| - liogâri, st. m.
- liohhan, st. v.
- gi-liohhan, st. v.
- int-liohhan, st. v.
- ir-liohhan, st. v.
- ûz-liohhan, st. v.
- ûz-ir-liohhan, st. v.
- zi-liohhan, st. v.
- liohsan, adj.
- -liohsani
- lioht, adj.
- liuhti, adj.
- lioht, st. n.
- liohtbâro, adv.
- liohtfaz, st. n.
- liohtkar, st. n.
- liohtmahhâri, st. m.
- liohtmissa, as. st. f.
- liohtsamo, adv.
- liohtskiuhtîg, adj.
- liohtsterro, sw. m.
- liohttragâri, st. m.
- lioin
- lioite
- liola, st. sw.?
- liolîn, adj.
- liona
- lionna
- fir-liosa, sw. f.
- fir-liosan, st. v.
- fir-liosâri, st. m.
- -liot
- liotan, st. v.
- fram-ir-liotan, st. v.
- ir-liotan, st. v.
- ûf-ir-liotan, st. v.
- [h]lioza, sw. f.
- [h]liozan, st. v.
- gi-[h]liozan, st. v.
- ir-[h]liozan, st. v.
- ûz-[h]liozan, st. v.
- [h]liozâri, st. m.
- [h]liozo, sw. m.
- liph
- lipirrohta
- lippanti
- lir
- gi-lir, st. n.
- gi-ler2, st. n.
- líra, ae. sw. m.
- lîra, sw. f.
- lîre, mhd. sw. f.
- lirn-
- lirîg, adj.
- liripenter
- gi-lirnîg, adj.
- liro
- lise
- lisda
- lisemen, sw. v.
- lisi
- lisina, sw. f.
- lisca, st. sw.?
- lislēder
- lisno
- lîso, adv.
- lisp, adj.
- lisp..
- lispâri, st. m.
- lispên, sw. v.
- lispizer, mhd. st. m.
- list, st. m. f.
- list..
- lista
- lîsta, sw. f.
- listâri, st. m.
- listeliche
- listen, sw. v.
- gi-listen, sw. v.
- lîstera, st. sw.?
- listerchare
- listfang, st. m.
- listîg, adj.
- -listîg
- listigant
- -listgî
- listglîh, adj.
- listîgo, adv.
- ver-listic, mhd. adj.
- listinechere
- bi-listinôn, sw. v.
- listisungun
- listlîh, adj.
- listmachære, mhd. st. m.
- listmeistar, st. m.
- -listo
- listtraganti, adj.
- listuuercâri, st. m.
- listuuercman, st. m.
- listuuurihto, sw. m.
- [h]lit, st. n.
- lit
- -lit
- [h]lîta, sw. f.
- gi-litanî, st. f.
- litb
- lîtgebe, mhd. sw. m.
- litheo
- līthere
- ir-litida, st. f.
- litiz
- -litlîh
- -lito
- łiu
- liuallę
- liuben, sw. v.
- gi-liuben, sw. v.
- liubi, adj.
- liubî, st. f.
- lioba, st. f.
- liublîh, adj.
- liublîhhî, st. f.
- liublîhho, adv.
- gi-liublîhhôn, sw. v.
- liuche
- liuçilu
- liudâri, st. m.
- liudinôn, sw. v.
- liudinônto, adv.
- liudinunga, st. f.
- liudôd, st. m.
- liudôn, sw. v.
- liudônto, adv.
- liudunga, st. f.
- liuestoc
- liufsami
- -liugi
- liuhhit
- liuhta, st. f.
- liuhten, sw. v.
- bi-liuhten, sw. v.
- thuruh-liuhten, sw. v.
- gi-liuhten, sw. v.
- in-liuhten
- int-liuhten
- ir-liuhten, sw. v.
- liuhtere, mfrk. st. m.
- liuhti
- gi-liuhti, st. n.
- liuhtida, st. f.
- liuhtîg, adj.
- liuhtnissi, st. n.
- liuimo
- [h]liumhaftîg, adj.
- [h]liumunt, st. m. f.
- -[h]liumuntâri
- [h]liumunthaft, adj.
- -[h]liumunthaftî
- [h]liumunthaftîg, adj.
- [h]liumunthaftgî, st. f.
- -[h]liumunthaftôn
- [h]liumuntîg, adj.
- -[h]liumuntîg
- [h]liumuntgî, st. f.
- [h]liumunting, st. m.
- -[h]liumuntlîh
- [h]liumuntmâri, adj.
- -[h]liumuntôn
- liuni, adv.
- gi-liuni, adj.
- [h]liuning, as. st. m.
- liuo
- liuoth
- liura
- liurra
- lius, as. st. n.
- lûs, as. st. n.
- liut, st. m.
- liutbâga, st. sw.?
- liutbâren, sw. v.
- liutbâri, adj.
- liutbârîg, adj.
- liutbârlîh, adj.
- liutbâro, adv.
- liutbrôt, st. n.
- liutchilchun
- liutetrāc
- liutfrouuua, sw. f.
- liutgisamani, st. n.
- liutgot, st. m.
- liuthazlîhho, adv.
- liuthazzeri, st. m.
- liuthazzîg, adj.
- -liuti
- liutkirihha, sw. f.
- liutkuo, st. f.
- liutlîh, adj.
- liutmâren, sw. v.
- gi-liutmâren, sw. v.
- liutmârî, st. f.
| | liogâri st. m., mhd. Lexer lieger, nhd. (älter) lüger; mnl. lieger; ae. léogere; an. ljúgari. — Graff II,131. liugari: nom. sg. Gl 1,674,30 (Rb). Erdichter, Betrüger, Vok.-Übers.: liugari [ecce] fictor [locustae in principio germinantium serotini imbris, Am. 7,1]; zur Bed. vgl. Sleumer S. 333 u. Habel Sp. 152; vor liugari ausradiertes piladan (-ari?), vgl. Steinm. z. St., als ursprüngliche, semantisch treffende Kontextübers. ‘Bildner, Schöpfer’? Vgl. Ahd. Wb. 1,1028 s. v. biladâri.
liohhan st. v. (zum Verhältnis zu -lûhhan vgl. Annal. Acad. Scient. Fenn. B 170,19 ff., Zfvgl.Sprachf. 98,60—81), mhd. lûchen, Lexer liechen, nhd. (älter) liechen, dial. schweiz. lǖchen Schweiz. Id. 3,1043, schwäb. liechen Fischer 4,1238 f. (im Part. Praet. auch sw. flektiert), bair. liechen Schm. 1,1426; mnd. lûken, mnl. lūken; afries. luka; ae. lúcan. — Graff II,138. Praes.: liochan: inf. Gl 4,23,26 (Jc). rupfen, zupfen: zimmbron liochan vellere (sc. vallare?) [aedificare, CGL IV,577,22 u. Anm.] Gl 4,23,26; liochan ist wohl zu samanon vellere [convellere accollegere, ebda. 23] 30 gehörig, vgl. dazu Krotz S. 628,818 u. 820.
? gi-liohhan st. v.; vgl. nhd. dial. schwäb. liechen st. v. (im Part. Praet. auch sw. flekt.) Fischer 4,1238. ka-liuhit: 3. sg.? Gl 2,248,59 (Berl. Lat. 4° 676, 9. Jh.); oder part. prt. wie im Lat., s. u., und zu einem sonst nicht bezeugten liuhhen sw. v., vgl. Schulte, Gregor, S. 428,84? zerbrechen (?): daz man kaliuhit (daz man von anderer Hand übergeschr.) fractus [ohne Kontext, vgl. Steinm. Anm. z. St.]; in nachträglicher Erweiterung der Gl. wohl aktivisch und als st. Verb aufzufassen.
? int-liohhan st. v., vgl. nhd. dial. schweiz. ver-entlǖchen Schweiz. Id. 3,1043. — Graff II,130 s. v. antluhhan. Part. Praet.: int-lochaniu: nom. sg. f. Gl 2,476,21 (clm 18922, 11. Jh.); zu der von der Form her möglichen Zuordnung zu intlûhhan s. u. auseinanderreißen, aufreißen: intlochaniu [vinctum retortis brachiis sursum ac deorsum extendite, conpago donec ossuum] divulsa [membratim crepet, Prud., P. Vinc. (V) 112]; semantisch wohl zur Sippe liohhan gehörig, so Annal. Acad. Scient. Fenn. B 170,16, vgl. auch zilochaniv z. gl. St.; oder im Sinne von ‘gewaltsam öffnen’ doch zu int-lûhhan (so Splett, Ahd. Wb. I,1,570 u. Ahd. Gl.-Wb. S. 388)?
ir-liohhan st. v., nhd. dial. schweiz. erlǖchen Schweiz. Id. 3,1043; ae. álúcan; got. uslūkan (vgl. Streitberg, Bibel 2,87). — Graff II,138. Praes.: ar-liuhhan: inf. Gl 1,127,11 (R). Part. Praet.: er-lohchan: S 263,1/2 (B). entfernen: arliuhhan evellere Gl 1,127,11 (PaK iruuelzen). deser solihcher si erlohchan fona derv selbvn listi hic talis evellatur ab ipsa arte S 263,1/2. [Bd. 5, Sp. 1143]
ûz-liohhan st. v., nhd. (älter) ausliechen, dial. schweiz. uslǖchen Schweiz. Id. 3,1043, schwäb. ausliechen Fischer 1,487; mnd. ûtluken (vgl. Schiller-Lübben 5,161); afries. ūtlūka (vgl. Holthausen, Afries. Wb.2 S. 121). — Graff II,139. Praes.: uz-liuhhes: 3. sg. conj. Gl 1,626,8 (M, Wien 2723. 2732, beide 10. Jh., 1 Hs. vz-). ausreißen: uzliuhhes ł uziohes [ecce constitui te hodie super gentes, et super regna ut] evellas [... et plantes, Jer. 1,10] (3 Hss. nur ûzziohan, 2 ûzirliohhan, 1 Hs. ûzroufen).
ûz-ir-liohhan st. v.; ae. útálúcan (vgl. Bosw.-T., Add. S. 64). — Graff II,139. Praes.: uz-ar-livch-: 2. sg. conj. -es Gl 1,626,9 (M, 2 Hss., 1 Hs. -iu-); -est Festschr. Leid., S. 96 (M). ausreißen: uzarliuches [ecce constitui te hodie super gentes, et super regna ut] evellas [... et plantes, Jer. 1,10] Gl 1,626,9 (2 Hss. ûzliohhan ł ûzziohan, 3 nur ûzziohan, 1 Hs. ûzroufen). Festschr. Leid. S. 96.
zi-liohhan st. v., mhd. Lexer zerlûchen; ae. tólúcan. — Graff II,139. Part. Praet.: zi-lohhan: Gl 2,451,28 (2 Hss.); -lochaniv: nom. sg. f. 427,12 (2 Hss.). auseinanderreißen, ausreißen: zilochaniv [vinctum retortis brachiis sursum ac deorsum extendite, conpago donec ossuum] divulsa [membratim crepet, Prud., P. Vinc. (V) 112] Gl 2,427,12 (nach Gl.-Wortsch. 6,20 s. v. zilehhan in 1 Hs. noch Gl. disruptus). zilohhan vverdint [miserum putatis, quod retortis pendeo extentus ulnis, quod] revelluntur [pedes, conpago nervis quod sonat crepantibus, ders., P. Rom. (X) 492] 451,28.
liohsan adj. — Graff II,150 s. v. liehsenez. liehsenez: nom. sg. n. Np 18,9; lihsinimo: dat. sg. m. oder n. Gl 2,412,44. schimmernd, hell, klar: a) eigentl.: lihsinimo [denique cum Luna est,] sublustri (Glossen: sublucido, parum lucenti, vgl. PL 60) [splendet amictu, Prud., Symm. I,365] Gl 2,412,44; b) bildl.: truhtenes kebot ist liehsenez. uuanda iz chumet a patre luminum praeceptum domini lucidum Np 18,9 (Npw lioht). Vgl. auch -liohsani.
-liohsani vgl. uuidarliohsani.
lioht, liuhti adj., mhd. Lexer lieht, nhd. licht; as. lioht, mnd. licht, mnl. licht, lichte; afries. liacht, licht; ae. léoht. — Graff II,147 f. leoht: Grdf. T 91,3; [nom. sg. m. -]o Wa 20,13.] — superl.: leohtost-: nom. sg. m. -a Gl 1,203,26 (K; zu -a für o vgl. Kögel S. 165 f.); nom. pl. m. oder n. (?) -in AJPh. 55,231 (clm 6293, 9. Jh.; zur Endg. vgl. Beitr. 4,359 f.). lioht: Grdf. S 106,30; nom. sg. m. -]er T 36,3; acc. sg. n. -]az Gl 1,274,1 (Jb-Rd; -z auf Rasur Jb); acc. pl. f. -]o OPV 5,22,5. — comp.: lioht-or-: nom. sg. m. -o Gl 1,571,50 (M, 3 Hss.; lat. n.); -er-: dass. -o 51 (M; lat. n.); liohttoro: dass. ebda. (M; lat. n.). — superl.: liohtosta: nom. sg. n.? O 4,33,10. — liothto: acc. pl. f. OF 5,22,5 (zu -tht- vgl. Kelle 2,528). lieht: Grdf. Npw 138,12; nom. sg. n. -]iz 18,9; acc. sg. m. -]en Nb 270,29 [210,22] (oder inf.?). — comp.: liehtera: nom. sg. n. Nb 177,25 [149,30]; lihter: nom. sg. m. Gl [Bd. 5, Sp. 1144] 1,571,52 (M; zu -i- für io vgl. Matzel § 51 c; zur endungslosen Form vgl. Paul, Mhd. Gr.25 § M 30). Form des ja-/jô-Stammes: liehte: Grdf. Np 138,12. Wohl in verkürzter Schreibung (vgl. Steinm., Beitr. S. 18): liohto: comp. nom. sg. m. Gl 1,571,51 (M). Hierher auch (?): leohtor: comp. Grdf.? Gl 1,544,15 (Würzb. Mp. th. f. 3, 9. Jh.; oder Adv. im Komparativ (?), vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 262 Anm. 1, s. 1 a β). hell, von Helligkeit erfüllt, umgeben: a) eigentl.: α) allgem.: tal liohtaz [pertransivit Abram terram usque ad locum Sichem, usque ad] convallem (Hss. convalle) [illustrem (Rd inlustre, fehlt Jb), Gen. 12,6] Gl 1,274,1. liohtoro [quid] lucidius [sole? et hic deficiet, Eccli. 17,30] 571,50. ih uueiz daz din nacht mach sin so lioht also tach nox sicut dies illuminabitur S 106,30. noh thanna imo sprechentemo leoht uuolcan biscatauuita sie adhuc eo loquente ecce nubes lucida obumbravit eos T 91,3. thaz (die Sonnenfinsternis) was in alawara fon sextu unz in nona, thaz scolta in thoh ... thes dages liohtosta sin O 4,33,10. fier elementa bindest tu so zesamine ... so uasto . daz uore liehti hina uf neuliege daz liehtera uiur . in demo nehein truobi neist ne evolet purior ignis Nb 177,25 [149,30] (lutera Hs. D = S. CIV). taz ist offen . daz ter mano fone imo selbemo lieht nehabet . unde in diu sunna anaskinendo liehten getuot 270,29 [210,22] (s. Formenteil). rehtemo man uuirt diu naht samo liehte so der tag nox tamquam dies illuminabitur NpNpw 138,12; β) spez.: glänzend: leohtor [favus enim distillans labia meretricis, et] nitidius [oleo guttur eius, Parab. 5,3] Gl 1,544,15 (oder Wiedergabe der Endg. -ius des lat. Bezugswortes im Textglossar als Adv.?); [als nähere Best. zum Runennamen lagu ‘Meer’, vgl. auch Erb, Gesch. d. dt. Lit. 1,847 f.: Lagu the leohto Wa 20,13]; b) bildl.: Licht verbreitend, klar: enti leohtostin [narrari ... audivi, quod Paschasius ..., cuius apud nos rectissimi] et luculenti [de sancto spiritu libri extant, mirae sanctitatis vir fuerit, Greg., Dial. 4, 40 p. 444] AJPh. 55,231. liohtfaz thes lihhamen ist ouga; oba thin ouga uuirdit luttar, thanne ist al thin lihhamo liohter; oba thin ouga aruuertit uuirdit, thanne ist al thin lihhamo finstar si fuerit oculus tuus simplex, totum corpus tuum lucidum erit T 36,3. trohtines gebot ist liehtiz praeceptum domini lucidum Npw 18,9 (Np liehsen); c) übertr.: ungetrübt: thie selbun gotes liuti thar (im Himmel) niazent liohto ziti O 5,22,5; d) Glossenwort: leohtosta perahtista kinuhtsamorta lucentissimus splendidissimus copiosissimus Gl 1,203,26. Komp. thuruh-, filulioht; Abl. liuhtîg; vgl. AWB lioht st. n., AWB liuhtida, liuhten. |
| |