Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
ferno bis ferranân (Bd. 3, Sp. 747 bis 748)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis ferno adv., mhd. verne, nhd. ferne, fern; mnd. vērne; afries. ferne. — Graff III, 660.
verno: Gl 1,806,29 (M, u-; durch übergeschriebenes r hat der Schreiber uerno wohl zu uerro korr.). 2,253,31 (M, 2 Hss., davon 1 Hs. aus ver korr.). Vgl. Wilm., Gr. 2, § 467,4.
lokal: fern, von fern, weitab: ferno [filii tui] de [Bd. 3, Sp. 748] longe [venient, et filiae tuae de latere surgent, Is. 60,4] Gl 1,806,29; — in Verbindung mit uuesan für lat. abesse: ferno uuas [Maurus ... patri Benedicto qui adhuc a loco eodem (des Strafgerichtes Gottes) vix decem millibus] aberat [, aestimavit esse nuntiandum, Greg., Dial. 2,8 p. 228] 2,253,31 (2 Hss., 3 weitere Hss. fer, 1 Hs. fero).
 
Artikelverweis 
fernoscenen Gl 2,518,30 s. AWB fir-niozan.
 
Artikelverweis 
fernumenstig Nb 238,5 [257,2] s. fir-nunstîg, -num(e)stîg.
 
Artikelverweis 
fernumest s. fir-nunst, -numft.
 
Artikelverweis 
fernumfstigen Gl 2,49,30 s. fir-nunstîg, -numftîg.
 
Artikelverweis 
fernūpft Gl 4,337,55 s. AWB fir-numft.
 
Artikelverweis 
fernustic Npw 33,6 s. fir-nunstîg.
 
Artikelverweis 
feronolihha Gl 1,86,1 s. AWB fierônolîh.
 
Artikelverweis 
ferrana adv., mhd. verrene, nhd. ferren; as. ferrana, mnl. verren; ae. feoranne; an. fjarran. Zur Bildung s. Wilm., Gr. 2, § 467,4. — Graff III, 660.
ferr-ana: Gl 1,42,32 (Pa K). 232,2 (Ra). T 53,6. 118,3; -ano: 186,1; -eno: Gl L 238; -ino: Npw 137,5. Zu -o statt -a s. Wilm. a. a. O.
von fern, von weitem: ferreno [intellexisti cogitationes meas] de longe [Ps. 138,3] Gl L 238 (de fehlt in Hs). gisehenti tho then heilant ferrana ingegin liof inti betota inan videns autem Ihesum a longe occurrit et adoravit eum T 53,6. vuanda got ist selbo hoh unde ci nideren sihit er, hohiu bichennit er ferrino quoniam excelsus dominus et humilia respicit . et alta cognoscit . a longe (vgl. Np 137,6) Npw 137,5 (Np ferrenân), ferner T 118,3. 186,1 (beide a longe); — hierher wohl auch: nallas ferrana edo nah non longe vel prope Gl 1,42,32 (nach Georges, Handwb.8 s. v. longe auch in der Bed.von weitem’). ferrana procerum altum prolongum 232,2 (vgl. Splett, Stud. S. 337).
Abl. ferranalîh; vgl. ferno.
 
Artikelverweis 
ferranalîh adj. — Graff III, 661.
ferna-liho: acc. pl. f. Gl 2,632,58 (clm 18 059, 11. Jh.). Bei Velthuis S. 105 ist f. unter die Adverbien gestellt.
weit entfernt: fernaliho (sc. weida? steti?) [sin armenta magis studium vitulosque tueri ..., saltus et saturi petito] longinqua [Tarenti, Verg., G. II, 197].
 
Artikelverweis 
ferranân adv., mhd. verrenân (Lexer, Taschenwb.34 S. 276 s. v. verrelîche). Zur Bildung vgl. Wilm., Gr. 2, § 467,4. — Graff III, 660.
ferr-enan: Gl 5,17,59. Nb 299,18 [325,13] (-ân). Nc 713,28 [38,14]. Np 13,2. 137,6 (-ân). Fides 2. NpNpw 138,3 (Np -ân). Nr 682,13 (-ân). Nr ebda. (GH = S. CLXXV, 16); -onân: Nb 333,29 [365,2].
1) lokal: von fern, von weitem: ferrenan comeniv [erant autem ibi mulieres multae] a longe (s. venientes) [, quae secutae erant Iesum a Galilaea, Matth. 27,55] Gl 5,17,59. unde uuanda darinne ęstuarium maris ist . taz chit . ein mereflosg . taz ferrenan sehenten . similitudinem draconis ouget Nb 299,18 [325,13]. so sie sus chosente Pithius ferrenan gesah chomen ... do stunt er selbo uf gagen in . unde hiez in sine musas fureloufendo begagenen talia conserentes ut procul Pithius adventare conspexit ... musas iussit occurrere Nc 713,28 [38,14]. du bechandost mine gedancha ferrenan intellexisti cogitationes meas de longinquo NpNpw 138,3 (Npw de longe). uuanda got ist selbo hoh . unde ze nideren sihet er . hohiu bechennet er ferrenan quoniam excelsius dominus et humilia respicit . et alta cognoscit . a longe Np 137,6 (Npw 137,5 ferrino); ferner Nb 333,29 [365,2] (eminus). Np 13,2.
2) mit der Möglichkeit auch temporalen Bezugs: weither, aus der Ferne: aber unsemfte ist zediutenne personam . uuanda der namo ferrenan genomen ist (von der griechischen Tragödie). [Bd. 3, Sp. 749]
3) ferrenân sagên: mit weit ausholender Gebärde, mit Nachdruck reden, deklamieren; etw. verkündigen, vortragen (vgl. die Bedd. von f. im Mhd.): item pronuntiare dicimus ferrenan sagen . i. praevenire verba gestu corporis et qualitate vocis Nr 682,13.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort: