| - leido, adv.
- -leido, sw. m.
- leidogen
- leidoges
- leidogilîh, Subst.-Adj.-Verb.
- leidolîh, Subst.-Adj.-Verb.
- leidon
- leidôn, sw. v.
- fir-leidôn, sw. v.
- leidônto, adv.
- leidôr, adv. comp. u. interj.
- leidra
- leidsam, adj.
- leidsamî, st. f.
- leidsamida, st. f.
- leidsamlîh, adj.
- leidsamôn, sw. v.
- leidsamunga, st. f.
- leidsang, st. n.
- leidsêr, st. n.
- leidtât, st. f.
- leidud
- leidunga, st. f.
- leidunt, st. f.
- leiduuenti, st. n.
- leiduuentîg, adj.
- leiduuentgî, st. f.
- leigenbrôt, st. n.
- leigo, sw. m.
- leih, adj.
- leih, st. m.
- gi-leih, st. n.
- gi-leihhi, st. n.
- leihfahs, st. n.
- -leihha
- leihhen, sw. v.
- gi-leihhen, sw. v.
- -leihhi
- gi-leihhi
- leihhilo, sw. m.
- leihhôd, st. m.
- leihman, st. m.
- lei:ihhiu
- leiken
- leiclîh, adj.
- leim, st. m.
- leim
- leimag, adj.
- leimîg, adj.
- leimâri, st. m.
- leimbilidâri, st. m.
- leimbilideri, st. m.
- leimîg
- leimîn, adj.
- leimnari
- leimo, sw. m.
- leimuuurhto, sw. m.
- lein
- lein
- leine, frühnhd. st. sw. f.
- [h]leinen, sw. v.
- ûf-ir-[h]leinen, sw. v.
- leinvloke
- leirum
- -leisa
- leisanôn, sw. v.
- leisanen, sw. v.
- leisanônto, adv.
- .leiscanten
- -leiso
- leisôd, st. m.
- leist, st. m.
- leisto, sw. m.
- -leist
- -leistâra
- -leistâri
- -leistârin
- leisten, sw. v.
- gi-leisten, sw. v.
- leistento, adv.
- -leisti
- -leistî
- gi-leistî, st. f.
- gi-leisti, n.
- -leistida
- leisto
- leita, st. f.
- -leita, st. f.
- -leita, sw. f.
- [h]leitar, st. f.
- [h]leit(a)ra, st. sw. f.
- [h]leitarboum, st. m.
- leitâri, st. m.
- leiteri, st. m.
- fir-leitâri, st. m.
- fir-leiteri, st. m.
- [h]leitarsprozzo, sw. m.
- leitecha
- leiten, sw. v.
- aba-leiten, sw. v.
- ana-leiten, sw. v.
- bi-leiten, sw. v.
- thuruh-leiten, sw. v.
- fir-leiten, sw. v.
- fram-gi-leiten, sw. v.
- furi-leiten, sw. v.
- gi-leiten, sw. v.
- in-leiten, sw. v.
- in-gi-leiten, sw. v.
- int-leiten, sw. v.
- ir-leiten, sw. v.
- ubar-leiten, sw. v.
- ûf-leiten, sw. v.
- umbi-leiten, sw. v.
- ûz-leiten, sw. v.
- ûz-gi-leiten, sw. v.
- uuidar(i)-leiten, sw. v.
- zuo-leiten, sw. v.
- zuo-gi-leiten, sw. v.
- fir-leitenî, st. f.
- leitent, st. m.
- leitento, adv.
- leitezôha, sw. f.
- leitfaz, st. n.
- gi-leiti, st. n.
- leitî, st. f.
- fir-leitî, st. f.
- leitid, st. m.
- leitida, st. f.
- fir-leitida, st. f.
- fir-leitidî, st. f.
- leitido, sw. m.
- leitidtuom, st. m. n.
- fir-leitîg, adj.
- leitigist
- leitkauf
- leitliche
- leito, sw. m.
- fir-leito, sw. m.
- leito
- leitôn, sw. v.
- ana-leitôn, sw. v.
- leitoten
- leitsamādan
- fir-leitunga, st. f.
- leizzen
- leckâri, st. m.
- lecken, sw. v.
- leckispiz, st. m.
- leckôn, sw. v.
- gi-leckôn, sw. v.
- lectener, mhd. st. m.
- lector, st. m. n.
- lectar, st. m. n.
- lectur, st. m. n.
- lectri, st. n.
- lecteri, st. n.
- leczenære, mhd. st. m.
- lecz(i)a, st. sw. f.
- leczrî, st. f.
- lem-
- lembikîn, mfrk. st. n.
- lembilîn, st. n.
- lembirîn, adj.
- lemî, st. f.
- lemmen, sw. v.
- bi-lemmen, sw. v.
- ir-lemmen, sw. v.
- lemo
- lemsen, sw. v.
- len, adj.
- len(-)
- lena
- lenari
- lence
- lench
- lenchi
- lend-
- lendenbrado
- lendenier, mhd. st. m.
- lendent
- -lendes
- -lendi
- -lendig
- lendil
- lendinel
- ge-lendo, aostndfrk. sw. m.
- lenemēt
- lengevegære, mhd. st. m.
- lengen, sw. v.
- fora-lengen, sw. v.
- gi-lengen, sw. v.
- hina-lengen, sw. v.
- ir-lengen, sw. v.
- -lengen
- lengena
- -lengi
- lengî, st. f.
- -lengî
- lengicenes
| | leido adv., mhd. leide, frühnhd. leid; mnd. lêide, mnl. lede; ae. láđe. — Graff II,171. leido: Nb 123,14 [106,16]. Hierher wohl auch: leido: Gl 2,603,64 (M, clm 18140, 11. Jh.). [Bd. 5, Sp. 759] verhaßt: Vok.-Übers.: leido [uterque (sc. Saturninus und Basilides) suis in regionibus officinas impiae ac deo] invisae (Hs. invisę) [condidit disciplinae, Ruf., Hist. eccl. IV,7 p. 311] Gl 2,603,64 (zur Interpretation von -ę als Adverbendg. innerhalb der M-Glossare vgl. auch chleino argutę Gl 2,364,47); in der Verbindung leido ist jmd. ist jmdm. widerwärtig, mit Dat. d. Pers. u. zi + Dat. d. Pers.: ze demo uns leido ist . unde den uuir fone diu skihen ... ze demo mag man unsih lucchen . ube man uns so manige tugede beginnet fone imo sagen Nb 123,14 [106,16]. Vgl. leidôr.
-leido sw. m. vgl. AWB gotaleido.
leidogen, leidoges Gl 1,749,5. 539,14 s. AWB leidôn.
leidogilîh Subst.-Adj.-Verb. (vgl. Wilm., Gr. 22 § 371, Gröger § 17 II 1 a. 19). leido-gi-lih: Grdf. O 5,23,218 (PV); leidi-gi-lich: dass. ebda. (F). jegliches Leid: (die Seele) blidit sih thar iamer ana sorgun joh ser, joh ana leidogilih.
leidolîh Subst.-Adj.-Verb. (vgl. Wilm., Gr. 22 § 371, Gröger § 17 II 1 a). — Graff II,173 s. v. leidlih. leida-lih: Grdf. O 5,7,23 (PV); leidi-lich: dass. ebda. (F). jegliches Leid: haben ih zi klagonne joh leidalih zi sagenne.
leidon s. AWB leiten.
leidôn sw. v., mhd. frühnhd. leiden; as. lêđon, mnd. lêiden, mnl. leden; ae. láđian. — Graff II,176. laid-: 1. sg. -en Gl 4,29,45 (Sal. a 1; 15. Jh.); part. prs. -onti 1,172,9 (Pa); leid-: 1. sg. -on 4,29,44 (Sal. a 1, 3 Hss.); -en ebda. (Sal. a 1). 128,50 (Sal. c; -ē); 3. sg. -ot Mayer, Glossen S. 97,24 (clm 18550,1, 8. Jh.). Nb 288,24 [222,3] (-ô-). Np 9,9. 50,6. 118 E,39; -et Gl 3,412,44 [HD 2,140]. Npw 9,9. 50,6; 2. sg. conj. -oges Gl 1,539,14 (M, 4 Hss.; zu -g- vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 310 Anm. 4); -igist 15 (M, 2 Hss.; zu -g- s. o.); 3. pl. conj. -on 749,5 (M); -ogen ebda. (M, 2 Hss.; zu -g- s. o.); -un 6 (M); inf. -an 2,110,23 (M, 12. Jh.); part. prs. nom. sg. f. -untiv 443,53; 3. sg. prt. -ota 1,406,24 (clm 9534, 9. Jh.). 2,724,39. Nb 28,9 [23,5]. Npw 105,40; 3. pl. prt. -oton 104,28; 3. pl. conj. prt. -otin F 4,22; ge-: part. prt. -et Npw 142,4; ledeten: 3. pl. prt. 101,10; leitigist: 2. sg. conj. Gl 1,539,15 (M; zu -g- s. o.). 1) jmdn. (verleumderisch) anklagen: leidoges [ne] accuses [servum ad dominum suum, ne forte maledicat tibi, et corruas, Prov. 30,10] Gl 1,539,14. leidogen (2 Hss. noch ruogen) [quod si Demetrius, et qui cum eo sunt artifices, habent adversus aliquem causam ...] accusent [invicem, Acta 19,38] 749,5 (2 Hss. ruogen). leidan [declaratum est enim hos eosdem nuptias] accusare [Conc. Gangr., Praef., Maaßen p. 935] 2,110,23 (4 Hss. leidezan). leidota [Phaedra ... apud maritum eum (sc. Hippolytum) falsi criminis] detulit [Serv. zu Verg., A. VI,445 p. 387] 724,39. leidon accuso 4,29,44. 128,50. daz (die Pharisäer) inan (Jesus) leidotin ut accusarent eum F 4,22. der (Basilius) uuart anabraht . daz er mih leidota . mit tero note des scazzes . tes er sculdig uuas Basilius ... compulsus est in delationem nostri nominis . necessitate alieni aeris Nb 28,9 [23,5]. mannolichen leidot dar (zum Jüngsten Gericht) . alde fersprichet dar sin conscientia [vgl. cogitationibus accusantibus, [Bd. 5, Sp. 760] Aug., En.] NpNpw 9,9, ähnl. Np 118 E,39 (Npw ruogen); ferner: Nb 288,24 [222,3]. NpNpw 50,6. 2) jmdn., etw. verabscheuen, zurückweisen; (jmdn., etw.) verfluchen: leidota sea [David misit nuncios ... ut benedicerent domino nostro: et] aversatus (Hs. aversus) est eos [1. Reg. 25,14, vgl. Vercell. 2,292b] Gl 1,406,24. leiduntiv [illa (die von der Mutter auf dem Land verborgene Eulalia)] perosa [quietis opem, Prud., P. Eul. (III) 41] 2,443,53. leidet execratur 3,412,44 [HD 2,140]. leidot [quos rursum dominus] detestatur [Greg., Cura 1,1, PL 77,15 A] Mayer, Glossen S. 97,24. so tuncheliu herza gab er in, daz si uuare ne taton sines inbotes. ... dar ana skein daz si eiuero inphiengen siniu uuort unde siu leidoton non exacerbavit sermones suos (Np quia exacerbaverunt sermones eius .i. acerbe acceperunt) [vgl. exacerbaverunt autem significat acerbe acceperunt, aut certe iniuriosis abominationibus respuerunt, Cass.] Npw 104,28 (Np leidezton). do balc sih got des alles uuider sinen liut unde leidota sin erbe daz si uuesen scolton abhominatus est hereditatem suam 105,40 (Np leidizta); ferner: 101,10 (Np leidezzen); — im Part. Praes.: verhaßt: laidonti detestandum Gl 1,172,9 (leidên K). 3) etw. in Unruhe versetzen, betrüben: geleidet uuart min herza in mir in me turbatum est cor meum Npw 142,4 (Np gileidigôn). Abl. leidônto; leida, leidâri, leidunga; vgl. AWB leidunt.
fir-leidôn sw. v., mhd. nhd. verleiden; mnd. vorleiden (vgl. Schiller-Lübben 5,391), mnl. verleden. — Graff II,176. fir-leidot: part. prt. Gl 1,727,20; uer-: dass. Nb 27,20/21 [22,21/22] (-ô-). jmdn. (verleumderisch) anklagen: firleidot [homo quidam erat dives, qui habebat villicum: et hic] diffamatus [est apud illum quasi dissipasset bona ipsius, Luc. 16,1] Gl 1,727,20. daz er uerleidot uuas poena praeiudicatae accusationis Nb 27,20/21 [22,21/22].
leidônto adv. — Graff II,176 s. v. leidôn. leidôndo: Nb 265,23 [207,16]. Anklage erhebend, Klage führend: ze dero uuis uuurte ze leibo dero bistellon ringen . alde ube sie iomanne helfen uuoltin . daz tatin si mer darauuidere leidondo . danne fersprechendo quo pacto vel tota frigeret opera defensorum . vel si mallet prodesse hominibus . verteretur in habitum . i. in modum accusationis.
leidôr adv. comp. u. interj. (vgl. Wilm. Gr. 22 § 476,2), mhd. nhd. Lexer leider; mnd. lêider, mnl. leider; afries. lether, leider. — Graff II,171. leid-or: O 2,6,36. 46. 4,31,12. 5,9,31. 23,99. Np Cant. Ez. 11; -ir: S 141,3. 7. 142,10 (BB). 18. 24. 148,4. 173,2,1. Npw Cant. Ez. 11; -er: Gl 2,615,46. 698,15. S 142,7 (WB); leidhor: 85,20 (Ludw.). I. Adverb: bedauerlicherweise, leider: wir wantun thes giwisso (thoh iz ni wurti leidor so) O 5,9,31. ilemes io hinana, wir fuarun leidor thanana, fon paradises henti in suaraz elilenti 23,99. ia leidor chad ih . ih nesol got kesehen . ih negesieho in . in lebendero lande dixi non videbo dominum deum in terra viventium NpNpw Cant. Ez. 11 (zur Zuordnung vgl. Ahd. Wb. 4,1770 s. v. j; nach Urmoneit S. 328 mit Anm. 458 jedoch Interj., s. II); ferner: O 2,6,36; — als Bedauern über eine Sünde: ich habe leidir uirbrochen ioh firsumit alliu diniu gebot S 142,18 (BB; WB leidir mir, s. II). suntar die kidult, der [Bd. 5, Sp. 761] uuir leidir luzil unter uns haben 173,2,1; ferner: 142,24. 148,4. II. Interjektion, als affektvoller Ausruf: ach, wehe, oft als Ausdruck des Bedauerns über eine Sünde (zur Bed. vgl. auch Frühnhd. Wb. 9,840 s. v. leider): leider [perfidus ille draco, sed tu quoque noxia coniux.] Pro dolor [! aeterni fuerant duo, Sed., Carm. pasch. II,9] Gl 2,615,46. leider a [virgo infelix, quae te dementia cepit, Verg., E. VI,47] 698,15; hierher wohl auch: kuning (König Ludwig) uuas eruirrit, thaz richi al girrit, uuas erbolgan Krist: leidhor, thes ingald iz S 85,20 (zur Zuordnung vgl. Urmoneit S. 328). (wenn Adam die Schuld nicht auf Eva geschoben hätte) iz irgiangi thanne zi beziremo thinge, got ginadoti sin; leidor, thaz ni scolta sin O 2,6,46; ferner: 4,31,12; — formelhaft: leidôr mir wehe mir (vgl. Grimm, Dt. Gr. 3,288): nu nehab ich uile sundige mennisge leidir mir niheina wis rehto christinlicho in guotemo lebenne die heiligun glouba so giweret noh bihalten, unde habe al mit den werchan leidir mir uirlouginet S 141,3. 7; ferner: 142,10 (BB = 7 WB). 18 (WB; BB nur leidir, s. I).
leidra Gl 3,681,56 s. AWB [h]leitar. |
| |