| - hera-zuo-leggen, sw. v.
- ir-leggen, sw. v.
- nidar-leggen, sw. v.
- ubar-leggen, sw. v.
- ubari-gi-leggen, sw. v.
- ûf-leggen, sw. v.
- umbi-leggen, sw. v.
- untar-leggen, sw. v.
- uuidar-leggen, sw. v.
- zi-leggen, sw. v.
- zi-ir-leggen, sw. v.
- zisamane-leggen, sw. v.
- zuo-leggen, sw. v.
- zisamane-leg(g)ento, adv.
- legget
- -legi
- -legî
- legida, st. f.
- gi-legida
- gi-legidî
- legila
- leginproth
- legir
- legistuon |
- gi-lego, adv.
- -legunga
- legygę
- lêhan, st. n.
- in(t)-lêhan, st. n.
- -lêhanâri
- int-lêhanâri, st. m.
- lêhanhêrro, sw. m.
- int-lêhanlîh, adj.
- lêhanlîhhn, adv.
- -lêhanlîhho
- int-lêhanlîhho, adv.
- lêhanman, st. m.
- lêhanôn, sw. v.
- -lêhanôn
- ana-lêhanôn, sw. v.
- int-lêhanôn, sw. v.
- int-lêhanôtî, st. f.
- ir-lêhanunga, st. f.
- lehduoma
- thuruh-lehhan, st. v.
- ir-lehhan, st. v.
- zi-lehhan, st. v.
- lehhazzen, sw. v.
- lehpardin
- lehscha
- leht
- lehtar, st. n.
- gi-lehtar, st. n.
- leī
- [h]leib, st. m.
- leiba, st. f.
- gi-[h]leiba, sw. f.
- leiben, sw. v.
- fir-leiben, sw. v.
- leibên, sw. v.
- gi-[h]leiblîh, adj.
- gi-[h]leibo, sw. m.
- -leibo
- leich
- leichalmo
- leid, adj.
- leid, st. n.
- leida, st. sw. f.
- leida
- leidag, adj.
- leidîg, adj.
- leidagôn, sw. v.
- leidgôn, sw. v.
- gi-leidagôn, sw. v.
- gi-leidgôn, sw. v.
- leidagunga, st. f.
- leidâri, st. m.
- leidasampt
- leidazzâri, st. m.
- leidazzen
- leidazzento, adv.
- leidazzunga, st. sw. f.
- leiddemes
- leiden, sw. v.
- leidên, sw. v.
- leideren
- leidesterre, mfrk. sw. m.
- leidfiruuîz, st. m.
- leidholz, st. n.
- -leidî
- leidîg
- leidgî, st. f.
- leidigist
- leidgôn
- gi-leidgôn
- leiditzoht
- leidlîh, adj.
- leidlîhhên, sw. v.
- leidlîhhî
- leidlîhho, adv.
- leidlust, st. f.
- leidnissa, st. f.
- leido, adv.
- -leido, sw. m.
- leidogen
- leidoges
- leidogilîh, Subst.-Adj.-Verb.
- leidolîh, Subst.-Adj.-Verb.
- leidon
- leidôn, sw. v.
- fir-leidôn, sw. v.
- leidônto, adv.
- leidôr, adv. comp. u. interj.
- leidra
- leidsam, adj.
- leidsamî, st. f.
- leidsamida, st. f.
- leidsamlîh, adj.
- leidsamôn, sw. v.
- leidsamunga, st. f.
- leidsang, st. n.
- leidsêr, st. n.
- leidtât, st. f.
- leidud
- leidunga, st. f.
- leidunt, st. f.
- leiduuenti, st. n.
- leiduuentîg, adj.
- leiduuentgî, st. f.
- leigenbrôt, st. n.
- leigo, sw. m.
- leih, adj.
- leih, st. m.
- gi-leih, st. n.
- gi-leihhi, st. n.
- leihfahs, st. n.
- -leihha
- leihhen, sw. v.
- gi-leihhen, sw. v.
- -leihhi
- gi-leihhi
- leihhilo, sw. m.
- leihhôd, st. m.
- leihman, st. m.
- lei:ihhiu
- leiken
- leiclîh, adj.
- leim, st. m.
- leim
- leimag, adj.
- leimîg, adj.
- leimâri, st. m.
- leimbilidâri, st. m.
- leimbilideri, st. m.
- leimîg
- leimîn, adj.
- leimnari
- leimo, sw. m.
- leimuuurhto, sw. m.
- lein
- lein
- leine, frühnhd. st. sw. f.
- [h]leinen, sw. v.
- ûf-ir-[h]leinen, sw. v.
- leinvloke
- leirum
- -leisa
- leisanôn, sw. v.
- leisanen, sw. v.
- leisanônto, adv.
- .leiscanten
- -leiso
- leisôd, st. m.
- leist, st. m.
- leisto, sw. m.
- -leist
- -leistâra
- -leistâri
- -leistârin
- leisten, sw. v.
- gi-leisten, sw. v.
- leistento, adv.
- -leisti
- -leistî
- gi-leistî, st. f.
- gi-leisti, n.
- -leistida
- leisto
- leita, st. f.
- -leita, st. f.
- -leita, sw. f.
- [h]leitar, st. f.
- [h]leit(a)ra, st. sw. f.
- [h]leitarboum, st. m.
- leitâri, st. m.
- leiteri, st. m.
- fir-leitâri, st. m.
- fir-leiteri, st. m.
- [h]leitarsprozzo, sw. m.
- leitecha
| | hera-zuo-leggen sw. v. — Graff II,93 s. v. zuo-legjan. hara-zuo-legen: inf. Nb 191,13/14 [160,8] (K.-T. hara zuolegen). hinzufügen: neist sconeren . danne daz unsih ratio leret harazuo legen nihil pulchrius est . quod his annectendum ratio persuadet (vgl. auch hera B II 9 d).
ir-leggen sw. v., mhd. nhd. Lexer erlegen; mnd. mnl. erleggen; ae. alecgan. — Graff II,91. ar-leccan: inf. Gl 2,645,66 (zweites c aus k (?) korr., Steinm.); -leckeant: 3. pl. 1,222,11 (Ra). — ir-lekent: 3. pl. Gl 1,222,11 (K). — er-legetî: 3. sg. conj. prt. Nb 280,13 [216,24]. Unsicher: ar-licku: 1. sg. Gl 4,327,35 (clm 14456, 9. Jh.; k aus Korr., zu irleggen, so Steinm., so auch Ahd. Gl.Wb. S. 365 und Raven I,311; oder zu irliggen, so erwogen im Gl.-Wortsch. 6,78). 1) (jmdm. etw.) auferlegen, (etw. über jmdn.) verhängen: arleccan [sic] volvere [Parcas, Verg., A. I,22] Gl 2,645,66. fatum hiezen die alten liute . so Seruius chit . uocem Iouis . samoso daz mannolichemo solti geskehen . daz er imo sprechendo erlegeti Nb 280,13 [216,24]; — unsicher ist: irlekent opponunt Gl 1,222,11 (R ingagansezzen; vgl. Splett, Stud. S. 319, der auf die mlat. Bed. von opponere ‘auferlegen’ hinweist). 2) unklar, ob hierher: stützen (?): arlicku fulcio Gl 4,327,35 (vgl. Formenteil; zum lat. Lemma vgl. Gl 1,550,14 s. v. untarleggen).
