Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
harlzpovm bis harmîn (Bd. 4, Sp. 717 bis 719)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis harlzpovm Gl 3,41,52 s. AWB erlizboum.
 
Artikelverweis 
harm1 st. m., mhd. harm; mnd. harm. — Graff IV, 1033 s. v. harmo.
Alle Belege im Nom. Sing., erst ab 11. Jh.
harem: Gl 3,81,35 (SH A). — harm: Gl 1,348,56 (M, 4 Hss.). 3,35,1 (2 Hss.; s. Bed.teil). 4 (14 Hss.). 36,32 (Straßb. A 157, 12. Jh.). 53,24 (cgm 5250, 28b, 11. Jh.). 55,73. 81,34 (SH A, 2 Hss.). 247,31 (SH a 2, 2 Hss.). 280,58 (SH b). 355,29. 366,10 (Jd). 444,59 (2 Hss.). 446,37. 627,3. 674,38. 4,78,48 (Sal. a 1, 3 Hss.). 499,27. Add. II,96,21. BES 6,56,83. Hbr. I,150,480 (SH A).
har: Gl 1,352,51 (Jd, vgl. Add. II,74).
Verschreibung: hasm: Gl 3,35,6.
Wiesel, Hermelin, Mustela erminea: harm mygale [, et chamaeleon ... omnia haec immunda sunt, Lev. 11,30] Gl 1,348,56. 352,51 (s. Formenteil). [Bd. 4, Sp. 718] mart harm martarus 3,35,1 (2 Hss., die meisten Hss. mart, mardar; die Gll. zu martarus u. migale sind fälschl. vereinigt, so Steinm., 1 der beiden Hss. hat außerdem noch czobel migale). harm migale 4 (15 Hss., daneben harmo, hermil, hermilîn, hermiken, 1 Hs. czobel, s. vorig. Beleg). 53,24 (-lus). 55,73. 81,34 (3 Hss., 3 harmo, 1 Hs. hermilîn). 247,31. 355,29. 366,10. 444,59 (-lus). 446,37 (miolus). 627,3. 674,38. 4,78,48. Add. II,96,21. BES 6,56,83. Hbr. I,150,480. migale quasi gulosus (wohl zu erg. mus) harmo Gl 3,280,58. harm [mustelam meminit candida se] migalis [Maur. 662] 4,499,27 (zum lat. Verfasser vgl. Brill, ZfdA. 57,124); — für die Haselmaus: harm nitedula Gl 3,36,32 (zur Übertragung vgl. Georges, Hwb.11 1,1066. 1166 s. v. mus, nitedula).
Vgl. harmo.
 
Artikelverweis 
harm2 st. m., mhd. nhd. harm; as. mnd. mnl. harm; ae. hearm; an. harmr. — Graff IV,1032 f.
harm: nom. sg. Gl 1,68,13 (PaKRa). 76,32 (PaK). 130,23 (KRa). 273,47 (Jb-Rd). 2,84,47 (Stuttg. H. B. VI 109, 9. Jh.). 321,3 (2 Hss.). 4,320,12; gen. sg. -]es 1,622,57 (Würzb. Mp. th. f. 20, 9. Jh.); dat. sg. -]e S 125,31. O 1,20,14. Nb 36,7. 153,26 [40,20. 164,26]; -]a Gl 2,621,17 (lat. abl.); acc. sg. -] Gl L 705 [408]. T 13,18. 109,3. 141,24; instr. sg. -]u 125,7.
harm: nom. sg. Gl 1,130,23 (Pa).
Wohl verschrieben: harman: dat. pl. Gl L 706 [407] (für -on oder -in, vgl. Gr. I § 56 δ).
1) Leid, Kummer; Unglück: harm aerumnis Gl 1,130,23. harmes [quid facietis in die visitationis, et] calamitatis [de longe venientis? Is. 10,3] 622,57. harma [varia populos a] clade [levavit, Sed., Carm. pasch. III,45] 2,621,17. sie zalatun siu (die Kinder) io ubar dag, thar iz in theru wagun lag, joh anan themo barme thera muater zi harme O 1,20,14. uuio manige chuninga nah saldon ze harme chamen qui reges mutaverint felicitatem calamitate Nb 153,26 [164,26]; in einer Wendung: leider, o Unglück: aber ah ze harme sed o nefas Nb 36,7 [40,20].
2) Unrecht, Schmach, Verleumdung: harm calumnia Gl 1,68,13 (PaKRa, harmqhuiti R). uuidaruuerti harm controversia iurgia (iurgio, K) 76,32. harm [(Streit um das Brunnenwasser) quam ob rem nomen putei ex eo, quod acciderat, vocavit] calumniam (Hs. calumnia) [Gen. 26,20] 273,47. harm [morsque eius] iniuriis [et malae famae subiaceat, Can. apost. XL] 2,84,47. 4,320,12. strit hohmuati harm gehruafti unuuirdi meinspraha [de ira,] rixae, tumor mentis, contumeliae, clamor indignatio, blasphemiae [proferuntur, Greg., Mor. in Job 31,45 p. 1035] 2,321,3. harm quethandon [feci iudicium et iustitiam: non tradas me] calumniantibus [me, Ps. 118,121] Gl L 705 [408] (Ahd. Gl.-Wb. S. 256 als Komp.). harmon [redime me a] calumniis [hominum, Ps. 118,134] Gl L 706 [407]. do er (Christus) gesatot uuard mit temo harme unde mit temo spotte postquam satiatus est a Iudaicis illusionibus S 125,31. gifiengun sine scalca inti mit harmu giuueigite arsluogon tenuerunt servos eius et contumelia affectos occiderunt T 125,7. diz quedenti zisperiu uns harm tuos haec dicens etiam nobis contumeliam facis 141,24; ferner: 13,18 (calumnia). 109,3 (iniuria).
Abl. hermen, harmên.
 
Artikelverweis 
harm Gl 3,75,49 s. AWB harn.
 
Artikelverweis 
harma s. AWB harmo.
 
Artikelverweis 
harmanti Gl 4,17,3 s. AWB hermen.
 
Artikelverweis 
harmch Gl 4,31,12 s. AWB hâring.
 
Artikelverweis 
harmên sw. v. (zum -ên-Verb vgl. Schatz, Germ. S. 363). — Graff IV,1033.
harmenton: part. prs. acc. pl. m. T 32,2.
zu Unrecht anklagen, verleumden: betot [Bd. 4, Sp. 719] furi thie hahtenton inti harmenton iu orate pro persequentibus et calumniantibus vos.
Vgl. hermen.
 
Artikelverweis 
harmi- s. auch hermi-.
 
Artikelverweis 
harmilsame S 145 Anm. 6 s. AWB hermisal.
 
Artikelverweis 
harmîn adj. (Umlaut fraglich, vgl. Braune, Ahd. Gr.14 § 26 Anm. 1), mhd. Lexer hermîn. — Graff IV,1034.
harmin: Grdf. Gl 3,627,4 (clm 14 689, 11./12. Jh.).
vom Wiesel, Hermelin-: migalinum.
Vgl. hermilîn adj.