Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
-leihha bis leiclîh (Bd. 5, Sp. 767 bis 768)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis -leihha vgl. ?gruntleihha.
 
Artikelverweis 
leihhen sw. v. (? Vgl. Riecke, -jan-Verben S. 165 u. Seebold, Starke Verben S. 321 f.; anders Aumann, Beitr. 62,335), mhd. leichen (im Part. Praet. auch st. flekt., vgl. Seebold a. a. O. S. 322); mnd.iken; ae. lǽcan; vgl. auch ae. lácan, an. leika, got. laikan, alle st. v.
leichenten: part. prs. dat. pl. Gl 4,351,9 (Trient 1660, 11. Jh.).
zucken (von der Zunge der Schlange): leichenten gezalen [iamque arva tenebant ardentisque oculos suffecti sanguine et igni sibila lambebant linguis] vibrantibus (vgl. mobilibus, Serv.) [ora, Verg., A. II,211].
Abl. leih st. m.; vgl. AWB lehhazzen.
 
Artikelverweis 
? gi-leihhen sw. v., frühnhd. geleichen (vgl. DWb. IV,1,2,2980); vgl. nhd. DWB laichen; zur Frage der Zusammengehörigkeit von leihhen u. gileihhen vgl. Kluge, Et. Wb.24 u. Pfeifer, Et. Wb.2 s. vv. laich u. leich; hierzu vielleicht auch: mhd. Lexer geleichen, nhd. dial. schwäb. geleichen Fischer 3,283gelenkig biegen, beweglich, gelenkig sein’, vgl. Seebold, Starke Verben S. 321 f.
Verschrieben (?): ge-leicha: 3. sg. prt.? Gl 2,43,25 (Trier 1464, 11. Jh.; l. geleichta?, Steinm.).
laichen: geleicha [nunc me (das Fischlein) saxosis genetrix fecunda sub antris] fudit [et in propriis ludere iussit aquis, Avian 20,8].
Vgl. gileih (?).
 
Artikelverweis 
-leihhi vgl. skînleihhi.
 
Artikelverweis 
gi-leihhi s. AWB gi-leih.
 
Artikelverweis 
leihhilo sw. m.
leichilo: nom. sg. Gl 2,406,68; lechilo: dass. 466,32 (-c- unsicher, Steinm.; zu -e- für ei vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 44 Anm. 4 u. Berg, Prudentiusgll. S. 6).
Riegel, Querbalken zum Versperren der Tür: leichilo [nunc foribus surdis, sera quas vel] pessulus [artis firmarat cuneis, Prud., Contra Symm. I,65] Gl 2,406,68 (nach Gl.-Wortsch. 6,30 noch Gl. clavis, z. gl. St. lechilo clasi, Randgl. zu: plochili crintil pessulus 466,32 (1 Hs. nur blohhilî grintil; clasi ist wohl clavis, so Gl.-Wortsch. 6,30; Steinm., Anm. z. St. erwägt clausi).
 
Artikelverweis 
leihhôd st. m. — Graff II,154.
leichod: nom. sg. Gl 2,636,46 (lat. acc. pl.). — Hierher wohl auch, verkürzt geschrieben: ot: nom. sg.? Gl 4,326,20 (clm 14401, 11. Jh.; l. leichot?, Steinm).
Lied, Versfolge:
a) Hochzeitslied: leichod [aetas Lucinam iustosque pati] hymenaeos [desinit ante decem, post quattuor incipit annos, Verg., G. III,60] Gl 2,636,46 (oder übertr. Hochzeit’, hier spez.Paarung?); [Bd. 5, Sp. 768]
b) (paariger) Vers, Liebesgedicht (? Zur Bed. vgl. noch Thes. V,2,339 f. s. v. elegīa u. ebda. 340,32 f.): erl (vgl. Ahd. Wb. 3,420) leichot [(pars) metrica est, quae mensuram diversorum metrorum probabili ratione cognoscit, ut verbi gratia] heroicon elegiacon (Hs. u. La. heleiacon, vgl. Ausg.) et cetera [Clem., Ars 7,20] Gl 4,326,20 (oder ist an Heliacus gedacht (?), so Gl.Wortsch. 6,30 u. Ahd. Gl.-Wb. S. 367.).
Vgl. leih st. m.
 
Artikelverweis 
leihman st. m.; mnd. ley-, leykman, mnl. leecman; afries. lekman; an. leikmaðr. — Graff II,740.
laih-man: nom. sg. Gl 1,205,25 (K); leich-: gen. sg. -]es 3,377,14 (Jd).
Laie (im Gegensatz zum Kleriker), auch Weltgeistlicher (vgl. auch LMA 5,1616 f.): laihman folchlih laicus popularis Gl 1,205,25 (zur Wiedergabe des lat. Adj. durch ein Subst. vgl. Splett, Stud. S. 290); leihmannes roc Laiengewand, Mönchskutte: leichmanes roc froccus 3,377,14 (nach paffenroc tunica).
Vgl. leigo.
 
Artikelverweis 
lei:ihhiu Gl 1,402,61 s. ? AWB leiclîh.
 
Artikelverweis 
leiken Gl 4,178,23 s. AWB [h]lanka.
 
Artikelverweis 
? leiclîh adj., mnl. lekelijc, leeclijc; an. leikligr; vgl. lat. laicus. — Graff II,152.
leic-lih-: acc. pl. n. -iv Gl 1,402,60 (M); -lihh-: dass. -iu 61 (M); lec-lihemo: dat. sg. m. oder n. Mayer, Glossen S. 4,10; oder mit -c- für h (?), vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 154 Anm. 4.
Hierher vielleicht auch, verschrieben: lei:ihhiu: acc. pl. n. Gl 1,402,61 (M; oder zu ?leih adj.?).
ungeweiht, weltlich: leiclihiv ł livtproth [non habeo] laicos panes [ad manum, sed tantum panem sanctum, 1. Reg. 21,4] Gl 1,402,60 (1 Hs. nur liutbrôt, 3 Hss. leigenbrôt). unter leclihemo [qui ergo ad sanctitatis speciem deductus, vel verbo ceteros destruit, vel exemplo; melius profecto fuerat, ut hunc ad mortem] sub exteriori habitu [terrena acta constringerent, Greg., Cura 1,2 p. 4] Mayer, Glossen S. 4,10.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort: