| - kreftîgen, sw. v.
- kreftglîhho, adv.
- kreftîgo, adv.
- gi-kreftgôn, sw. v.
- kreftilôs, adj.
- kraftelôs, adj.
- kreg
- krehhen
- krehho, sw. m.
- krehhula, sw. f.
- kreia, sw.
- kreifto
- kreiz, st. m.
- krekendi
- krekil
- krecken, sw. v.
- krehhen, sw. v.
- krelo
- kremse
- kremer
- uuidar-kremphen, sw. v.
- kren
- krên, st. m.
- krêno, sw. m.
- bi-krenken, sw. v.
- krenzen, sw. v.
- créodan
- kreozpaum
- krepfelin
- krephelin
- krephilin
- kreppelen
- kresamfaz, st. n.
- kres(a)m-
- kresan, st. v.
- untar-kresan, st. v.
- uuidar-kresan, st. v.
- zuo-kresan, st. v.
- kreslinc, mhd. st. m.
- kressa
- kresse
- kresso1, sw. m.
- kresso2, sw. m.
- kressa, sw. f.
- kreta, st. sw.?
- krota, sw. f.
- krêtensisc, adj.
- krêtikisc, adj.
- krêtisc, adj.
- krettilî(n), st. n.
- kretto
- krewa
- kreuuil, st. m.
- krouuuil, st. m.
- kreuuilikîn, mfrk.
- kreuuilôn, sw. v.
- krewit
- krezzo, sw. m.
- krîda, sw. f.
- -kriec, mhd.
- krieche, mhd. sw. f.
- under-kriechen, mhd. st. v.
- kriechenboum, mhd.
- kriechviur, mhd. st. n.
- krieg, st. m.
- -kriegelich
- kriegên, sw. v.
- -kriegi
- -krieggî
- -kriegilîhho
- -kriegilîn
- krieh, adj.
- kriehboran, adj.
- kriehboum, st. m.
- kriechenboum, mhd. st. m.
- kriehburtîg, adj.
- kriehhisc, adj.
- kriepan, aostndfrk.
- krihhil, st. m.
- krilago
- krimman1, st. v.
- krimman2, st. v.
- krimmgen, sw. v.
- krimphan, st. v.
- krinna, sw. f.
- krinnaholz, st. n.
- krinnoht(i), adj.
- krinnôn, sw. v.
- kriofan, st. v.
- kriohhan, st. v.
- kripha
- kriphen, sw. v.
- bi-kriphen, sw. v.
- furi-kriphen, sw. v.
- gi-kriphen, sw. v.
- ir-kriphen, sw. v.
- untar-kriphen, sw. v.
- kriphîg, adj.
- kriphunga, st. f.
- krippa, st. sw. f.
- kripha, st. sw. f.
- kris(a)mo, sw. m.
- kres(a)mo, sw. m.
- kris(a)môn, sw. v.
- kres(a)môn, sw. v.
- krisbeth
- krisele, mhd.
- krisit
- krisp, adj.
- krispech, mhd. st. n.
- krispele, mhd.
- krisphâr, mhd. st. n.
- krisso
- Krist
- kristalla, st. sw.?
- kristallo, sw. m.
- kristallîn, adj.
- kristallo
- kristnêra, st. f.
- kristnheit, st. f.
- kristnheiti, st. n.
- kristni, adj.
- kristîn, adj.
- kristnî, st. f.
- kristnîg, adj.
- kristnlîh, adj.
- kristnlîhho, adv.
- kristnliut, st. m.
- -kristno
- kristeswurz, mhd. st. f.
- kristiâne, mhd. f.
- kristîn
- kristkrīmūc
- kristuobo, sw. m.
- kristwurz, mhd. st. f.
- kritzen, mhd. sw. v.
- kriuzekrût, mhd. st. n.
- kriuzeminze, mhd. sw. f.
- kriuzewurz, mhd. st. f.
- kriuzewurze, mhd.
- kro
- krohhôn, sw. v.
- kroka, as. sw. f.
- crocca, ae. sw. m.
- krockezzen, sw. v.
- krollo, sw. m.
- crompeht, ae. st. m.
- krôn, adj.
- krônalîn, adj.
- krônâri, st. m.
- krônen, sw. v.
- fir-krônen, sw. v.
- krônî, st. f.
- fir-krônida, st. f.
- krônih, st. f.
- krônlîh, adj.
- kroph, st. m.
- krophilîn, st. n.
- kropho, sw. m.
- kroschela
- krose, mhd. st. n.
- krosel, mhd. st. m.
- -krôsil
- krosila, st. sw.?
- kroskila, st. sw.?
- krostala
- krostila
- krota
- krotenwurz, mhd. st. f.
- krotûntilli, st. m.
- krouuuen
- krouuuil
- krouuuôn, sw. v.
- ? krouuuen, sw. v.
- krudun
- kruft, st. f.
- gruft, st. f.
- krufta, st. f.
- grufta, sw. f.
- krugula, sw. f.
- zisamane-krûhhen, sw. v.
