| hornstehhal adj. — Graff VI,637. horn-stehhal: Grdf. Gl 1,337,35 (Ja, horn-). stößig, mit den Hörnern stoßend: hornstehhal [quod si bos] cornupeta [fuerit ... occideritque virum aut mulierem, Ex. 21,29].
horntaube, hortaub Gl 3,25,30 s. AWB hortûbe mhd.
horntrumba sw. f. — Graff V,532. Alle Belege im Akk. Plur. (vgl. aber Graff a. a. O.). horn-trumbun: Gl 2,409,36. 469,40 (2 Hss.). 571,13; -trumbum: 518,54 (zu -m statt -n vgl. Braune, Ahd. Gr.14 § 124 Anm. 2); -trunbun: 571,13/14; horin-trūbun: 549,73; -trumbum: 518,54/55. (Heer-)Horn, (Kriegs-)Trompete: horntrumbun [orator catus instigat, ceu] classica [belli clangeret, exacuitque animos, Prud., Symm. II,10] Gl 2,409,36. 469,40. 518,54. 549,73. 571,13.
hornuch mhd. st. m.; zur Bildung mit Guttural vgl. DWb. IV,2,1828 s. v. hornisse. hrnuch: nom. sg. Gl 3,54,46 (Wien 1118, 13. Jh.). Hornisse, Vespa crabro L.: scabro.
hornung st. m., mhd. hornunc, nhd. DWB hornung; an. hornungr; vgl. mnd. hōrninc, mnl. horninc; afries. horning; vgl. ae. hornungsunu, an. hornungr; zur Etymologie vgl. König, Festschr. Bergmann S. 429 ff. — Graff IV,1038. [Bd. 4, Sp. 1264] horn-unc: nom. sg. Gl 3,406,15 [HD 2,24]. 609,11 (-v-). Beitr. (Halle) 85,224,2 (Vat. Reg. lat. 294, 11./12. Jh.). Hbr. I,104,1116 (SH A; -v-). Korsmeier S. 196 (Zürich C 176, 10. Jh. (?)); -ung: dass. Gl 3,64,22 (SH A, 2 Hss., 1 Hs. -v-). 205,15 (SH B). Hornung, Bez. für den Monat Februar: hornung Februarius .i. a Februo .i. a Plutone cui eo mense sacrificabatur [Hbr. I,104,1115 = Is., Et. V,33,4] Gl 3,64,22. Hbr. I,104,1116. hornunc Februarius [Is., Et. ebda.] Beitr. (Halle) 85,224,2. wintermanoth hornung merzo vel lenzimanoth Ianuarius Februarius Marcius Gl 3,205,15. 406,15 [HD 2,24]. Korsmeier S. 196 (-ium). hornvnc Februarius Gl 3,609,11.
gi-hôrnussî st. f. oder -nussi st. n. gi-hornussi: nom. sg. Gl 3,18,37 (Sg 242, 10. Jh.). das Gehör: ora gihornussi nasa auris auditus narus.
hornut s. AWB hornuz.
hornuz, horniz st. m. n., mhd. Lexer hornu, Lexer horni st. m.; as. hornut (s. u.); zum Vokalwechsel vgl. Braune, Ahd. Gr.14 § 64 Anm. 2, Schatz, Ahd. Gr. § 95, Paul, Beitr. 6,226 ff., Neuß, Stud. S. 102 ff. — Graff IV,1039. horn-uz: nom. sg. Gl 2,9,45 (Sg 242, 10. Jh.). 10,11. 644,4. 3,15,46 (Sg 242, 10. Jh.). 89,23 (SH A, 4 Hss., davon 1 Hs. -vz). 288,65 (SH b). 308,71 (SH d). 345,30 (SH g, 3 Hss.). 355,11. 445,29. 452,11 (z aus h, Steinm.). 21. 453,27. 673,14. 688,26 (Sg 299, 9./10. Jh.). 692,1. 4,50,3 (Sal. a 1, 7 Hss., davon 1 Hs. -vz). 96,23 (Sal. a 1, 6 Hss.). 138,20 (Sal. c). 36 (Sal. c; -vz). 159,40 (Sal. c). Meineke, Ahd. S. 29,142 (Sal. a 1). Thies, Kölner Hs. S. 184,2 (SH); acc. pl. -]za Gl 1,322,45 (2 Hss., darunter Sg 295, 9. Jh.). 328,49 (M); -]ze ebda. (M). 368,21 (M); -]a 328,50 (M, 2 Hss.). 368,19 (M, 5 Hss., davon 1 Hs. -v-). 555,4 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.); -]i 368,19 (M, clm 18140, 11. Jh.; -v-). 2,691,13 (oder nom. pl.? Melk n. sign., 12. Jh.); -] 1,328,51 (M). 368,21 (M, 3 Hss.). 802,8 (h aus Korr., Steinm.). 4,259,20 (M); -usz: nom. sg. 96,24 (Sal. a 1, Ink., 15. Jh.); -us: dass. 3,288,65 (SH b). 4,50,4/5 (Sal. a 1, Ink., 15. Jh.); -z: dass. 96,25 (Sal. a 1, Wien 2276, 14. Jh.). 346,25 (clm 17114, 12. Jh.); hornoz: dass. 2,704,11; acc. pl. -]za 1,291,38 (Jb-Rd); -] 322,44 (Sg 9, 9. Jh.); hornaz-: nom. pl. -za 3,6,64 (Voc.); acc. pl. -] 1,337,37 (Ja). — hornut: nom. sg. Gl 2,716,38 = Wa 109,17 (Ja). 719,18 = Wa 115,6 (Wien, Suppl. 2702, 11. Jh.). 4,245,24 = Wa 111,23 (Jh). horniz: nom. sg. Gl 4,50,5 (Sal. a 1, Prag, mus. Bohem., 15. Jh.). 177,18 (Berl. Lat. fol. 735, Marienfeld, Westf., 12./13. Jh.); acc. pl. -]a 252,25 (M, Goslar, 14. Jh.); -]e 1,333,17 (Jd); -]o 4,259,20 (M, Goslar, 14. Jh.; -o für -a?); -] 1,322,44 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.); hornez: nom. sg. 3,721,14 (Berl. Lat. fol. 735, Marienfeld, Westf., 12./ 13. Jh.); hornz: dass. 48,13 (Leipzig, Paul. 106, 13. Jh.). horneiz: nom. sg. Gl 3,365,49 (Jd). 56 (Jd); zu -ei- für -e- vgl. Klein, Stud. S. 231 u. auch horneiza Gl 3,458,52 (Paris Lat. 9344, 11. Jh.) unter hornizza st. f. Verschrieben: hoznuzir: acc. pl. Gl 1,368,21 (M, 2 Hss.; vgl. Gl 5,90,41). horneza scabrones Gl 3,89,25 s. AWB hornizza st. f. Hornisse, Vespa crabro L.: hornozza [cunctorumque inimicorum tuorum coram te terga vertam: Emittens] crabrones (Hss. auch sc(r)abrones) [prius, qui fugabunt Hevaeum, Ex. 23,28] Gl 1,291,38. 322,44. 328,49 (1 Hs. hurnu). 333,17. 337,37. 802,8. 4,252,25. hornvzi [plagas maximas ... insuper et] crabrones (Hss. auch sc(r)abrones) [mittet dominus deus tuus in eos, Deut. [Bd. 4, Sp. 1265] 7,20] 1,368,19. hornuz scabrones (1 Hs. ł crabrones acutissimae muscae) [ebda.] 4,259,20. hornuza [misisti ante cessores exercitus tui] vespas [, ut illos paulatim exterminarent, Sap. 12,8] 1,555,4. hornuz (s)crabro [Aldh., Enigm. LXXV p. 131] 2,9,45 (de crabone). 10,11. hornuz [asper] crabro (Hss. auch scrabro) [inparibus se immiscuit armis, Verg., G. IV,245] 644,4. 704,11. 716,38 = Wa 109,17. 719,18 = Wa 115,6. trenon hornuzi [aut agmine facto ignavom] fucos (scrabrones, Serv.) [pecus a praesepibus arcent, Verg., A. I,435] 691,13. hornz [ex cunctis animantibus bina induces in arcam ... sed etiam quales sunt muscae, et] scabriones (Hs. scrabro) [, et scarabei et pulices, Rem. in Gen. = Gen. 6,19] 4,346,25. hornazza cabrones 3,6,64. hornuz crabro (auch sc(r)abro) 15,46. 48,13. 288,65. 308,71. 345,30. 355,11. 365,49. 445,29. 452,11. 21. 453,27. 688,26. 692,1 (1 Hs. hurnu). 721,14. 4,50,3. 96,23. 138,20. 36. 159,40. 177,18. 245,24 = Wa 111,23. Meineke, Ahd. S. 29,142. Thies, Kölner Hs. S. 184,2. hornvz scabro a cabo, id est caballo, quod ex his creentur [Hbr. I,167,765] Gl 3,89,23 (1 Hs. hurniz, 1 hornizza, 1 horniech). bremo horneiz humbel oestrum vespa et crabro 365,56. hornuz scrabrones ł crabro 673,14. Abl. horniech mhd., vgl. AWB horneusel frühnhd. Vgl. hurniz, hurnu mhd.
[hornuuurm as. st. m.; nhd. DWB hornwurm (in anderer Bed.). — Graff I,1045. horn-uurm: nom. sg. Gl 1,318,57 = Wa 73,28 (Carlsr. S. Petri, 11. Jh.). Hornschlange: hornuurm [coluber in via,] cerastes [in semita, mordens ungulas equi, ut cadat ascensor eius retro, Gen. 49,17].]
hornz Gl 3,48,13 s. AWB hornuz.
hornzeihhan st. n., mhd. hornzeichen (in anderer Bed.). horn-zeichan: nom. sg. Gl 2,43,49 (Trier 1464, 11. Jh.). Horn als Zeichen (für Stärke u. Kraft), in interpretierender Übers.: hornzeichan [nemirum] exemplum [naturae derat inicae, qua vinci posset cum ratione nocens, Avian 28,15] (Bruch, Gloss. Ept. S. 85 zwei Wörter). |