| - âsneita, st. f.
- âsneitahi, st. n.
- asneri, st. m.
- asni, st. m.
- âsnit, st. m.
- .. a so
- aso
- asôn, sw. v.
- asp
- aspa, sw. f.
- aspelle
- aspen
- asperastlicher
- aspid, st. m. oder n.
- aspidus
- áspláetan, ae.
- aspûnbast
- aspûnrinta, st. sw. f.
- assa
- assach
- assela
- asselouc
- asspul
- ast, st. m.
- ast
- astalahi, st. n.
- astalathian
- astaloht(i), adj.
- astalohti
- astolohti
- astandanussi
- Âstanfeld, as.
- astaro
- aster
- asterlinga
- Âsteronhûs, as.
- Âsteruuald, as.
- asth
- Âsthlcbergon, as.
- Âsthof, as.
- astlîh, adj.
- astolohti
- Âstrammashuvil(a), as.
- Astrea
- astrengd, ae. adj. part. prt.
- astrenza, f.
- astrih
- astrinza
- astriz
- astriza
- âsuueif, st. m.
- âsuuih, st. m. n.
- âsuuihhanî, st. f.
- âsuuihhôn, sw. v.
- âsuuing, st. m.
- asuunt
- at
- ât-, as.
- atah
- atahaft, adj.
- atahafto, adv.
- gi-atahaftôn, sw. v.
- âtamôn, sw. v.
- gi-âtamôn, sw. v.
- ât(a)munga, st. f.
- âtar, adj.
- atar?, adj.
- atech
- atehc
- âteil, st. n.
- âteili, adj.
- âteilîg, adj.
- âteilîn, adj.
- âteilo, sw. m.
- âteilo, adv.
- atel, mhd. st. m.
- âtelo, as. adv.
- atemen
- aterment
- atermunza
- atersluzzela
- atertûba
- atha
- athac
- athach
- athe
- athech
- atheizeri
- ather
- athger
- athilari
- athinblume
- athon
- athonon
- athumtuht, as.
- athunga
- aticho, sw. m.
- atih
- atihich
- atimizzen
- atker
- ir-âtmazzen, sw. v.
- âtmazzunga, st. f.
- atsminz
- atmizzen
- âtmo, sw. m.
- âtmunga
- Âto
- ato
- atoh
- aton, andfrk.
- atrament, st. n.
- atraminza, f.
- Atreus, lat.
- atrunnige
- âtsac, as. st. m.
- atst
- attarminza
- attedun
- .. attes
- attich
- Attika, as.
- Attiko, as.
- atto, sw. m.
- attochc
- attramizt
- attûba, sw. f.
- Attumâr
- atuch
- atuh, st. m.
- atūlih
- âtum, st. m.
- ât(u)mazzen, sw. v.
- ir-ât(u)mazzen
- ât(u)mazzunga
- âtumblâst, st. m.
- âtumthrozza, sw. f.
- âtumlîh, adj.
- âtumôn
- âtumunga
- âtumzug, st. m.
- âtumzuht, st. f.
- atunlih
- atusi
- atz
- au, interj.
- au
- au-
- aua
- aua
- auaere
- auar
- auar
- auarata
- auaruza
- aubull
- auchsal
- aucweħ
- aue
- auen, s.
- auensterre
- auer
- aueraf
- auerborna
- auereza
- auergulde
- aueruthe
- auerze
- auf
- auffe
- aufuori
- Augustinus, lat.
- Augustus, lat.
- auir
- auista
- aukken
- aul
- aule
- auo
- auo
- auor
- aur
- aura
- auren
- auri
- aurîna, f.
- aurogs
- aus
- Auses
- auste, st. m.
- auuad
- auur
- auurchalauuer
- auvikent
- auzoraht
- auzorht
- avalôn, sw. v.
- gi-avalôn, sw. v.
- avara, sw. st. f.
- avarah
| | âsneita st. f. — Graff VI, 844. a-sneita: nom. (oder acc., s. u.) sg. Gl 2,765,5 (clm 14747, 10. Jh.); acc. sg. 764,22 (ebda.); acc. pl. 465,49 (Paris. nouv. acqu. 241, clm 14 395, beide 11. Jh.). 743,7 (clm 14747). der (abgeschnittene, abgebrochene) Zweig, das Reis: a) allgem.: [Paulus ... fragiles cogere] surculos [et densere foci congeriem studet, Prud., Symm. i, Praef. 20] Gl 2,465,49. [in quibus campis stabant rustici pastinantes: et ...] sarmenta [frangentes, Pass. Caec. p. 337,39] 743,7; b) spez. des Weinstocks: die Rebe: uuinarepono a. odo oleopaumes ast cruoner surculum [zu: deum ... qui ... producit nobis ... vinum et oleum de surculis lignum, Pass. Sim. et Judae, Mombr. 2,538,32] Gl 2,764,22. a. uuinarepun [vivebat Stephanus de Christo, sicut] sarmentum de vite [oder: vide sarmentum de vite manantem, Pass. Steph., PL 39,2145,1] 765,5. Abl. âsneitahi.
âsneitahi st. n. — Graff VI, 844. a-sneitaha: (lat. gen. pl.) Gl 1,753,63 (M, clm 4606, 12. Jh.). Reisig, abgeschnittene Zweige: [cum congregasset ... Paulus] sarmentorum [aliquantam multitudinem, et imposuisset super ignem, Acta 28,3] (9 Hss. snitiling, 2 sneitahi; mhd. 1 ab(e)sneitach, 1 abesnit).
asneri st. m. (vgl. asni st. m.). — Graff I, 478. asner-: nom. pl. -e (korr. in -a) T 97,3; dat. pl. -in ebda. (-e- rad., aus -a-?). Tagelöhner, Knecht, einer der um Lohn arbeitet: vvuo manege asnere mines fater ginuht habent brotes, ih uoruuirdu hier hungere mercennarii patris mei T 97,3. ni bim iu uuirdig ginemnit [Bd. 1, Sp. 678] uuesan thin sun: tuo mih so einan fon thinen asnerin sicut unum de mercennariis tuis ebda. Vgl. Gutmacher, Beitr. 39,68.
asni st. m.; ae. esne; got. asneis. — Graff I, 478. asni: nom. sg. T 133,11 (3). Tagelöhner, Knecht, einer der um Lohn arbeitet (Luther: Mietling): guot hirti tuot sina sela furi siniu scaph; asni inti ther nist hirti, thes thiu scaf eiganiu ni sint, gisihit then uuolf comentan inti uorlazzit thiu scaf inti fliuhit ... Ther asni uuarliho fliuhit, uuanta her asni ist mercennarius. Vgl. Gutmacher, Beitr. 39,68. Abl. asneri.
âsnit st. m. — Graff VI, 843. a-snita: nom. pl. Gl 1,245,3 (R Rδ). 2,317,56 (Re); zur Endung vgl. Braune, Ahd. Gr.8 § 216 Anm. 3. das abgeschnittene Reis, der abgeschnittene Zweig, bes. des Weinstocks, die Rebe: a. uuinarepono sarmenta Gl 1,245,3. sarmenta [Greg., Hom. Anh. (ohne Text)] 2,317,56.
.. a so F 27,27, mehr nicht lesbar, sicher zu trennen in .. a als Rest eines Adjektivs zur Wiedergabe von efficax ([h]uuassa?) und so = et, vgl. 27,12 und sô conj. Möglich wäre auch die Anknüpfung des zweiten Gliedes mit sama sô: queh ist kauuisso gotes uuort enti huuassa (oder enti huuas sama) so durah farentera ist allem zuiecchem uuafnum vivus est enim dei sermo et efficax et penetrabilior omni gladio ancipiti.
aso WL 88,4 s. AWB als adv.
asôn sw. v. — Graff I, 478. as-: 3. sg. -oth Gl 2,470,72 (Paris. nouv. acq. 241, Augsburg, clm 14 395, beide 11. Jh.); part. prs. nom. sg. m. -ôndo Nb 237,9 [256,5]. kriechen, beim Gehen sich (mit den Händen) vorwärtsstemmen: asoth [infantia] repit[, infirmus titubat pueri gressus, Prud., Symm. ii, 318] Gl 2,470,72. souueler dero fuozo geuualtendo gat . unde anderer der iro negeuualtet . mit tien handen asondo sih peitet kân ... manibus nitens ambulare conetur Nb 237,9 [256,5].
asp s. AWB aspa sw. f.
aspa sw. f., mhd. MWB aspe, nhd. DWB espe, dial. aspe Schweiz. Id. 1,571, Fischer 1,342 f., Ochs 1,75, Rhein. Wb. 1,286; aspen Schm. 1,168; mnd. mnl. espe; ae. æsp(e), æps(e); an. ǫsp. — Graff I, 491. Die einsilbigen Formen sind erst im 14. 15. Jh. häufiger belegt (dreimal im 12. Jh.) und sicher junge Kürzungen. asp-: nom. sg. -a Gl 2,519,46. 3,42,41 (11 Hss.). 95,4 (SH A, 5 Hss.). 173,42 (SH A, Anh. a). 195,62 (SH B). 261,2 (SH a 2). 290,32 (SH b, 2 Hss.). 309,54 (SH d). 353,12. 467,6 (6 Hss., 9./10.—13. Jh.). 468,24. 38. 509,38. 603,42. 4,104,36 (Sal. a 1, 4 Hss.). 163,42 (Sal. c). 5,34,10 (SH A); -e 3,42,42 (5 Hss.). 95,5 (SH A). 195,62 (SH B). 261,2 (SH a 2). 386,20 (Jd). 545,40 (2 Hss.). 567,43 (2 Hss.). 713,29. 4,104,37 (Sal. a 1, 2 Hss.). 193,36; -i 3,40,16 (clm 19 488, 12. Jh.); -] 42,43 (7 Hss., darunter clm 19 488, 12. Jh.). 57,18. 95,5 (SH A, 2 Hss., eine Eins. 171, 12. Jh.). 4,356,1; gen. sg. -un 5,40,36 (Vat. Reg. 1143, 11. Jh., s. u. 3). — asꝑ: nom. sg. Gl 4,193,36 (14. Jh.). — asph-: nom. sg. -a Gl 3,42,42 (13. Jh.); -] 45 (15. Jh.). esp-: nom. sg. -a Gl 3,42,45 (Frankf., 14. Jh.). 95,6 (SH A, Darmst. 6, Trier 31, hier von jüngerer Hand aus aspa korr.; beide 13. Jh.); -e 42,46 (3 Hss., 14. 15. Jh.). 720,37 (Berl., Lat. fol. 735, Marienfeld, Westf. 13. Jh.). [Bd. 1, Sp. 679] haspa: nom. sg. Gl 3,53,65 (cgm 5250, Tegernsee 11. Jh.). 261,2 (SH a 2, Graz 859, 13. Jh.). 467,6 (Paris. 9344, Echternach, Noltensches Bl., beide 11. Jh.). 1) Espe, Zitterpappel, Name von Populus tremula L.: tremulus, -a Gl 3,42,41. 53,65. 57,18. 95,4. 173,42. 195,62. 261,2. 290,32. 309,54. 353,12. 386,20. 467,6. 468,24. 38. 509,38. 545,40. 603,42. 713,29. 720,37. 4,104,36. 356,1. 5,34,10. aspa ł bibiliner ł forchtleicher tremulus 4,163,42. tremulus arbor 3,567,43. 4,193,36. 2) übertr. auf die Esche, Fraxinus excelsior L. (über die Verwechslung von Espe und Esche in den heutigen Maa. vgl. die Wbb.): aspa fraxinus [... eruta, Prud., Symm. ii, 457] Gl 2,519,46. fraxinus 3,40,16 (14 Hss. asc, 5 asca, 1 assach?, 2 eskîn-, 6 aschboum mhd., 1 eskîn, 1 tirnboum). 3) unklar nach Konstruktion und Bedeutung ist krulbast ł aspun radix tamaricus Gl 5,40,36. Gehört aspun zu radix? (vgl. ericiscarpo .i. radix tamaricae CGL iii,582,19; erice idest tamarice 539,7); oder als Variation von krul- zu bast? (vgl. aspûnrinta Gl 3,473,2)? Äußerlich haben Espe und Tamariske (Myricaria Germanica L.) keine Ähnlichkeit. Nach Hegi v, 1,551 war die Rinde der Tamariske früher offizinell. Über Verwendung des Espenholzes in Volksmedizin und Zauber vgl. Hwb. d. dt. Abergl. 2,1020 ff., Schweiz. Id. 1,571 s. v. asp. Abl. espîn.
aspelle s. AWB arsbelli st. n. |
| âsneita
| | a) allgem.: [Paulus ... fragiles cogere] surculos [et densere foci congeriem studet, Prud., Symm. i, Praef. 20] Gl 2,465,49. [in quibus campis stabant rustici pastinantes: et ...] sarmenta [frangentes, Pass. Caec. | | b) spez. des Weinstocks: die Rebe: uuinarepono a. odo oleopaumes ast cruoner surculum [zu: deum ... qui ... producit nobis ... vinum et oleum de surculis lignum, Pass. Sim. et Judae, Mombr. 2,538,32] Gl 2,764,22. a. | | aspa
| | 1) Espe, Zitterpappel, Name von Populus tremula L.: tremulus, -a Gl 3,42,41. 53,65. 57,18. 95,4. 173,42. 195,62. 261,2. 290,32. 309,54. 353,12. 386,20. 467,6. 468,24. 38. 509,38. 545,40. 603,42. 713,29. 720,37. 4,104,36. 356,1. 5,34,10. aspa ł | | 2) übertr. auf die Esche, Fraxinus excelsior L. (über die Verwechslung von Espe und Esche in den heutigen Maa. vgl. die Wbb.): aspa fraxinus [... eruta, Prud., Symm. ii, 457] Gl 2,519,46. fraxinus | | 3) unklar nach Konstruktion und Bedeutung ist krulbast ł aspun radix tamaricus Gl 5,40,36. Gehört aspun zu radix? (vgl. ericiscarpo .i. radix tamaricae CGL iii,582,19; erice idest tamarice 539,7); oder als Variation von krul |
|