| - kuolî(n)
- kuolina
- kuolmantel, mhd. st. m.
- kuolôn, sw. v.
- kuomelctra, st. sw.?
- kuonheit, st. f.
- kuoni, adj.
- kuonî, st. f.
- kuonîg, adj.
- kuono, adv.
- kuosmero, st. n.
- kuouuurz, st. f.
- kupferîn, mhd. adj.
- kupferment, mhd. st. n.
- kupferrouch, mhd. st. m.
- kuph
- kupha
- kupha
- kuphar, st. n.
- koffar, st. n.
- kupharboum, st. m.
- kuphilî(n)
- kupho
- kupiro, as. sw. m.
- kupira, st. sw.?
- kuppa
- kupha
- kuppele, mhd.
- kup(p)elen, mhd. sw. v.
- kuppil, st. m. n.
- kupresboum, st. m.
- kurba1, sw. f.
- kurba2, st. sw.?
- kurbebez
- kurbi, st. n.?
- kurbilîn, st. n.
- korbilîn, st. n.
- kurbî(n), st. n.
- kurbiz, st. m. n. f.
- kurbizbira, sw. f.
- kürbiboum, mhd. st. m.
- kurbizgarto, sw. m.
- kurbizhûs, st. n.
- kurbizkerno, sw. m.
- kurbizreba, sw. f.
- kurbizsâmo, sw. m.
- kurbizuuurz, st. f.
- kurdewân
- kuren
- kuri, st. f.
- kurn
- krn
- kurnen, sw. v.
- -kurni
- -kurni
- kurn(i)beri, st. n.
- quirnberi ?, st. n.
- kurniboum, st. m.
- kurnilberi, st. n.
- quirnilberi ?, st. n.
- kurnilboum, st. m.
- quirnilboum?, st. m.
- kurnilo, sw. m.
- kurnila, sw. f.?
- kurnîn, adj.
- kurnol
- kurnolesberi, st. n.
- kurs, st. m.
- kursære, mhd. st. m.
- kürsenære, mhd. st. m.
- kürsener, mhd. st. m.
- kursin(n)a, st. f.
- krusina, st. f.
- kurt
- kurten
- gi-kurten, sw. v.
- kurtî
- kurtilahhan, st. n.
- kurtimesfel, st. n.
- kurtlîh
- kurtnessî, st. f.
- kurtugilîn, st. n.
- kurua
- kurugo, adv.
- kurz, adj.
- kurt, adj.
- kurzen
- kurten
- bi-kurzen, sw. v.
- bi-kurten, sw. v.
- kurzî, st. f.
- kurtî, st. f.
- kurzibold, st. m.
- kurzidî, st. f.
- kurz(i)lîhho, adv.
- kurzlîh, adj.
- kurtlîh, adj.
- kurzlîhhn
- kus, st. m.
- kos, st. m.
- -kûsken
- kûski
- kûskî, st. f.
- kûskida, st. f.
- kûsclîhhn, adv.
- kûsco, adv.
- kussen, sw. v.
- gi-kussen, sw. v.
- kussilîn, st. n.
- kussîn
- kust, st. f.
- kusten, sw. v.
- fir-kusten, sw. v.
- fir-kustida, st. f.
- kustîg, adj.
- -kustgî
- -kustgôn
- -kustilîhhên
- kustolôs, adj.
- kustolôsî, st. f.
- kustor
- -kustunga
- kut-
- -kute, mhd.
- kutebm
- ktenbm
- kutenbovm
- kütenlatech, mhd.
- kuth
- kuti, st. n.
- kutinboum, st. m.
- kutinil
- kutin(n)a
- ktôn, sw. v.
- kutti, st. n.
- kuttiniboū
- kttbm
- kutto, sw. m.
- kuu-
- kuuno
- kuuurdirotun
- bi-kuzzen, sw. v.
- kuzzil, st. m.
- kuzzilahhan, st. n.
- kuzzilôn
- kuzzilônto, adv.
- kuzzilunga
- kuzzîn, adj.
- kuzzo, sw. m.
- knle
- knlink
- kvrinstein
- kvrn
- ktenbm
- kw-
- kyl
- cyll, ae. st. f.
- kymen
- cynewiþþe, ae. sw. f.
- kyrrit
- kyrtaz
- kytaz
- l
- l
- la
- la
- lab, st. n.
- laba, st. f.
- labal, st. m.
- laba(l)trog, st. m.
- labeleia, st. sw.?
- lebeleia, st. sw.?
- lebileia, st. sw.?
- laber
- lab:es
- lablegi
- labôn, sw. v.
- gi-labôn, sw. v.
- labonne
- labunga, st. f.
- lachennis
- lacho
- lachono
- lacstie
- lacteke
- lacticha
- lactoch
- lactvoch
- ladalîh, adj.
- h]ladan, st. v.
- ana-[h]ladan, st. v.
- bi-[h]ladan, st. v.
- fir-[h]ladan, st. v.
- gi-[h]ladan, st. v.
- int-[h]ladan, st. v.
- ubar-[h]ladan, st. v.
- ladantâri, st. m.
- ladantinâri, st. m.
- ladda
- lad(d)ech(-)
| | kuolî(n) (auch kuola) st. f., mhd. küele, nhd. kühle; mnl. coele; ae. céle m. — Graff IV,379 f. chuoli: nom. sg. Gl 1,537,71 (M, 6 Hss.). 2,775,34; dat. sg. 1,299,19 (2 Hss., darunter Sg 295, 9. Jh.). 304,50 (M, 4 Hss.). 2,391,41. Thoma, Glossen S. 2,15; acc. sg. Gl 2,555,42. 560,20 (2 Hss.). 678,34. Np 65,12; chle: nom. sg. Gl 3,224,11 (SH a 2, 2 Hss.); chle: dat. sg. 1,304,51 (M). — chuele: dat. sg. Gl 1,304,53 (M). — chuil-: nom. sg. -e Gl 1,537,72 (M); acc. pl.? -i 2,625,8. — chul-: nom. sg. -i Gl 2,35,67; dat. sg. -i 1,304,54 (M, 2 Hss.). 4,250,1; -e 1,304,55 (M). cuole: dat. sg. ZfdA. 64,77. — culi: nom. sg. Gl 2,33,44 (Trier 1464, 11. Jh.; zum Umlaut des Diphthongs vgl. von Gadow, Aratorgl. S. 101 u. Franck, Afrk. Gr.2 § 47). chlin: dat. sg. Gl 1,303,3 (Stuttg. Theol. et phil. fol. 218, 12. Jh.). Mit Übergang in die ô-Dekl.: chuila: acc. pl.? Gl 2,671,33 (clm 305, 11. Jh., clm 21562, 12. Jh.; vgl. Braune, Ahd. Gr.14 § 231 Anm. 2). Wohl verschrieben: chuolo: acc. sg.? Gl 2,688,27 (Melk 1545, 12. Jh.; vgl. dazu Fasbender S. 134). kuali O 2,14,42 s. AWB kuoli adj. 1) Kälte, Frost: chuoli [sicut] frigus [nivis in die messis, Prov. 25,13] Gl 1,537,71. chuoli [stirpis Iuleae ductore exercitus ardens praevaluit gelido quem miserat Algidus] axe [Prud., Symm. II,534] 2,391,41. chle algor 3,224,11; bildl.: culi glacies (algor) [tepefacta veneni solvitur in cineres, Ar. II,1175] 2,33,44 (vgl. von Gadow, Aratorgl. S. 77,364). 775,34 (vgl. Schlechter, Aratorgl. S. 195,326). chuli cigangan glaties tepefacta [ebda.] 35,67. 2) Kühle, kühle Luft, angenehme Frische: a) eigentl.: in thera chuoli after unterne [cum audissent vocem domini dei deambulantis in paradiso] ad auram post meridiem [Gen. 3,8] Gl 1,299,19. 303,3. 304,50 (2 Hss. in der(o) kuolî after untarn, 1 Hs. zi kuolî after untarn, 5 Hss. nur zi der(o) kuolî, 1 Hs. nur kuolî; 6 Hss. nur ad auram). 4,250,1. ZfdA. 64,77 (nur dero kuolî; nur ad auram). an thero chuoli after unterne ł after mittemo dage [Comm. in Gen. = ebda.] Thoma, Glossen S. 2,15. chuili [nunc etiam pecudes umbras et] frigora [captant, Verg., E. II,8] Gl 2,625,8. 671,33. chuoli [hic inter flumina [Bd. 5, Sp. 530] nota et fontis sacros] frigus [captabis opacum, ebda. I,52] 678,34. 688,27; in einem Bilde: chuoli [subiecta nam sacrario imamque ad aram condita caelestis] auram [muneris perfusa subtus hauriunt, Prud., P. Vinc. (V) 519] 555,42. 560,20; b) übertr. auf Geistiges oder Seelisches: vnde so tuondo brahtost du unsih in dia chuoli dero euuigun rauuo . dar neuueder ist . ze heiz noh ze chalt eduxisti nos in refrigerium Np 65,12. Komp. âband-, mezkuolî.
? kuolina (vgl. aber Braune, Ahd. Gr.14 § 211 Anm. 3, Schatz, Ahd. Gr. § 339) st. f. — Graff IV,380 s. v. kuolî. chualinu: dat. sg. Gl 1,302,14/15 (clm 14754, 9. Jh.). Kühle, kühle Luft: in dera chualinu after huntor [Randgl. zu: cum audissent vocem domini dei deambulantis in paradiso] ad auram post meridiem [Gen. 3,8].
kuolmantel mhd. st. m. chl-mantil: nom. sg. Gl 3,663,40 (Innsbr. 711, 13. Jh.). Sommermantel, -umhang: spenula (zu penula, spenula vgl. Diefb., Gl. 423c u. 546a) quam mulieres in aestate portant.
? kuolôn sw. v. cuolon: 1. sg. Gl 4,202,64 (sem. Trev., 11./12. Jh.). — clon: 1. sg. Gl 3,221,26 (SH a 2, clm 2612. Wien 2400, beide 13. Jh.). — colon: 1. sg. Gl 3,221,27 (SH a 2, Graz 859, 13. Jh.). 1) frieren, Kälte empfinden: clon algeo Gl 3,221,26. 2) gefrieren (trans. oder intrans.?): cuolon gelo Gl 4,202,64. Vgl. kuolen, kuolên.
kuomelctra (st. sw.?) f.; zum Zweitglied vgl. nhd. dial. schweiz. melchteren f. Schweiz. Id. 4,210 f. — Graff II,722. chu-melhtra: nom. sg. Gl 4,171,25 (Sal. d, clm 23496, 12. Jh.; -; zu -lh- vgl. Braune, Ahd. Gr.14 § 144 Anm. 4). Melkeimer, -kübel, für Kühe: multra (i. e. mulctra, vgl. Niermeyer, Lex.2 S. 921).
kuonheit st. f., mhd. Lexer kuonheit, nhd. DWB kühnheit; mnd. knhêit, mnl. coenheit. — Graff IV,448. chuan-heit-: gen. sg. -i O 4,13,50 (F); acc. sg. -] 40 (F); acc. pl. -i 1,1,4. — chuon-heit: acc. sg. Gl 2,168,24 (clm 6277, 9. Jh.). kuan-heit-: gen. sg. -i O 4,13,50 (PV); dat. sg. -i 21,20; acc. sg. -] 13,40 (PV). — cuon-heit: nom. sg. Gl 4,352,17. Kühnheit, Tapferkeit, Mut, bes. im Kampf: chuonheit [qui per] fortitudinem [in campo victores sunt, Greg., Cura 3,9 p. 45] Gl 2,168,24. cuonheit [vixet, cui vitam deus aut sua] dextra [dedisset, Verg., A. XI,118] 4,352,17 (vgl. vita duplici ratione consistunt, aut virtute, aut voluntate fortunae, Serv.). tho sprah er (Petrus) worton heizen, thia kuanheit wolt er weizen O 4,13,40. ob iz (Jesu Reich) wari hinana, giflizin mine thegana mit iro kuanheiti, min fiant sus ni wialti, ... mit theganheiti sitotin, thaz sie mih in irretitin 21,20; ferner: 13,50; — im Plur.: kühne Taten: sie thes in io gilicho flizzun guallicho, in buachon man gimeinti thio iro chuanheiti O 1,1,4.
kuoni adj., mhd. küene, Lexer küen, nhd. kühn; mnd. kne, mnl. coene; ae. céne; an. kœnn (in anderer Bed.). — Graff IV,447 f. [Bd. 5, Sp. 531] chonnem: dat. pl. S 4,28 (Hildebr.). — chuonn-: nom. sg. m. -er Gl 2,635,16 (-n-); nom. sg. f. -iu 507,63/64; -a 439,13; acc. sg. m. -en 640,27; dat. pl. -un 637,66 (-n-; lat. acc. pl.). — choner: nom. sg. m. Gl 1,57,36 (R). — chuan-: Grdf. -i O 1,1,59 (PV). 63 (P); nom. sg. m. -o Gl 2,442,1 (2 Hss.). — chuon-: Grdf. -i Gl 2,638,52. 4,4,43 (Jc); nom. sg. m. -o 2,639,29; nom. sg. f. -iu 507,63; dat. sg. m. -emo Nb 296,20 [226,29/30]; acc. sg. m. -en Gl 2,472,28 (2 Hss., 1 Hs. -vo-); acc. pl. m. -e Npgl 43,10; superl. dat. oder acc. pl. m. -eston Gl 5,106,1; chunun: nom. pl. m. 2,665,32. — chûnen: nom. pl. m. Nb 137,30 [117,19]. kuani: Grdf. O 1,1,59 (F). 63 (FV). 100. — kuon-: Grdf. -i Gl 2,612,4. S 86,51 (Ludw.); nom. sg. m. -o Gl 2,616,23 (Antwerpen, mus. Plant. 126, Gll. 9. oder 10. Jh.; c-). kudisin Beitr. 52,162,23 s. Ahd. Wb. 5,453, AWB cuoniouuidi S 365,1,3 s. AWB kunauuid. 1) kühn, mutig, stark, streitbar, ausdauernd, in bezug auf Krieg u. Kampf: choner bellicosus Gl 1,57,36. chuonen [non Iuppiter] acrem (Glosse: fortem) [protexit Fabium (Maximum Verrucosum), sed iuvit amoena Tarentus, Prud., Symm. II,747] 2,472,28. kuoni [ipse (Iugurtha) acer] bellicosus [, at is (Adherbal), quem petebat, quietus inbellis, Sall., Iug. 20 p. 250,14] 612,4. cuono [saepe] belliger [miles armis quibus adsuetus est dimicare delectatur, Sed., Dedic. p. 6,8] 616,23. chuono [ac patriis] acer [Romanus in armis iniusto sub fasce viam quom carpit, Verg., G. III,346] 639,29. chounun [Aeneadae] duri [murorum in parte sinistra opposuere aciem, ders., A. IX,468] 665,32. chuoni in uuige bellicosus [vir assiduus in bello, CGL IV,488,24] 4,4,43. chud was her (Hildebrant) chonnem mannum S 4,28. thar uaht thegeno gelih, nichein soso Hluduig: snel indi kuoni, thaz uuas imo gekunni 86,51. sie sint so sama chuani, selb so thie Romani ... sint ouh filu kuani, zi wafane snelle so sint thie thegana alle O 1,1,59. 63. er ist gizal ubar al, io so edilthegan skal, wiser inti kuani 100. also chuonemo chnehte ne gezimet taz zeleidezenne . so er uuiglichen sturm gehoret ut virum fortem non decet indignari . quotiens increpuit bellicus tumultus Nb 296,20 [226,29/30]. du lazest unsih chraftelose . so uuir unsih irheuen zefarenne uuider unseren fienden . doh du unsere forderen tatist fortes in bello (chuone ze uuige) Npgl 43,10 (Npw starc). 