nidar-leggen sw. v., mhd. Lexer niderlegen, nhd. niederlegen; as. niđarleggian (vgl. Gallée, Vorstud. S. 229, s. u.), mnd. nēderleggen, mnl. nederleggen. — Graff II,92. nidar-leg-: 2 sg. imp. -i Gl 1,277,17 (Jb-Rd); 3. sg. prt. -ita 390,25 (M, 3 Hss.). 477,55 (M, 2 Hss.); 3. pl. prt. -itun 699,35 (M, 4 Hss., 2 -legi); -gi-leg-: part. prt. dat. pl. -iten 804,55 (M, 2 Hss.). T 181,1; nider-leg-: 3. sg. -it Gl 2,708,55; 2. pl. -et S 358,28; 3. sg. prt. -iti Gl 1,390,26 (M). 477,56 (M, 3 Hss.; oder conj. prt.?); 3. pl. prt. -itin 699,37/38 (M); -ge-leg-: part. prt. -it 2,688,33; nidir-leg-: 3. sg. -it 1,477,57 (M, 2 Hss.; oder (conj.) prt. (?), vgl. Parallelhss.); 3. sg. prt. -ita 2,657,8 (von zweiter Hand korr. aus nidirligit, Steinm.); -ite 1,390,27 (M, 2 Hss.); 3. pl. prt. -itin 699,37 (M, 2 Hss.); dass.? -it 38 (M; zum übersehenen Nasalstrich der Vorlage vgl. Matzel S. 53); nithar-: part. prt. dat. sg. m. -idemo 4,206,4. — nider-ge-liget: part. prt. Np 91,11 (nîder geleget K.-T.; zu -leget vgl. Beitr. 33,71). — nider-leite: 3. sg. prt. Gl 1,390,26 (M). legez ... nidar: 2. sg. imp. Thoma, Glossen S. 11,35 (kontrahiert mit dem Pron.). Verschrieben, verstümmelt: nider-lit: für 3. sg. (?) Gl 1,477,58 (M; oder (conj.) prt. (?), vgl. Parallelhss.); [Bd. 5, Sp. 730] [nider-leggiandes: part. prs. gen. sg. m. Pk 28,7 (vgl. Mischtexte S. 431; zweites g unsicher; Ausg. konjiz. -leggiandies)]. 1) etw., jmdn. (auch: sich) zu Boden legen: a) (etw.) hin-, niederlegen (an einer best. Stelle): nidirlegita [(Cerberus) immania terga] resolvit [fusus humi totoque ingens extenditur antro, Verg., A. VI,422] Gl 2,657,8; in der Verbindung: nidargilegitên kneuuun kniend: nidargilegiten kneuuon fiel in sin annuzi inti betota positis genibus procidit in faciem suam et orabat T 181,1; Glosse: nidargilegiten positis [autem genibus, clamavit (Stephan) voce magna, Acta 7,60] Gl 1,804,55; — mit Adv.: hier: legez hier nidar no pone hic (yronicos dictum est) [coram fratribus meis, et fratribus tuis, Comm. in Gen. = Gen. 31,37] Thoma, Glossen S. 11,35; — hierher vielleicht: milite pendente upgeuuegenemo. labente nithargilegidemo slifendemo Gl 4,206,4 (zur Glossierung vgl. auch Katara S. 152); b) (sih) nidarleggen sich niederwerfen, -legen: nidarlegita [venit (Ruth) abscondite, et discooperto pallio a pedibus eius, se] proiecit [Ruth 3,7] Gl 1,390,25. nidarlegita sih [(Tobias) veniens in domum suam,] iactasset se (4 Hss. letasse(n)t) [iuxta parietem, et obdormisset, Tob. 2,10] 477,55 (2 Hss. ohne Refl.-Pron., 1 Hs. gitôden). nidarlegitun sih [sacerdotes autem ante altare cum stolin sacerdotalibus] iactaverunt se [2. Macc. 3,15] 699,35. nidergelegit [non ego vos posthac viridi] proiectus [in antro ... videbo, Verg., E. I,75] 2,688,33. ir uf stet, ir iu nider leget, so sult ir den heiligen glouben sprechen S 358,28. 2) (etw.) ab-, weglegen: nidar legi [iam nunc] depone [ornatum tuum, ut sciam quid faciam tibi, Ex. 33,5] Gl 1,277,17. niderlegit [hic victor caestus artemque] repono (Hs. reponit) [Verg., A. V,484] 2,708,55 (vgl. et arma se dicit deponere, et arti renuntiare, Serv.). 3) jmdn. vernichten: vnitas ęcclesię meę (diu einsamina minero briute) chit Christvs uuirt danne irhauen . hereses (irridin) uuerdent nidergeliget [vgl. omnes haereses cum inimicis dei peribunt, Aug., En.] Np 91,11. [4) (etw.) unterbrechen (?): stemne drohtines niderleggiandes vox domini intercidentis flammam ignis Pk 28,7]
ubar-leggen sw. v., mhd. nhd. überlegen; mnd. overleggen (vgl. Schiller-Lübben 3,267), mnl. overleggen; ae. oferlecgan (vgl. Bosw.-T., Suppl. S. 660). — Graff II,92. uber-leg-: 3. sg. prt. -eta Nc 732,9 [48,21]; part. prt. -et Nb 42,30 [34,27]. jmdm. etw. vorwerfen, vorhalten: temo hertuome habest tu filo harto uberleget . sina unrehtun urteilda increpuisti etiam vehementer factum iniusti senatus Nb 42,30 [34,27]. (Pallas) do eteuuaz sih midentiu . unde fore magedlichen scamon errotendiu ... uberlegeta si Iovi . daz er sia maged frageta des kehileiches inprobrabat aliquantulum . quod super nuptiis virgo consulitur Nc 732,9 [48,21]. Abl. ubarlaga.
ubari-gi-leggen sw. v. — Graff II,92. gi-legkent uberi: 3. pl. OF 4,5,33. — gi-leggent ubari: 3. pl. O 4,5,33 (PV; -t in V nachgetragen); zu ubari- vgl. Nemitz § 41,4. etw. über jmdn. legen, mit Akk. d. Pers. u. Akk. d. Sache, bildl.: sar so iro sito bilidi sie thih gileggent ubari ... so buit druhtin in thir. [Bd. 5, Sp. 731]
ûf-leggen sw. v., mhd. ûflegen, nhd. auflegen; mnd. upleggen (vgl. Schiller-Lübben 5,116 f.), mnl. opleggen; afries. upledza (vgl. Holthausen, Afries. Wb.2 S. 120). — Graff II,92. ûf-keleget: part. prt. Nb 24,19 [20,6]. etw. auflegen: abacus ist ein descriptio . daz chit ein bilde an einemo brete . alde an einero pagina ... tar misseliches pildes caracteres ufkeleget uuerdent.
umbi-leggen sw. v., mhd. Lexer umbelegen, nhd. DWB umlegen; as. umbileggian (s. u.), mnd. ummeleggen (vgl. SchillerLübben 5,8), mnl. ommelegen. — Graff II,92. umbi-leggia: 3. sg. conj. Gl 4,297,62/63 = Wa 55,31 (Ess. Ev., 10. Jh.). — umbe-leget: 2. pl. imp. W 31,1 (BCF; v- K) [67,31]; -leged: dass. ebda. (A). Verschrieben: vmbe-giten: part. prt. acc. pl. m. (?) Gl 1,705,8/9 (so auch Gl.-Wortsch. 6,16, vgl. aber Ahd. Gl.Wb. S. 644 s. v. umbituon). 1) etw. herumlegen: so is it samo so man thar mehs umbi leggia cum aliquis peccator ... cum vero ammonitur peccata sua poenitere. quasi stercora mittantur, Randgl. zu: leggia [domine dimitte illam ... usque dum fodiam circa illam, et] mittam [stercora, Luc. 13,8] Gl 4,297,62/63 = Wa 55,31. 2) etw., jmdn. mit etw. umgeben: unter leget mih mit bluomon, umbe leget mih mit epfelon, uuanta ih mines uuines minnon siechon fulcite me floribus, stipate me malis, quia amore langueo [Cant. 2,5] W 31,1 [67,31] (vgl. floribus omnigenis fultam. circumdate malis me vos vicinae, Expos.); spez., im Part. Praet.: belegen, beschlagen: mit seginsin vmbegiten [secum habentem peditum centum decem millia ... currus] cum falcibus [trecentos, 2. Macc. 13,2] Gl 1,705,8/9 (5 Hss. bileggen).
untar-leggen sw. v., mhd. Lexer underlegen, nhd. unterlegen; as. underleggian (vgl. Holthausen, As. Wb. S. 45), mnl. onderleggen; ae. underlecgan. — Graff II,92. untar-lecc-: inf. -an S 191,13 (B); unter-: 2. pl. imp. -et Gl 1,550,14 (M, 4 Hss., 3 davon un-, 3 -lecc&). — untarlek-: 3. sg. -id Gl 1,250,23 (K); unter-: 2. pl. imp. -et 550,17 (M). — unter-leg-: 2. pl. imp. -et W 31,1 (CFK) [67,31]; untir-: dass. -et ebda. (B) [ebda.] (vn-); -it Gl 1,550,17 (M, 2 Hss.); vnder-: dass. -ed WA 31,1; part. prt. -et NpX 17,37 (= S. V,6; K.-T. 8,53 a -legt). Verschrieben: untel-leccet: 2. pl. imp. Gl 1,550,16 (M; -lecc&). 1) etw. unter etw. legen: untarlekid supponit Gl 1,250,23; in einem Bilde: du demu slehtin iohhe Cristes halsa untarleccan keros qui leni iugo Christi colla submittere cupis S 191,13. 2) etw., jmdn. (mit etw.) unterlegen: arsprivzet ł unterleccet fulcite [me floribus, stipate me malis, quia amore langueo, Cant. 2,5] Gl 1,550,14 (2 Hss., 6 weitere nur unterleggen, 1 Hs. ûfstifulen), z. gl. St. unter leget mih mit bluomon, umbe leget mih mit epfelon, uuanta ih mines uuines minnon siechon [vgl. floribus omnigenis fultam. circumdate malis me vos vicinae, Expos.] W 31,1 [67,31]; bildl.: div witi ist caritas. Vnde vnderleget sint mine vueze davon . wan caritas mit in ist non sunt infimata vestigia mea NpX 17,37 (= S. V,6; NpNpw unirlegen).
uuidar-leggen sw. v., mhd. nhd. Lexer widerlegen; mnd. wedderleggen (vgl. Schiller-Lübben 5,630), mnl. wedderleggen. [Bd. 5, Sp. 732] widir-lege: 3. sg. conj. Gl 1,652,25 (M, clm 22201, 12. Jh.). (etw.) gegen etw. legen, geben (als Gegengabe): widirlege [primitiva ciborum vestrorum dabitis sacerdoti, ut] reponat [benedictionem domui tuae, Ez. 44,30] (8 Hss. gisparên).
zi-leggen sw. v. — Graff II,93 s. v. zurlegjan u. zaarlegjan. ze-leg-: 3. sg. prt. -eta NpNpw Cant. Abac. 6 (Npw ce-); part. prt. nom. pl. m. -ete Nb 200,4 [165,26]. etw., jmdn. zerlegen, -teilen, trennen: ube aber die lide geskeidene . unde zelegete . demo lichamen daz penement . taz er ein nemuoz sin at si distributae segregataeque partes corporis . distraxerint unitatem Nb 200,4 [165,26]. Christvs stuont ... er anasah tie gentes . unde zelegeta sie stetit ... aspexit et dissolvit gentes NpNpw Cant. Abac. 6.
zi-ir-leggen sw. v., mhd. nhd. Lexer zerlegen; mnd. toleggen (vgl. Schiller-Lübben 4,570); zum Doppelpräfix vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 72 Anm. 2. — Graff II,93 s. v. zurlegjan u. zaarlegjan. ze-er-lekke: 3. sg. conj. Nb 77,12 [66,17/18]. jmdn. vernichten: tanne ioh selben den mennisken ein churz uuila ofto zeerlekke cum hominem ipsum saepe velox hora dissolvat. |
| |