Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
hornscal bis hornz (Bd. 4, Sp. 1263 bis 1265)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis hornscal st. m., mhd. Lexer hornschal; vgl. nhd. DWB hörnerschall. Graff VI,477.
horn-scalle: dat. sg. NpNpw 46,6.
Hörner-, Trompetenschall: got fuor ze himele in liudungo . unde in hornscalle ascendit deus in iubilatione . et dominus in voce tubae.
 
Artikelverweis 
hornstehhal adj. — Graff VI,637.
horn-stehhal: Grdf. Gl 1,337,35 (Ja, horn-).
stößig, mit den Hörnern stoßend: hornstehhal [quod si bos] cornupeta [fuerit ... occideritque virum aut mulierem, Ex. 21,29].
 
Artikelverweis 
horntaube, hortaub Gl 3,25,30 s. AWB hortûbe mhd.
 
Artikelverweis 
horntrumba sw. f. — Graff V,532.
Alle Belege im Akk. Plur. (vgl. aber Graff a. a. O.).
horn-trumbun: Gl 2,409,36. 469,40 (2 Hss.). 571,13; -trumbum: 518,54 (zu -m statt -n vgl. Braune, Ahd. Gr.14 § 124 Anm. 2); -trunbun: 571,13/14; horin-trūbun: 549,73; -trumbum: 518,54/55.
(Heer-)Horn, (Kriegs-)Trompete: horntrumbun [orator catus instigat, ceu] classica [belli clangeret, exacuitque animos, Prud., Symm. II,10] Gl 2,409,36. 469,40. 518,54. 549,73. 571,13.
 
Artikelverweis 
hornuch mhd. st. m.; zur Bildung mit Guttural vgl. DWb. IV,2,1828 s. v. hornisse.
hrnuch: nom. sg. Gl 3,54,46 (Wien 1118, 13. Jh.).
Hornisse, Vespa crabro L.: scabro.
 
Artikelverweis 
hornung st. m., mhd. hornunc, nhd. DWB hornung; an. hornungr; vgl. mnd. hōrninc, mnl. horninc; afries. horning; vgl. ae. hornungsunu, an. hornungr; zur Etymologie vgl. König, Festschr. Bergmann S. 429 ff. — Graff IV,1038. [Bd. 4, Sp. 1264]
horn-unc: nom. sg. Gl 3,406,15 [HD 2,24]. 609,11 (-v-). Beitr. (Halle) 85,224,2 (Vat. Reg. lat. 294, 11./12. Jh.). Hbr. I,104,1116 (SH A; -v-). Korsmeier S. 196 (Zürich C 176, 10. Jh. (?)); -ung: dass. Gl 3,64,22 (SH A, 2 Hss., 1 Hs. -v-). 205,15 (SH B).
Hornung, Bez. für den Monat Februar: hornung Februarius .i. a Februo .i. a Plutone cui eo mense sacrificabatur [Hbr. I,104,1115 = Is., Et. V,33,4] Gl 3,64,22. Hbr. I,104,1116. hornunc Februarius [Is., Et. ebda.] Beitr. (Halle) 85,224,2. wintermanoth hornung merzo vel lenzimanoth Ianuarius Februarius Marcius Gl 3,205,15. 406,15 [HD 2,24]. Korsmeier S. 196 (-ium). hornvnc Februarius Gl 3,609,11.
 
Artikelverweis 
gi-hôrnussî st. f. oder -nussi st. n.
gi-hornussi: nom. sg. Gl 3,18,37 (Sg 242, 10. Jh.).
das Gehör: ora gihornussi nasa auris auditus narus.
 
Artikelverweis 
hornut s. AWB hornuz.
 
Artikelverweis 
hornuz, horniz st. m. n., mhd. Lexer hornu, Lexer horni st. m.; as. hornut (s. u.); zum Vokalwechsel vgl. Braune, Ahd. Gr.14 § 64 Anm. 2, Schatz, Ahd. Gr. § 95, Paul, Beitr. 6,226 ff., Neuß, Stud. S. 102 ff. — Graff IV,1039.
horn-uz: nom. sg. Gl 2,9,45 (Sg 242, 10. Jh.). 10,11. 644,4. 3,15,46 (Sg 242, 10. Jh.). 89,23 (SH A, 4 Hss., davon 1 Hs. -vz). 288,65 (SH b). 308,71 (SH d). 345,30 (SH g, 3 Hss.). 355,11. 445,29. 452,11 (z aus h, Steinm.). 21. 453,27. 673,14. 688,26 (Sg 299, 9./10. Jh.). 692,1. 4,50,3 (Sal. a 1, 7 Hss., davon 1 Hs. -vz). 96,23 (Sal. a 1, 6 Hss.). 138,20 (Sal. c). 36 (Sal. c; -vz). 159,40 (Sal. c). Meineke, Ahd. S. 29,142 (Sal. a 1). Thies, Kölner Hs. S. 184,2 (SH); acc. pl. -]za Gl 1,322,45 (2 Hss., darunter Sg 295, 9. Jh.). 328,49 (M); -]ze ebda. (M). 368,21 (M); -]a 328,50 (M, 2 Hss.). 368,19 (M, 5 Hss., davon 1 Hs. -v-). 555,4 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.); -]i 368,19 (M, clm 18140, 11. Jh.; -v-). 2,691,13 (oder nom. pl.? Melk n. sign., 12. Jh.); -] 1,328,51 (M). 368,21 (M, 3 Hss.). 802,8 (h aus Korr., Steinm.). 4,259,20 (M); -usz: nom. sg. 96,24 (Sal. a 1, Ink., 15. Jh.); -us: dass. 3,288,65 (SH b). 4,50,4/5 (Sal. a 1, Ink., 15. Jh.); -z: dass. 96,25 (Sal. a 1, Wien 2276, 14. Jh.). 346,25 (clm 17114, 12. Jh.); hornoz: dass. 2,704,11; acc. pl. -]za 1,291,38 (Jb-Rd); -] 322,44 (Sg 9, 9. Jh.); hornaz-: nom. pl. -za 3,6,64 (Voc.); acc. pl. -] 1,337,37 (Ja). — hornut: nom. sg. Gl 2,716,38 = Wa 109,17 (Ja). 719,18 = Wa 115,6 (Wien, Suppl. 2702, 11. Jh.). 4,245,24 = Wa 111,23 (Jh).
horniz: nom. sg. Gl 4,50,5 (Sal. a 1, Prag, mus. Bohem., 15. Jh.). 177,18 (Berl. Lat. fol. 735, Marienfeld, Westf., 12./13. Jh.); acc. pl. -]a 252,25 (M, Goslar, 14. Jh.); -]e 1,333,17 (Jd); -]o 4,259,20 (M, Goslar, 14. Jh.; -o für -a?); -] 1,322,44 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.); hornez: nom. sg. 3,721,14 (Berl. Lat. fol. 735, Marienfeld, Westf., 12./ 13. Jh.); hornz: dass. 48,13 (Leipzig, Paul. 106, 13. Jh.).
horneiz: nom. sg. Gl 3,365,49 (Jd). 56 (Jd); zu -ei- für -e- vgl. Klein, Stud. S. 231 u. auch horneiza Gl 3,458,52 (Paris Lat. 9344, 11. Jh.) unter hornizza st. f.
Verschrieben: hoznuzir: acc. pl. Gl 1,368,21 (M, 2 Hss.; vgl. Gl 5,90,41).
horneza scabrones Gl 3,89,25 s. AWB hornizza st. f.
Hornisse, Vespa crabro L.: hornozza [cunctorumque inimicorum tuorum coram te terga vertam: Emittens] crabrones (Hss. auch sc(r)abrones) [prius, qui fugabunt Hevaeum, Ex. 23,28] Gl 1,291,38. 322,44. 328,49 (1 Hs. hurnu). 333,17. 337,37. 802,8. 4,252,25. hornvzi [plagas maximas ... insuper et] crabrones (Hss. auch sc(r)abrones) [mittet dominus deus tuus in eos, Deut. [Bd. 4, Sp. 1265] 7,20] 1,368,19. hornuz scabrones (1 Hs. ł crabrones acutissimae muscae) [ebda.] 4,259,20. hornuza [misisti ante cessores exercitus tui] vespas [, ut illos paulatim exterminarent, Sap. 12,8] 1,555,4. hornuz (s)crabro [Aldh., Enigm. LXXV p. 131] 2,9,45 (de crabone). 10,11. hornuz [asper] crabro (Hss. auch scrabro) [inparibus se immiscuit armis, Verg., G. IV,245] 644,4. 704,11. 716,38 = Wa 109,17. 719,18 = Wa 115,6. trenon hornuzi [aut agmine facto ignavom] fucos (scrabrones, Serv.) [pecus a praesepibus arcent, Verg., A. I,435] 691,13. hornz [ex cunctis animantibus bina induces in arcam ... sed etiam quales sunt muscae, et] scabriones (Hs. scrabro) [, et scarabei et pulices, Rem. in Gen. = Gen. 6,19] 4,346,25. hornazza cabrones 3,6,64. hornuz crabro (auch sc(r)abro) 15,46. 48,13. 288,65. 308,71. 345,30. 355,11. 365,49. 445,29. 452,11. 21. 453,27. 688,26. 692,1 (1 Hs. hurnu). 721,14. 4,50,3. 96,23. 138,20. 36. 159,40. 177,18. 245,24 = Wa 111,23. Meineke, Ahd. S. 29,142. Thies, Kölner Hs. S. 184,2. hornvz scabro a cabo, id est caballo, quod ex his creentur [Hbr. I,167,765] Gl 3,89,23 (1 Hs. hurniz, 1 hornizza, 1 horniech). bremo horneiz humbel oestrum vespa et crabro 365,56. hornuz scrabrones ł crabro 673,14.
Abl. horniech mhd., vgl. AWB horneusel frühnhd.
Vgl. hurniz, hurnu mhd.
 
Artikelverweis 
[hornuuurm as. st. m.; nhd. DWB hornwurm (in anderer Bed.). — Graff I,1045.
horn-uurm: nom. sg. Gl 1,318,57 = Wa 73,28 (Carlsr. S. Petri, 11. Jh.).
Hornschlange: hornuurm [coluber in via,] cerastes [in semita, mordens ungulas equi, ut cadat ascensor eius retro, Gen. 49,17].]
 
Artikelverweis 
hornz Gl 3,48,13 s. AWB hornuz.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort: