3. sg. conj. -ehe Gl 2,484,15 (Sg 136, 9. Jh., k- über ungültig gemachtes c- geschr.). 486,22 (Sg 134, 10. Jh.); -eę 489,56 (Stuttg. poet. 6, 12. Jh.). — Zu den Formen mit -h- vgl. Braune, Ahd. Gr.13, § 152, Anm. 4. jmdn. oder etw. erhalten, behüten, erretten: kancehe [gustus et ipse modum teneat,] sospitet [ut iecur incolume, Prud., H. a. cib. (III) 180] Gl 2,484,15. 486,22. 489,56. Zur faktitiven Bed. von g. vgl. Wilm., Gr. 22, § 32. Oder liegt eine Vok.-Übers. vor (vgl. die bei Diefb., Gl. 544a, s. v. sospitare aufgeführte Bed. ‘gesund sein’)?
ganzî s. AWB genzî.
ganzida st. f. — Graff IV,222. ganzida: acc. sg. O 3,2,36. Zum fehlenden Uml. s. Wilm., Gr. 22, § 259,2. Gesundheit: thaz imo (dem Beamten des Königs) iz druhtin so giliaz, thia selbun ganzida (sc. seines Sohnes) gihiaz.
ganzlidî st. f. — Graff II,190. kanz-lidi: nom. sg. Npgl 94,4. Ganzheit, Unversehrtheit, Unbeschnittenheit (der Vorhaut), konkr. für: die Unbeschnittenen (?), Heiden (?): gentes die ... preputium (kanzlidi) heizzent . die sint ouh chomen sament circumcisione (scartlidi) . unde habent sih kefuoget ad lapidem angularum [vgl. agnoscimus lapidem angularum ... venit ex una parte circumcisio, venit ex alia parte praeputium: in Christo ambo populi concordaverunt, Aug., En.].
ganzo adv., mhd. Lexer ganz, frühnhd. gancze Diefb., Gl. 466c, s. v. prorsus, nhd. ganz; mnd. mnl. gans. — Graff IV,222. kanzo: Gl 1,787,1 (Wien 1 239, 10. Jh.). ganz, vollständig, vollkommen: [non ita est ordo apud grecos qui] integre (perfecte) [sapiunt fidem, Jac., Prol. in Ep. can.].
ganzz Gl 3,25,38 s. AWB ganazzo.
gapage Beitr. 52,162,14 s. geban. [Bd. 4, Sp. 102] |
| |