| - fergascaz, st. m.
- fergôn, sw. v.
- gi-fergôn, sw. v.
- fergônto, adv.
- ferh
- ferhirstal, st. m.
- ferhirstîga, st. f.
- feriâri, st. m.
- ferrâri, st. m.
- ferid, st. n.
- ferien, sw. v.
- ferren, sw. v.
- nâh-ferien, sw. v.
- nâh-ferren, sw. v.
- ubar-ferien, sw. v.
- ubar-ferren, sw. v.
- ûz-ferien, sw. v.
- ûz-ferren, sw. v.
- fer(i)go
- ferinâuua, sw. f.
- ferio, sw. m.
- fer(i)go, sw. m.
- ferro, sw. m.
- ferisaz
- feriscaz, st. m.
- feriskif, st. n.
- feristi
- ferit
- ferit
- ferlihho
- ferliuuuen
- fermenne
- -fermî, st. f.
- fernaliho
- fernerîg, adj.
- ferneuuon
- fernevo, sw. m.
- fernevvn
- fernihta
- fernin
- ferns, st. m.
- ferno, adv.
- fernoscenen
- fernumenstig
- fernumest
- fernumfstigen
- fernūpft
- fernustic
- feronolihha
- ferrana, adv.
- ferranalîh, adj.
- ferranân, adv.
- ferrano
- ferre, st. f.
- ferrebiega
- ferren
- ferrên, sw. v.
- ir-ferrên, sw. v.
- ferrenan
- ferreno
- ferrî, st. f.
- ferrino
- ferrisc, adj.
- ferriskên, adv.
- ferro, sw. m.
- ferro, adv.
- ferrobioga, st. f.
- ferrolîh, adj.
- ferrolîhho, adv.
- ferron, adv.
- ferronân
- fers, st. m. n.
- fes
- fers(a)na, st. sw. f.
- fersâri, st. m.
- ferscang
- versentrit, mhd. st. m.
- fersiclîn, st. n.
- fersmahhâri, st. m.
- fersna
- gi-ferta, sw. f.
- ferterron, andfrk.
- ferthamto
- ferti
- gi-ferti, st. n.
- fertîg, adj.
- fertgî, st. f.
- fertinunc
- gi-ferto, sw. m.
- ferunlust
- verwære, mhd. st. m.
- ferza, st. oder sw. f.
- ferzan, st. v.
- fesa, sw. f.
- fesahi, st. n.
- gi-fesahi, st. n.
- fesant
- fescetraga
- fescil
- feselên, sw. v.
- fesega
- fesihuon, st. n.
- fesilîg, adj.
- fesiohoner
- vespera, st. f.
- fessi hone
- festen, sw. v.
- bi-festen, sw. v.
- gi-festen, sw. v.
- festi, adj.
- -festian, sw. v.
- festida, st. f.
- -festigôn, sw. v.
- festin
- festî(n), st. f.
- festi, st. n.
- festina, sw. f.
- festinagal, st. m.
- festinâra, sw. f.
- festinâri, st. m.
- festinde
- festinî
- festinîg, adj.
- festinôd, st. m.
- festinôn, sw. v.
- ana-festinôn
- bi-festinôn, sw. v.
- gi-festinôn, sw. v.
- umbi-festinôn, sw. v.
- zuo-gi-festinôn, sw. v.
- festinônto, adv. part. prs.
- festinung, st. f.
- festinunga, st. f.
- festisal, st. n.
- festmuoti, adj.
- festmuotî, st. f.
- festnissa, st. f.
- -festôn, sw. v.
- -festunga, st. f.
- fetâh
- fetcide
- feterari
- feter heribum
- fethderlicher
- fethdero
- fethlachen
- fetidiu
- fetirenkind, st. n.
- fetirensun
- fetiro, sw. m.
- fettach
- fettide
- fettirrụ sun
- feu
- feuht
- feuuen, sw. v.
- fouuuen, sw. v.
- feychel
- fezcetragela
- fezitraga, st. f.
- fezitragala, st. f.
- fezra
- vezstuchelen
- feztregela
- fezzan, st. v.
- ana-gi-fezzan, st. v.
- avur-gi-fezzan, st. v.
- gi-fezzan, st. v.
- fezzara, st.?
- fezzarôn, sw. v.
- veelîn, mhd. st. n.
- fezzen, sw. v.
- fezzil, st. m.
- fhologo
- forro
- fi..
- fîadôn, sw. v.
- fîjadôn, sw. v.
- fiala, sw. f.
- fianscaft
- fîant, st. m.
- fîjant, st. m.
- fîantin, st. f.
- fîantlîh, adj.
- fîantlîhho, adv.
- fîantscaf, st. f.
- fîjantscaf, st. f.
- fîantscaft, st. f.
- fîantscaffôn, sw. v.
- fîjantscaffôn, sw. v.
- fîantscaflîh, adj.
- fîantscaft
- fiantscam
- fiara
- fical
- ficbn
- fich
- fich-
- ficheffele
- fichepfile
| | fergascaz st. m., zum Fugenvokal vgl. Gröger S. 72 ff. uergi-schatz: acc. sg. Gl 5,11,6 (Carlsr. Oen. 1, 13. Jh.); usge-scaz: dass. 4,81,3 (Sal. a 1, clm 17 152, 12. Jh.). Schifferlohn, Fergenlohn: uergischatz [(Jonas) invenit navem euntem in Tharsis: et dedit] naulum [eius, et descendit in eam ut iret cum eis in Tharsis, Jon. 1,3] Gl 5,11,6. usgescaz naulus 4,81,3.
fergôn sw. v.; as. fergon, mnl. vergen. — Graff III, 681 f. ferg-: 1. sg. -on Gl 2,541,17. O 3,1,9. Oh 149; 3. sg. -ot Gl 2,37,39. H 2,3,1; 1. pl. (adh.) -omes O 1,7,25; 3. pl. -ont 5,23,50; 1. sg. conj. -o Os 33; 2. sg. conj. -os O 3,24,18 (D r aus i korr.); 3. sg. conj. -o Ol 31; 1. pl. conj. -on O 5,23,73; inf. -on 25,23. 36. Os 17; 3. sg. prt. -ota Nc 727,7. 814,21. 832,31. 840,28 [56,15. 178,2. 201,19. 212,9]; — uerg-: 1. sg. -un Gl 2,406,35 (11 Jh.); -o 397,39 (11. Jh.); 2. pl. -ot 1,476,13 (M, 2 Hss., 1 Hs. v-); -ont 14 (M, 3 Hss., 1 Hs. v-); -int 16 (M, 3 Hss., 12. 13. Jh., 1 Hs. v-); 3. pl. -ont T 108,6. 1) jmdn. um etw. inbrünstig, flehentlich bitten, etw. von jmdm. erflehen, inständig erbitten; fergôn richtet sich an Gott, Gottheiten, göttliche, höhergestellte, obrigkeitliche Personen, Fürsprecher: a) m. Akk. d. Pers. u. Gen. d. Sache: (weiz ih) thaz got ist alles thir gilos, so wes so thu nan fergos [vgl. quia quaecumque poposceris a deo, dabit tibi, Joh. 11,22] O 3,24,18. uuas si (sc. Iuno) is ouh teste uuilligora . daz er selbo (sc. Mercurius) sia is filo minnesamo fergota accrescebat votis . quod multa eam clarius conciliatione . i. blanda oratione sua devinxerat Nc 727,7 [56,15]; ... u. abhängigem Satz: nu fergomes thia thiarnun, selbun sancta Mariun, thaz si uns allo worolti si zi iru sune wegonti O 1,7,25. sie fergont druta ouh sine, thes liebes in nirzihe 5,23,50. ih hiar nu fergon wille gotes thegana alle ..., thaz sies gote thankon 25,23. emmizen nu ubar al ih druhtin fergon scal, mit lon er iu iz firgelte joh sines selbes worte Os 17; b) nur m. Gen. d. Sache: thes (sc. himilriches) emmizigen fergon gihogtlichen sorgon O 5,23,73. wes (sc. ginâda) meg ih fergon mera? 25,36; m. Akk. d. Sache: ginâda fergôn: ginada ih sina fergon mit forahtlichen suorgon O 3,1,9. thes mannolih nu gerno ginada sina fergo Ol 31. nub ih io bi iuih gerno ginada sina fergo Os 34; m. abhängigem Satz: mit karitate [Bd. 3, Sp. 742] ih fergon ... ofono thio guati joh dyet mir thaz gimuati in gibete thrato iues selbes dato Oh 149; c) nur m. Akk. d. Pers.: do fergota si sia sus deam talibus deprecatur Nc 814,21 [178,2]. erhafto diu ougen nahor tuonde . fergota si den got sus paulolum conivens oculis . deum . s. solem . talibus deprecatur 832,31 [201,19]. fergota si eteliche dri gota poscitque quosdam tres deos 840,28 [212,9]; d) Glosse ohne Best.: fergon [unum sed orans] flagito [Prud., P. Laur. (II) 125] Gl 2,541,17. 2) etw. von jmdm. dringend, nachdrücklich erbitten, fordern, verlangen, jmdn. um etw. nachdrücklich ersuchen, jmdn. zu etw. drängen, nötigen: a) m. Akk. d. Sache u. Präp. fon(a) + Dat. d. Pers.: themu filu bifuluhun, mer uergont fon imo cui commendaverunt multum, plus petent ab eo T 108,6; b) nur m. Akk. d. Sache: reita giu fergot tagastern currus iam poscit phosphorus H 2,3,1; c) Glossen ohne Best.: vergot ł notet (4 Hss., 4 jüngere nur fergôn) [mirari non desino exactionis vestrae instantiam;] exigitis [enim ut librum Chaldaeo sermone conscriptum, ad Latinum stilum traham, Tob., Prol.] Gl 1,476,13. fergot angariat [... te quicumque petens ut pergas praevius unum, cetera vade simul duo milia, Ar. II, 902 (nach Matth. 5,41)] 2,37,39. noch na uergun [non cogo,] nec exigo [per vim, sed moneo, iniustum fugias iustumque sequaris, Prud., Ham. 702] 406,35. noh ne uergo nec (Hs. non) exigo [ebda.] 397,39. Vgl. fergônto, ungifergôt.
gi-fergôn sw. v. — Graff III, 682. gi-fergotun: 3. pl. prt. Gl 2,602,9 (clm 18 140, 11. Jh.). etw. von jmdm. nachdrücklich fordern, verlangen: [productum in medium abnegare eum fidem Christi coram omni populo] expetunt [Ruf., Hist. eccl. II,23 p. 165,16].
fergônto adv. — Graff III, 682 s. v. fergôn. fergondo: Np 61,9. flehentlich bittend, anflehend: kiezzent iuuueriu herzen uz fore imo fergendo iehendo uueinendo [vgl. effundite coram illo corda vestra deprecando, confitendo, sperando, Aug., En.].
ferh s. AWB fer(a)h.
ferhirstal st. m.; vgl. mnl. varkenstal. — Graff VI, 674. uerhir-stal: nom. sg. Gl 3,130,55 (SH A, Trier 31, 13. Jh.). Schweine-, Ferkelstall: ara (4 Hss. ferhirstîga).
ferhirstîga st. f. — Graff VI, 625. verher- (clm 2612, 12. Jh.), uerher-stiia (Wien 2400, 12. Jh.), werher-stia (Prag, Lobk. 434, 13. Jh.; vgl. zu -stiia, -stia Schatz, Ahd. Gr. § 233), uerir-stiga (Eins. 171, 12. Jh.): nom. sg. Gl 3,130,53. 54 (SH A). Schweine-, Ferkelstall: ara (1 Hs. ferhirstal).
feriâri, ferrâri st. m., mnd. verer. — Graff III, 588. ferari: nom. sg. Gl 4,230,5 (clm 14 456, 9. Jh.). Schiffer, Ruderer, Fährmann: remex nauto (l. nauta, Steinm.).