- krûka, as. sw. f.
- crúce, ae. sw. f.
- krucka, st. f.
- krul, mhd. st. m.
- krulbast, st. m. n.
- krumb, adj.
- gi-krumb, adj.
- krumbein, mhd. st. n.
- krumben, sw. v.
- gi-krumben, sw. v.
- krumbî, st. f.
- krumbilingûn, adv.
- krumb(i)nâsi
- umbi-krummôn, sw. v.
- kruog, st. m.
- kruogfaro, adj.
- kruogo, sw. m.
- krüp(p)el, mhd. st. m.
- krüp(p)elen, mhd. sw. v.
| | ? kreftîgen sw. v. (zum Ansatz vgl. Splett, Ahd. Wb. I,1,480, Riecke, jan-Verben S. 461), nhd. DWB kräftigen; mnd. kreftigen, mnl. crachtigen, craftigen; afries. kreftegia, kraftegia. In unsicherer Lesung: taton creftigent: 3. pl. (?) Mayer, Glossen S. 32,7 (Sg 49, 9. Jh.; taton und -ti- kaum lesbar). kräftigen, heilen: taton creftigent curate infirmos [, qui in illa sunt, et dicite illis: Appropinquavit regnum dei, Luc. 10,9] (taton bleibt unklar, vgl. auch Ahd. Gl.Wb. S. 643 s. v. tuon); oder liegt in der Glosse das Adj. unkreftîg vor, das dann auf infirmos zu beziehen wäre? Vgl. gikreftgôn.
kreftglîhho adv., mhd. Lexer krefticlîche, -en, nhd. DWB kräftiglich; mnl. crachtichlike; ae. cræftiglíce (in anderer Bed.). creftic-licho: Gl 2,216,47 (Schlettst., 12. Jh.). [Bd. 5, Sp. 394] mit großer Kraft: crefticlicho [in semetipso virtute spiritus ad alta] valenter [rapitur, et pietate in aliis aequanimiter infirmatur, Greg., Cura 2,5 p. 19].
kreftîgo adv., mhd. kreftic, nhd. DWB kräftig. — Graff IV,607. chreftigo: Gl 2,202,68 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.). mit großer Kraft: chreftigo [in semetipso virtute spiritus ad alta] valenter [rapitur, et pietate in aliis aequanimiter infirmatur, Greg., Cura 2,5 p. 19].
gi-kreftgôn sw. v., mhd. Lexer gekreftigen; ae. gecræftgian. — Graff IV,607. gi-chreftigota: 3. sg. prt. Npw 125,3; ge-: dass. Np ebda. (-ô-). groß machen: danne chedent sie under dietin . truhten gechreftigota sin tuon mit uns magnificavit dominus facere nobiscum. Vgl. ?kreftîgen.
kreftilôs (auch krafte-) adj., mhd. Lexer kreftelôs, nhd. kräfte- (älter), kraftlos; mnd. kraftlôs, mnl. crachteloos; ae. cræftléas (in anderer Bed.); an. kraptalauss. — Graff II,270. chrefte-los: Grdf. Tiefenbach, Aratorgl. S. 22,9. — crefti-loser: nom. sg. m. Gl 2,678,31; crefte-los: Grdf. 29,49; acc. sg. m. -an 772,38. chrafte-los: Grdf. Nb 136,8 (-ô-). 231,25 (-ô-) [116,12. 186,12]. Np 70,9. 140,6 (-ô-). Cant. Deut. 36; nom. sg. n. -]ez Nb 340,15 [257,7] (-ô-); dat. sg. m. -]emo Nb 8,5 [7,2] (-ô-); acc. sg. m. -]en Np 62,8 (-ô-); acc. pl. m. -]e Nb 22,20 [18,17] (-ô-). Np 43,10; chrafti-: Grdf. -] Npw 140,7. Npw Cant. Deut. 36; acc. pl. m. -]e Npw 43,10. 1) kraftlos, schwach, entkräftet: a) von Menschen: α) auf körperliche Kraft, Stärke, Lebenskraft bezogen: slachiu hut . ridot an chraftelosemo lichamen laxa cutis . tremit effeto corpore Nb 8,5 [7,2]. so ih chraftelos uuerde . so neferuuirf mih cum deficiet virtus mea ne derelinquas me Np 70,9; ferner: 62,8; hierher wohl auch: creftiloser enervatus ł eviratus [ohne Kontext] Gl 2,678,31; β) auf die Gesamtheit körperlicher u. geistigseelischer Kräfte, (innere) Stärke bezogen: daz io dien guoten gelazen sint mahte . unde die ubelen ze getate chraftelos sint bonis semper adesse potentiam . malos cunctis viribus esse desertos Nb 231,25 [186,12]. uuieo chraftelos sie uuaren . do sie in iro fiendo geuualt chamen clausi quoque defecerunt [vgl. ab inimicis capti propriis viribus defecerint, Sg 27] NpNpw Cant. Deut. 36; ferner: 43,10; vom menschlichen Geist: ube aber daz muot chraftelosez . nieht mit sin selbes roski negetuot sed si nihil explicat mens . vigens propriis motibus Nb 340,15 [257,7]; b) von Sachen u. Abstraktem: taz allero dingo forderosta ist . i. summum bonum . uuio sol daz chraftelos sin? num aestimandum est inbecillum . ac sine viribus? quod constat esse praestantius omnibus rebus? Nb 136,8 [116,12]; ohne Wirkungskraft: creftelos [maculosus oberrat anguis, et] exstinctum [lymphis gemit esse venenum, Ar. I,930] Gl 2,29,49 (vgl. perditum nullam vim habens, von Gadow, Aratorgl. S. 45,129). 772,38. Tiefenbach, Aratorgl. S. 22,9 (vgl. perditum nullam vim habens). sie gehorent miniu uuort (d. i. euangelium Christi) . uuanda diu (sc. uuort) gemahton . eniu (d. i. die [Bd. 5, Sp. 395] Lehren von Plato u. Aristoteles) uuaren chraftelos NpNpw 140,6 (= Npw 7). 2) machtlos: uuaz ist tien muodingen . daz sie die geuualtigen furhtent? chraftelose . doh sie uuinnen Nb 22,20 [18,17]. Abl. kraftelôsî.
kreg s. AWB krieg.
krehhen s. AWB krecken.
krehho sw. m. — Graff IV,590. chreho: nom. sg. Gl 3,5,15 (Voc.). Schwätzer: carrulus (i. e. garr-). Vgl. krehhula, krihhil.
krehhula sw. f.; vgl. nhd. dial. luxemb. kréchel m. (in anderer Bed.) u. kréck Luxemb. Wb. 2,462. crecula: nom. sg. Gl 3,457,11 (Paris Lat. 9344, 11. Jh.; zu unverschobenem -k- im Mfrk. vgl. Bergmann, Mfrk. Glossen S. 126 ff., Franck, Afrk. Gr.2 § 117,6; zu -ula vgl. Bruch, Gloss. Ept. S. 101). Krähe oder Elster (vgl. Neuß, Stud. S. 117 f., Suolahti, Vogeln. S. 181. 343): cornicula (3 Hss. krâ). Vgl. krihhil.
kreia sw. (st.?) f., mhd. kreie sw. st. f., frühnhd. krei (vgl. DWb. V,2137). — Graff IV,587 s. v. krâa. chreia: nom. sg. Gl 2,160,17 (ch-). 370,67. 4,70,1 (Sal. a 1, 4 Hss., 1 Hs. -rei-). — kreia: nom. sg. Gl 2,370,67 (c-). 3,85,30 (SH A, 7 Hss.; 1 Hs. kr-). 203,11 (SH B). 4,145,18 (Sal. c). Hbr. I,161,679 (SH A); cria: dass. Gl 4,70,2 (Sal. a 1, clm 22201, 12. Jh.; zu -i- für ei vgl. Matzel S. 64, vgl. auch Suolahti, Vogeln. S. 293). kren: nom. sg. Gl 3,85,32 (SH A, 15. Jh.; mit -e- für ei u. -(e)n aus den obliquen Kasus? Vgl. Reichmann-Wegera, Frühnhd. Gr. § L 19 u. M 18). kreia Gl 3,23,57. 86,29 s. unter AWB krâ(a). (junger) Kranich, grus cinera oder grus grus (vgl. Suolahti a. a. O. S. 290. 293): chreia grus [Erch., Ars p. 14,21] Gl 2,160,17. creia grus [Prisc., Inst. II,164,1] 370,67. grus gruis ł grugis 4,70,1. grus 145,18; hierher (?): kreia esternulus 3,85,30 (davor khraniche grus, danach storche ciconia). 203,11. Hbr. I,161,679. Vgl. krâ(a).
kreifto Gl 4,313,41 s. AWB kraft. |
| kreftilôs
| | 1) kraftlos, schwach, entkräftet: | | | a) von Menschen: | | | | α) auf körperliche Kraft, Stärke, Lebenskraft bezogen: slachiu hut . ridot an chraftelosemo lichamen laxa cutis . tremit effeto corpore Nb 8,5 [7,2]. so ih chraftelos uuerde . so neferuuirf mih cum deficiet virtus mea ne | | | | β) auf die Gesamtheit körperlicher u. geistigseelischer Kräfte, (innere) Stärke bezogen: daz io dien guoten gelazen sint mahte . unde die ubelen ze getate chraftelos sint bonis semper adesse potentiam . malos cunctis viribus | | | b) von Sachen u. Abstraktem: taz allero dingo forderosta ist . i. summum bonum . uuio sol daz chraftelos sin? num aestimandum est inbecillum . ac sine viribus? quod constat esse praestantius omnibus rebus? Nb 136,8 [116,12]; | | 2) machtlos: uuaz ist tien muodingen . daz sie die geuualtigen furhtent? chraftelose . doh sie uuinnen Nb 22,20 [18,17]. |
|