2) wild, angriffslustig: a) von Menschen: chuonna [exultant fremitus variarum hinc inde viarum, indigena et Picens plebs et Etrusca venit. Concurrit Samnitis] atrox (fortis) [Prud., P. Hipp. (XI) 207] Gl 2,439,13. uolchun chuonnun [sin ad bella magis studium] turmas [-que] ferocis [... primus equi labor est, animos atque arma videre, Verg., G. III,179] 637,66; b) von Tieren: chuoni [genus] acre [luporum atque canum, Verg., G. III,264] Gl 2,638,52. chuonnen rudun [nec tibi cura canum fuerit postrema, sed una velocis Spartae catulos] acrem [-que] Molossum [pasce sero pingui, ebda. 405] 640,27. toh tie chunen leuuen an in chetenna tragen ... kechoront sie des pluotes . so uuirt in sar uf . iro erera grimmi quamvis Poeni leones . gestent pulchra vincula Nb 137,30 [117,19]. 3) dreist, verwegen: substant.: chuoneston [quod si tam vos curam libertatis haberetis, quam illi ad dominationem adcensi sunt, profecto neque res publica, sicuti nunc, vastaretur, et beneficia vostra penes optumos, non] audacissumos [forent, Sall., Iug. 31 p. 265,3] Gl 5,106,1. [Bd. 5, Sp. 532] 4) tapfer, standhaft, von Märtyrern: chuano [Publium pandat chorus et revolvat ... quid bonus Felix tulerit, quid] acer [Caecilianus, Prud., P. Caesaraug. (IV) 155] Gl 2,442,1. chuoniu [cum crepitante pyra trepidos terruit] aspera (1 Hs. noch fortis; Glosse: fortis) [carnifices, ders., P. Eul. (III) 14] 507,63. 5) eifrig, vom Bauern: chuonner [iam tum] acer [curas venientem extendit in annum rusticus, Verg., G. II,405] Gl 2,635,16 (vgl. acer; non quilibet: sed acer et diligens, Serv.). Abl. kuono; kuonheit, kuonî; vgl. AWB kuonîg.
kuonî st. f., mhd. küene, nhd. DWB kühne; an. kœni. — Graff IV,448. chuoni: acc. pl. Gl 2,666,7. — kuoni: acc. sg. Gl 2,609,42. 611,43. Verschrieben: koin: nom. sg. Gl 4,108,43 (Sal. a 1, 2 Hss.; l. koni, Steinm.). 1) Kühnheit, Stärke: chuoni [Mars armipotens animum viresque Latinis addidit et] stimulos [acris sub pectore vertit, Verg., A. IX,718] Gl 2,666,7. koni vigor fortitudo ... vivacitas 4,108,43 (1 Hs. sterkî). 2) Trotz, Wildheit: kuoni [Catilina vero longe a suis inter hostium cadavera repertus est, paululum etiam spirans] ferociam [-que animi, quam habuerat vivus, in voltu retinens, Sall., Cat. 61 p. 219,11] Gl 2,609,42. 611,43. Vgl. kuonîg.
kuonîg adj. (vgl. aber Gocht, Mythologie S. 66, der kuoni(n)g st. m. ansetzt). — Graff IV,449. chueniga: acc. pl. m. Nc 822,13 [141,15 a]. substant.: Halbgott, Held: Eneas ... unde Achilles . tie uuir ioh lebende heizen heroes . taz chit hertinga alde chueniga.
kuono adv. kuono: S 86,46 (Ludw.). kühn, mutig: tho niuuas iz burolang, fand her thia Northman ... ther kuning reit kuono, sang lioth frano.
