| - harug, st. m.
- harugâri, st. m.
- haruila
- haruiz
- haru..sca..
- hârwurm, mhd. st. m.
- hârwurz, mhd. st. f.
- harz, st. n.
- harza, st. f.
- harz
- harza
- harzag, adj.
- harz au
- harzboum, mhd. st. m.
- harzo
- harzoli, st. n.
- harzuh, st. m.
- harzoh, st. m.
- has
- has
- has
- has-
- hasa
- hasal, st. m.
- hasala1, st. f.
- hasala2, st. sw.?
- hasalah(i), st. n.
- hasalboum, st. m.
- hasalgans, st. f.
- hasalhuon, st. n.
- hasalmusihha, f.
- hasal[h]nuz, st. f.
- hasal[h]nuzkerno, sw. m.
- hasaluuurz, st. f.
- hasan, adj.
- hasanâri, st. m.
- hasanen, sw. v.
- gi-hasanen, sw. v.
- gi-hasanita, st. f.
- gi-hasanitî, st. f.
- hasano, adv.
- hasanôn, sw. v.
- gi-hasanôn, sw. v.
- gi-hasanôtî, st. f.
- hasanunga, st. f.
- hase
- haselber(e), mhd. st. n. oder f.
- haselwurze, mhd.
- hasenber(e), mhd. st. n. oder f.
- hasenfuoz, st. m.
- hasenhun
- hasenletihha, sw.?
- hasenôra, sw. n.
- hasensûrampfer, mhd.
- hasensûnrampf(e), sw. m. ?
- hasenwurz, mhd. st. f.
- hasenwurze, mhd.
- haserin
- hasewrz
- hasewurcze
- hase zoze
- hasib
- hasip
- hasilla
- hasin
- hasinost
- hasinota
- haslauch
- haslbant
- haslewort
- hasm
- hasninist
- hasnnunga
- hasnotvz
- hasnozze
- haso, sw. m.
- haso
- haspa
- haspil, st. m.
- hasse
- hasselin
- hassgolt
- hast
- hasta
- hastalohten
- hastoloter
- hasye
- hasz
- hat
- hata
- hatam
- hatilîn, as. adj.
- hatinga
- hatsnowe
- hatouui
- hatt
- hattit
- hatunga
- hau
- hau-
- haua
- hauan(-)
- hauen(-)
- hauandiero
- hauar
- haubit(-)
- hauc
- hauch
- hauch
- hae
- hauech
- haueko
- hauf
- hauf
- hauffen
- hauh
- hauich
- hauidloca
- hauner
- haünisch
- hauoda
- hauog
- hauoh
- hauohc
- hauok
- haupit(-)
- hauploch
- hauplochæn
- hausen
- hauua
- hauuk
- hauwan
- hauwe
- hauwil
- havplachen
- hawff
- hawichi
- ha’wr
- haydornknop
- haye
- haymamoch
- hayndorn
- hayuae
- haz, st. m.
- haz
- haz
- hazlîh, adj.
- -hazlîhho
- haznissî, st. f.
- hâzus, st. f.
- hâzussa
- hazz
- hazzal, adj.
- -hazzâri
- hazzên, sw. v.
- fir-hazzên, sw. v.
- ir-hazzên, sw. v.
- -hazzîg
- hazzôn, sw. v.
- hazzunga, st. f.
- hatinga, aostndfrk. f.
- hcresamo
- he ..
- he ..
- healseta, ae. sw. m.
- healsleðer, ae. st. n.
- healstan, ae. st. m.
- healtidu
- healtiger
- heb-
- hebs
- hebah
- gi-hebbian, as. st. v.
- hebevvoi
- hebeouue
- heber
- hebĕrnum
- gi-hebî, st. f.
- hebich
- bi-hebida, st. f.
- fir-hebida, st. f.
- gi-hebida, st. f.
- in(t)-hebida, st. f.
- hebîg
- int-hebîg, adj.
- -hebîg
- hebgî
- hebîgo
- hebih
- hebinôn, sw. v.
- int-hebinôn, sw. v.
- hebir
- hebir
- hebirwrz
- he:birzan
- hebruclichan
- hebuhen
- hec
- heccor
- hęcgepugi
| | harug st. m.; ae. hearh, hearga; an. hörgr. — Graff IV,1015. haruc: nom. sg. Gl 1,83,29 (R). 145,22 (R). 493,14 (Rf). 620,8 (Rb); acc. sg. 300,58 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.). 316,60 (Rb). 696,7 (Würzb. Mp. th. f. 3, 8. Jh.). — haruga: nom. pl. Gl 1,99,40 (R); acc. pl. 205,33 (R). 283,25 (Rd). 336,74 (Rb). 374,15 (Rb). 447,59 (Rb). — haruch: acc. sg. Gl 1,285,4 (Jb-Rd). harag-: gen. pl. -o Gl 2,20,51; acc. pl. -a 1,283,25 (Jb). 636,23 (Rb). harca: nom. pl. (?) Gl 1,383,19 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.). Verschrieben: diaraga: acc. pl. Gl 2,13,14/15 (Bremen b 52, 10. Jh., l. haraga, Steinm.); wohl hierher auch, verstümmelt: ruh: 1,205,33 (einziger Beleg in K, zu -h für -g vgl. Splett, Stud. S. 215. 291). Unsicher ist: hart: nom. sg. Gl 1,605,66 (M, clm 18 140, -t nach Steinm. undeutl.; verschr. für -c?), ebenso harc: dass. (?) ebda. (M, clm 19 440), für beide gibt Graff IV,1026 einen eigenen Ansatz hart ‘Hart, Berg, Wald’ u. ON auf -hart mit Verweis auf harug, deren etym. Zusammengehörigkeit das Idg. et. Wb. S. 532 erwägt u. ae. harađ vergleicht; auch das Ahd. Gl.-Wb. S. 255 setzt für diesen Beleg hard an. Angesichts dessen, daß das lat. Lemma (s. u.) lucus den heiligen Hain bezeichnet u. auch in mehreren Belegen mit harug übers. ist u. anderseits neben dem fraglichen harc noch ein harca Gl 1,383,19 belegt ist, könnte durchaus eine Verschr. bei hart vorliegen. Heiligtum, heiliger Hain, auch Tempel: haruc capitolium Gl 1,83,29. delubra 99,40 (R, vgl. betabûr PaKRa). fanum 145,22 (R, vgl. bluozhûs PaKRa). haruga Lucas (für lucos, vgl. Splett, Stud. S. 290 f.) 205,33 (R), hierzu auch ruh (K; s. Formenteil u. vgl. Wesche a. a. O. S. 18). haruga [aras eorum destrue, confringe statuas,] lucos [-que succide, Ex. 34,13] 283,25. 336,74. haruch [Abraham vero plantavit] nemus [in Bersabee, Gen. 21,33] 285,4. 300,58. forst flanzota edo haruc edo uuih nemus plantavit [ebda.] 316,60. haruga [dissipate aras ...] lucos [igne comburite, Deut. 12,3] 374,15. harca [super struem lignorum, quae de] nemore (Hs. -ra) [succideris, Jud. 6,26] 383,19. altara inti manalihun inti haruga aras et statuas et lucos [3. Reg. 14,23] 447,59. haruc [iussit ... convivium praeparari in vestibulo horti, et] nemoris (Hs. nemus) [, quod regio cultu (Gl.: za chuninglihhemo [Bd. 4, Sp. 744] dhionoste 493,1/2) et manu consitum erat, Esth. 1,5] 493,14. harc. ał. loch lucus [zu: non stabunt luci et delubra, Is. 27,9] 605,66. haruc [non respiciet] lucos (Hs. lucus) [et delubra, Is. 17,8] 620,8. haraga [posuisti] aras [confusionis, aras ad libandum Baalim, Jer. 11,13] 636,23. haruc [proiecerunt arma sua, et fugerunt ad] fanum [quod erat in Carnaim, 1. Macc. 5,43] 696,7. dilubra i. templum demoniorum ł diaraga [zu: nam paganorum destruxit fana profana iure tyrannorum sternens delubra reorum, Aldh., De virg. 691] 2,13,14/15. harago fanorum [statuam per girum ferre nefandam, ebda. 1523] 20,51. Vgl. Wesche, Diss. § 2. Abl. harugâri.
harugâri st. m. — Graff IV,1016. harugara: acc. pl. Gl 1,458,41 (Rb). (heidnischer) Priester, Zeichendeuter (?): [observavit auguria, et fecit pythones,] et aruspices [multiplicavit, 4. Reg. 21,6]. Vgl. Wesche, Beitr. 61,2 ff. u. Anm. 3.
haruila Gl 3,150,44 s. AWB harluf.
haruiz Gl 3,574,9 s. AWB arauuz.
haru..sca.. Gl 2,565,15 s. AWB harmscara.
hârwurm mhd. st. m., nhd. haarwurm; mnd. hârworm, mnl. haerworm. har-worme: acc. pl. Beitr. 73,258,60 (London, mus. Brit. Arund. 225, 14. Jh.). 61 (ebda.). Spulwurm: harworme l’maden [in membris] vermes [necat omnibus ipse (calamentus), Macer Flor. XV,612] Beitr. 73,258,60. contra vermes dictos harworme [Randgl. zu: ebda.] 61.
hârwurz mhd. st. f., nhd. haarwurz. har-wurz: nom. sg. Gl 3,530,44 (clm 615, 14. Jh.). Weiße Seerose, Nymphaea alba L. (vgl. Marzell, Wb. 3,347 ff., bes. 352): migraneus.
harz st. n., wohl auch harza st. f. (s. u.), mhd. nhd. harz; (wohl als Entlehnung aus dem Hd.?) as. hart, harza (s. u.), mnd. hart, hars(e), mnl. hars, herse. — Graff IV,1043. harz: nom. sg. Gl 2,160,14 (2 Hss.). 326,25. 554,72. 3,100,8 (SH A, 8 Hss.). 9 (SH B, vgl. Hbr. II,559,44). 197,45 (SH B). 46 (SH B). 221,49 (SH a 2, 4 Hss.). 248,53 (SH a 2). 254,71 (SH a 2, 3 Hss.). 286,48 (SH b, 3 Hss.). 382,29 (Jd). 470,14. 471,27. 491,30. 507,19. 517,27. 580,21. 586,37. 4,119,48 (Sal. a 2). 155,27 (Sal. c). 157,72 (Sal. c). 177,17. 229,25 (clm 14 456, 9. Jh.). 5,35,4 (SH A). 39,38. Hbr. I,186,219 (SH A). Mayer, Glossen S. 20,11 (Cambridge King’s College MS. 52, 9. Jh.). Sudhoffs Archiv 57,10,33. Nc 753,1 [93,20]; gen. sg. -]es Gl 1,304,41 (M); dat. sg. -]e 2,698,53; -]a 3,6 (clm 19 450, 11. Jh., von and. Hand; oder nom. sg. (s. u.); acc. sg. (?) -] 1,315,13 (Ja). — hartz: nom. sg. Gl 3,717,12 (Berl. lat. fol. 735, 13. Jh.); harcz: dass. 100,10 (SH A, 15. Jh.). 4,190,54 (14. Jh.). hart: nom. sg. Gl 2,584,20 = Wa 98,25 (Düsseld. F. 1, 9. oder 10. Jh. (?)). Verschrieben: haz: nom. sg. Gl 3,221,50 (SH a 2); karz: dass. 197,45 (SH B); vielleicht hierher auch: arez: nom. sg. 532,29 (clm 615, 14. Jh., in: visarez, Steinm. erwägt wiz harz). — harz (mit folgender Rasur): nom. sg. Gl 1,289,48 (Jb, vielleicht aus e. Form von harzuh? Rd s. d.). harza: nom. sg. (so auch Graff a. a. O., Gallée, Vorstud. S. 128, Bliesener S. 152) Gl 2,738,50 (2 Hss.; oder verschr. durch vorausgehendes -a ?) = Wa 79,14. harzo Gl 4,119,48 s. u. AWB harzuh; harze (davor wohl c) Gl 2,575,63 (vgl. Stührenberg, Prudentiusgl. S. 47 ff.) gehört wohl eher zu kerza (vgl. das lat. Lemma u. die Parallelhss.). [Bd. 4, Sp. 745] 1) klebriger, zähflüssiger Saft, Ausfluß verschiedener Baumarten (wohl meist ohne genaue Zuordnung u. Spezialisierung), Harz: resina harz fliad. resina est quicquid emanat de arbore quod est liquidum [zu: camelos eorum portantes aromata, et resinam, et stacten in Aegyptum, Gen. 37,25] Gl 1,289,48 (Jb, harzuh Rd). bdellium Plinius dicit quod genus sit gummi fliet . harzes [zu: aurum terrae illius optimum est: ibi invenitur bdellium, et lapis onychinus, Gen. 2,12] 304,41 (beide Glossen übergeschr., die anderen 6 Hss. nur fliod). bitumen genus gluti alii piculam alii resinam dicunt harz [zu: fac tibi arcam de lignis laevigatis ... et bitumine linies intrinsecus, et extrinsecus, Gen. 6,14] 315,13. gummi genus rasine. quod dicitur (andere Hs. quod thiutisce nominamus) fliad ł harz [Erch., Ars] 2,160,14. (vielleicht Vok.-Übers.) harz [nunquid] resina [non est in Galaad: aut medicus non est ibi? Hier., Opera ed. Vallarsius tom. XI,2 p. 257 = Jer. 8,22] 2,326,25 (resina auch als Bestandteil von Salbe, vgl. Georges, Hwb. 2,2345). therebintus arbor gerena (d. i. generans, vgl. Is., Et. XVII,7,52) resinam praestantissimam. resina est fliod et seipha et harza [zu: sub terebinthum iuxta Naumachiam in locum qui appellatur Vaticanus, Pass. P. P. I,173,15] 738,50 = Wa 79,14. harz resina 3,100,8 (8 Hss., 1 Hs. resina ł bitumen; im Abschn. De fructibus arborum). 9. 197,45. 254,71. 286,48. 382,29. 507,19. 580,21. 586,37. 717,12. 4,157,72. 5,35,4. Hbr. I,186,219. Mayer, Glossen S. 20,11. harz vel fliet gummi Gl 3,197,46 (and. Hs. fliet ł kazingolt). harz terebintus 470,14. terebintina 491,30 (vgl. terebintina id est rasina obtima, CGL III,629,54, vgl. auch Pritzel-Jessen S. 170. 175); hierher wohl auch: terebintina visarez resina 532,29 (Steinm. erwägt Verschr. aus wiz harz). rost et harz eruginis terebentine Sudhoffs Archiv 57,10,33 (in einem Salbenrezept). resina harcz ł bytumen [vgl. betumen guttae, alii picula(m), alii resinam dicunt, CGL V,563,22] Gl 4,190,54 (vgl. 3,100,8 Anm. 2). harz gummi 229,25. daz ist ein ualeuuiu gemma . diu ouh sucinum heizet . tiu uzer dien boumen diuzet . also flied unde harz Nc 753,1 [93,20]; — (gisotan) harz Kolophonium: gesodan harz colofonia i. rasina frixa Gl 3,471,27. 5,39,38 (nur colofonia). harz colofonia [vgl. colofonia i. resina frixa, CGL III,555,22] 3,517,27, vgl. s. v. harzuh. 2) Pech, Asphalt: harza [coctos lateres lentoque] bitumine [iunctos, Av., Poem. lib. IV,115] Gl 2,3,6. harz [fuligo quem mox sulphuris] bitumen [et mixtum pice imo inplicabunt tartaro, Prud., P. Vinc. (V) 199] 554,72. 584,20 = Wa 98,25. harze [fragilis incende] bitumine [laurus, Verg., E. VIII,82] 698,53. harz affaltum [vgl. bitumen aspalto iudaico, CGL III,631,30] 3,221,49. naphtha 248,53. pix 4,119,48 (2 Hss. harzoh, 2 harzo, als Verschr. zu -oh?). 155,27. bitumen 177,17. Vgl. Meineke, Bernstein S. 33 ff. Abl. harzag; harzuh, -oh; vgl. AWB harzoli.
harz Gl 3,159,4 s. karz.
harza s. harz.
harzag adj., nhd. DWB harzig. — Graff IV,1043. harzegemo: dat. sg. m. Nc 710,7 [33,14]. pechschwarz: ze ferslindenne in harzegemo sluche ad vorandum . hiatu piceo. |
| harz
| | 1) klebriger, zähflüssiger Saft, Ausfluß verschiedener Baumarten (wohl meist ohne genaue Zuordnung u. Spezialisierung), Harz: resina harz fliad. resina est quicquid emanat de arbore quod est liquidum [zu: camelos eorum portantes aromata, et | | 2) Pech, Asphalt: harza [coctos lateres lentoque] bitumine [iunctos, Av., Poem. lib. IV,115] Gl 2,3,6. harz [fuligo quem mox sulphuris] bitumen [et mixtum pice imo inplicabunt tartaro, Prud., P. Vinc. (V) |
|