| - lîtgebe, mhd. sw. m.
- litheo
- līthere
- ir-litida, st. f.
- litiz
- -litlîh
- -lito
- łiu
- liuallę
- liuben, sw. v.
- gi-liuben, sw. v.
- liubi, adj.
- liubî, st. f.
- lioba, st. f.
- liublîh, adj.
- liublîhhî, st. f.
- liublîhho, adv.
- gi-liublîhhôn, sw. v.
- liuche
- liuçilu
- liudâri, st. m.
- liudinôn, sw. v.
- liudinônto, adv.
- liudinunga, st. f.
- liudôd, st. m.
- liudôn, sw. v.
- liudônto, adv.
- liudunga, st. f.
- liuestoc
- liufsami
- -liugi
- liuhhit
- liuhta, st. f.
- liuhten, sw. v.
- bi-liuhten, sw. v.
- thuruh-liuhten, sw. v.
- gi-liuhten, sw. v.
- in-liuhten
- int-liuhten
- ir-liuhten, sw. v.
- liuhtere, mfrk. st. m.
- liuhti
- gi-liuhti, st. n.
- liuhtida, st. f.
- liuhtîg, adj.
- liuhtnissi, st. n.
- liuimo
- [h]liumhaftîg, adj.
- [h]liumunt, st. m. f.
- -[h]liumuntâri
- [h]liumunthaft, adj.
- -[h]liumunthaftî
- [h]liumunthaftîg, adj.
- [h]liumunthaftgî, st. f.
- -[h]liumunthaftôn
- [h]liumuntîg, adj.
- -[h]liumuntîg
- [h]liumuntgî, st. f.
- [h]liumunting, st. m.
- -[h]liumuntlîh
- [h]liumuntmâri, adj.
- -[h]liumuntôn
- liuni, adv.
- gi-liuni, adj.
- [h]liuning, as. st. m.
- liuo
- liuoth
- liura
- liurra
- lius, as. st. n.
- lûs, as. st. n.
- liut, st. m.
- liutbâga, st. sw.?
- liutbâren, sw. v.
- liutbâri, adj.
- liutbârîg, adj.
- liutbârlîh, adj.
- liutbâro, adv.
- liutbrôt, st. n.
- liutchilchun
- liutetrāc
- liutfrouuua, sw. f.
- liutgisamani, st. n.
- liutgot, st. m.
- liuthazlîhho, adv.
- liuthazzeri, st. m.
- liuthazzîg, adj.
- -liuti
- liutkirihha, sw. f.
- liutkuo, st. f.
- liutlîh, adj.
- liutmâren, sw. v.
- gi-liutmâren, sw. v.
- liutmârî, st. f.
- liutmenigî, st. f.
- liutsâlida, st. f.
- liutscaf, st. f.
- liutstal, st. m.
- liutstam, st. m.
- liuttrist, st. m. n.
- liutzil
- liutzorahto, adv.
- liuun
- liuuun
- [h]liuuua, st. f.
- liuzelu
- liuzilemo
- liuzit
- ge-liveron, aostndfrk. sw. v.
- livpa
- livva
- liwa
- liuuen, sw. v.
- liuui, st. n.
- liz, st. m.
- lizeisc, adj.
- lizta
- lizz
- -lizzi
- lizzitôn, sw. v.
- lizzitung, st. m.
- lizzôn, sw. v.
- lo
- lo
- lo
- lô, st. n.
- -lôa
- loazzit
- lob, st. n.
- gi-lob, adj.
- lob-
- lobafrisking, st. m.
- lobagernî, st. f.
- lob(a)lîh, adj.
- lobanti
- lobâri, st. m.
- lobasam, adj.
- -lobasam
- lobasamo, adv.
- lob(a)sang, st. n.
- lobauuirdîg, adj.
- gi-lobazzen, sw. v.
- lobbuoh, st. n.
- lobên
- lobgerag, adj.
- lobhaft, adj.
- lobistek
- lobon
- lobôn
- lobên
- gi-lobôn, sw. v.
- samant-lobôn, sw. v.
- uuidar-lobôn, sw. v.
- lobônto, adv.
- lbrecche
- lobsamî, st. f.
- lobsingîg, adj.
- lobstech
- lobstuckil
- lobtuom, st. n.?
- lobun
- lobunga, st. f.
- lôch, mhd.
- lochesuesini
- lochizit
- lochs
- lochuge
- lochzote
- locint
- loctere
- [h]lôtha, aostndfrk.
- lôđar, as. st. n.
- lodara
- loden
- lodo, sw. m.
- ? ldo, sw. m.
- lœten, mhd. sw. v.
- lof-
- -lof
- -lofa
- loff-
- lofforsc
- gi-lôfsam, as. adj.
- -loft
- lofta
- lofte
- logen, andfrk. sw. v.
- log&
- -lôgî
- ..logreost
- logun
- loh, st. n.
- -loh
- lôh, st. n.
- lohafiur, st. n.
- lohahti, adj.
- lohanti
- lohazzen, sw. v.
- lohenzen, sw. v.
- lohazzunga, st. f.
| | lîtgebe mhd. sw. m., nhd. dial. bair. leitgeb Schm. 1,1535. lit-gebe: nom. sg. Gl 3,260,58 (SH a 2). 357,18 (beide 13. Jh.). [Bd. 5, Sp. 1183] Schankwirt: kramere ł litgebe tabernarius Gl 3,260,58 (1 Hs. krâmâri ł uuîneigo). brwer litgebe winzvrl caupo tabernarius vinitor 357,18.
litheo Gl 1,40,6 (K) s. slihto.
līthere Gl 3,49,38 s. zîulintberi.
ir-litida st. f. ir-littida: nom. sg. Gl 2,537,9 (Florenz XVI,5, 12. oder 13. Jh.). Ausmaß des Schmerzes, Leidens: irlittida [omnis notata est sanguinis] dimensio [, ut quamque plagam sulcus exaraverit ... quae vis doloris, Prud., P. Rom. (X) 1126]. Vgl. irlîdida.
litiz Gl 3,46 Anm. 9 (Vers. de pisc.; Melk K 51, 14. Jh.) in: litiz arpeiz cubisare, ausradierte Interlineargl. in unsicherer Lesung, vielleicht mhd. (?), bleibt ungedeutet. Es liegt wohl ein Fischname vor, der sich wie arpeiz (s. Ahd. Wb. 1,661) u. das lat. Lemma nicht weiter nachweisen läßt.
-litlîh vgl. ungilitlîh.
-lito vgl. AWB antlito andfrk.
łiu Gl 2,238,14 (Zürich Rhein. 35, 10. Jh.) in: [ut et illa quae approbamus, illatus (Hs. inlatus)] favor [augeat, et contra ea quae reprehendimus, magis apud pusillanimes exhortatio verecunda convalescat, Greg., Cura 3,8 p. 42] ist einem bestimmten ahd. Wort nicht zuzuordnen. Nach Steinm., Anm. z. St., wohl Partizipialendg. zum vorhergehenden inlatus. Das Ahd. Gl.-Wb. S. 643 erwägt eine Zuordnung zu gituon. Mit dem Zeichen ł werden in der Hs. wiederholt mit l beginnende Wortteile abgekürzt. Die Endg. -iu läßt nach dem lat. Kontext auf ein Part. Praet. Nom. Sing. Fem. schließen mit Bezug auf ein gedanklich vielleicht mit huldî übersetztes favor. łiu dürfte kaum zu liubî zu stellen sein, da für liubî weder als lat. Lemma favor noch die Bed. ‘lobende Anerkennung’ bezeugt ist.
liuallę Gl 1,472,18 s. AWB libel.