kuosmero st. n., mhd. Lexer kuosmer; vgl. nhd. dial. rhein. kuhschmiere f. Rhein. Wb. 4,1694. — Graff VI,833. c-smero: nom. sg. Gl 3,615,15. Verschrieben: kuo-smeer: acc. sg. Gl L 819 (Ausg. kuosmero). Butter: csmero anksbint butyrum Gl 3,615,15. kuosmero [(ut comederet ...)] butyrum [de armento et lac de ovibus, Deut. 32,14] Gl L 819. |
| kuolî(n)
| | 1) Kälte, Frost: chuoli [sicut] frigus [nivis in die messis, Prov. 25,13] Gl 1,537,71. chuoli [stirpis Iuleae ductore exercitus ardens praevaluit gelido quem miserat Algidus] axe [Prud., Symm. II,534] 2,391,41. chle | | 2) Kühle, kühle Luft, angenehme Frische: | | | a) eigentl.: in thera chuoli after unterne [cum audissent vocem domini dei deambulantis in paradiso] ad auram post meridiem [Gen. 3,8] Gl 1,299,19. 303,3. 304,50 (2 Hss. in der(o) kuolî after untarn, 1 Hs. zi | | | b) übertr. auf Geistiges oder Seelisches: vnde so tuondo brahtost du unsih in dia chuoli dero euuigun rauuo . dar neuueder ist . ze heiz noh ze chalt eduxisti nos in refrigerium Np 65,12. | | kuolôn
| | 1) frieren, Kälte empfinden: clon algeo Gl 3,221,26. | | 2) gefrieren (trans. oder intrans.?): cuolon gelo Gl 4,202,64. | | kuoni
| | 1) kühn, mutig, stark, streitbar, ausdauernd, in bezug auf Krieg u. Kampf: choner bellicosus Gl 1,57,36. chuonen [non Iuppiter] acrem (Glosse: fortem) [protexit Fabium (Maximum Verrucosum), sed iuvit | | 2) wild, angriffslustig: | | | a) von Menschen: chuonna [exultant fremitus variarum hinc inde viarum, indigena et Picens plebs et Etrusca venit. Concurrit Samnitis] atrox (fortis) [Prud., P. Hipp. (XI) 207] Gl 2,439,13. uolchun | | | b) von Tieren: chuoni [genus] acre [luporum atque canum, Verg., G. III,264] Gl 2,638,52. chuonnen rudun [nec tibi cura canum fuerit postrema, sed una velocis Spartae catulos] acrem [-que] | | 3) dreist, verwegen: substant.: chuoneston [quod si tam vos curam libertatis haberetis, quam illi ad dominationem adcensi sunt, profecto neque res publica, sicuti nunc, vastaretur, et beneficia vostra penes optumos, non] audacissumos [forent, Sall., Iug. 31 | | 4) tapfer, standhaft, von Märtyrern: chuano [Publium pandat chorus et revolvat ... quid bonus Felix tulerit, quid] acer [Caecilianus, Prud., P. Caesaraug. (IV) 155] Gl 2,442,1. chuoniu [cum crepitante pyra | | 5) eifrig, vom Bauern: chuonner [iam tum] acer [curas venientem extendit in annum rusticus, Verg., G. II,405] Gl 2,635,16 (vgl. acer; non quilibet: sed acer et diligens, Serv.). | | kuonî
| | 1) Kühnheit, Stärke: chuoni [Mars armipotens animum viresque Latinis addidit et] stimulos [acris sub pectore vertit, Verg., A. IX,718] Gl 2,666,7. koni vigor fortitudo ... vivacitas 4,108,43 (1 Hs. sterkî). | | 2) Trotz, Wildheit: kuoni [Catilina vero longe a suis inter hostium cadavera repertus est, paululum etiam spirans] ferociam [-que animi, quam habuerat vivus, in voltu retinens, Sall., Cat. 61 p. 219,11] Gl 2,609,42. 611,43. |
|