| - fer(a)h, st. n.
- fer(a)hbluot, st. n.
- ferala, sw. f.
- feranolihha
- ferari
- feratagum
- verbena, st.?
- ferbovuite
- fercholen
- ferdamnussidi
- fereheih, st. f.
- ferfrid
- fergascaz, st. m.
- fergôn, sw. v.
- gi-fergôn, sw. v.
- fergônto, adv.
- ferh
- ferhirstal, st. m.
- ferhirstîga, st. f.
- feriâri, st. m.
- ferrâri, st. m.
- ferid, st. n.
- ferien, sw. v.
- ferren, sw. v.
- nâh-ferien, sw. v.
- nâh-ferren, sw. v.
- ubar-ferien, sw. v.
- ubar-ferren, sw. v.
- ûz-ferien, sw. v.
- ûz-ferren, sw. v.
- fer(i)go
- ferinâuua, sw. f.
- ferio, sw. m.
- fer(i)go, sw. m.
- ferro, sw. m.
- ferisaz
- feriscaz, st. m.
- feriskif, st. n.
- feristi
- ferit
- ferit
- ferlihho
- ferliuuuen
- fermenne
- -fermî, st. f.
- fernaliho
- fernerîg, adj.
- ferneuuon
- fernevo, sw. m.
- fernevvn
- fernihta
- fernin
- ferns, st. m.
- ferno, adv.
- fernoscenen
- fernumenstig
- fernumest
- fernumfstigen
- fernūpft
- fernustic
- feronolihha
- ferrana, adv.
- ferranalîh, adj.
- ferranân, adv.
- ferrano
- ferre, st. f.
- ferrebiega
- ferren
- ferrên, sw. v.
- ir-ferrên, sw. v.
- ferrenan
- ferreno
- ferrî, st. f.
- ferrino
- ferrisc, adj.
- ferriskên, adv.
- ferro, sw. m.
- ferro, adv.
- ferrobioga, st. f.
- ferrolîh, adj.
- ferrolîhho, adv.
- ferron, adv.
- ferronân
- fers, st. m. n.
- fes
- fers(a)na, st. sw. f.
- fersâri, st. m.
- ferscang
- versentrit, mhd. st. m.
- fersiclîn, st. n.
- fersmahhâri, st. m.
- fersna
- gi-ferta, sw. f.
- ferterron, andfrk.
- ferthamto
- ferti
- gi-ferti, st. n.
- fertîg, adj.
- fertgî, st. f.
- fertinunc
- gi-ferto, sw. m.
- ferunlust
- verwære, mhd. st. m.
- ferza, st. oder sw. f.
- ferzan, st. v.
- fesa, sw. f.
- fesahi, st. n.
- gi-fesahi, st. n.
- fesant
- fescetraga
- fescil
- feselên, sw. v.
- fesega
- fesihuon, st. n.
- fesilîg, adj.
- fesiohoner
- vespera, st. f.
- fessi hone
- festen, sw. v.
- bi-festen, sw. v.
- gi-festen, sw. v.
- festi, adj.
- -festian, sw. v.
- festida, st. f.
- -festigôn, sw. v.
- festin
- festî(n), st. f.
- festi, st. n.
- festina, sw. f.
- festinagal, st. m.
- festinâra, sw. f.
- festinâri, st. m.
- festinde
- festinî
- festinîg, adj.
- festinôd, st. m.
- festinôn, sw. v.
- ana-festinôn
- bi-festinôn, sw. v.
- gi-festinôn, sw. v.
- umbi-festinôn, sw. v.
- zuo-gi-festinôn, sw. v.
- festinônto, adv. part. prs.
- festinung, st. f.
- festinunga, st. f.
- festisal, st. n.
- festmuoti, adj.
- festmuotî, st. f.
- festnissa, st. f.
- -festôn, sw. v.
- -festunga, st. f.
- fetâh
- fetcide
- feterari
- feter heribum
- fethderlicher
- fethdero
- fethlachen
- fetidiu
- fetirenkind, st. n.
- fetirensun
- fetiro, sw. m.
- fettach
- fettide
- fettirrụ sun
- feu
- feuht
- feuuen, sw. v.
- fouuuen, sw. v.
- feychel
- fezcetragela
- fezitraga, st. f.
- fezitragala, st. f.
- fezra
- vezstuchelen
- feztregela
- fezzan, st. v.
- ana-gi-fezzan, st. v.
- avur-gi-fezzan, st. v.
- gi-fezzan, st. v.
- fezzara, st.?
- fezzarôn, sw. v.
- veelîn, mhd. st. n.
- fezzen, sw. v.
- fezzil, st. m.
- fhologo
- forro
- fi..
- fîadôn, sw. v.
- fîjadôn, sw. v.
- fiala, sw. f.
- fianscaft
- fîant, st. m.
- fîjant, st. m.
- fîantin, st. f.
- fîantlîh, adj.
- fîantlîhho, adv.
- fîantscaf, st. f.
- fîjantscaf, st. f.
- fîantscaft, st. f.
| | fer(a)h st. n., mhd. Lexer verch, frühnhd. u. nhd. (älter) ferch; as. fer(a)h; ae. feorh; an. fjǫr; got. fairƕus; vgl. afries. ferchrede. — Graff III, 682 f. fer-ah: nom. sg. T 38,1; gen. sg. -]es S 2,8 (Hildebr., 9. Jh.). T 38,1. O 3,14,106. 23,31 (F); acc. sg. -] Gl 2,771,43. T 7,8. 44,24 (2). 67,10. 112,3. 133,12. 139,3 (2). O 1,15,45. 20,19. 4,5,50 (PV). 5,11,42. Oh 91; acc. pl. -] Gl 2,651,22; -ach: acc. sg. 711,1. OF 4,5,50; acc. pl. -] Gl 2,641,41; -eh-: gen. sg. -es O 3,23,31 (PV); dat. sg. -e 4,33,27 (PV). 5,11,26 (V h zwischen a und r radiert); -] 4,33,27 (F); -ech: dass. Thoma, Glossen S. 27,8; -ih: nom. (sg. pl.? Lat. animae) Gl 2,513,16; -ihc: acc. sg. 548,47; -h: dass. 643,59 (11. Jh.). Verschrieben: feraht: acc. sg. T 168,2; fehrehe: dat. sg. OV 5,11,26 (das erste h ausradiert); xxeres (Geheimschrift, „l. xeres, d. h. uerhes?“ Steinm.): gen. sg. Gl 2,565,23. 1) Leben: a) im biologischen Sinn (Gegensatz: Tod): α) allgem.: ferih [postremosque] animae [pulsus in corde tepenti callidus interpres (sc. der Opfernde) numeris et fine notabat, Prud., Apoth. 467] Gl 2,513,16. uerhes animae i. vitae [ebda.] 565,23. ni sit suorcfolle iuuares ferahes, uuaz ir ezzet ne solliciti sitis animae vestrae, quid manducetis T 38,1. ia ist thaz ferah furira thanne thaz muos ...? nonne anima plus quam esca ...? ebda.; β) in umschreibenden Wendungen bzw. (in Glossen) im Sinne solcher Wendungen: (thaz) fer(a)h firliosan das Leben verlieren, lassen, aufgeben: thithar findit sin ferah, thie furliusit iz, inti thie thar furliusit sin ferah thuruh mih, thie findit iz qui invenit animam suam, perdet illam, et qui perdiderit animam suam propter me, inveniet eam T 44,24, T 139,3 vgl. u. b; Glossen: ferach [(vituli) dulcis animas [plena ad praesepia reddunt, Verg., G. III, 495] Gl 2,641,41. ferh animam [sub fasce dedere, ebda. IV, 204] 643,59. ferah [linguebant dulces] animas [aut aegra trahebant corpora, ders., A. III, 140] 651,22; (thaz) fer(a)h geban, sezzan (m. Präp. furi + Akk.), sellen (m. Präp. bî + Akk.), biotan (m. abhängigem Satz) das Leben hingeben, opfern für jmdn., etw.: so ther mannes sun ni quam thaz man imo ambahteti, ouh her ambahteti inti geban sin ferah zi losungu furi manege sicut filius hominis non venit ut ministraretur ei, sed ut ministraret, et dare animam suam redemptionem pro multis T 112,3. min ferah sezziu furi minu scaf animam meam pono pro ovibus meis 133,12. merun therra minna nioman habet thanne thaz uuer sin ferah seze furi sina friunta maiorem hanc dilectionem nemo habet quam ut animam suam quis ponat pro amicis suis 168,2. ira ferah bot thaz wib, thaz iz (das Kind) muasi haben lib O 1,20,19. simes wir ouh balde ..., thaz wir thaz irwellen, thaz ferah bi inan sellen [vgl. qui corpora sua domino tradiderunt, Alcuin de div. off. XIV] 4,5,50; (thaz) fer(a)h ûziruuintan das Leben auslöschen: uziruuntin ferihc [conpressa ligantur vincla lacertorum sub mentum et faucibus artis] extorquent animam [Prud., Psych. 593] Gl 2,548,47; zi fer(ah)he stehhan, m. Akk. d. Pers. jmdn. tödlich verwunden: ein thero knehto thiz gisah joh zi ferehe er nan stah O 4,33,27. want er ward thar giwaro giwuntot filu suaro, zi ferehe gistochan [vgl. latus, [Bd. 3, Sp. 740] quod lancea perforatum fuerat, Beda in Luc. col. 447, vgl. O Kelle] 5,11,26; (thes) fer(ah)hes fârên, in thaz ferah râtan nach dem Leben trachten: faretun thes ferahes (sc. Christi) sine fianta innan thes O 3,14,106. ‘meistar’, quadun, ‘hugi thes: sie farent thines ferehes mit selb steinonne’ 23,31. riatun io ubar thaz in thaz ferah sinaz Oh 91; b) als (irdisches, himmlisches) Dasein: her uuas heroro man, ferahes frotoro S 2,8. oba uuer quimit zi mir inti ni hazot sinan fater inti muoter ... inti noh nu sin ferah, ni mag uuesan min iungiro si quis venit ad me et non odit patrem suum et matrem ..., adhuc autem et animam suam, non potest esse meus discipulus T 67,10. thie dar minnot sin ferah, thie forliosez; thie dar hazzot sin ferah in therru uueralti, in euuin lib giheltit iz qui amat animam suam, perdet eam, et qui odit animam suam in hoc mundo, in vitam aeternam custodit eam 139,3 (vgl. o. a β (thaz) fer(a)h firliosan). 2) Seele: ferah habendiu [tu, qui cuncta, deus, propriis] animata [figuris artifici sermone facis, Ar. I, 338] Gl 2,771,43. ferech [sanguis enim eorum pro anima est: idcirco non debes] animam [comedere cum carnibus, Comm. in Deut. = Deut. 12,23] Thoma, Glossen S. 27,8. inti thin selbes ferah thuruhferit suert, thaz uuerden intrigane fon managen herzun githanca et tuam ipsius animam pertransiet gladius, ut revelentur ex multis cordibus cogitationes T 7,8, z. selben St. (Luc. 2,35): joh wuntot ferah thinaz wafan filu wassaz, bitturu pina thia selbun sela thina O 1,15,45. 3) Körper: thaz westin sie zi ware, thaz er thaz ferah habeta, in lichamen lebeta [vgl. convesci cum illis dignatur, ... ut eo modo naturam corporis resurgentis adstrueret, Beda in Luc. col. 447, vgl. O Kelle] O 5,11,42. 4) Glossenwort: ferach [Vok.-Übers. zu: ille (sc. die Schlange) inter vestes et levia pectora lapsus volvitur attactu nullo fallitque furentem, vipeream inspirans] animam [Verg., A. VII, 351] Gl 2,711,1. Komp. mittifer(ih)hî.
fer(a)hbluot st. n., mhd. Lexer verchbluot. — Graff III, 253. ferh-pluote: dat. sg. Nb 108,20/21 [119,7/8]. dem verwundeten Körper entströmendes Blut: (Nero . ter) sih taranah pluotegota grimmelicho . mit sinero muoter . ferhpluote (qui) ferus maduit matris effuso cruore.
ferala sw. f.; ae. ferele; lat. ferula. — Graff III, 678. feralun: nom. pl. Gl 2,472,58 (2 Hss.); uerla: nom. sg. 3,168,31 (SH A, Trier 31, 13. Jh.). 1) Rute zum Auspeitschen, Geißel: feralun [iamque Lupercales] ferulae [nudique petuntur discursus iuvenum, Prud., Symm. II, 862] Gl 2,472,58. 2) Bischofsstab: uerla cambuta virga episcopalis Gl 3,168,31 (vgl. biscouestaf cambuta Gl 3,376,45).
feranolihha Gl 1,223,1 s. AWB fierônolîh.
ferari Gl 4,230,5 s. AWB feriâri.
feratagum F 4,5 s. AWB fîr(a)tag.
? verbena (st.?) f.; lat. verbena. verb-ena: nom. sg. Gl 3,101,9 (SH A, 8 Hss., 5 u-, 1 Hs. vs-). 197,32 (SH B). Hildebrandt I, 187,233 (SH A); -ina: dass. Gl 3,101,13 (SH A, 13. Jh.). 5,35,19 (SH A, 13. Jh.; u-). Eisenkraut, Verbena officinalis L.: verbenaca vel lustago vel ierobotana vel acea vel licinia vel peristrion id est verbena [Summ. Heinr. IV, 7,232] Gl 3,101,9 (9 Hss., davon 1 Hs. uerbena iserna). Hildebrandt I, 187,233. verbenaca ... vel verbena Gl 3, 197,32. 5,35,19. Es scheint jedoch ebenso möglich, daß es sich nicht um eine dt. Glosse (Lehnwort) handelt, [Bd. 3, Sp. 741] sondern um das lat. Wort, dem als Hauptbezeichnung die anderen Bezeichnungen der Pflanze zugeordnet wurden, vgl. Fischer, Pfl. S. 288.
ferbovuite Gl 1,308,37/38 s. AWB fir-beuuen.
fercholen s. AWB fir-quelan.
ferdamnussidi Npw 43,20 s. AWB fir-damnussida.
fereheih st. f., nhd. DWB viereiche (umgebildet). — Graff I, 127. Alle Belege Nom. Sing. uereh-eih: Gl 1,612,58 (Wien 2732, 10. Jh.); uvereh-, vuereh-: 57; werih-eic: 58 (alle M). Verschrieben oder umgebildet: vvercich-eih: 3,40,7; vueh-eih, uueih-, weih- (3 Hss.): 1,612,59) (M); uirh-eih: 2,701,38. eine Eiche, evtl. die Speiseeiche, Quercus esculus L., vgl. Fischer, Pfl. S. 271, Georges, Handwb. s. v. aesculus: uereheih [succidit cedros, tulit] ilicem (Hss. ilex) [, et quercum, Is. 44,14] Gl 1,612,57 (1 Hs. eichen). uirheih [nemorumque Iovi quae maxima frondet] aesculus [Verg., G. II, 16] 2,701,38. vvercicheih ilex 3,40,7 (2 Hss. eih, eihha, 1 Hs. îseih). Vgl. Kluge, Et. Wb.19 S. 211 s. v. Föhre. |
| |