Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
lînuuât bis liobôn (Bd. 5, Sp. 1024 bis 1034)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis lînuuât st. f., mhd. Lexer lînwât, nhd. dial. schwäb. leinwat Fischer 4,1158, bair. leinwât Schm. 1,1479; as. lînuuâd st. n. (vgl. Gallée, Vorstud. S. 197; s. u.), mnl. lijnwaet n.; ae. línwǽd; vgl. nhd. leinwand, mnd. lînwant. — Graff I,741.
Alle Belege im Nom. Sg.
lin-uuat: Gl 3,618,50 (Sg 184, 9. Jh.; lat. pl.). 621,3. 56. 700,6. 4,204,41; lini-: 3,620,7 (vgl. Ahd. I,593,3).
Leinentuch, -decke, -laken (häufig zwischen Bez. für Bettzeug): lihlahan siue linuuat linteamina Gl [Bd. 5, Sp. 1025] 3,618,50 (2 Hss. nur lîhlahhan). liniuuat linteamen 620,7 (vgl. Ahd. I,593,3). 621,3. 56. 700,6. 4,204,41.
 
Artikelverweis 
linz st. n., nhd. dial. rhein. lint Rhein. Wb. 5,488; as. lind (vgl. Gallée, Vorstud. S. 196; s. u.), mnd. mnl. lint; aus lat. linteum (vgl. Walde-Hofmann 1,810 s. v. linum). — Graff II,243.
linz: nom. sg. Gl 2,398,44. 410,76. 4,248,14 (clm 6411, 9. Jh.); nom. pl. -] 3,148,50 (SH A, 3 Hss.). 192,29 (SH B). Hbr. I,324,130 (SH A); acc. pl. -] Gött. Nachr. 1927,95; lz: nom. sg. Gl 2,546,11 (vgl. Gl 5,105,7).
lind: nom. sg. Gl 4,209,50 (zu -d für t vgl. Katara S. 58 f.; Steinm. z. St. erwägt lîndôk; zur Zugehörigkeit zum Ansatz vgl. auch Frings, Germ. Rom. II,309).
Hierher auch (?): łiN: nom. sg.? Ernst, Griffelgl. S. 317,38 (clm 6272, 9. Jh.; lat. abl. sg.; zur abkürzenden Schreibung mit ł u. N für nt (-t unverschoben, vgl. lat. linteum?) vgl. Ernst a. a. O. S. 366; oder ist an eine Weiterbildung zum Stamm lîn- zu denken (?), vgl. Ernst z. St.).
Sommergewand der Frauen, Schleiertuch, auch Borte, Saum (?): linz [a cervice (Superbiae) fluens tenui velamine] limbus [concipit infestas textis turgentibus auras, Prud., Psych. 188] Gl 2,398,44. 410,76. 546,11 (vgl. Gl 5,105,7). linz theristra palliola sunt muliebria, dicta quod in theri, hoc est aestate et caumate, corpora tegant mulierum [Hbr. I,324,130] Gl 3,148,50 (3 Hss. rîsa). Hbr. I,324,130. Gl 3,192,29. theristrum 4,209,50. limbus 248,14. linz [in die illa auferet dominus ... sindones, et vittas, et] theristra [Jes. 3,23] Gött. Nachr. 1927,95; — hierher auch (?): lint [inludentes hoc faciunt ut nudatum pristinis vestibus induant clamidem coccineam pro russo] limbo [Hier. in Matth. 27,29, CCSL 77,268,1630] Ernst, Griffelgl. S. 316,38 (zur Bed. vgl. Ernst z. St., wo auch eine Zuordnung zu lat. clamidem erwogen wird).
Vgl. Heyne, Hausalt. 3,317.
 
Artikelverweis 
lio s. AWB leo interj.
 
Artikelverweis 
lio s. AWB le(uu)o.
 
Artikelverweis 
liob adj., mhd. liep, nhd. lieb; as. liof, mnd. lêf, mnl. lief; afries. liaf, lief; ae. léof; an. ljúfr; got. liufs. — Graff II,51 ff.
leop: Grdf. S 4,27 (Hildebr.). — liup: Grdf. Gl 1,307,3 (M; -iv-). 2,750,48. Thoma, Glossen S. 5,15. 9,32; nom. sg. m. -]er Gl 1,745,22 (M, 5 Hss., 2 -iv-, 4 -ꝑ). 2,132,25 (M, 5 Hss., 3 -iv-, 3 -ꝑ). 193,36 (M, 2 Hss., beide -ꝑ, 1 Hs. -iv-). 646,48; nom. sg. n. -]az 1,531,31 (M, 3 Hss.); gen. sg. n. -]es 658,28 (M, 3 Hss., 1 Hs. -iv-); gen. sg. f. -]ero 2,651,20; dat. sg. m. n. -]emo 1,608,29 (M, 5 Hss., 1 Hs. -iv- u. -e- wohl aus o). 615,21 (M, 5 Hss., 2 -iv-). 2,2,9. Festschr. Leid. S. 95 (M; -iv-); -]un Gl 2,647,50; acc. sg. n. -]az 1,647,14 (M); -]ez 658,29 (M); acc. sg. f. -]a 2,171,65 (clm 6277, 9. Jh.); nom. pl. f. -]o 1,578,13 (M, 4 Hss., 1 Hs. -iv-); dat. pl. -]en 531,19 (M, 4 Hss.); -]in 20 (M); acc. pl. n. -]iu 422,40 (M, 3 Hss., 1 Hs. -iv). 2,431,52 (2 Hss.; beide -iv-, 1 Hs. -iv). 630,15 (livpiv); -]un 641,40 (livpvn). 648,52 (-u-); comp.: nom. sg. n. -]ora 192,62 (M, 4 Hss., 2 -iv-); gen. sg. n. -]orin 274,30 (M, 2 Hss., 1 Hs. -iv-). 43/44 u. Anm. 15 (M, 2 Hss., 1 Hs. -iv-, 1 Hs. Gl. ausrad.); acc. sg. n. -]ora 52,18 (Prag, Lobk. 434, f. 51b, 9. Jh.); superl.: nom. pl. m. -]ostun S 49,1 (Exh.; voc.); acc. pl. f. -]ostun Gl 2,115,22 (M, 4 Hss., 2 -iv-). — liuppiu: acc. pl. n. Gl 1,422,41 (M; zu -pp- vgl. Weinhold, Bair. Gr. § 123).
leob-: nom. sg. m. -ar T 91,3; acc. sg. m. -an F 5,7. — liub: Grdf. Gl 1,280,39 (Rd). 301,23 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.). O 1,9,16. 3,24,20 (F); nom. sg. m. -]er Gl [Bd. 5, Sp. 1026] 4,337,20 (-). O 1,4,33 (PV). 25,17; dat. sg. f.? -]on Gl 4,669,23 (Zürich C 68, 9. Jh.; zu -on vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 221 Anm. 5); acc. sg. m. -]an O 1,15,47 (F); -]on 4,35,28 (F); acc. sg. n. -]iz Gl 1,658,29 (M, 2 Hss.); -]a O 2,6,52 (F); acc. sg. f. -]e Gl 2,135,37 (M); -]un O 2,9,48 (F); nom. pl. m. -]on 4,35,22; nom. pl. f. -]o Gl 1,578,14 (M, 2 Hss., 1 Hs. -iv-); dat. pl. -]en 531,20 (M); acc. pl. f.? -]a 310,17 (Stuttg. Theol. et phil. fol. 218, 12. Jh.; oder luiba, vgl. Steinm.; zu -a vgl. in ders. Hs. albaria Gl 1,300,23 u. Schatz, Abair. Gr. § 119 d); comp. nom. sg. f. n. -]erora 2,236,48 (Rc; -a wohl aus o korr.; zum erweiterten Komp. vgl. Schatz, Ahd. Gr. § 405). — liob: Grdf. O 2,15,18. 3,24,20 (DPV). 4,22,16. 5,15,13. 27. 36; nom. sg. m. -]er 1,4,33 (F). 18,46 (DPV); -]o T 14,5. O 2,7,27 (voc.). 3,1,31 (voc.). 21,1. 23,8. 4,11,36 (voc.). 13,28 (voc.). 5,15,18. Ol 35 (voc.); gen. sg. n. -]es O 1,18,28 (P). 2,16,20 (F). 19,28 (FPV). 3,2,27 (P). 5,20,103 (P). 23,230 (PV); -]en 3,1,36 (P); dat. sg. m. -]omo 5,4,14 (F). 10,16 (PV); -]emo 4,14 (PV). 10,16 (F); -]en 3,24,64 (V). 5,7,42 (P); -]on 3,24,64 (FP); acc. sg. m. -]on 1,22,41 (PF). 3,2,34. 13,49 (PV). 24,48. 5,7,29 (F). 50; -]an 3,13,49 (F); acc. sg. n. -]a 2,6,52 (P); nom. pl. m. -]on 3,12,33. 23,29 (FPV); -]un ebda. (D); dat. pl. -]on 2,24,19 (FPV). 3,5,19 (P). 7,4. 4,7,63. 5,9,40 (F). 20,11; -]en 3,5,19 (V). 5,20,94 (P). 104 (P); acc. pl. m. -]on 22,14 (P). 23,279 (PV); -]un 4,7,18 (PV); superl.: nom. sg. m. -]osto 2,7,25; -]osta 1,22,43 (voc.; im Reim mit westa); gen. oder dat. sg. n. -]esten 2,13,33 (P; zum Kasus vgl. Kelle 2,378, Piper, Glossar S. 264; s. d); acc. sg. n. -]osta 11,45. — liab-: nom. sg. m. -er O 1,18,46 (F); gen. sg. m. -es 5,20,103 (V); -en 10,24 (PV); gen. sg. n. -en 3,1,36 (F); acc. sg. m. -an 1,15,47 (DPV). 4,35,28 (PV); -on 1,22,41 (V). 5,7,29 (PV); acc. sg. n. -az 11,30 (PV); -a 2,6,52 (DV). 5,7,30. 11,30 (F); acc. sg. f. -a 3,10,6; -un 2,9,48 (PV); nom. pl. m. -un 5,20,68; dat. pl. -en 104 (F); acc. pl. m. -e 25,24 (PV); -un 3,8,20 (F); comp. nom. sg. m. -ara 2,22,20 (zu -a als Übertragung aus dem Neutr. statt -o vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 262 Anm. 2). — lieb: Grdf. Gl 1,422,41 (M, 2 Hss.). Nb 6,8. 53,29 (voc.). 55,8. 73,27. 29. 90,1. 193,29 [5,30. 44,14. 45,20. 63,5. 7. 78,3. 162,1]. Nc 728,14 [45,9]. NpNpw 34,26. 118 N,97. O,108. P,115. Np 50,19. Npgl 96,8. W 46,6. 148,7 (beide BCFK) [85,8. 259,19]; nom. sg. m. -]er Gl 2,608,50 (2 Hss.). 4,124,26 (Sal. b). 134,51 (Sal. c); nom. sg. n. -]ez Np 68,14. Npw 50,19; -]iz 130,1; nom. sg. f. -]a Nc 696,18. 724,21 (voc.). 764,23 (voc.) [11,6. 41,12. 81,1 b/2]; gen. sg. m. -]en Np 67,13 (2); -]in O 5,10,24 (F); gen. sg. n. -]es 1,18,28 (DFV). 2,16,20 (PV). 3,2,27 (FV). 5,20,103 (F). 22,13. 23,230 (F). Nb 141,18 [120,11]; -]en O 3,1,36 (V); dat. sg. m. -]en 4,6,18 (PV). 5,7,42 (FV). Np 88,18; -]in O 4,6,18 (F); dat. sg. f. -]en S 345,6 u. Anm. 12 (Hs. B); acc. sg. m. -]en Nb 138,24 [118,10]. Npgl 44,1; -]in 79,18; acc. sg. n. -]ez NpNpw Cant. Mariae 54; acc. sg. f. -]a Nc 833,28 [154,19]; nom. pl. m. -]e O 4,34,10 (in V beide e aus a korr.). 5,20,45. 25,54. Np 73,1; -]un O 5,15,2; -]en S 343,3/4 (voc.); -]in Npgl 73,19 (vgl. K.-T. 9,265,8; voc.). 93,11; nom. pl. f. -]un O 5,7,52 (PV); -]en ebda. (F); dat. pl. -]en Gl 1,531,20 (M). O 3,5,19 (F). 5,9,40 (PV). 20,94 (FV). 104 (V). Nc 815,17 [134,10] (-ên). NpNpw 101,15; -]in Gl 1,531,21 (M); acc. pl. m. -]e O 5,25,24 (F); -]on 22,14 (V). 23,279 (F); -]un 3,8,20 (PV). 4,7,18 (F). 5,21,25. 22,14 (F); acc. pl. n. -]iu Np 89,15; comp.: nom. sg. m. -]era NpNpw 123,3 (= Npw 2). Np 57,2 (zu -a als Übertragung aus dem Neutr. statt -o vgl. Braune a. a. O.); nom. sg. n. -]era Gl 2,516,34. 545,10. Nb 16,11. 84,13. 91,8. 164,9. 10. 172,16/17 [13,11/12. 73,3. 79,5. 138,5 (2). 145,14]. Nc 845,13 [168,14]. Np 72,27. [Bd. 5, Sp. 1027] Npgl 68,11 (vgl. K.-T. 9,236,21); nom. sg. f. -]ere Npw 16,14; -]ra Np ebda.; gen. sg. n. -]eren Nc 693,20 [7,17/18]; acc. sg. n. -]era Nb 164,12. 14 [138,7. 9]; nom. pl. m. -]eren Nk 487,31 [134,7/8]; nom. pl. n. -]eren NpNpw 49,5; nom. pl. f. -]eren Np 51,5; superl.: nom. sg. n. -]osta S 94,4 (Georgsl.); -]esta Nb 99,2 [85,25]; gen. oder dat. sg. n. -]esten O 2,13,33 (FV; zum Kasus vgl. Kelle 2,378, Schatz, Ahd. Gr. § 407, Piper, Glossar S. 264); nom. pl. m. -]eston W 75,2. 3 (beide BCFK; voc.) [147,3. 5]; -]esten Nc 843,1 [165,15]; -]istun S 161,14 (voc.); acc. pl. f. -]esten Gl 2,115,23 (M). — lib-: nom. sg. m. -er Gl 1,580,26 (M); nom. sg. f. -iu 543,22 (Ja); acc. pl. n. -u 422,41 (M). — lubiz: acc. sg. n. Gl 1,658,30 (M; zu -u- für iu vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 49 Anm. 1).
[liaua: nom. sg. m. Pk 28,6.] — lief: Grdf. Amsterd. Beitr. 21,72,3. WA 46,6. 148,7; lieu-: gen. sg. m. -is Pw 67,13; nom. pl. m. -a 59,7; superl. nom. pl. m. (voc.) -eston WA 75,2. 3.
Hierher wohl auch: liebo: nom. sg. m. Gl 4,404,4 (oder nom. acc. pl. f.? Nach Ahd. Gl.-Wb. S. 378 Adv., was wegen der wenigen Adv.-Belege weniger wahrscheinlich ist).
Unsicher: liubes: gen. sg. n. Beitr. (Halle) 85,247 (vgl. Mayer, Glossen S. 104,10; clm 19415, Federprobe 9. Jh.; nach Thoma, Beitr. a. a. O. liubez, dann acc., l- u. -z unsicher).
Abgekürzt geschrieben: l: nom. pl. m. (voc.) S 348,87. 349,121 (Ausg. beide lieben; Hs. l., vgl. Priebsch, Dt. Hss. S. 305,21. 306,15); hierher wohl auch: livp: acc. sg. n. Gl 1,647,13 (M, 2 Hss.; l. livpaz, zur verkürzten Schreibung vgl. Gl 5,428,1 ff.); hierher wohl auch: li: nom. sg. n. Beitr. 52,166,7 (clm 14510, 9. Jh.).
Verstümmelt: l..b..: gen. sg. n. O 2,19,28 (D); ..bon: dat. pl. 24,19 (D).
Verschrieben: liut: Grdf. Gl 2,653,63 (l. liup, Steinm.); lienis: gen. sg. m. Pw 67,13. — Hierher wohl auch: lop: Grdf. Gl 1,280,39 (Jb; -o- aus u (?) korr., so Steinm., nach Schindling S. 21 l:p, nach Graff II,52 liup, nach Ahd. Gl.-Wb. S. 382 zu lob); linbom: dat. sg. m. n. 615,22 (M, clm 22201, 12. Jh.; -b- korr. aus p; zur Verschr. -n- für u vgl. Matzel S. 68 Anm. 1; doch nach Steinm. ist lindom zu lesen, wonach das Ahd. Gl.-Wb. S. 377 den Beleg zu lindi stellt); hierher auch (?): luupes: nom. sg. Gl 4,463,21 (Göttw. 113, 12. Jh.; zum Nom. vgl. die mit dem Ahd. korrespondierende südslav. Entsprechung, s. a α; wohl Federprobe, vgl. Steinm.).
libor Gl 1,712,16. 5,13,37, liupor Gl 2,173,30 s. AWB liobo; lieb Npw 105,4. 146,10, liuper Gl 2,653,11 s. AWB liob st. n.; liupi Gl 2,283,15 s. ? AWB liubi.
lieb, geliebt, (an)genehm, (wohl)gefällig:
a) von Personen: (jmdm.) lieb, (wohl)gefällig; geliebt:
α) allgem., auch mit Dat. d. Pers.: libiu mulier gratiosa [inveniet gloriam, Prov. 11,16] Gl 1,543,22. liber man gratus [zu: cum viro irreligioso tracta de sanctitate, ... cum viro livido de] gratiis [agendis, cum impio de pietate ...: non attendas his in omni consilio, Eccli. 37,12] 580,26 (zur Vok.-Übers. vgl. Gl 5,420,15; 5 Hss. thanc). livpiv [summa pietas creditur nudare] dulces [liberos, Prud., P. Laur. (II) 84] 2,431,52. liupun [Cupido pro] dulci [Ascanio veniat, Verg., A. I,659] 647,50. liupun [nec mihi ... spes ulla videndi ...] duplicis (Hs. dulcis) [natos, ebda. II,138] 648,52. sprechit in (das Glaubensbekenntnis) ime ze lobe ... unde siner lieben mter sancte [Bd. 5, Sp. 1028] Marie ze lobe S 345,6 u. Anm. 12 (Hs. B; A trûtmuoter). (das kanaanäische Weib) klagota ira wewa bi ira dohter liaba O 3,10,6. gisibbon filu liebe, thie warun hiar in libe mit minnon filu zeizen 5,20,45. thar ir iz datut lieben then bruaderon minen [vgl. quamdiu fecistis uni ex his fratribus meis minimis, Matth. 25,40] 94. sus duent ... thie selbun druta sine joh liebe friunta mine 25,54. sament temo chamen ouh zuene sine liebesten bruodera cum quo Liber et Delius . fidi amantissimique germani Nc 843,1 [165,15]. humilitas ketuot in uuesen gote liebez chint NpNpw Cant. Mariae 54; ferner: O 1,9,16. 3,1,36. 5,19. 7,4. 24,48. 64. 5,21,25. 25,24; — bez. auf Jesus Christus: luuper min sun, u. dass. südslav. liubi moi sinec [Federprobe (?) zu: autem dies cum auferetur ab eis sponsus: et tunc ieiunabunt (vgl. Matth. 9,15). Dicitur enim per resurrectionem] Gl 4,463,21. thu bist min liobo sun, in thir gilicheta mir tu es filius meus dilectus, in te complacuit mihi T 14,5. thiz ist min sun diurer, in herzen mir ouh liuber [vgl. hic est filius meus dilectus, Marg. nach Matth. 3,17] O 1,25,17, ähnl. T 91,3 (dilectus). Krist, ther unser liobo druhtin ist O 3,21,1. thaz sie ... muasin ... then liaban man gisalbon 4,35,28. sie eigun mir ginomanan ... thaz min liaba herza 5,7,30. chuning dero tugedo . sines trutes unde sines lieben Christi rex virtutum dilecti Np 67,13. an dinemo file lieben (Ausg. zusammengeschr.) Christo uuirt irhohet unser horn in beneplacito tuo exaltabitur cornu nostrum 88,18; ferner: O 1,15,47. 22,41. 5,4,14. 7,29. 42. 10,24; hierher auch: wio er (kuning) ... iz al biforata sinemo lieben manne, themo einigen kinde 4,6,18. cuning crefte lieuis lieuis rex virtutum dilecti dilecti Pw 67,13; — bez. auf Jesu Jünger: tho giangun thie gisuason nahor ..., liob hereron mine, thie jungoron sine O 2,15,18. (Jesus) suahta sin giknihti, sine liebun thegana 3,8,20. sprachun tho mit minnon thie sine liobon holdon 23,29; ferner: 4,7,18. 34,10. 5,9,40. 15,2. 20,68;
β) in der Fügung liob uuesan/sîn (jmdm.) lieb, (wohl)gefällig, (an)genehm sein, (jmdm.) gefallen: ube der man geilet . taz er lieb ist Nb 73,29 [63,7]; — mit Dat. d. Pers.: guati so ist er hoher joh gote filu liuber O 1,4,33. imo (seinem Bruder) ilt er (Andreas) sar gisagen thaz, want er mo liobosto was [vgl. invenit hic primum fratrem suum Simonem, Joh. 1,41] 2,7,25. thu mo liabara bist, thanne al gifugiles, thaz ist [vgl. multis passeribus meliores estis vos, Matth. 10,31] 22,20. Petrus, dua mih wisi, oba ih thir liob filu si [vgl. diligis me? Joh. 21,16] 5,15,13; tie in uuerderen unde lieberen sint . tanne andere honorabiliores et magis a se dilectos Nk 487,31 [134,7/8]; ferner: O 1,18,46. 5,15,27 (amare). Nb 73,27 [63,5] (carus). Npgl 96,8 (Np acceptus); in Gegenüberstellung mit leid adj.: ziu sint dir die nu leide . die dir êr uuarin liebe Np 73,1; Glossen: liuper [qui timet eum (Gott), et operatur iustitiam,] acceptus [est illi, Acta 10,35] Gl 1,745,22 (1 Hs. ginâmi). liuper [qui ... sacerdotii merito nobis est] probatus [Decr. Leon. XLIX p. 238] 2,132,25. lieber [cui (Fulviae) cum minus] gratus [(Q. Curius) esset, Sall., Cat. 23 p. 169,2] 608,50. liuper [huic (Dido) coniunx Sychaeus erat ... et magno miserae] dilectus [amore, Verg., A. I,344] 646,48. liup [fuit ... tibi quicquam] dulce [meum, ebda. IV,318] 653,63;
γ) substant. (vgl. auch δ): liobêr, liobo: der Liebe, Liebling, Geliebter, Freund, auch bez. auf Jesu Jünger: livper [David deo] amabilis [rectior fuit in servitio, quam cum pervenit ad regnum, Greg., Cura 3,26 p. 78] Gl 2,193,36. thaz wir ni bifallen fon thinen (Jesu) [Bd. 5, Sp. 1029] liobon allen O 2,24,19. er (Lazarus) was siner (Jesu) liobo 3,23,8. sageta er tho then liobon fon then zehen thiornon 4,7,63. lostun nan tho thanana thie zuene richun thegana (Joseph und Nikodemus), thie druhtines gidriuon joh selben Kristes liubon 35,22. irbutun imo tho iro guat, so man liobemo duat 5,10,16. leithes, theih githulta, hiar lieben minen zalta 20,104. that generoda uuerthin lieua thina ut liberentur dilecti tui Pw 59,7. die sine (Gottes) gedancha uuizzen . die heizzent amici dei (gotes liebin) Npgl 93,11; ferner: O 3,12,33. 5,20,11. 22,14. 23,279; bez. auf Jesus Christus: see miin sunu den ih gachos minan leoban ecce puer meus, quem elegi, dilectus meus F 5,7. thu weist ..., thaz ih (Petrus) thih (Jesus) minnon thrato, thaz thu liobo miner bist, mir ander fora thir nist O 5,15,18. sines lieben . unde sines iruueleten dilecti Np 67,13. diz sang ze fernumeste umbe Christum dilectum patris (lieben des fater) Npgl 44,1; hierher wohl auch: [liaua ti thamu mete kind enhorna dilectus quemadmodum filius unicornium Pk 28,6.] cuning crefte lieuis lieuis rex virtutum dilecti dilecti Pw 67,13; ferner: O 3,13,49. 5,7,50. Npgl 79,18 (Np dilectus); in der Verbindung zi liobn habên (vgl. Ahd. Wb. 4,563): vuanda dine scalcha apostoli et prophetę . ze lieben habeton iro steina . iro chint diu sie mit iro predicationibus irzugen . unde gefestenoten quoniam beneplacitos habuerunt servi tui lapides eius NpNpw 101,15; — lioba: Freundin: si iro lieba uuas in ungeskeidenero minno indiscreto amica foedere videretur Nc 696,18 [11,6] (vgl. Glauch, Mart. Capella S. 330);
δ) in der Anrede: mina liebistun brudera S 161,14. lieben pruedere fratres karissimi 343,3/4. liobo man O 2,7,27. liobo druhtin min 3,1,31. 4,11,36. Ol 35. druhtin min liobo O 4,13,28. ia lieb man o homo Nb 53,29 [44,14]. lieba sin (des Jupiter) uuirten iugalis ... blanda Nc 724,21 [41,12]. min lieba gemageda o grata ... propinquitas 764,23 [81,1 b/2]. viri fratres (liebin bruodera) Npgl 73,19 (vgl. K.-T. 9,265,8); — substant.: hloset ir, chindo liupostun, rihti dera calaupa audite, filii, regulam fidei S 49,1. min fil lieben 348,87 (vgl. Priebsch, Dt. Hss. S. 305,21). 349,121 (vgl. ebda. S. 306,15). wio ward, thaz ih ni westa, manno liobosta, thaz thu hiar irwunti mir untar theru henti O 1,22,43. mine liebeston carissimi [Cant. 5,1] W 75,2 [147,3], ähnl. 3 [5];
b) von Tieren: lieb, geliebt:
α) allgem.: taz liebera (sc. Junge) cheret (der Affe) io fure sih daz ander folget imo [vgl. dilectum ante se in bracchiis fert, Rem.] Nb 164,10 [138,5]; in Gegenüberstellung mit leid adj.: ter affo guuinnet io zuei uuelfer ... So man in iagon gestat . so heuet er daz liebera uf zuze sinen brusten daz leidera springet uf an in [vgl. dilectum (sc. catulum) ante se in braccchiis fert, odiosum vero post se in dorso, Rem.] 12 [7]; ferner: 14 [9];
β) in der Fügung liob uuesan/sîn lieb sein, mit Dat.: ter affo guuinnet io zuei uuelfer . unde dero zueio . ist imo daz eina liebera . danne daz ander [vgl. alterum diligit, alterum odit, Rem.] Nb 164,9 [138,5];
c) von Sachen und Abstrakta, auch mit Dat. d. Pers.: (jmdm.) lieb, (an)genehm, (wohl)gefällig:
α) allgem.: liub gratum [habeo quod petis, Gen. 30,34] Gl 1,280,39 (zur Form lop in Jb vgl. Formenteil; vgl. Thoma, Glossen S. 9,32 u. β). 301,23. 307,3. liuba [Desiderii mei] desideratas [accepi epistolas, Praef. in Pentat. p. XVI] 310,17. liupiv [non offeram domino deo meo holocausta] gratuita [2. Reg. 24,24] 422,40 (in freier Übers. von lat. gratuitusunentgeltlich, uneigennüt- [Bd. 5, Sp. 1030] zig’) 4 Hss. firgeban part.-adj.). liupen [fruamur] cupitis [amplexibus, Prov. 7,18] 531,19. livpo [splendidum cor, et bonum in epulis est: epulae enim illius] diligenter (Hss. diligentes) [fiunt, Eccli. 30,27] 578,13 (1 Hs. minnôn). liupemo [super ubera plangite, super regione] desiderabili [, super vinea fertili, Is. 32,12] 608,29 (1 Hs. gerên). livpemo [arietes ... offerentur super] placabili [altari meo, ebda. 60,7] 615,21. Festschr. Leid. S. 95. liupemo [quem ... iudex decreverit ... vivere post mortem poenaque ardere perenni, subtrahet] optato [gravior sententia leto, Av., Poem. lib. 3,59] Gl 2,2,9. liupora [qui nihil sibi a Christo] carius [aliquid existimant, Reg. S. Ben. 5 p. 24,3] 52,18 (zur Übers. vgl. auch Masser, Komm. Ben.reg. S. 114). livpostun [epistolas beati Cyrilli Alexandrinae ecclesiae praesulis synodicas utique litteras ad Nestorium ...] acceptissimas [habet ad convincendas Nestorii blasphemias, Definitio fidei Chalc., Mansi VII,754] 115,22. liube [quia deus praesentiam vestram] votivam [mihi sub qualibet occasione concessit, Decr. Symm. III p. 262] 135,37. liupa [tunc] placentem [deo abstinentiam offerunt, Greg., Cura 3,19 p. 62] 171,65. liuberora [fit plerumque deo] gratior [amore ardens vita post culpam, quam securitate torpens innocentia, ebda. 28 p. 84] 236,48. livpiv [progeniem parvam] dulcis (amabilis) [-que revisere nidos, Verg., G. I,414] 630,15. livpvn ferach [vituli ...] dulcis animas [plena ad praesepia reddunt, ebda. III,495] 641,40. liupero [avidus muros] optatae [molior urbis, ders., A. III,132] 651,20. liubon [ipse sed in primis] mirata [virginis arte attonitus stupuit, Juv. 3,58] 4,669,23 (zur interpretierenden Übers. vgl. Ertmer, Juv. S. 375 f.). gisihit thaz suaza liabaz (F liaba suaza) sin; thoh forahtit, theiz ni megi sin O 5,11,30. ni fand in iu wiht guates noh liabes mines drostes leithes, theih githulta 20,103. uuaz ist tir liebera ander guot . tanne daz tin quid externa bona pro tuis amplexaris? Nb 91,8 [79,5]. tar er (der gefangene Vogel) sinen lieben scato sihet si ... viderit gratas umbras nemorum Nb 138,24 [118,10]. lieba mezchuoli gebende dien sternon dans solus amicam temperiem superis Nc 833,28 [154,19]. die caritatem sceinent . elemosinam gebent . hospites inphahent . lieberen uuerch gote danne opfer [vgl. misericordiam volo plus quam sacrificium, Aug., En.] NpNpw 49,5 (Np ellipt., Npw dei sint gote lieberen uuerh danna opfer). gote ist lieb (Npw liebez) opher . gebluenez muot sacrificium deo spiritus contribulatus [vgl. acceptius sacrificium, Cass.] NpNpw 50,19, ähnl. Npw 130,1; ferner: O 2,6,52. 9,48. 3,2,34. 5,7,52. Nc 815,17 [134,10] (optatus). Np 68,14 (beneplacitus); liobiu (thing) Annehmlichkeiten, in Gegenüberstellung mit leidiu (thing): diu iar . an dien uuir leidiu ding sahen. Do leidiu . nu liebiu . uuanda uuir dannan gebezzerote bin [vgl. non solum gravia ..., sed etiam suavia, Cass.] 89,15;