ferid st. n., zur Bildung s. Kluge, Stammb. § 99 b, u. Wilm., Gr. 2, § 265, 1 a. — Graff III, 588. ferid: nom. sg. Gl 2,734,13. 4,18,4 (Jc). 152,6 (Sal c); dat. pl. -]in 2,627,65 (clm 18 059, 11. Jh., mit Rasur an -in, Steinm.; zu -in vgl. Schatz, Abair. Gr. § 97 d). — verid: nom. sg. Gl 4,157,59 (Sal c); dat. sg. -]e 1,808,43 (M); uerid: dass. -]e 42 (M, 4 Hss.). ferit: nom. sg. Gl 2,26,18 (Straßb. C. V. 6, 9. Jh., zu -t statt -d vgl. Schatz, Ahd. Gr. § 194). — verith: nom. [Bd. 3, Sp. 743] sg. Gl 2,263,70 (Sg 299, 9./10. Jh.); uerith: dass. ebda. (Schlettst., 12. Jh.); -th statt -t s. Schatz, Ahd. Gr. § 94. uert: nom. sg. Gl 3,281,52 (SH b, Admont 269, 12. Jh.). 1) Boot, Schiff: verith [(Christus)] dicit eis (den fischenden Jüngern): mittite in dexteram] navigii (Hs. navigium) [rete: et invenietis, Joh. 21,6] Gl 2,263,70. [totoque corporis nisu, ut ad] navigium [pervenirent laborantes (die Piraten), velocius multo, quam venerant, ad littus ferebantur, Vit. Hil. p. 84b] 734,13; — hierher (oder zu 2?) wohl auch: in demo veride [et (Christus) videns eos laborantes (sc. die Jünger in Seenot)] in remigando [, ... et circa quartam vigiliam noctis venit ad eos, Marc. 6,48] 1,808,42. 2) Ruder, Ruderwerk: feridin [non aliter quam qui adverso vix flumine lembum] remigiis [subegit, si bracchia forte remisit, atque illum praeceps prono rapit alveus amni, Verg., G. I,202] Gl 2,627,65. verid remigium 4,157,59; — spez. Steuerruder (vgl. Duc. VII, 120a s. v. remigium 2): stiuranto ferid remigio [gubernatio, CGL IV, 563,1] 18,4. 3) das Schiffen, die Schiffahrt: ferid navigatio Gl 4,152,6. 4) bei der Schiffahrt zu zahlendes Entgelt: a) von den Fahrgästen für die Benutzung von Fähre oder Schiff: Fährgeld, Schiffsgeld: uert naulum. pretium navigii Gl 3,281,52 (1 Hs. feriscaz); b) von den Schiffern für die Benutzung von Gewässern, Anlege- oder Handelsplätzen (vgl. Duc. VIII, 46c s. v. telon): Schiffsgeld, Schiffszoll: ferit [et qui ulterius in talibus locis (sc. Brücken, Anlege- u. Handelsplätze) ...] teloneum (Hs. theloneum) [exactaverit, cum sua lege ipsum teloneum reddat et bannum nostrum ... conponat, Ans. Cap. IV, 29 p. 441,23] Gl 2,26,18.
ferien, ferren sw. v., mhd. vern, nhd. dial. vorarlberg. feren Jutz 1,809, schweiz. fêren Schweiz. Id. 1,905, bad. fähren Ochs 2,6; as. ferian, mnd. vēren, mnl. veren; afries. fera; ae. ferian; an. ferja; got. farjan. — Graff III, 587. feri-: part. prs. -enti O 5,25,4; nom. pl. m. -ente 13,27; ferg-: dass. -ente ebda. (F, zu -rg- vgl. Braune, Ahd. Gr.12 § 118 Anm. 3). — uueri-: inf. dat. sg. -enni Gl 1,263,29 (K; zur Form -i vgl. Kögel S. 142 f., zur Schreibung uu- statt f- (v-, u-) Schatz, Ahd. Gr. § 166); ferr-: 3. pl. -ent Np 106,24; inf. -en Nb 298,10 [323,13]; part. prs. gen. pl. m. -antero Gl 1,620,42. fer-: inf. instr. sg. -ennu T 236,7; 3. sg. prt. -ita 54,1. Nb 252,11 [272,6 fereta, nach Fotokopie -ita zu lesen]; 3. pl. prt. -itun O 3,8,12; -iton Gl 1,677,4; -eton Nc 832,14 [201,2]. — ver-: 3. pl. -ent Npw 106,24 (u-); 3. sg. prt. -ida Gl 2,673,53 (2 Hss.); 3. pl. prt. -itun 1,752,10 (M, 6 Hss., davon 1 Hs. u-); -itan 11 (M). ueritē: 3. pl. prt. Gl 5,11,15 (Carlsr. Oen. 1, 14. Jh., i ist nachträglich eingefügt, Steinm.; lat. sg. prt. Am Rand mit Verweisungszeichen: got, also Verbesserung, dem lat. Numerus von remigabat entsprechend, zu uerigot. Mit spätem Übergang zu den ôn-Verben?). usitas: 2. sg. prt. 20,26 (Carlsr. Oen. 1, 14. Jh.; lat. 3. sg. prt., Ed. 3. pl. prt.); vsiton: 3. pl. prt. 1,677,4 (M); vsriten: dass. 752,12 (M). Verschrieben ist wohl: vnræn: 3. pl. prt.? Gl 1,677,5 (M). Zu den Formen mit -ri- und -rr- vgl. Braune, Ahd. Gr. § 118 Anm. 3 u. § 358 Anm. 2. 1) rudern, segeln, mit dem Schiff oder Boot fahren: a) ohne Raum- oder Maßbestimmung: (Christus) steig tho (am Ostufer des Sees Genezareth) in skifilin inti ferita inti quam in sina burg (Kapernaum, am Nordwestufer des Sees) et ascendens in navicula [Bd. 3, Sp. 744] transfretavit et venit in civitatem suam T 54,1. to er (Agamemnon) spuotigo ferren uuolta . daz er darumbe dien uuinden sina tohter Ephigeniam opferota ille . i. Agamemnon . dum optat dare uela . i. ventos Graiea classi ... s. filiae . exuit patrem Nb 298,10 [323,13]; b) mit Raumbestimmung: so sie in thaz scif gigiangun, sie wetar sar bifiangun; joh feritun sie giwaro in then unden filu suaro O 3,8,12. to Ulixes ... fone Sicilia ferita ze Italia . do uuarf in der uuint ... ze dero iselo Nb 252,11 [272,6]; c) konstr. mit faran oder queman: α) als Part. Praes.: Petrus sar thes sindes bigonda suimmannes ...; thie anthere zi lante quamun feriente misit se in mare . alii autem discipuli navigio venerunt O 5,13,27; — in einem Bilde: bin nu mines wortes gikerit heimortes, joh will es duan nu enti, mit thiu ih fuar ferienti O 5,25,4; β) als flektierter Infinitiv: Simon Petrus ... santa sih in then seo (um schwimmend zu Christus zu gelangen). Thie andere iungoron mit ferennu quamun Simon Petrus ... misit se in mare. Alii autem discipuli navigio venerunt T 236,7; d) Glossenbelege: feriton [et] remigabant (Hs. remigabat) [viri ut reverterentur ad aridam, Jon. 1,13] Gl 1,677,4. 5,11,15. veritun [aspirante autem Austro ...,] legebant [Cretam, Acta 27,13] 1,752,10 (11 Hss., davon 3 uuellen). 5,20,26; e) als substant. Part. Praes.: der Rudernde, Ruderer: ferrantero [locus fluviorum rivi latissimi et patentes: non transibit per eum navis] remigum [Is. 33,21] Gl 1,620,42. 2) etw. befahren, mit Akk. d. Sache: die den mere ferrent in skeffen qui descendunt mare in navibus NpNpw 106,24. 3) etw. (auf dem Wasserwege) fahren, fortschaffen, transportieren: diese Bed. ist wohl anzusetzen für den folgenden Abrogans-Beleg: zi uuerienni meatō (vectigalia) a vehendis mercedibus Gl 1,263,29. Die unpassend erscheinende Verbindung von ferien mit mieta erklärt sich daraus, daß das ursprüngliche merx ‘Ware’ mit merces ‘Lohn, Geschenk’ verwechselt wurde (vgl. Gloss. Lat. V VE 19: vecticalia (-tig-): a vehendo (-dis) mercibus dicta omniumque negotiatorum solutione[s]. Zur Glossengruppe vgl. Splett, Stud. S. 398). — Oder handelt es sich gar nicht um ferien, sondern um werên (auch werian? vgl. Graff I, 940 s. v. werên) ‘gewähren, leisten, zahlen’? 4) etw. führen, steuern: a) mit Akk. d. Sache: bildlich: taz skef (den Lauf der Sonne) fereton siben ferien (die 7 Tage der Woche). tie bruodera unde gelih uuaren cui praesidebant in prora septem nautae . germani tamen . suique consimiles Nc 832,14 [201,2]; b) Glossenbeleg: verida [velocem Mnestheus] agit [acri remige Pristim, Verg., A. 5,116] Gl 2,673,53. Abl. feriâri, ferid, ferio.
nâh-ferien, -ferren sw. v. nach-uerte: 3. sg. prt. Gl 2,687,27 (Schlettst., 12. Jh.). (im Wasser) hinterherfahren, -gleiten: [pars cetera (der Schlangen) pontum] pone legit [sinuatque inmensa volumine terga, Verg., A. 2,208]. |
| |