liuben sw. v., mhd. lieben (in zwei Ansätzen auf ein janu. ein ên-Verb zurückgeführt, vgl. Mhd. Wb. 1,1016, vgl. auch Lexer, Hwb. 1,1903), nhd. DWB lieben (vgl. dazu DWb. VI,933); mnd. lêven, mnl. lieven; afries. liavia; ae. léofian; im Ahd. kein sicherer Beleg für ein ên-Verb. — Graff II,58 f. liup-: 3. sg. -it Gl 2,171,67 (clm 6277, 9. Jh.); 3. sg. prt. -ta O 5,11,43 (F; im Reim); ke-: part. prt. nom. sg. f. -ta Gl 2,410,58; gi-: Grdf. -it 277,34 (M, 6 Hss., 1 Hs. -iv-); nom. sg. m. -ter 1,700,40 (M, 4 Hss., 3 -). liub-: 2. sg. -is O 2,14,53; 3. sg. -it 3,20,153; -et Nb 123,19 [106,20]. Np 30,20; 1. pl. -emes Gl 1,767,5 (Wolf. Wiss. 47, 9. Jh.); 2. pl. -et O 2,17,6; 1. pl. conj. -en 3,26,12; 3. sg. prt. -ta 5,11,43 (PV); ki-: part. prt. -it Gl 2,263,8 (2 Hss., darunter Sg 299, 9. Jh.); ke-: dass. -it 527,60 (Bern 264, 9. Jh.); gi-: dass. -et 130,25 (M); ge-: dass. -it 4,685,34 (verschollene Hs., 9. Jh.). — liebo: 1. sg. Gl 2,372,1. 376,5. — gi-libeter: part. prt. nom. sg. m. Gl 1,700,41 (M). — g-lubit: part. prt. Gl 2,242,39 (clm 14409, 9. Jh.; zu -u- für iu vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 49 Anm. 1). Verschrieben: inibita: 3. sg. prt. Gl 2,357,19 (Sg 299, 9. Jh.; l. evtl. liubta, vgl. Anm. z. St.). 27. 1) trans.: a) angenehm, lieb machen, (an)empfehlen: [Bd. 5, Sp. 1184] α) etw./jmdn. (jmdm.) angenehm, lieb machen, (an)empfehlen: mit Akk. (u. Dat. d. Pers.): iueraz girati scal salzan woroltdati; Thaz ... ir sie ... giduet mir filu suaze, joh io mir in muate sie liubet zi guate O 2,17,6. (Philosophia) liubet uns sia (aduersa fortuna) ze zuein uuison . ioh sia lobondo . ioh prosperam skeltendo Nb 123,19 [106,20]. diz ist exclamatio (hugescrei) . diu uns liubet unde uuirdet futura bona (daz chunftiga liub) [vgl. ut commendaret ipsa bona futuri saeculi hominibus, Aug., En.] Np 30,20; Glossen: giliupter [ille] commendatus [regi, 2. Macc. 4,24] Gl 1,700,40 (1 Hs. lobôn). giliubet werdan [et] probari [deo posse creditur, qui domino suo necdum probare se potuit, Decr. Leon. I p. 222] 2,130,25. ni liupit [esca nos] non commendat [deo, Greg., Cura 3,19 p. 63 = 1. Cor. 8,8] 171,67. glubit uuerda [qua in re pensandum est, virtus abstinentiae quam parva respicitur, quae nonnisi ex aliis virtutibus] commendatur [ebda. p. 62] 242,39. kiliubit [ex huius nobis lectionis verbis ... Iohannis humilitas] commendatur [ders., Hom. I,7 p. 1456] 263,8, z. gl. St. giliupit uuirdit (3 Hss. ohne uuirdit) 277,34. liubita ł bifalah [quem (sc. Moyses) praeter paternae scientiae hereditatem etiam formae pulchritudo] commendabat [Oros. 1,8 p. 50,18] 357,19. 27. keliubit [quam pudet hoc illis] persuasum (Glosse: placitum, vgl. PL 60) [, talibus ut se Romanasque acies censerent Martis amore posse regi, Prud., Symm. I,283] 527,60; — mit refl. Akk. u. Dat. d. Pers.: wir sculun unsih samanon zi rehteren redinon, wir unsih gote liuben joh rehtor gilouben [vgl. quaeramus nos in Christo vivere, Beda und Alc. zu Joh. 11,47] O 3,26,12; Glosse: liubemes [non iterum] commendamus [nos vobis, 2. Cor. 5,12] Gl 1,767,5; β) sich jmdn. angenehm machen, mit refl. Dat. u. Akk.: then thu (die Samariterin) afur nu uabis joh thir zi thiu (als Mann) liubis ... er gewisso thin nist [vgl. nunc quem habes, non est tuus vir, Joh. 4,18] O 2,14,53 (nach Kelle 3,367 ‘lieben’); b) lieben: in Glossen: liebo [animum advortite,] amabo (verba blandientis) [, sultis, vidulum hic apponite, Prisc., Inst. II,224,3] Gl 2,372,1. 376,5. 2) intrans.: jmdm. Angenehmes tun, lieb zu jmdm. sein (vgl. hierzu Erdm., Syntax 2,212), oder, mit Bed. des ên-Verbs, ‘jmdm. angenehm sein, werden’, so Piper, Glossar S. 265 (?): mit Dat. d. Pers.: er (Gott?) avur themo liubit, ther sinan willon uabit [vgl. quis ... voluntatem eius facit, hunc exaudit, Beda und Alc. nach Joh. 9,31] O 3,20,153 (falls sich themo auf Gott bezieht, muß die ên-Verb-Bed. vorliegen). tho nam er (Jesus), thaz er leibta, mit thiu er in (den Jüngern) ouh tho liubta 5,11,43. 3) im Part. Praet., adjekt.: lieb, willkommen, empfohlen: keliupta [demittunt geminas sociata foramina nares, ut bibat inlecebras male] conciliata (Glossen: conglutinata, vel coniuncta, vgl. PL 59) [voluptas, Prud., Ham. 314] Gl 2,410,58. geliubit [Desiderii mei] desideratas (Hs. desideratus) [accepi epistolas, Praef. in Pentat. p. XVI] 4,685,34. Vgl. liobôn, ?lubôn.
gi-liuben sw. v., mhd. nhd. Lexer gelieben; mnd. gelêven, mnl. gelieven. — Graff II,59 f. ki-liup-: 3. sg. conj. prt. -ti Gl 2,206,24 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.); ke-: 3. sg. prt. -ta 526,60 (Bern 264, 9. Jh.); gi-: 3. sg. -it 1,808,11 (M, 4 Hss.). Mayer, Griffelgl. S. 74,310 b (Vat. Ottob. lat. 3295, 9. Jh.); -at Gl 2,461,3 (2 Hss., 1 Hs. -iv-; zu -at statt -it vgl. Schatz, Ahd. Gr. [Bd. 5, Sp. 1185] § 509); 3. sg. conj. -e 177,34 (M, 4 Hss., darunter clm 21525, 9. Jh.; 2 Hss. -iv-); inf. -en 130,26 (M, 3 Hss.); -in 27 (M, clm 6242, 9. Jh.; -iv-); -an 26 (M; -iv-); 3. sg. prt. -ta Mayer, Glossen S. 99,22 (-iv-). OF 1,3,13 (g- aus l korr.). 3,20,71. 146; 3. sg. conj. prt. -ti Gl 2,191,21 (M, 2 Hss.); giluipat: 3. sg. 461,3 (zu -at s. o.). — gi-liuppe: 3. sg. conj. Gl 2,177,35 (M, 2 Hss.; zu -pp- vgl. Weinhold, Bair. Gr. § 123). ki-liub-: 3. sg. -it Gl 1,760,23 (2 Hss., 1 Hs. -iv-); 3. sg. conj. -e 2,200,26 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.; i-). 209,63; inf. -in 130,28 (M, clm 3860a, Gll. 10. Jh.); 3. sg. conj. prt. -ti 212,37; ke-: 3. sg. -it 1,756,42. 2,557,5. 566,42. 771,9; 2. sg. imp. -e Np 67,29; gi-: 3. sg. -it Gl 1,757,18 (M; -iv-). 2,381,17; -et 1,757,18 (M, 2 Hss., 1 Hs. -iv-); 3. sg. conj. -e 2,179,46 (M, clm 21525, 9. Jh.); 3. pl. conj. -en O 4,36,12 (in F zweites i auf Rasur für o); inf. -en 1,26,11; -an Gl 2,130,27 (M); 3. sg. prt. -ta OPV 1,3,13. 3,20,71. 146; ge-: 3. sg. -it Gl 2,26,24 (2 Hss.). 27,11. 566,42. 771,19. Tiefenbach, Aratorgl. S. 17,10. 16; inf. dat. sg. -enne Gl 2,692,22/23. 4,350,68; ge-luib-: 3. sg. -et 2,337,40; inf. -an W 100,5 (BCK) [181,11]. — ge-lieb-: inf. -an WF 100,5 [181,11]; 3. sg. prt. -ta Nc 696,29 [11,14]. — gi-lebet: 3. sg. Gl 4,306,2 (M, Goslar 2, 14. Jh.; zu -ê- für ie vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 48 Anm. 3; oder verschr.). ge-liuuita: 3. sg. prt. Thoma, Glossen S. 12,35 (vgl. Meineke, Stud. 145,267). — ge-lieuan: inf. WA 100,5. Mit einer Form der ôn-Konjugation (vgl. van Helten, Gr. I § 106 Anm. 1): ge-lieuon: inf. Pw 64,9; hierher auch (?): ge-lieuent: 3. pl. conj. (?) 67,4 (zu -ent für -on vgl. a. a. O. §§ 109 β u. 92 β). In unsicherer Auflösung von geheimschriftl. gilkppđk, vgl. Steinm.: gi-liopti: 3. sg. conj. prt. Gl 2,621,48 (clm 14569, 11. Jh.). Verschrieben: gi-liuint: 3. sg. Gl 1,808,12 (M); ge-lebut: dass. 2,27,11 (wohl verschr. für gelubet, vgl. von Gadow, Aratorgl. S. 29,15). 1) trans.: a) angenehm, lieb machen, (an)empfehlen: α) etw./jmdn. (jmdm./einer Sache) angenehm, lieb machen, (an)empfehlen: mit Akk. (u. Dat. d. Pers./Sache): der furedahtigo sin iro (der Mantice) unbetrogenun fruoti geliebta imo (Merkur) sia providum perspicacis prudentiae commendabat ingenium Nc 696,29 [11,14]. keliube uns got fater Christvm [vgl. quomodo autem deus mandat Christum suum, nisi dum eum commendat? Aug., En.] Np 67,29; Glossen: keliubit commendat [... charitatem suam deus in nobis, Rom. 5,8] Gl 1,756,42. gilivbit [si autem iniquitas nostra iustitiam dei] commendat [ebda. 3,5] 757,18 (1 Hs. gifel(a)han). 4,306,2. geliubit [cede dies operi, quod pia caussa] iuvet (1 Hs. iuvat, commendat dulce facit; 1 iuvat, delectari faciat ł dulce faciat) [Ar., Ep. ad Flor. 24] 2,26,24 (vgl. Schlechter, Aratorgl. S. 272,6). keliubit iuvet (Hs. iuvat, commendat dulce facit) [ebda.] 771,9 (vgl. Schlechter, Aratorgl. S. 58,7). Tiefenbach, Aratorgl. S. 17,10. geliubit [creaturam, signata fronte micantem, divinus] commendat [odor, ders. I,31] Gl 2,27,11. 771,19. Tiefenbach, Aratorgl. S. 17,16. gilivpe [magisterium ... vita] commendet (2 Hss. commendetur) [Greg., Cura 1, Praef. p. 2] Gl 2,177,34. 200,26. 209,63. giliupti [qui ut huius adhuc virtutis gratiam] commendaret [ebda. 3,18 p. 61] 191,21. 206,24. 212,37. giliubit [difficilisque nimis per dura, per ardua gressus,] commendat [fidei quod tolerare iuvat, Prosp., Epigr. 19,8] 381,17. gilivpat [hoc pulcrum, quod terra parit, quod gloria confert lubrica:] [Bd. 5, Sp. 1186] conmendat (Glosse: concedit, vgl. PL 59) [, quod perniciosa voluptas, quod velut excitus difflato pulvere ventus praeterit, Prud., Ham. 386] 461,3. 