β) in der Fügung liob uuesan/sîn (jmdm.) lieb, (wohl)gefällig, (an)genehm sein, (jmdm.) gefallen: uui li [praemium virtutis erit ipse, qui virtutem dedit; et qui seipsum,] quo melius [et maius nihil possit esse, promisit, qui erit beata satietas omnibus, Alc., De trinit. 11, PL 101,54 B] Beitr. 52,166,7. tarumbe gerot man gnuhte . uuanda si guot geahtot uuirdet . fone diu ist ouh lieb potentia . uuanda si guot manne dunchet idcirco enim sufficientia petitur . quoniam bonum esse iudicatur . idcirco potentia . quoniam id quoque creditur esse bonum Nb 193,29 [162,1]; — mit Dat. d. Pers.: mir ist liebera est [...] tanti (mihi amabilius) (Glossen: melius, mihi amabilius, placet, vgl. PL 59) [Prud., Ham. [Bd. 5, Sp. 1031] 652] Gl 2,516,34. 545,10 (ohne mihi amabilius). souuio michil sose daz uuerd nus i . souuio fil soses nu si. Da inquit quantum uelis . sose dir gemach si unte liup si sed quantum est hoc (pretium)? [Sepeli mortuum tuum, Comm. in Gen. = Gen. 23,15] Thoma, Glossen S. 5,15. liup ist mir daz du pitist gratum habeo quod petis [Comm. in Gen. = ebda. 30,34] 9,32. her was eo folches at ente, imo was eo fehta ti leop S 4,27. daz thinc uuas marista, kote liebosta 94,4. (thes lantliutes menigi) quad, war in liob joh suazi, man Barabban in liazi O 4,22,16. ziu suigest tu? ... Mir uuare liebera fore scamon mallem pudore Nb 16,11 [13,11/12]. sol dir diu (salda) lieb sin sament tir est tibi cara praesens fortuna 55,8 [45,20]. ist tir ieht liebera . dann du selbo? estne aliquid tibi te ipso preciosius? 84,13 [73,3]. imo ist liebera smahe unde unmare zesinne vilis . obscurusque mavult esse 172,16/17 [145,14]. lieb ist mir triuuo . souuaz imo iunglichero ratsaminon zierda tuot totum certe complacitum est . quicquid comit decorem iuvenalium gratiarum Nc 728,14 [45,9]. dien min leid lieb ist qui gratulantur malis meis NpNpw 34,26. vuilligiu opher mines mundes sin dir lieb voluntaria oris mei beneplacita fac domine . hoc est placeant tibi 118 O,108. uuanda in der scaz liebera ist [vgl. in iudicio tuo melius duxisti aurum, Aug., En.] Np 57,2. uuante mir lieb unte lustlich ist, dine stimma zeuernemene [vgl. hoc enim mihi iucundum et delectabile est, ut audiam vocem tuam, Haimo in Cant. p. 357 C] W 148,7 [259,19]; ferner: O 3,24,20. 5,15,36. Nb 6,8. 90,1 (delectare). [5,30. 78,3]. Nc 845,13 [168,14] (potius velle). NpNpw 16,14. 118 N,97. P,115. 123,3 (= Npw 2). Np 51,5. 72,27. Npgl 68,11 (Np malle). W 46,6 [85,8]; in Glossen, mit nicht übers. Dat. u. z. T. fehlendem oder nicht übers. Verb: livpora [nil est] desiderabilius [diabolo extinctione caritatis, Greg., Cura 3,23 p. 71] Gl 2,192,62. liup [quamvis] optata [sit seni remissio post laborem, Sulp. Sev., Ep. III p. 148,26] 750,48. liuber [tunc iurabo illis, quod talis] cognita [numquam vita mihi est hominum, Juv. 1,713] 4,337,20. so lief sint [cui tristia bella iraeque insidiaeque et crimina noxia] cordi [Verg., A. VII,326] Amsterd. Beitr. 21,72,3;
γ) substant., auch mit Dat. d. Pers.: liobez: tiurraz ł liupaz [omne] desiderabile [ei (sapientiae) non potest comparari, Prov. 8,11] Gl 1,531,31 (4 Hss. nur tiuri). gerahaftaz ł livpaz [ego tollo a te] desiderabile [oculorum tuorum in plaga, Ez. 24,16] 647,13 (1 Hs. nur gerahaft). livpes (Hss. auch -ez, -iz) [scribam aliquid] gratum [vobis, Dan., Prol.] 658,28. tiurorin ł liuporin [regnum ... dei ... tantum valet, quantum habes. Pensate ... fratres, quid vilius cum emitur, quid] carius [cum possidetur, Greg., Hom. I,5 p. 1451] 2,274,30 (1 Hs. nur tiuri). tiuririn livporin [nihil ... offertur deo] ditius [voluntate bona, ebda.] 43/44 mit Anm. 15 (1 Hs. Gl. ausrad., 4 Hss. nur tiuri). santa dir liubes Beitr. (Halle) 85,247 (vgl. Mayer, Glossen S. 104,10). ih haben iz funtan in mir, ni fand ih liebes wiht in thir O 1,18,28. thaz druhtin habet furista joh wihes liobosta ouh wisduames thanne, thaz buit al tharinne 2,11,45. selb thie suntigun man: sie lazent in io then in muat, so wer so in liobes filu duat [vgl. si enim diligitis eos, qui vos diligunt, quam mercedem habitis? Matth. 5,46] 19,28. scowos ... liobes harto ginuag 5,23,230. daz imo liebesta muge sin Nb 99,2 [85,25]. daz tir eteliches liebes mangta 141,18 [120,11]. sie sagetin nieht lieberen uuesen Ioui under dien himeluuunnon . danne dia uuiniun nec aliquid loquerentur Iovi inter [Bd. 5, Sp. 1032] Aetherias voluptates dulcius una coniuge Nc 693,20 [7,17/18]; ferner: O 2,16,20. 3,2,27. 5,22,13;
d) in einer adverb. Verbindung: al liobôsten am liebsten: want er sin selbes kind ist: thaz imo alliebesten ist O 2,13,33;
e) Glossenwort: lieber carus amabilis Gl 4,124,26. 134,51 (vgl. Beitr. 73,211). liebo [ohne Kontext] 404,4.
Abl. liobsam, ?liubi, liublîh; liobo; liubî, auch lioba; liobôn, liuben; vgl. unliob, AWB liob st. n.

[Woitkowitz]


 
Artikelverweis bi-liob adj.
pi-lipo: nom. sg. m. Gl 2,434,25 (Paris Nouv. acqu. lat. 241, 11. Jh., clm 14395, Gll. 11. Jh.; zu -î- für io vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 48 Anm. 3).
erwünscht, willkommen: pilipo votiva (Glossen: desiderabilis, cara, vgl. PL 60) [mors est martyri, Prud., P. Laur. (II) 330].
 
Artikelverweis 
gi-liob adj., mhd. Lexer geliep, nhd. (älter) gelieb; mnd. gelêf, mnl. gelief; ae. geléof (vgl. Bosw.-T., Suppl. S. 356).
gi-liab-: nom. pl. m. -e O 5,20,39 (FV); -lieb-: dass. ebda. (P).
einander zugetan: sih sceident thar (zum Jüngsten Gericht) zi libe, thie warun hiar giliabe zi altere furdir.
 
Artikelverweis 
liob st. n., mhd. liep, nhd. lieb; as. liof, mnd. lêf, mnl. lief. Graff II,55 f.
liup: nom. sg. Gl 1,533,66 (M, 3 Hss.). Thoma, Glossen S. 23,30.
liub: nom. sg. Gl 1,533,66 (M, 2 Hss., 1 Hs. -iv-). Npgl 30,20; gen. sg. -]es O 5,10,30. — liob-: gen. sg. -es O 1,16,5. 20. 5,23,40. 42 (P). 47 (PV). 50 (P); dat. sg. -e 55 (P); acc. sg. -] 141. 229; instr. sg. -o 20,72 (F). — liabe: dat. sg. O 3,14,8 (FV). 5,23,211 (F). Ol 28. — lieb: nom. sg. Nb 282,17. 287,4 (oder pl.). 16 [218,7. 221,2. 9]. NpNpw 26,4. Npw 105,4. 146,10; gen. sg. -]es O 1,18,19 (in F erstes e aus i korr.). 5,23,42 (FV). 47 (F). 50 (FV). Nb 76,23. 308,20 [65,30. 235,19]. Nr 674,25 [163,17 (Hss. HD)]; dat. sg. -]e O 2,14,26. 3,14,8 (P). 4,37,14. 5,23,55 (FV). 188. 211 (PV). Nc 728,3 [45,1]. NpNpw 24,13; acc. sg. -] 7,5 (= Npw 4). Np 88,50 (2); instr. sg. -]u O 5,20,72 (PV); acc. pl. -] Nb 123,18 [106,19]. — libês: gen. sg. Nr 674,25 (dazu S. CLXXI,20) [163,17 (Hs. G)].
Unsicher: liuper: acc. pl.? Gl 2,653,11 (clm 18059, 11. Jh.; durch Unterstreichen getilgt; zu -er vgl. Schatz, Abair. Gr. § 98; oder nom.? Vgl. u.).
liob st. n. läßt sich bes. im artikel- u. attributlos gebrauchten Gen. Sing. vom substant. Adj. liob nicht immer abgrenzen. Vgl. daher auch die Belege unter liob adj.
1) Angenehmes, Annehmlichkeit, Freude, Glück, Wohl, Heil, Seligkeit:
a) allgem. u. im weltlichen Bereich: liup lux [oculorum laetificat animam, Prov. 15,30] Gl 1,533,66. liuper [nec dulcis natos Veneris nec] praemia (vgl. voluptates, Serv.) [noris? Verg., A. IV,33] 2,653,11 (Gl. durch Unterstreichen getilgt; sollte dulcis glossiert werden, das hier allerdings für Akk. Plur. dulces steht? Vgl. Gl 2,648,52 ders. Hs.). elti ... thiu mo (dem Menschen) allaz liob inselzit joh mahto nan gihelzit O 5,23,141. ze demo (Menschen) uns leido ist ... ze demo mag man unsih lucchen . ube man uns so manige tugede beginnet fone imo sagen . unde so manigiu lieb keheizen Nb 123,18 [106,19]. aber daz in lieb keburet laeta vero 287,16 [221,9]. alles liebes gnuoge Nr 674,25 [163,17]; ferner: Nb 308,20 [235,19] (compendium); — in best. Verbin- [Bd. 5, Sp. 1033] dungen: in Gegenüberstellung mit leid st. n. (vgl. auch Jeep, Wortpaare S. 55 f.): ube du zalost . unde chostost . uuaz tu noh eigist peidero . leides ioh liebes si consideres numerum modumque laetorum vel tristium Nb 76,23 [65,30]. uuelih ununderskeit mag unrehtera sin . tanne gelicho . guoten . ioh ubelen . lieb unde leid pegagene? quam ut bonis contingant . tum adversa . tum prospera . malis etiam tum optata . tum odiosa 282,17 [218,7]. dar (im Himmelreich) tag âne naht ist . dar lib âne tod ist . dar lieb âne leid ist NpNpw 26,4. nu sprechent martires. Vuar sint dine altun genada ... Nehaben uuir leid fure lieb? Np 88,50; ferner: Nb 287,4 [221,2] (optata); — zi liobe zur Freude, zum Wohl: irquict er (Jesus) ouh ... thes heresten dohter in themo hus zi libe then hion zi liabe O 3,14,8. then (König Ludwig) spar er (Gott) nu zi libe uns allen io zi liabe Ol 28; — iro zi liobe ihr zuliebe, ihretwegen: ih uuard ... guar ... in (Merkur) nah Philologia chelen . unde umbe iro minna ze dieneste gechoufet haben . neuueiz uuio manige disciplinas . unde iro ze liebe geuuunnen haben . zu dero zierdo dero edelon uuorto . harto ersam gesprache quo placeret virgini Nc 728,3 [45,1]; — liob tuon jmdm. Angenehmes zuteil werden lassen, zu Hilfe kommen, mit Dat. d. Pers.: vuar sint sie (dine altun genada) . nah diu so du suuore Dauid ... daz du imo an dien sinen lieb tatist? [vgl. dominum deprecatur, ut genti afflictae ... debeat subvenire, Cass.] Np 88,50; in Gegenüberstellung mit leid st. n.: ube diz unreht ist in minen handen . daz ih mir leid umbe lieb tuonten Sauli unde Absaloni . daraafter lonota . so uallo ih mit rehte si est iniquitas in manibus meis . si reddidi retribuentibus mihi mala . decidam merito [vgl. qui ab ipso (David) acceperant pietatis officium, Cass.] NpNpw 7,5 (= Npw 4);
b) spez. im christl. Bereich als umfassende Gabe Gottes: Freude, Wohl, Heil, Seligkeit: (gotes thegana) fergont druta ouh sine, thes liebes (im Himmelreich) in nirzihe O 5,23,50. thaz niuzist thu in muate iamer thar (im Himmelreich) mit guate, ... mit liebe ... thaz guata managfalta 211. sin sela uuonet in liebe anima eius in bonis demorabitur [vgl. modo tamen futuri praemii certissima spei delectatione pascuntur, Cass.] NpNpw 24,13; ferner: O 5,20,72; verbunden mit êuu- nîg, kumftîg, manag, managfalt: si kundta thar ... thaz in thiu fruma queman was ... in thiu er tharzua githinge, niotot er sih libes joh ewiniges liobes [vgl. (Anna) loquebatur de illo (Jesus) omnibus, qui expectabant redemptionem Israel, Luc. 2,38] 1,16,20. tharben wir nu, lewes, liebes filu manages, joh thulten hiar (außerhalb des Paradieses) nu noti bittero ziti 18,19. thara (nach dem Himmelreich) suftent sie zua ... si erhuggent Kristes wortes joh liobes managfaltes, ... er habet in iz giheizan 5,23,47. diz ist exclamatio (hugescrei) . diu uns liubet unde uuirdet futura bona (daz chunftiga liub) Npgl 30,20; ferner: O 5,23,229; — in der Verbindung zi liobe zur Freude, zum Wohl, zum Heil: thu (Weib) batis inan (den Herrn) odo sar, er gabi thir in alawar zi liebe joh zi wunnon springentan brunnon [vgl. tu forsitan petisses ab eo, et dedisset tibi aquam vivam, Joh. 4,10] O 2,14,26. thes sih, thaz thu es waltes joh wola nan (Christus) gihaltes mit rehtemo libe, theiz thir irge zi liebe 4,37,14. thaz ist in thar in libe (im jenseitigen Leben) giheizan zi liebe, zi droste in iro muate mit managemo guate 5,23,55; ferner: 188.
2) Wohlgefallen an jmdm./etw., mit zi + Dat.: samet den laz unsih uuesen ze den dir (Gott) lieb si, [Bd. 5, Sp. 1034] uuanda dir nieht in allen ne lichet [vgl. ut in eis simus in quibus beneplacitum est tibi, Aug., En.] Npw 105,4 (Np liobo). imo (Gott) ne ist lieb ce dera starchi des rosis non in fortitudine equi voluntatem habebit 146,10 (Np liobo).
3) Liebe, Neigung, Zuneigung zu jmdm./etw.:
a) im weltlichen Bereich:
α) allgem.: als Ausdruck der innigen Verbundenheit einer Person mit einer Sache/Person: thaz er hiar minnot gerno ... thoh imo iz abwertaz si ... suftot sinaz herza, thaz duit thes liobes smerza ... thoh hugit er io, war iz si, habet sinan gingon io zi thes liebes thingon O 5,23,40. 42;
β) bez. auf die Beziehung zwischen zwei Menschen: denne al sin (Jakobs) lib . hange an dsses (Benjamins) libe. Aliter denne al sin liup unte sin minna chlebege unte haftege in disemo cum anima illius ex huius anima pendeat [Comm. in Gen. = Gen. 44,30] Thoma, Glossen S. 23,30; mit zi + Dat.: sid si (Anna) tharben bigan thes liobes zi iro gomman O 1,16,5;
b) im christl. Bereich, bez. auf die Liebe Christi zu den Menschen: wio thaz herza bran in in (den Emmausjüngern), unz er (Christus) thingota mit in, thuruh thio angusti joh sines liubes lusti O 5,10,30.

[Woitkowitz]


 
Artikelverweis lioba s. AWB liubî.
 
Artikelverweis 
liobo adv., mhd. liebe, nhd. lieb; mnd. lêve, mnl. lieve. — Graff II,55.
liebo: Np 105,4. 146,10.
Verschrieben: leibo: NpV 105,4.
Hierher auch (vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 262 Anm. 1), oder zu liob adj. (?): liupor: comp. Gl 2,173,30 (clm 6277, 9. Jh.). — libor: comp. Gl 1,712,16. — Verschrieben: iibor: comp. Gl 5,13,37 (Augsb., Arch. 6, Gll. 10. Jh.; Geheimschrift fehlerhaft, vgl. Steinm.).
li Beitr. 52,166,7, liebo Gl 4,404,4 s. AWB liob adj.
nur prädikativ gebraucht, unpersönl.: in der Fügung liobo uuesan/sîn: Wohlgefallen haben an jmdm./etw., mit Dat. d. Pers. u. zi + Dat. d. Pers./Sache: sament tien laz unsih uuesen . ze dien dir liebo si [vgl. ut in eis simus in quibus beneplacitum est tibi, Aug., En.] Np 105,4 (Npw liob st. n.). imo neist liebo ze dero starchi des rosses non in viribus equi voluntatem habebit 146,10 (Npw liob st. n.); — jmdm./einer Sache gefällig, angenehm sein, Glossen: libor tolerabilius [erit terrae Sodomorum ... in die iudicii, quam illi civitati, Matth. 10,15] Gl 1,712,16 (1 Hs. mammundor, vgl. Gl 5,97,34/35). 5,13,37. liupor [nil est] desiderabilius [diabolo extinctione caritatis, Greg., Cura 3,23 p. 71] 2,173,30.
 
Artikelverweis 
liobôn sw. v. — Graff II,60.
liupot: 3. sg. Gl 1,80,1 (K).
lieben: minneod liupot amavit dilexit.
Vgl. liuben, ?lubôn.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort: