| - halftra, st. sw. f.
- halgelgans
- halht
- halhûs, st. n.
- hâli, adj.
- hâlî, st. f.
- halibe
- halifa
- hâlîgo, adv.
- hâlingûn, adv.
- halla, st. f.
- -hal(l)a
- hallingas
- halloc
- halm1, st. m.
- halm2, st. m.
- helmo, sw. m.?
- halmackus, st. f.
- halmax
- halmaxis
- hlme
- -halmo1
- -halmo2
- halmuuurf, st. m.
- haloftra
- halog-
- halôn, sw. v.
- holôn, sw. v.
- avur-gi-halôn, sw. v.
- gi-halôn, sw. v.
- gi-holôn, sw. v.
- ir-halôn, sw. v.
- ir-holôn, sw. v.
- ût-gi-halon, as. sw. v.
- uuidar-halôn, sw. v.
- uuidar-holôn, sw. v.
- zuo-halôn, sw. v.
- zuo-holôn, sw. v.
- zuo-gi-halôn, sw. v.
- zuo-gi-holôn, sw. v.
- halptonot
- halpuuili
- hals, st. m.
- -hals, adj.
- halsâdra, st. sw. f.
- halsalz
- halsannum
- halsâri, st. m.
- halsbant, st. n.
- halsbein, st. n.
- halsberg, st. m.
- halsberga, st. f.
- halsboug, st. m.
- halsbc
- halschilt
- halsthrûh, st. f.
- halsthuuing, st. m.
- halselwrz
- halsetha
- halsfano, sw. m.
- halsgar(a)uu, st. n.
- halsgold, st. n.
- halsgoldôn, sw. v.
- hâlscara, st. f.
- halsketinna, st. sw. f.
- halslac
- halslag
- halslach
- halsledir
- halslîn, st. m.
- halsnestilst
- halsôn, sw. v.
- bi-halsôn, sw. v.
- int-halsôn, sw. v.
- halsꝑga
- halsphul(u)uui, st. n.
- halspg
- halsring, st. m.
- halsslag, st. m.
- halsslagôn, sw. v.
- halssleggen, sw. v.
- halsslegilôn, sw. v.
- halsstric, st. m.
- halssuht, st. f.
- halsta
- halstan
- halsthí von
- halstrua
- halstun
- halstuoh, st. n.
- halsuht
- halsunga, st. f.
- bi-halsunga, st. f.
- halsuth
- halsuuerfôn, sw. v.
- halsuuer, st. f. oder n.
- hâlsuuert, st. n.
- halsyeta
- halszierida, st. f.
- halt, adv. comp.
- -halt, st. n.
- halta, sw.?
- bi-halta
- haltan, red. v.
- bi-haltan, red. v.
- fir-haltan, red. v.
- gi-haltan, red. v.
- inne-haltan, red. v.
- haltanî, st. f.
- fir-haltanî, st. f.
- gi-haltanî, st. f.
- gi-haltannissa, st. f.
- bi-haltannussi, st. n.
- haltant, st. m.
- bi-haltantlîhho, adv.
- bi-haltanto, adv.
- gi-haltanto, adv.
- haltâra, sw. f.
- haltâri, st. m.
- bi-haltâri, st. m.
- bi-halteri, st. m.
- haltere
- haltero
- halti
- bi-haltî, st. f.
- -haltî
- bi-haltida, st. f.
- fir-haltida, st. f.
- gi-haltida, st. f.
- -haltida
- -haltîg
- -haltgheit
- gi-haltgî, st. f.
- -haltgî
- -haltlîh
- bi-haltlîhho, adv.
- gi-haltnassî, st. f.
- gi-haltnussî, st. f.
- gi-haltnissî, st. f.
- bi-haltnessi, st. n.
- gi-haltnissa, st. f.
- gi-haltnussî
- halto, adv.
- -halto, sw. m.
- halton, as. andfrk. sw. v.
- halunga, st. f.
- halwert
- halz, adj.
- halzel
- ham, adj.
- hamal, adj.
- hamal, st. m.
- bi-hamalôn, sw. v.
- hamalscorro, sw. m.
- hamalstat, st. f.
- hamalungstat, st. f.
- hamar, st. m.
- hamarâri, st. m.
- hamarlî(n), st. n.
- hamarslag, st. m.
- hamarslagâri, st. m.
- hamarslagôn, sw. v.
- hambaħ
- hambuch
- hamelstre
- hamere
- hamf, adj.
- hamila, st. f.?
- hamma, st. sw. f.
- hammo, sw. m.
- hamo1, sw. m.
- hamo2, sw. m.
- hamph
- hamscara
- hamsel
- hamsela
- hamur
- hamustra, st. f.
- hamustro, sw. m.
- han
- han.
- hán, ae. f.
- hân
- hana-
- hanaf, st. m.
- hanafîn, adj.
- hanafsâmo, sw. m.
- hanafuoz, st. m.
- hanafuuurz, st. f.
- hanakrât, st. f.
- hanakrût, st. n.
- hanap
- hanap
- hancho
- hancpoz
- handdualla
- handflitid
- handorn
- handtaflîc, and. adj.
- hanegegun
| | halftra st. sw. f., mhd. Lexer halfter sw. st. f., nhd. halfter f. u. m.; as. haleftra (s. u.), mnd. haltere, halter f. m., mnl. halfter m.; ae. hælftre. — Graff IV,925. halftr-: nom. sg. -a Gl 3,152,34 (SH A, 4 Hss., auch halftra). 161,26 (SH A, 4 Hss.). 191,58 (SH B). 216,11 (SH B). 230,41 (SH a 2, tr auf Rasur). 298,8 (SH d). 651,11. Hbr. I,332,238 (SH A). 354,113 (SH A); -e Gl 3, 191,59 (SH B). 374,29 (Jd); dat. sg. -o 2,250,52 (M, 2 Hss.); -a 247,5. 250,53 (M); dat. pl. -on 533,9 (alf-); haftr-: nom. sg. -a 702,60 (Paris 9344, 11. Jh.; kaum verschr., vgl. aber Steinm.); dat. [Bd. 4, Sp. 628] sg. -o 250,53 (M); halphtro: dass. 52 (M). — halfdra: nom. sg. Gl 3,230,41 (SH a 2, 2 Hss.). halfter-: nom. sg. -a Gl 3,270,28 (SH b, t auf Rasur); -e 152,35 (SH A). 315,44 (SH e). 4,213,56 (2 Hss.); -] 3,161,27 (SH A). 230,42 (SH a 2, 2 Hss.). 324,55 (SH f, -ts). 333,19 (SH g, 3 Hss.). 4,183,10 (-ts); nom. pl.? -i 3,669,40 (Innsbr. 711, 13. Jh.; zu -i für -a, auch -o vgl. -tubi, -uinchi 671,42. 73); halfeter: nom. sg. 641,29 (Wien 804, 12. Jh.); halftir: dass. 4,43,43 (Sal. a 1); halph: dass. 183,10 (Melk K 51, 14. Jh.). — halfder-: nom. sg. -a Gl 3,270,27 (SH b); -] ebda. halaftra: nom. sg. Gl 2,246,21 (-laf-). 4,198,26 (sem. Trev., 11./12. Jh.); halaphtran: dat. pl. 2,638,5 (clm 18059, 11. Jh.; zu -an vgl. Velthuis S. 50); haleftron: dass. 503,30; halefdra: nom. sg. 260,21 = Wa 82,22 (Carlsr. S. Petri, 10./11. oder 11. Jh.); haloftra: dass. 4,236,1 (Bonn 218, 11. Jh.). haltere: nom. sg. Gl 3,422,26 = 716,57 (Berl. Lat. fol. 735, Marienfeld, Westf., 13. Jh.); haletera: dat. sg. 2,261,24 (Luxemb. 44, 9. Jh.; vgl. Bergmann, Mfrk. Glossen S. 100). Eindeutig schwach: halphtrin: acc. sg.? Gl 4,169,55 (Sal. d, clm 23 496, 12. Jh.); heliftron: dat. sg. Gl L 239 [415]; alaftrun: dass. Mayer, Glossen S. 17,18 (Bologna 1702, 10. Jh.). Verstümmelt: h ..: nom. sg. Gl 4,219 Anm. 3 (halftra, Steinm.). 1) Halfter, vor allem Pferdehalfter: halaftra [in quo etiam] capistro (Hss. auch capistrum) [pro freno ... utebatur, Greg., Dial. 1,4 p. 168] Gl 2,246,21 (-um). 247,5. 250,52. 260,21 = Wa 82,22 (-um). 261,24. halftron [pressisque tumescit (das Pferd)] habenis (Glosse: capistris) [Prud., Psych. 193] 533,9. halaphtran [inque vicem det (das junge Pferd) mollibus ora] capistris [Verg., G. III,188] 638,5. 702,60 (Hs. -um). halftra capistrum a capite iumentorum [Hbr. I,354,112] 3,161,26. Hbr. I,354,113. halftra capistrum Gl 3,216,11 (im Abschn. De instrumentis equorum). 230,41. 270,27. 315,44. 324,55. 333,19. 374,29. 422,26 = 716,57 (im Abschn. De rebus equitis). 641,29. 651,11. 669,40 (Hs. capistra). 4,43,43. 169,55. 183,10. 198,26. 213,56. 219 Anm. 3. 736,1. capistrum quo equi capiuntur 3,298,8. alaftrun capistro [MGh Auct. antiqu. IV,2,16,21] Mayer, Glossen S. 17,18. heliftron uuangon [in] camo [et freno] maxillas [eorum (das Pferd u. Maultier) constringe, Ps. 31,9] Gl L 239 [415]; bildl.: haleftron [(Christe) qui nos moderans ] habenis [leniter frenas facilique septos lege coerces, Prud., H. p. ieiun. (VIII) 2] Gl 2,503,30. 2) (Leder-)Gurt, Gürtel als Schmuck der Kleidung: halftra succinctorium vel brachiale [Hbr. I,331,237 f.] Gl 3,152,34. 191,58. Hbr. I,332,238; im Abschn. De ornamentis (feminarum).
halgelgans Gl 3,29,34/35 s. AWB hagalgans.
halht Thoma, Glossen S. 11,16 s. halt.
halhûs st. n., nhd. dial. schwäb. hallhaus Fischer 3,1069. — Graff IV,850. 1055. hal-hus: nom. sg. Gl 1,418,15 (M, clm 4606, 12. Jh.). Siedehaus des Salzwerkes, Saline: [cum (David) reverteretur capta Syria in Valle] Salinarum (Hs. salina) [, caesis decem et octo millibus, 2. Reg. 8,13] (Vok.-Übers.? Hss. sonst salasutî, -sutil, sulza). Vgl. hal(a)salz.
hâli adj., mhd. hæle, hæl, nhd. hahl, hähl; an. háll; zur Etym. u. zu den unterschiedlichen Wurzeln von hāli ‘schlüpfrig, glatt’ und hāli ‘verhehlend’ vgl. Idg. et. Wb. 1,551 u. 553. — Graff IV,854 f. hal-: Grdf. -i Gl 1,631,3 (M, 5 Hss.). 3,116,60 (SH A, 3 Hss.); -e 1,631,4 (M). 3,407,77 (Hd.). 420,75 [Bd. 4, Sp. 629] (Hd.); -] 116,61 (SH A, 15. Jh.); dat. sg. n. -emo Nc 713,22 (-â-) [38,8]; acc. sg. m.? -in Gl 3, 116,61 (SH A, Trier 31, 13. Jh.); nom. pl. f. -en Nb 88,15 (-â-) [98,16]; acc. pl.? (oder dat.?) -en Gl 2,544,26; haller: nom. sg. m. Thoma, Glossen S. 26,24. hæle: Grdf. Gl 3,406,73 (Hd.). 407,76 (Hd.). 415,71 (Hd.); hele: dass. 1,631,5 (M, 12. Jh.). hlæn: dat. pl.? Gl 2,626,67 (clm 18 059, 11. Jh.; vgl. Velthuis S. 60; Korr. von 2. Hand). Verschrieben: uale: Grdf. Gl 1,631,4 (M). 1) glatt, schlüpfrig, glitschig: vom Boden: hali [propheta namque et sacerdos polluti sunt ... idcirco via eorum erit quasi] lubricum [in tenebris, Jer. 23,12] Gl 1,631,3. hali aestiva loca umbrosa. Lubricum dicitur non quod labitur, sed in quo labitur [Hbr. I,229, 396] 3,116,60, dazu auch: hæle lubricum 406,73. 407,77. 415,71 (-us). 420,75; vom Gestein: hlæn [illa (unda) cadens raucum per] levia [murmur saxa ciet, Verg., G. I,109] 2,626,67; — von der Schlange: sleffeger haller coluber dicitur serpens . quia colit umbras ł quia lubricus est [zu: fiat Dan coluber in via, Comm. in Gen. = Gen. 49,17] Thoma, Glossen S. 26, 24. 2) glatt, gleitend, vom Faden: halen [ipse (der Gott der Marcioniter) manu laqueos per] lubrica [fila reflexos in nodum revocat, Prud., Ham. 136] Gl 2,544, 26. 3) glatt, strähnig, vom (langen) geflochtenen Haar: undertane uuesen Apollini ... geziertemo mit laurinen houbetpendelen . unde mit halemo ioh reidemo fahse lubrico inplexoque crine redimito Nc 713, 22 [38,8]. 4) unbeständig, flüchtig: unstæte ł hæle lubricus Gl 3,407,76 (oder zu 1?). ube die halen . unde die uerloufenten geba dero Fortunę neuuarin si iam non essent caduca . et momentaria dona Fortunae Nb 88,15 [98,16]. Vgl. hâlî.
hâlî st. f.; vgl. mhd. hæle ‘Glätte, Schlüpfrigkeit’, nhd. dial. bair. schwäb. häle, kärntn. hâle; zum möglichen Zusammenhang von hâli und hâlî vgl. Schm., Bair. Wb. 2,1073 f. — Graff IV,854. hal-: nom. sg. -i Gl 3,297,37 (SH d). 315,3 (SH e); -e 332,36 (SH g, 3 Hss.). abschüssige, gefährliche Stelle: halda stli ł hali clivus crepido Gl 3,297,37. 315,3. 332,36. Vgl. hald, halda.
halibe Gl 2,203,74 s. AWB halb st. m.
halifa Gl 3,244,45 s. AWB harlufa.
hâlîgo adv.; vgl. mhd. hæle, hæl; mnd. hâl3. — Graff IV,844. haligo: Gl 2,503,1 (2 Hss., 11. Jh.). heimlich: [(der Prophet Jonas) tectam] latenter [vertit in Tharsos fugam, Prud., H.ieiun. (VII) 105]. Vgl. hâlingûn, ferner helan, hala.
hâlingûn adv., mhd. Lexer hælingen, nhd. DWB hehlingen; vgl. mnd. hêlinges; zum adverbialen Suffix -ingûn vgl. Schatz, Ahd. Gr. § 407. — Graff IV,844. haling-: -un Gl 2,691,7 (Melk n. sign., 12. Jh.). O 1,17,42 (F); -on ebda. (PV). Unsicher, da Rasur: helingun: Gl 2,423 Anm. 9 (clm 14 395, 11. Jh.). heimlich, im geheimen: helingun [extimum vestis sacratae] furtim [mulier attigit, Prud., H. o. horae (IX) 40] Gl 2,423 Anm. 9 (vgl. o.). halingun [ille (Tyrus) Sychaeum impius ante aras ...] clam [ferro incautum superat, Verg., A. I,350] 691,7. zi imo er (Herodes) ouh tho ladota thie wisun man ... mit in [Bd. 4, Sp. 630] gistuant er thingon joh filu halingon [vgl. tunc Herodes clam vocavit magos, Randgl. zu Matth. 2,7] O 1,17,42. Vgl. hâlîgo; ferner helan, hala.
halla st. f., mhd. nhd. halle; as. halla, mnd. mnl. halle; ae. heall; an. höll. — Graff IV,859. halla: gen. sg. H 24,8,1. Tempelhalle: lachan thera halla kizerrit uuarth velum templi scissum est. |
| |