| - ir-lîdan, st. v.
- ouir-līthan, aostndfrk. st. v.
- untar-lîdan, st. v.
- ûz-gi-lîdan, st. v.
- ûzze-gi-lîdan, st. v.
- uuidar-lîdan, st. v.
- zi-lîdan, st. v.
- zuo-gi-lîdan, st. v.
- -lîdanti
- lîdanto, adv.
- lidâri, st. m.
- ge-lidelîn, mhd. st. n.
- lidem
- lideo
- lidera
- lideron
- lidesart
- lîdfaz, st. n.
- lidglefe
- -lidi
- -lidî
- lidicharter
- ir-lîdida, st. f.
- lidigen
- -lîdgî
- -lîdglîhho
- lidilîn, st. n.
- lidira, sw. f.
- lidirîn, adj.
- lido
- -lido
- -lîdo
- lidolîh, Subst.-Adj.-Verb.
- lidôn, sw. v.
- gi-lidôn, sw. v.
- zi-lidôn, sw. v.
- lidugilâz, st. m. n.
- lidulâz, st. m. n.
- gi-lidulâzlîhho
- lidulîhho
- lidulôs, adj.
- lidurenkî, st. f.
- liduscart, adj.
- lidustarc, adj.
- lidusuht, st. f.
- liduuueih, adj.
- liduuuurz, st. f.
- lidwurz, mhd. st. f.
- lidwurze, mhd.
- liebard(-)
- liebart
- liebe
- liebs
- lief
- liehen
- liehtskihtiga
- lienis
- lienten
- lierne
- liesa, mfrk.?
- liesket
- liestein
- liet
- liet, mhd. st. m.
- liete
- lieth
- lietz
- lieu-
- lieerîn, mhd. st. f.
- lif
- -lifa
- ligaam
- ligadura, lat.
- ligari, st. n.
- -ligari
- fir-ligari, st. n.
- ligaring, st. m.
- bi-liggazzen, sw. v.
- liggen, st. v.
- ana-liggen, st. v.
- bi-liggen, st. v.
- fir-liggen, st. v.
- gi-liggen, st. v.
- inne-liggen, st. v.
- ir-liggen, st. v.
- nidar(i)-liggen, st. v.
- untar-liggen, st. v.
- -lig(g)enti
- nidari-lig(g)ento, adv.
- lighto
- -ligida
- gi-ligida, st. f.
- gi-ligidî, st. f.
- gi-legida, st. f.
- gi-legidî, st. f.
- lignole
- lignouuurm
- ligo
- -ligunga
- lih
- lih
- lih
- lih
- lih
- lîh, st. f. n.
- gi-lîh, adj.
- lîhan, st. v.
- fir-lîhan, st. v.
- gi-lîhan, st. v.
- int-lîhan, st. v.
- zuo-fir-lîhan, st. v.
- fir-lîhantlîhho, adv.
- lîhthorn, st. m.
- liher
- int-lîheri, st. m.
- lîhha, st. sw.?
- -lîhha
- lîhhaft, adj.
- lîhhamhaft, adj.
- lîhhamhaftî, st. f.
- lîhhamhaftîg, adj.
- lîhhamhafto, adv.
- lîhhamhaftôn, sw. v.
- -lîhhami
- -lîhhamîg
- lîhhamilo, sw. m.
- lîhhamisc, adj.
- lîhhamlîh, adj.
- lîhnamolîh, adj.
- lîhhamo
- lîh(hi)namo
- lîhhamôn, sw. v.
- lîhhamuuortanî, st. f.
- lîhhâr, st. n.
- lîhhâri, st. m.
- lîhhazzâri, st. m.
- lîhhazzeri, st. m.
- lîhhazzen, sw. v.
- lîhhazzeri
- lîhhazzunga, st. f.
- lihhe
- lîhhemidi, st. n.
- gi-lîhhen
- gi-lîhhên
- lîhhên, sw. v.
- bi-lîhhên, sw. v.
- gi-lîhhên1
- gi-lîhhen
- gi-lîhhên2, sw. v.
- gi-lîhhêntî, st. f.
- -lîhhêntlîh
- -lîhhi
- -lîhhî
- gi-lîhhî, st. f.
- lîhhida, st. f.
- gi-lîhhida, st. f.
- -lîh(hi)nami
- lîhhinamo
- gi-lîhhinôn, sw. v.
- lîhhisâri, st. m.
- gi-lîhhisâri, st. m.
- gi-lîhhisinâri, st. m.
- lîhhisôdi, st. n.
- lîhhisôn, sw. v.
- gi-lîhhisôn, sw. v.
- int-lîhhisôn, sw. v.
- lîh(hi)stein
- lickistein
- lîhhisunga, st. f.
- fir-lîhhisunga, st. f.
- gi-lîhhisunga, st. f.
- lihho
- -lîhho
- gi-lîhho, adv.
- lîhhof, st. m.
- lîhhôn, sw. v.
- lihhun
- lihhun
- lihi
- lihio
- lîhîsen, mhd. st. n.
- lîhkar, st. n.
- lîhlahhan, st. n.
- lîhleuuî, st. f.
- lîhlouuuî, st. f.
- lîhlîh, adj.
- lîhlîhhî, st. f.
- lîhlôa, st. f.
- lîhlockôn, sw. v.
- lîhlohhôn, sw. v.
- lîhlouuuî
- lîhlucken, sw. v.
- lîhmâl(i), st. n.
- lihmuoti
- gi-lîhnamîg, adj.
- lîhnamo
- lîhnamolîh
- lîhnamolîhhn, adv.
- lihnessi
- gi-lîhnessi, st. n.
| | ir-lîdan st. v., mhd. Lexer erlîden, nhd. erleiden; mnd. erlîden; got. usleiþan; vgl. DWb.2 VIII,1948 ff. — Graff II,178 f. Praes.: ir-lid- (Notker -lîd-): 3. sg. -et Np 64,8; inf. -en O 2,4,19. NpNpw 118 F,43. Np 61,6. Npgl 79,6. Npw 129,3; inf. dat. sg. -enne Np 28,11. 30,4; er-: inf. -en Nb 289,1 [222,8/9]. Nc 722,18. 836,18 [39,9. 158,1/2]; inf. dat. sg. -enne Npw 28,11. 30,4. Praet.: ir-leid: 3. sg. Gl 2,295,30 (M, 5 Hss.). ir-liten: 3. pl. NpNpw 9,16. Part. Praet.: ar-litan: Grdf. Gl 2,755,55; nom. sg. f. -]iu 652,26; nom. sg. n. -]az 248,22 (Berl. Lat. 4° 676, 9. Jh.); gen. sg. f. -]ero 663,7; acc. sg. m. -]an 630,26; nom. pl. n. -]iu 668,13; dat. pl. -]en 630,14 (Hs. ialitanen, Korr. von 2. Hd., Steinm.). 652,67; acc. pl. m. -]a 635,29. 653,2; acc. pl. n.? -]iu ebda.; ir-liten: Grdf. NpNpw 128,2. Np 55,7; dat. sg. f. -]ero Nc 704,10 [19,12]; nom. pl. m. -]a Gl 2,535,45; dat. pl. -]en 389,28. 394,27; -litten-: acc. sg. m. -en Np 38,12; acc. sg. f. -a 54,9; -litin-: nom. pl. m. -a Gl 2,540,48; dat. pl. -en 539,3 (-i). 676,4; er-liteniu: nom. sg. f. Nc 809,1 [128,1]. 1) etw. durchführen, vollenden, mit Akk.: wio er (Jesus) thar untar sinen mohti thaz irliden, thaz er ekordi eino lebeti so reino O 2,4,19. sumelichę (sc. uuîlsalda) irlitenero iro ferte uuaren iu in fluhte aliae (sc. fortunae) transacti cursus emenso spatio fugientes Nc 704,10 [19,12]; Glosse: arlitanan [totus et ille dies et qui nascentur ab illo] exactum [ad mensem pluvia ventisque carebunt, Verg., G. I,435] Gl 2,630,26. arlitana [iam falcem arbusta reponunt, iam canit] effectos (Hs. effectus, compositus) [extremos vinitor antes, ebda. II,417] 635,29 (vgl. Anm. 7). arlitana (Randgl. arlitaniu) [heu quibus ille iactatus fatis quae bella] exhausta [canebat! Verg., A. IV,14] 653,2. 2) etw. durchlaufen, zeitlich vorübergehen, ablaufen: irlitenen [nunc dogma nobis Christianum nascitur post] evolutos [mille demum consules ab urbe Roma, Prud., P. Rom. (X) 407] Gl 2,389,28. 394,27. irlitinen [(Moses konnte Gott nicht sehen) quam decem recursibus quater] volutis [sol peragrans sidera omni carentem cerneret substantia, ders., H. ieiun. (VII) 39] 539,3. arlitaniu [necdum orbem medium nox Horis] acta [subibat, Verg., A. III,512] 652,26. arlitanero [inde ubi [Bd. 5, Sp. 911] prima quies medio iam noctis] abactae [curriculo expulerat somnum, ebda. VIII,407] 663,7. 3) erdulden, (er)leiden: a) etw. ertragen, etw. Schlimmes, Unangenehmes erdulden, erleiden, mit Akk.: so unrehte gesehent . taz sie erliden nemugen andere unrehte . dero haz kefahende . becherent sie sih ze guoti enen ilendo ungelih sin . die sie hazent nam dum videntur sibi quidam a pessimis iniqua perpeti . noxiorum odio flagrantes . ad virtutis frugem rediere Nb 289,1 [222,8/9]. (Thalia) uuard ze leibo in einemo felde sconemo . uuanda iro albiz floug ze seuue . do si dia burdi . ioh ten hohflug erliden netruuueta sola vero Thalia quod vector eius cignus inpatiens oneris Nc 722,18 [39,9]. ecclesia dei chlagot sih . uuaz si fone ubelen irliten habe [vgl. ecclesia loquitur de his quos tolerat, Aug., En.] NpNpw 128,2. so ih is irhugeta ... so stilleton die uuella . so neuuag mir . daz ih leid . uuanda ih fone imo uuissa . merun not irlittena [vgl. cum autem pleno corde intuitus fueris quid ille fuerit passus, nonne aequo animo et tu tolerabis ...? Aug., En.] Np 54,9. vuer irlidet dero uuelono doz? âna die . dien du gibest fortitudinem (sterchi) . so du martyribus tate? sonum fluctuum eius quis sufferet? 64,8; ferner: NpNpw 28,11. Npgl 79,6 (Np ferre). Npw 129,3 (sustinere, Np lîdan); Glosse: irleid [quia ergo redemtor noster iam praesentis vitae corruptionem] transierat [, recte angelus ... in dextera sedebat, Greg., Hom. II,21 p. 1526] Gl 2,295,30. irlitena decursa [iam satis tibi paenae minacis munia, Prud., P. Vinc. (V) 289] 535,45. 540,48. arlitanen [iuvat imbribus] actis [progeniem parvam dulcisque revisere nidos, Verg., G. I,413] 630,14. irlitinen reginen actis imbribus [ebda.] 676,4. arlitanen [hic pelagi tot tempestatibus] actis [ders., A. III,708] 652,67. arlitan ł gistuit [satis] solverim (Hs. solveram) [hucusque poenarum, Sulp. Sev., Dial. 3,4 p. 202,25] 755,55 (vgl. Thies, Sulp. Sev. S. 263,394); — âhta/âhtisal/âhtunga irlîdan Verfolgung erleiden: vuanda du bist min starchi . ze irlidenne persecutionem (Npgl ahta, Npw ahtisal) . unde min zuofluht . uuanda ih fone seculo farendo ze dir iruuindo [vgl. quia fortitudo mea ad tolerandos persecutores meos ... tu mihi es, Aug., En.] NpNpw 30,4. vuanda ouh die treffent ad corpus Christi . die persecutionem (Npw ahtisal) irliden nemahton . unde sie Christi ferlougendon 118 F,43. persecutio (ahtunga) negenimet mir iz. Vuanda fone imo ist mir gelazen solih gedult. Âne got nemahti daz mennisco irliden [vgl. quis tanta toleret? Numquid homo? et si homo, numquid a seipso homo? Non sic transilivi ut extollar et cadam, Aug., En.] Np 61,6; — tôd irlîdan den Tod erleiden: martyres irliten horscho mortem corporis (Npw den tot des libes) . persecutores ligent in morte animę NpNpw 9,16; — mit Adv.: die huotent minero fersenun . sie farent ube ih sliphe ... Also ih irliten habo ... also mir ofto fone in gescehen ist [vgl. hoc dico quod sustinui, Aug., En.] Np 55,7; b) eine best. schlimme Zeit zubringen, ertragen: arlitanaz [cum vero iam anni quadragesimi fuisset in caecitate tempus] expletum (Hs. exemptum) [, ei dominus lumen reddidit, Greg., Dial. 4,10 p. 388] Gl 2,248,22 (vgl. Schulte, Gregor S. 409,55); c) etw. stillschweigend übergehen, erdulden, mit Akk.: tannan chamen sie ze Iouis circulo . sie mahton ouh liehto daz emitonium erliden quo transgresso . neque enim labor fuerat hemitonii interiecta transcurrere Nc 836,18 [158,1/2]; [Bd. 5, Sp. 912] d) im Part. Praet.: erschöpft (durch Erleiden von Schlimmem): pleih uuorteniu . ioh erliteniu . pat si Athanasiam helfo . diu solcha iro binun bechennen chonda exhausto pallore confecta . postulavit opem Athanasiae . quae conscia fuerat tanti laboris Nc 809,1 [128,1]. vmbe unreht irrafstost du den menniscen ... Du tate in fone arbeiten so irlittenen unde so mageren also si in iro liden ist Np 38,12 (Npw irthorren); Glosse: arlitaniu [mitto ea, quae muris bellando] exhausta [sub altis, quos Simois premat ille viros, Verg., A. XI,256] Gl 2,668,13. Abl. irlîdida; vgl. AWB irlitida. Vgl. de Smet, Proefschr. S. 192 f. [Blum]
ouir-līthan aostndfrk. st. v., mnd. verlîden, mnl. overliden; mhd. Lexer überlîden; zum Simplex vgl. AWB lîdan. Praes.: ouir-lithon: inf. Pw 65,6; zu -on vgl. van Helten, Gr. I § 109 δ. durch etw. hindurchgehen: an fluode ouirlithon solun mit fuoti in flumine pertransibunt pede.
untar-lîdan st. v. — Graff II,180. Praes.: untar-lidan: inf. Gl 2,160,43 (clm 18059, 11. Jh.). unter etw. gehen, schlüpfen: untarlidan [aut tecto adsuetus coluber] succedere [et umbrae, Verg., G. III,418].
ûz-gi-lîdan st. v. — Graff II,180. Praes.: uz-ke-lite: 3. sg. conj. S 252,30 (B; vgl. Wessing S. 324,922); -lidit: 3. sg. 253,5 (B); -ge-liden: 1. pl. Gl 2,198,9. Hierher wohl auch: ..gi-lidan: 1. pl. Mayer, Glossen S. 98,14 (clm 18550 a, 8. Jh.; vgl. Gl 2,198,9). über etw. hinausgehen, zu weit gehen: a) allgem.: uzgeliden [hinc iterum dicit: Sive mente] excedimus [, deo: sive sobrii sumus, vobis, Greg., Cura 2,5 p. 19 = 2. Cor. 5,13] Gl 2,198,9, z. gl. St. uzgilidan excedimus Mayer, Glossen S. 98,14; b) spez.: Fehler machen: kerafster .. uzkelite (übers. als stände excesserit, Steinm.) merun kerihti untarlicce castigatus non se recognoverit excessisse maiori vindicta subiaceat S 252,30; mit abstr. Akk.: etw. falsch machen: .. missituat .. farprihchit eouueht .. farlivsit edo ioh uuaz uzkelidit (si quis) aliquid deliquerit aut fregerit quippiam aut perdiderit vel aut quid excesserit 253,5. Abl. ûzgilit.
ûzze-gi-lîdan st. v. — Graff II,180 s. v. ûzgalîdan. Praes.: uzzi-gi-lidan: inf. Gl 2,600,68 (M, clm 18140, 11. Jh.). (aus der Stadt) hinausgehen: uzzigilidan [(Theudas) persuadet populi multitudinem sublatis propriis facultatibus urbes] excedere [et ripas Iordanis fluminis obsidere, Ruf., Hist. eccl. II,11,2 p. 131].
uuidar-lîdan st. v. Praet.: vuither-lithun: 1. pl. Gl 1,715,68 (Brüssel 18723, Gll. 10. Jh.). (etw.) immer wieder ertragen: vuitherlithun [dicentes: Hi novissimi una hora fecerunt, et pares illos nobis fecisti, qui] portavimus [pondus diei, Matth. 20,12].
zi-lîdan st. v. — Graff II,180. [Bd. 5, Sp. 913] Praes.: ze-lidantiu: part. nom. pl. n. Gl 2,329,44 (clm 14747,9. Jh.). vergehen: zelidantiu [promittuntur nobis coeli novi, et terra nova, quae facturus est dominus deus. Si ergo nova creanda sunt, consequenter vetera] transitura [Hier. in Matth. 5,18 p. 36].
zuo-gi-lîdan st. v. — Graff II,180. Praes.: zoa-ca-lid-: inf.? -an Gl 1,32,9 (Pa; gegenüber -ant-Formen spätere Änderung, vgl. Splett, Stud. S. 84); zo-ga-: 2. sg. -is 20,9 (Pa); -es ebda. (Ra); part. -ant 32,9 (Ra; -dant, vgl. Gl 5,87,15; zur konsonant. Flexion des Part. vgl. Splett, Stud. S. 83 f.). — zo-ca-lidh-: part. -ant Gl 1,32,9 (K; zum Partizip vgl. o.); zoa-: 2. sg. -is 20,9 (K). hinzutreten: zogangis zogalidis adeas accedas Gl 1,20,9. zoacanc incant zoacalidan (Pa, -ant KRa) aditus introitus accessus 32,9.
-lîdanti vgl. sêolîdanti.
lîdanto adv. — Graff II,170 s. v. lîdan. lîdendo: NpNpw 42,4 (Npw li-). etw. erduldend, erleidend: fone demo nideren teile (der cythara) . dar corpus ist . unde mortalitas ist . choment uns arbeite. So uuir die lidendo got loboen . so singen uuir an dero cytharun [vgl. cum autem aliquid patimur tribulationem ... in hac terra, ... et quia patimur multa ab eis qui non sunt desuper, cithara est, Aug., En.].
lidâri st. m. — Graff II,190. lidare: acc. pl. Gl 1,393,38. 2,482,21. Verschrieben: lidærer: dat. pl.? Gl 2,598,30 (Schlettst., 12. Jh.). jmd., der Fleisch in Stücke schneidet, Fleischer, Schlächter: lidare [sed quid macellum pingue pulvinarium, quid maximorum] lancinatores [gregum, eviscerata carne crudos criminor? Prud., P. Rom. (X) 1057] Gl 2,482,21. lidærer lanionibus qui berbices ł porcos incidunt menbratim et vendunt [zu: non tortoribus ... tradi (martyres) iubebat, sed] lanionibus [dari, ut eos porcorum more ... per frusta caederent, Ruf., Hist. eccl. X,8 p. 899] 598,30; — Scherge, Scharfrichter: lidare lictores carnifices [zu: misit ergo Saul] lictores [ut raperent David, 1. Sam. 19,20] Gl 1,393,38. |
| ir-lîdan
| | 1) etw. durchführen, vollenden, mit Akk.: wio er (Jesus) thar untar sinen mohti thaz irliden, thaz er ekordi eino lebeti so reino O 2,4,19. sumelichę (sc. uuîlsalda) irlitenero iro ferte uuaren iu in fluhte aliae | | 2) etw. durchlaufen, zeitlich vorübergehen, ablaufen: irlitenen [nunc dogma nobis Christianum nascitur post] evolutos [mille demum consules ab urbe Roma, Prud., P. Rom. (X) 407] Gl 2,389,28. 394,27. irlitin | | 3) erdulden, (er)leiden: | | | a) etw. ertragen, etw. Schlimmes, Unangenehmes erdulden, erleiden, mit Akk.: so unrehte gesehent . taz sie erliden nemugen andere unrehte . dero haz kefahende . becherent sie sih ze guoti enen ilendo ungelih sin . die sie | | | b) eine best. schlimme Zeit zubringen, ertragen: arlitanaz [cum vero iam anni quadragesimi fuisset in caecitate tempus] expletum (Hs. exemptum) [, ei dominus lumen reddidit, Greg., Dial. 4,10 p. 388] Gl 2,248,22 | | | c) etw. stillschweigend übergehen, erdulden, mit Akk.: tannan chamen sie ze Iouis circulo . sie mahton ouh liehto daz emitonium erliden quo transgresso . neque enim labor fuerat hemitonii interiecta transcurrere Nc 836,18 [158,1/2]; | | | d) im Part. Praet.: erschöpft (durch Erleiden von Schlimmem): pleih uuorteniu . ioh erliteniu . pat si Athanasiam helfo . diu solcha iro binun bechennen chonda exhausto pallore confecta . postulavit opem Athanasiae . | | ûz-gi-lîdan
| | a) allgem.: uzgeliden [hinc iterum dicit: Sive mente] excedimus [, deo: sive sobrii sumus, vobis, Greg., Cura 2,5 p. 19 = 2. Cor. 5,13] Gl 2,198,9, z. gl. St. uzgilidan excedimus Mayer, Glossen S. 98,14; | | b) spez.: Fehler machen: kerafster .. uzkelite (übers. als stände excesserit, Steinm.) merun kerihti untarlicce castigatus non se recognoverit excessisse maiori vindicta subiaceat S 252,30; mit abstr. Akk.: etw. falsch machen: .. missituat .. |
|