| - erdlîh, adj. as.
- erdlîm, st. m.
- erdloh, st. n.
- erdlust, st. f.
- erdmarka, st. f.
- erd[h]nuz
- erdo
- erđo
- -erdo, sw. m.
- ⊢erdm
- erdpheffar
- erdphil
- erdpruch
- erdrât, st. m.
- erdrouh
- erdsalz, st. n.
- erdsâmo, sw. m.
- erdscozza, st. sw.?
- erdsmid
- erdsuuam, st. m.
- erdtior, st. n.
- erdu
- erduuaso, sw. m.
- erduuurz, st. f.
- ere
- ere
- erecrot
- r(e)grehtî, st. f.
- ereizin
- erel
- êren, sw. v.
- gi-êren1, sw. v.
- gi êren2, sw. v.
- êrên, sw. v.
- gi-êrên, sw. v.
- int-êrên, sw. v.
- erendebodo, and.
- erendi, anfrk. st. n.
- erengriz
- êrêntî, st. f.
- êrentî, st. f.
- erepazari
- êrererin
- eres
- ereuart
- ereue
- erezi
- êrfaz, st. n.
- ergalla
- ergalle
- gi-ergen, sw. v.
- ê(r)gestere, adv.
- ê(r)gesterên, adv.
- ergî
- ergida
- êrgirida, st. f.
- êrgirîg, adj.
- ergirôn
- êrgiziug, st. n.
- ergrehtin
- erhaban
- erhaebbien
- êrhaft, st. n. ?
- êrhaft(i), adj.
- êrhaftî, st. f.
- êrhaftida, st. f.
- êrhaftlîh, adj.
- êrhafto, adv.
- erh’anbrat
- erhasnota
- erhberi
- êrhelî, st. f.
- êrhina, adv.
- erhtbere
- erhtbibunga
- erhtlikon
- erhugin
- eri
- -êri, adj.
- eribethoon
- eribin
- eribun
- erico
- ericohen
- erida, as. st. f.
- -êrida, st. f.
- erien, red. v.
- erren, red. v.
- ir-erien, red. v.
- ir-erren, red. v.
- erigen
- Erigone
- erila, st.
- erilîn, adj.
- erilnboum, st. m.
- erin, st. n.
- êrîn, adj.
- êrî(n), st. f.
- erna, st.?
- erinchruch
- eringeoz
- eringreoz, st. m.
- eringrif
- erinhaven
- erintwrz
- erio, sw. m.
- eriꝑe
- êriro, adj.
- êrirôn, adv.
- eris
- erisip
- erislo
- erisporinni
- êrist, adv.
- êristboran, adj. part. prt.
- êristboranî, st. f.
- eristebor
- eristeborns
- êristî, st. f.
- êristlîk, as. adj.
- êristo, adj.
- êristuuerlte
- erit
- Erithrea
- erito
- Eritonon
- eriualcho
- eriuit
- eriunga, st. f.
- errunga, st. f.
- eriwiz
- erkan, adj.
- Erkanbald
- Erkanberaht
- erkanbruoder, st. m.
- Erkanrât
- erkip..han
- erl
- erl
- erla
- erlains
- erlboum, mhd. st. m.
- erle
- erlebm
- êrlîh, adj.
- êrlîhhî, st. f.
- êrlîhho, adv.
- erlin
- erlinc
- erline
- erlinc, mhd. st. m.
- erlisbō
- erlizber, mhd. st.
- erlizboum, st. m.
- erll
- erln
- êrlôs, adj.
- êrlôsî, st. f.
- êrlôsida, st. f.
- êrlôso, adv.
- erlunbn
- erm-
- Ermafroditum
- Ermanrîh
- ermberg, as. st. n.
- ermbeg
- ermel
- ermen, sw. v.
- fir-ermen, sw. v.
- ir-ermen, sw. v.
- ermisohthen
- ermoaey
- Ermon
- ern
- ernalch
- ernimânôd, st. m.
- ernl
- ernust, st. f. n. m.
- ernus
- ernustahfto
- ernusthaft(i), adj.
- ernusthafto, adv.
- ernustlîh, adj.
- ernustlîhho, adv.
- ernuz
- ero, st. m.
- ero
- ero
- êrôn, sw. v.
- gi-êrôn1, sw. v.
- int-êrôn, sw. v.
- gi-êrôn2, sw. v.
- eror
- eror
- êrotag, st. m.
- erpeo
- -no
- Erpgerd
- erph, adj.
- erpotot
| | erdlîh adj. as. erthlīk (s. u.); mnl. erdelijc. — Graff I,418. erd-lihh-: dat. pl. -eem S 201,30 (B); acc. pl. n. -u T 119,7. — ærd-lihhin: gen. sg. n. F 29,22. [erht-likon: dat. pl. Wa 5,4 = 12,14 (as. Ps. 9./10. Jh.).] Verstümmelt: [..likon: dat. pl. Wa 12,9/10 (as. Ps., 9./10. Jh.; Ausg. erthlikon).] irdisch, zur Erde gehörig (im Gegensatz zu himmlisch), vergänglich: nalles meer tue soragun fona rahhoom zefarantlihheem indi erdlihheem indi zerisenteem vzzan simblum denche daz selo intfianc ze rihtenne non plus gerat sollicitudinem de rebus transitoriis et terrenis atque caducis S 201,30. [thia the thar gifulda sindun mid then vuirsiston erthlikon dadion endi themo vueroldlikon vuillion [vgl. illi enim ... sunt ... pessimis terrenis actibus et mundana voluptate completi, clm 3729, vgl. Wadst. S. 122] Wa 5,1 = 12,9/ 10. endi thena the then erhtlikon dadion angehafted vuerthan ne mag [vgl. pacem ... quam habere non possunt, qui saecularibus actibus implicantur, Cass. zu Ps. IV,8] Wa 5,4 = 12,14.] bidiu huuanta siu (d.i. diu gotes minni) ... noh niuueiz desses ærdlihhin habennes einiga abanst quia ... invidere terrenis successibus nescit F 29,22; — substant. gebraucht: oba ih iu erdlihhu quad inti thiu ni giloubet, vvuo oba ih iu quidu thiu himiliscun giloubet? si terrena dixi vobis et non creditis, quomodo si dixero vobis caelestia credetis? T 119,7. Komp. untar-erdlîh.
erdlîm st. m. — Graff II,211. erd-lim: nom. sg. Gl 2,676,22 (Schlettst., nach -m Rasur von e wohl in Angleichung an lat. Nom., s. u.). 3,312,22 (SH e); dat. sg. -]e 1,302,17 (Sg 296, 9./10. Jh.). — ert-lim: nom. sg. Gl 3,100,35 (SH A, 5 Hss.). 197,51 (SH B, 2 Hss.). 295,9 (SH d). 312,22 (SH e). 325,37 (SH f). 407,63 (Hd.). 415,51 (Hd.). 4,197,50 (sem. Trev.). 5,35,7 (SH A). Mit prothetischem h: hert-lim: nom. sg. Gl 3,100,35 (SH A). Verschreibung: ertlhim: nom. sg. Gl 1,314,1 (sem. Trev. f. 113b; für erthlim). Erdpech, Erdharz, Bergteer: erdlime [fac tibi arcam de lignis laevigatis ... et] bitumine [linies intrinsecus, et extrinsecus, Gen. 6,14] Gl 1,302,17. erthlim bitumen [zu ebda.] 314,1. erdlim [sparge molam, et fragilis incende] bitumine (Hs. bitumen) [Bd. 3, Sp. 381] [laurus, Verg., E. VIII,82] 2,676,22. ertlim bitumen 3,100,35 (6 Hss., 1 weitere erdleim, 2 erda). 197,51. 407,63. 415,51. 4,197,50. 5,35,7. bitumen gluten terrae tenacissimum 3,295,9 (ertlim übergeschr.). 312,22. gluten bitumen 325,37.
erdloh st. n., nhd. DWB erdloch. — Graff II,141 s. v. luchir. erd-lucheren: dat. pl. Nc 747,11. 806,23 [85,15. 168,2]. Loch, Vertiefung in der Erde, Höhle, Hohlraum in der Erde: ze iro habeta sih Uesta . diu iro gealtera uuas. Fiur ist ebenalt tero erdo . unde liget ferborgen in dien steinen . unde in dien erdlucheren . also in Ueseuo Campanię skinet . unde in Ethna Sicilię huic Vesta quae etiam coaeva eius fuerat adhaerebat [vgl. et bene ignis terrae dicitur adhaerere, quia in visceribus eius latet, Rem.] Nc 747,11 [85,15]. die reiza dero buocho Athanasia gesehendiu . hiez si sie gescriben in diuren steinen . unde gehalten in dien erdlucheren dero egypziscon chilechon ... atque intra specum per Aegyptiorum adita collocari 806,23 [168,2].
erdlust st. f.; vgl. nhd. DWB erdenlust. — Graff II, 289. erd-luste: dat. sg. Npgl 103,35. irdische Lust, Begierde: sundige geslifen aba terrena cupiditate (erdluste) . vnde unrehte zegangen . so daz sie nesin deficiant peccatores a terra (Npw aba dero irdisgun giticheite).
erdmarka st. f.; vgl. an. jarðarmark n. — Graff II,848. erd-marcha: nom. sg. Gl 1,149,16 (R). Gebiet, begrenzte Bodenfläche: lantmarcha erdmarcha funiculum territorium (vgl. Albers, Abrog. z. St.).
erd[h]nuz (einmal erda-) st. f., mhd. Lexer ertnu, nhd. erdnuß; mnd. ērtnōt(e), mnl. erdnote; ae. eorþhnutu. — Graff II,1128. Alle Belege Nom. Sg. erth-nuz: Gl 3,106,16 (SH A, Wien 2400, 12. Jh.; kaum ert-hnuz). 5,42,35 (Trier 40, 10. Jh.). — erd-nuz: Gl 3,574,29 (3 Hss., darunter Sg 299, 9./10. Jh.). 576,1. 578,31. 4,105,19 (Sal. a 1, 3 Hss., 1 davon -nvz); -]e 21 (Sal. a 1, clm 17 403, 13. Jh.; oder nom. pl.?). — ert-nuz: Gl 3,49,42. 44. 106,14 (SH A, 6 Hss., 1 davon -nvz). 172,69 (SH A, Anh. a). 199,8 (SH B). 484,37 (3 Hss., 1 davon -nvz). 491,32. 521,32. 576,25. 680,34. 4,105, 20 (Sal. a 1). 174,46 (Sal. e). 183,64. 5,36,9 (SH A); -nusz: 3,106,16 (SH A); -nus: 49,42 (nus über ert-wrz geschrieben). 567,54; -nz: 106,15 (SH A, 2 Hss.). 587,21. erde-nuz: Gl 4,105,19 (Sal. a 1, Heiligenkreuz 17, 12. Jh., von jüngerer Hand übergeschr., Steinm.). Mit prothetischem h: herd-nuz: Gl 3,513,55. Mit Assimilation u. d-Schwund in der Fuge (vgl. Gröger, § 126,2 b): er-nuz: Gl 4,218,8 (Wien 804, 12. Jh.). Verstümmelt oder verschrieben: eit..: Gl 3,510,3 (Mülinensche Rolle, 11./12. Jh.; über i ein Punkt, gemeint ert(nuz), Steinm.); hemiz: 513,55 (Sg 292 p. 196, 10. Jh.); ..rt..: Mitt. a. d. Kgl. Bibl. III, 25 (Berl. Lat. 4° 676, Reichenau 9. Jh.; Degering ergänzt a. a. O. zu ertnuz). 1) eine Art Erdschwamm, unterirdisch wachsender (eßbarer) Pilz, Trüffel, Tuber, vgl. Pritzel-Jessen S. 465, Diefb., Gl. 600 b (vgl. Gloss. Lat. V TU 56: tubera: genus cibi, quasi fungi, quae sub terra inveniuntur): ertnuz tubera Gl 3,49,42 (2 Hss., 1 davon über ertwrz). 106,14. 199,8. 484,37. 513,55 (2 Hss., 1 davon tubaura hemiz enna, d. i. benna, vgl. CGL III,608,63 benna id est tufera, 1 weitere Hs. erdwrze). 567,54. 574,29. 576,1. 25. 578,31. [Bd. 3, Sp. 382] 587,21. 680,34 (lat. tubulta, vgl. aber Diefb., Gl. 600 b s. v. tubera). 4,105,19 (6 Hss., 1 weitere erttuchil). 174,46. 218,8. 5,36,9. 42,35. Mitt. a. d. Kgl. Bibl. III, 25; — in: erdnuz timbra ist wohl timbra (eigentl. Saturei, Bohnen-, Pfefferkraut) mit tubera verwechselt u. gleichgesetzt (s. Gl 3,510,3. Vgl. Fischer, Pfl. S. 287, Diefb., Gl. 583 b s. v. timbra u. 600 b s. v. tubera, CGL III,629,70 timbra id est satureia u. 630,5 tufera id est fungis): ertnuz timbra Gl 3,49,44 (1 weitere Hs. pheffarkrût, vgl. timbra = satureia). 491,32. 521,32 (lat. timbria). eit (s. o.) timbra tubera 510,3; — hierher wohl auch: ertnuz tumbuła 172,69 (vgl. 106,14 zur gleichen Isidor-Stelle: tubura). 2) Erdscheibe, Saubrot, Cyclamen europaeum L., vgl. Fischer, Pfl. S. 198. 260, Marzell, Wb. 1,1284, Diefb., Gl. 117 b: ertnuz cyclamidis nux quae crescit in terra Gl 4,183,64 (vgl. CGL III,610,46 rapum porcinum, id est terrae malum. id est ciclaminos).
erdo, erđo s. AWB edo.
-erdo sw. m. vgl. urerdo.
⊢erdm Gl 2,712,15 s. AWB hêrtuom.
erdpheffar s. AWB ertpheffer.
erdphil Gl 3,527,22 s. AWB erdaphul. |
| erd[h]nuz
| | Verstümmelt oder verschrieben: eit..: Gl 3,510,3 (Mülinensche Rolle, 11./12. Jh.; über i ein Punkt, gemeint ert(nuz), Steinm.); hemiz: 513,55 (Sg 292 p. 196, 10. Jh.); ..rt..: Mitt. a. d. Kgl. Bibl. III, | | 1) eine Art Erdschwamm, unterirdisch wachsender (eßbarer) Pilz, Trüffel, Tuber, vgl. Pritzel-Jessen S. 465, Diefb., Gl. 600 b (vgl. Gloss. Lat. V TU 56: tubera: genus cibi, quasi fungi, quae sub terra inveniuntur | | 2) Erdscheibe, Saubrot, Cyclamen europaeum L., vgl. Fischer, Pfl. S. 198. 260, Marzell, Wb. 1,1284, Diefb., Gl. 117 b: ertnuz cyclamidis nux quae crescit in terra Gl 4,183,64 (vgl. CGL III,610,46 rapum porcinum, id est terrae |
|