Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
âuuiggo bis âuuizzîg (Bd. 1, Sp. 756 bis 758)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis âuuiggo adv. anzusetzen ist sehr fraglich, da die beiden hierfür anzuführenden Belege auch anders gedeutet werden können:
a-uuicco: Gl 1,426,61 (Rb; Graff: gen. pl. von âuuiggi st. n.); -wiche: 361,40 (M, clm 13 002. 17 403, 12. 13. Jh.; oder acc. sg. von âuuiggi?).
weglos, querfeldein, vom Wege abweichend: awiche [cernens asina (des Bileam) angelum stantem in via ..., ibat] per agrum [Num. 22,23] Gl 1,361,40 (4 Hss. auviccun, s. âuuiggn). duruh fart auuicco [populus multus veniebat (auf der Flucht) per iter] devium [2. Reg. 13,34] 426,61 (hat der Glossator devium als lat. gen. pl. aufgefaßt?, s. oben).
 
Artikelverweis 
âuuiggon adv. (acc. sg. m.?, vgl. Braune, Ahd. Gr. § 269; dagegen Kelle: dat. pl., vgl. 2,378. 3,23, ebenso Piper). — Graff I, 670 f. s. v. âwiggi.
a-uuiggon: O 3,1,11.
vom rechten Wege abweichend, abirrend; ungebahnte, eigenwillige Wege gehend; übertr. im geistigen Sinn: (damit) er (Gott) ... zeichan sinaz wirke; in thesen buachon wanne ih a. ni gange.
 
Artikelverweis 
âuuiggôn sw. v. s. AWB âuuigg(e)ôn sw. v.
 
Artikelverweis 
âuuɨggn adv. (sw. acc. sg. f., vgl. Braune, Ahd. Gr. § 269); vgl. AWB âuuiggon. — Graff I, 670 s. v. âwiggi.
a-uviccun: Gl 1,361,39 (M, 4 Hss., 1 -w-); -uuickun 191,9 (Rx).
Fraglich bleibt a-uuicun: Gl 1,424,23 (Rf). Im Lat. liegt acc. sg. n. (per iter devium) vor, so daß, zu fart konstruiert, im Ahd. sw. acc. sg. f. des Adj. vorliegen könnte, s. âuuiggi adj., doch vgl. zur selben Stelle [2. Reg. 13,34] auuicco in Rb, s. AWB âuuiggo adv.
weglos, auf ungebahntem Weg, querfeldein: uruuicke edo auuickun invio Gl 1,191,9. auviccun [cernens asina (des Bileam) angelum stantem in via ..., avertit se de itinere, et ibat] per agrum [Num. 22,23] 361,39.
 
Artikelverweis 
âuuirfi st. n.
a-wirfi: nom. sg. Gl 1,500,47 (M, clm 17 403, 13. Jh.).
Frühgeburt: [sicut] abortivum [absconditum non subsisterem, Job 3,16] (7 Hss. âuuerf).
 
Artikelverweis 
âuuirc st. n., mhd. Lexer âwirch. Erst vom 12. Jh. an belegt; gekürzt aus âuuirki? oder Kontamination von âuuerc und âuuirki? — Graff I, 964 s. v. awirchi.
a-wirch: nom. sg. Gl 3,410,82 (Hd., lat. abl.). 4,190,9 (14. Jh.). — a-wirk: nom. sg. Gl 3,289,35 [Bd. 1, Sp. 757] (SH b, 13./14. Jh.). 418,56 (Hd., -c). 4,282,19 (M, 13. Jh., -vv-, -c; lat. abl.).
Abfall:
a) allg. Spreu, Schale, Hülse: putamine Gl 3,410,82;
b) spez. beim Schwingen des Flachses, Werg, grober Flachs oder Hanf: stuppa Gl 3,289,35 (1 Hs. âuuirki). 418,56. polenta genus farinae ł fabae ł lina ł stuppa 4,190,9. avvirc [non cessabant ... succendere fornacem, naphta, et] stuppa [, et pice, Dan. 3,46] 282,19.
 
Artikelverweis 
âuuirke, -a st. f. wird vorausgesetzt durch
a-wirchę: acc. pl. Gl 2,620,22 (Wien 2171, 9. Jh.). Ein Femininum liegt auch vor in: a-wircha: nom. sg. Gl 1,594,19. 660,55 (lat. abl., beide M, clm 22 201; die Hs. schreibt nie -a für ausl. -i).
Werg, grober Flachs oder Hanf: awircha stuppa [zu: erit fortitudo vestra, ut favilla stuppae, Is. 1,31] Gl 1,594,19 (1 Hs. âuuurka, 4 Hss. âuuirki, 1 Hs. uuerch). awircha [non cessabant ... succendere fornacem, naphta, et] stuppa [, et pice, Dan. 3,46] 660,55 (3 Hss. âuuirki, 4 Hss. âuuurki). awirchę [saperdam advehe Ponto, castoreum,] stuppas [, ebenum, tus, Pers. 5,135] 2,620,22 (unter Seduliusgl.).
 
