| - hantfrîî, st. f.
- hantfrîo, sw. m.
- hantgemehele
- hantgengo, sw. m.
- hantgimahali, st. n.
- hantgiscrib, st. n.
- -hantgreiflîh
- gi-hantgreifôn, sw. v.
- hantgrif, st. m.
- gi-hantgriffôn, sw. v.
- hanthaba, st. sw. f.
- hanthaboht(i), adj.
- hanthaft, adj.
- hantheizzom
- hanthenge, mnd. st. n. oder f.?
- hanthotun
- hantîg
- hantiga
- hantigî
- hantile
- hantilla
- hantirhon
- hantkar, st. n.
- hantkunni, st. n.
- hantlamer
- hantlâz1, st. m.
- hantlâz2, st. m.
- -hantlîh
- hantlôn, st. m. oder n.
- hantmâl, st. n.
- hantmâli, st. n.
- hantmâzi, adj.
- hantnemunga, st. f.
- gi-hanto, adv.
- gi-hantôn, sw. v.
- -hantôn
- hantprahti
- hant re..
- gi-hantreihhen, sw. v.
- hantreihhida, st. f.
- gi-hantreihhida, st. f.
- hantreiti
- hantros, st. n.
- hantruh
- hantruwen
- hantsam, adj.
- hantschla
- hantsco
- hantscuoh, st. m.
- hantscuth
- hantslag
- hantslagôdî, st. f.
- hantslagôn
- hantslagunga, st. f.
- hantstarc, adj.
- hantsterkî, st. f.
- hantstiura, st. f.
- hantsuht, st. f.
- hantsuo
- hanttabula
- hanttavala, sw. f.
- hanttabula, sw. f.
- hanttafla, sw. f.
- hanttât, st. f.
- hantthvela
- hanttuâlon
- hanttuela
- hanttuele
- hanttuoh, st. n.
- hanttwenk
- hantuala
- antuuerachæs
- hantwehel
- hantwel
- hantwela
- hantuuerc, st. n.
- hantwic
- hantwinc
- hantwinch
- hantwinga
- hantzam, adj.
- hantzugiling, st. m.
- hanuf
- hanun
- hanup
- hanvuz
- hanvvz
- hanwurz, mhd. st. f.
- haoh(-)
- haohon
- haolohter
- ..hapan
- hape
- hap&unt
- hapo
- hapoh
- happa
- happia
- hapt
- haptbandun
- har
- hâr, st. n.
- hara
- hara, lat.
- hâra, sw. st. f.
- hara..
- harā-
- haraffa
- harafleiche
- haraga
- harago
- haram-
- harama
- haranscar-
- harapha
- harapsa
- harauvi
- hârbant, st. n.
- harbeiti
- harc
- harca
- harcheban
- harcta
- harcust
- hard(d)rugelinboum, mfrk. st. m.
- hardell
- hardii
- hardila, sw. st. f.
- hare
- hare
- hare
- haremo
- harên, sw. v.
- ana-harên, sw. v.
- bi-harên, sw. v.
- fora-harên, sw. v.
- ir-harên, sw. v.
- -haren
- harenscar-
- harepha
- harephan
- hârvleht, mhd. st. f.
- harfpfa
- harh
- harhowe
- hari
- haribist
- -hârîg
- hârîn, adj.
- hâring, st. m.
- hering, st. m.
- harino
- harion
- hariscara
- gi-hârit, part.
- harizch
- harke, mnd.
- harlefa
- harles
- harleua
- harlezbō
- harlifa
- harlipfa
- harlof
- harlofa
- harloft
- hârlôs, adj.
- harluf, st. m.
- harlof, st. m.
- harluft, st. m.
- harloft, st. m.
- harlufa,, st. m.
- harlofa, st. m.
- harlifa, st. f.
- harlufa, st. f.
- harluffadum, st. m.
- harluft
- harlzpovm
- harm1, st. m.
- harm2, st. m.
- harm
- harma
- harmanti
- harmch
- harmên, sw. v.
- harmi-
- harmilsame
- harmîn, adj.
- harml
- harmlîhho, adv.
- harmo, sw. m.
- harmquetôn, sw. v.
- harmquiti, st. m.
- harmsallichun
- harmscara, st. f.
- harmscar, st. f.
- harmscarâri, st. m.
- harmscarôn, sw. v.
- gi-harmscarôn, sw. v.
- harmsota
| | hantfrîî st. f. — Graff III,788. hant-frii: nom. sg. Gl 2,95,24 (Schlettst., 12. Jh.; Sg 299, 9./10. Jh.). Freilassung eines Sklaven bzw. Hörigen: manumissio concessio libertatis hantlaz ł hantfrii quę non fit nisi a rege [zu: de manumissionibus sane in ecclesia dicendis, Conc. Afr. LXIV p. 155].
hantfrîo sw. m. — Graff III,788. hant-friho: nom. sg. Gl 2,88,16 (Bern 89, 9. Jh.; zur Bildung vgl. Kluge, Stammb.3 § 105 f.; zu -h- vgl. Braune, Ahd. Gr.13 § 152 b). Freilassung eines Sklaven bzw. Hörigen: [de] manumissionibus (Hs. manumissio libertas) [sane in ecclesia dicendis, Conc. Afr. LXIV p. 155].
hantgemehele Gl 4,342,1 s. AWB hantgimahali.
hantgengo sw. m.; vgl. mnd. hantgangan (vereinzelt, Fremdwort); ae. handgang; an. handganga, handgenginn. hant-gengo: nom. sg. Gl 3,423,14 (Erf. Octav 8, 12. Jh.); wohl verschr.: in hantgegan: dass. 14/15 (Marburg D 2, 12. Jh.). einer, der sich in die Hand eines anderen gegeben hat, sich ergeben, unterworfen hat: ein hantgengo dediticius.
hantgimahali st. n., mhd. Lexer hantgemâl, hantgemahel; mnd. hant(ge)mâl, mnl. hantgemael; vgl. as. handmahal. hant-ge-mehel-: nom. sg. -e Gl 4,342,1 (-ge); dat. sg. (?) -e ebda. (beide clm 14 628, 10./11. Jh., Glossen 12. Jh.). durch ein Zeichen der Hand als Rechtssymbol bewirkter rechtlicher Schutz bzw. die dadurch bewirkte Freiheit(?): hantgemehele [rapuisti uxorem tuam et vi sine voluntate mulieris vel parentum, in quorum] mundiburdio [tenebatur, illam adduxisti? Wasserschl. XLVI S. 641], dazu Randgl.: hantgemehele [Bd. 4, Sp. 700] mundicia libertatis ł liber a servitute. Vgl. Duc. 5,545 a s. v. mundeburdum, J. F. Niermeyer, Mediae Latinitatis Lexicon minus, Leiden 1976, S. 708 f. s. v. mundiburdis, Bohnenberger, Beitr. 61 (1937) S. 349 f. u. Anm., DRWb. 5,58 s. v. DRW 1Hand’gema(h)l, H. Schönhoff, Handgemal und Schwurbruderschaft, ZfdA. 49 (1908) S. 321—362.
hantgiscrib st. n.; vgl. mhd. Lexer hantgeschrift st. f., nhd. DWB handgeschrift f.; mnl. hantgescrift(e). — Graff VI,572. hant-ca-scrip (Pa), -ki-scrip (K): nom. sg. Gl 1,170, 18; -ga-scrip: acc. sg. 2,346,5 (clm 6325, 9. Jh.); -gi-scrip: nom. sg. 302,29 (M, 4 Hss., 1 davon ha-); -ge-scrip: dass. 4,135,49 (Sal. c). das mit der Hand Geschriebene: a) Schriftzug, Unterschrift: cirographum hantcascrip (edho hantmal K) chirographum (hyro- Pa, hiro- K) manus scriptio Gl 1,170,18 (vgl. Duc. 5,253 b s. v. manuscriptio; cirographum als Glosse ist lat., vgl. Splett, Stud. S. 245). hantgescrib chyrographum 4,135,49 (oder liegt in beiden Belegen die allgem. Bed. ‘Handschrift, eigenhändige Schrift’ vor ?); Vok.-Übers.: zeihhan ł hantgascrip [non ero sacrilegus, si corrigo desertorem (den Häretiker), et non muto] characterem (Hs. caractarem) [Is., De off. 2,25, PL 83 p. 823] 2,346,5 (vgl. Mlat. Wb. 2,519 s. v. character); b) Schuldverschreibung, Schuldschein, bezogen auf den Sündenfall (vgl. Mlat. Wb. 2,536 s. v. chirographum): hantgiscrip [deletum est ...] chirographum [damnationis nostrae, mutata est sententia corruptionis nostrae, Greg., Hom. II,29 p. 1573] Gl 2,302,29. Vgl. hentigiscrib.
-hantgreiflîh vgl. unhantgreiflîh.
gi-hantgreifôn sw. v. — Graff IV,318. ki-hant-creifon: inf. Gl 1,266,23 (Ra). gewaltsam ergreifen, gewalttätig behandeln: kihantcreifon pintan violasse ligasse. Vgl. Wißmann S. 66 f. Vgl. gi-hantgriffôn.
hantgrif st. m., nhd. DWB handgriff; mnd. hantgrēpe, mnl. hantgrepe; ae. handgripe; vgl. an. handgrip n. (in anderer Bed.). — Graff IV,319. hant-griffa: dat. sg. I 19,9 (-a wohl verschr. für -e, vgl. Matzel, Unters. S. 205 Anm. 259). Handvoll: huuer uues mezssendi in einemu hantgriffa uuazssar? quis mensus est pugillo aquas ...? (vgl. Eggers, Wb. s. v. pugillus).
gi-hantgriffôn sw. v. — Graff IV,318. ki-han-kriffon: inf. Gl 1,266,23 (K; z. Ausfall von -t- vgl. Gröger § 126,2 c γ). gewaltsam ergreifen, gewalttätig behandeln: kihankriffon pintan violasse ligasse. Vgl. Wißmann S. 66 f. Vgl. gi-hantgreifôn.
hanthaba st. sw. f., mhd. Lexer hanthabe, nhd. DWB handhabe; as. handhava (vgl. Holthausen, As. Wb. S. 30), mnl. hanthave. — Graff IV,738. hant-haba: nom. sg. Gl 3,161,45 (SH A, 3 Hss.). 182,6 (SH B). 214,70 (SH B). 215,70 (SH B). 222,10 (SH a 2). 229,34 (SH a 2, 2 Hss.). 265,13 (SH b, 3 Hss.). 311,1 (SH e, 2 Hss.). 314,67 (SH e). 328,21 (SH g, 3 Hss.). 5,23,24. Hbr. I,353,102 (SH A). Mayer, Glossen S. 104,19. 119,4. 120,15; acc. sg.? Gl 1,382,14/15 (Sg 295, 9. Jh.); -habe: nom. sg. 3,161,47 (SH A). 222,11 (SH a 2, 2 Hss., auch nt-). 229,35 (SH a 2). 269,43 (SH b). 419,26 (Hd.). 639,35. 4,181,19. 183,14/15; -habi: dass. 3,161,46 (SH A, Prag, Lobk. 434, 13. Jh.). 161 Anm. 6 (ebda., am [Bd. 4, Sp. 701] Rand von and. Hand); -hab: dass. 4,181,19 (14. Jh.). 183,14 (14. Jh.). — hant-haua: nom. sg. Gl 3,349,42 (SH l, Darmst. 6, 12. Jh.). 4,202,63 (sem. Trev., 11./12. Jh.). ant-haba: nom. sg. Gl 3,297,30 (SH d, Florenz XVI,5, 13. Jh.); hant-aba: dass. 222,10 (SH a 2). 293,19 (SH d, Florenz XVI,5, 13. Jh.). Eindeutig schwach: hant-hab-: acc. sg. -un Gl 1,276,11 (Jb-Rd). 382,14 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh., Sg 9, 9. Jh.); nom. pl. -in 4,167,50 (Sal. d); acc. pl. -un 2,675,16. 1) (Hand-)Griff, Stiel; Henkel: hanthabun [qui fecit sibi gladium ancipitem, habentem in medio] capulum [longitudinis palmae manus, Jud. 3,16] Gl 1,276,11. 382,14 (1 Hs. hanthaba ł helza). hanthaba ansa 3,222,10. 265,13. 311,1. 349,42. 419,26. 639,35. 4,181,19. ansa ł hasta 3,293,19. 328,21. Mayer, Glossen S. 119,4. helza ł hanthaba capulus (vgl. Mlat. Wb. 2,257) Gl 3,229,34. 269,43. 297,30. 314,67. 4,183,14. Mayer, Glossen S. 120,15 (nur hanthaba). hanthaba stil [(Beda in libro) vidisset pictum tortorem stantem ... et unam fidem cum] manubrio (Hs. manubrium) [manutenebat, Atto p. 477 D/478 A] Gl 5,23,24; — Griff eines Schildes: hanthaba ancia dicitur quod in scuto manu tenetur [Hbr. I,353,102] 3,161,45 (im Abschn. De clipeis). Hbr. I,353,102. scilt hanthaba scirmscilt clipeus vel scutum ancia ancile Gl 3,215, 70 (im Abschn. De armis); — Henkel eines Gefäßes: hanthabun [nobis idem Alcimedon duo pocula fecit, et molli circum est] ansas [amplexis acantho, Verg., E. III,45] 2,675,16. kelich hanthaba calix ansa 3, 214,70 (im Abschn. De vasis). hanthaba [veientanumque rubellum exhalet vapida laesum pice sessilis] obba [Pers. 5,148] Mayer, Glossen S. 104,19; gehört hierher auch: hanthaua gergenna ‘besonderes Gefäß’ (vgl. dazu Duc. 4,59: ferrum aut lignum teres, quo per duas ansas transmisso operculum firmatur ne excidat) Gl 4,202,63? Doch vgl. Anm. 22 u. ae. sticca ‘Stock, Pflock’ für gergenna, wobei wohl lignum teres die Wortwahl beeinflußte; danach wäre für hanthaua nur allgemein ‘Stab, Griff’ zu erwägen). 2) Öse, Schlinge: hanthaba paxillus cum quo vela tentoria suspenduntur. Ansa [Hbr. II,12,267] Gl 3,182,6 (im Abschn. De sacratis vestibus); hierher wohl auch: hakin hanthabin ancones uncinos ansulae 4,167,50 (oder zu 1?). Abl. hanthaboht(i). Vgl. haba2. |
| hantgiscrib
| | a) Schriftzug, Unterschrift: cirographum hantcascrip (edho hantmal K) chirographum (hyro- Pa, hiro- K) manus scriptio Gl 1,170,18 (vgl. Duc. 5,253 b s. v. manuscriptio; cirographum als Glosse ist lat., vgl. | | b) Schuldverschreibung, Schuldschein, bezogen auf den Sündenfall (vgl. Mlat. Wb. 2,536 s. v. chirographum): hantgiscrip [deletum est ...] chirographum [damnationis nostrae, mutata est sententia corruptionis nostrae, Greg., Hom. II,29 p. 1573] Gl | | hanthaba
| | 1) (Hand-)Griff, Stiel; Henkel: hanthabun [qui fecit sibi gladium ancipitem, habentem in medio] capulum [longitudinis palmae manus, Jud. 3,16] Gl 1,276,11. 382,14 (1 Hs. hanthaba ł helza). hanthaba ansa 3,222,10. 265,13. | | 2) Öse, Schlinge: hanthaba paxillus cum quo vela tentoria suspenduntur. Ansa [Hbr. II,12,267] Gl 3,182,6 (im Abschn. De sacratis vestibus); hierher wohl auch: hakin hanthabin ancones uncinos ansulae 4,167,50 (oder |
|