Artikelverweis 
âuuirki st. n., vgl. schwäb. äwerg (-k) Fischer 1,547. — Graff I, 964.
a-uuirch-: nom. sg. -i Gl 1,383,47. 594,18 (M, 4 Hss., 2 -vu-). 660,53 (M, 3 Hss., 1 -vu-, 1 -uv-, 1 -w-; lat. abl.). 3,149,52 (SH A, 2 Hss., -w-). 258,24 (SH a 2, -w-). 624,60. Festschr. Leid. S. 98 (M, -vv-; lat. abl.); -e Gl 3,289,35 (SH b, -uv-). 4,99,22 (Sal. a 1, -w-); acc. pl. -i 2,361,42; æ-: nom. sg. -e 3,149, 52/53 (SH A, Trier 31, 13. Jh.). — a-wircke: nom. sg. Gl 4,263,24 (12. Jh.). — a-uuirk-: nom. sg. -i Gl 1,382,21 (Sg 296, 9./10. Jh.). 3,258,24 (SH a 2, -w-); nom. pl. -e 420,44 (Hd.).
ha-wirgi: nom. sg. Gl 3,149,53 (SH A, Darmst. 6, 13. Jh.).
a-uuiriches: gen. sg. Gl 1,388,36 (Rb).
Verschrieben sind: a-uuuirchi: nom. sg. Gl 3,664,29 (Innsbr. 711, 13. Jh.); a-uurichi: dass. 1,383,48 (Sg 295, 9. Jh.). 585,11 (Rb); -uurihti: dass. 383,48 (Sg 9, 9. Jh.), die wohl besser als -uuirchi zu lesen sind denn als -uuurichi (mit Svarabhaktivokal), da -uuurki erst vom 11. Jh. an belegt ist. Für -uuirk- in Rb vgl. oben und âuuirke.
Werg, grober Flachs oder Hanf, Abfall beim Schwingen des Flachses:
a) eigentl.: auuirki stuppa [zu: (Simson) rupit vincula, quomodo si rumpat quis filum de stuppae tortum putamine, cum odorem ignis acceperit, Jud. 16,9] Gl 1,382,21 (2 Hss. herdun). 4,263,24. auuirchi ł achambi [ebda.] 1,383,47. fona uueuale des auuiriches de suptimine stuppa (für Vulg.: filum de stuppae tortum putamine) [ebda.] 388,36. avuirchi stuppa [zu: erit fortitudo vestra, ut favilla stuppae, Is. 1,31] 594,18 (1 Hs. âuuirka, 4 Hss. âuuurki, 1 werch). auvirchi [non cessabant ... succendere fornacem, naphta, et] stuppa [, et pice, Dan. 3,46] 660,53 (1 Hs. âuuirka, 2 âuuurki). Festschr. Leid. S. 98. auuirchi [saperdam advehe Ponto, castoreum,] stuppas [Pers. 5,135] 2,361,42. stuppa 3,149,52 (1 Hs. âuuurki). 258,24. 289,35 (1 Hs. âuuirc). 420,44. 624,60. 664,29. 4,99,22 (1 Hs. âuuurka, 1 âuuerc, 1 uuerka).
b) übertr. auf die sündige, dem höllischen Feuer verfallene Menge: auuirchi stuppa [collecta synagoga peccantium, et consummatio illorum flamma ignis, Eccli. 21,10] Gl 1,585,11.
Abl. âuuirkîn; vgl. auch AWB âuuirc, AWB âuuirke, -a. [Bd. 1, Sp. 758]
 
Artikelverweis 
âuuirkîn adj., schwäb. äwirgen, -wergen Fischer 1,547. — Graff I, 964.
a-uuirchin: Grdf. Gl 2,510,46 (2 Hss., lat. dat. pl.). 3,147, 50 (SH A, -w-). 189,48 (SH B, -w-). — a-wirckin, -wirkin (3 Hss.): Grdf. Gl 3,147,50. 51 (SH A).
a-uuirihhiniu: nom. pl. n. Gl 2,16,68 (2 Hss., Zürich C 59, 9. Jh.).
aus Werg oder grobem Flachs, hanfen: auuirihhiniu stuppea [... fuerant pepli velamina texti, Aldh., De virg. 1515] Gl 2,16,68 (1 Hs. spûnnîn). auuirchin [prunas maniplis confovere] stuppeis [et semen ignis inter undas quaerere, Prud., P. Rom. (x) 864] 510,46. awirchin roc stuppeum colobium 3,147,50 (1 Hs. âuuurkîn). 189,48.
 
Artikelverweis 
auuizoraht Gl 1,224,36 (Ra) s. AWB ougazoraht adj.
 
Artikelverweis 
âuuizzîg adj. vgl. AWB âuuizzgî st. f.