557,5. 566,42. keliupta [sed pristinus Orphae fanorum ritus praeputia barbara] suasit [malle et semiferi stirpem nutrire Goliae, ebda. 783] 526,60. geliuuita [quem timorem etiam superius] commendavit [Comm. in Gen., PL 107,608 B] Thoma, Glossen S. 12,35 (vgl. Meineke, Stud. 145,267); hierher auch (?): giliube [(Paulus) favoribus impellit ... ut auditores suos ...] componat [ad vitam, Greg., Cura 1,8 p. 9] Gl 2,179,46 (2 Hss. girihten); — mit refl. Akk. (u. Dat. d. Pers.): sih Abraham giguatta joh druhtine ouh giliubta, wanta er was gihorsam O 1,3,13. thaz sie thaz nintheken, ... noh inan (Jesu Leichnam) thar githiuben, then liutin sih giliuben 4,36,12. ir fragetot mih, uua min trut uuare, ... dar zuo raten ih iu meo exemplo, uuie ir iuuich imo sculet geluiban [vgl. insuper exemplum de me propono sequendum, atque quibus causis vos illi concilietis, Expos.] W 100,5 [181,11]; Glossen: (niht) kilivbit ł kiwirdit [esca autem nos] non commendat [deo, 1. Cor. 8,8] Gl 1,760,23. giliupit [non enim qui seipsum] commendat [, ille probatus est: sed quem deus commendat, 2. Cor. 10,18] 808,11. gilivpan [et probari deo posse creditur, qui domino suo necdum] probare [se potuit, Decr. Leon. I p. 222 f.] 2,130,26. geluibet [asperitas agrestis et inconcinna gravisque, quae se] commendat [tonsa cute, dentibus atris, Hor., Ep. I,18,7] 337,40. hoc mentitur Sinon. sed ad commendationem sui sih ce geliubenne dicit [Randgl. zu: quem (Palamedes) falsa sub proditione Pelasgi insontem infando indicio,] quia bella vetabat [, demisere neci, Verg., A. II,84] 692,22/23. 4,350,68; β) sich etw. lieb machen, (an)empfehlen, mit refl. Dat. u. Akk.: thaz sculun wir gilouben joh harto iz uns giliuben, thaz uns in gotes wihe ther douf io wola thihe O 1,26,11; γ) Glosse ohne edierten Kontext: gilivpta commendabat [Cass., Coll. 19, nicht bei PL 49] Mayer, Glossen S. 99,22; b) etw. erstreben, zu erlangen suchen: giliopti (s. Formenteil) [(perversus) locutus: ... ut fragilis regna] adfectaret [honoris qui populis aeterna parat, Sed., Carm. pasch. II,191] Gl 2,621,48; c) jmdn./etw. mit Freude erfüllen, jmdm./einer Sache Gefallen bereiten, mit Akk. (nur Pw, vgl. Formenteil): utferthi morganis in auondis saltu gelieuon exitus matutini et vespere delectabis Pw 64,9; hierher auch, ohne Akk. für lat. delectari ‘Gefallen haben, sich freuen’ (?): rehlica gouma uuirkint in mendint an antsceine godis, in gelieuent an blithone iusti epulentur et exultent in conspectu dei et delectentur in laetitia 67,4 (oder ‘angenehm sein, gefallen’ (?), so van Helten, Ausg. S. 35 Anm. 4). 2) intrans.: jmdm. Angenehmes tun, Gefallen bereiten, lieb zu jmdm. sein (vgl. hierzu Erdm., Syntax 2,212), oder ‘jmdm. gewogen sein’ (?), so Piper, Glossar S. 265: mit Dat. d. Pers.: waz quis thu fon themo man, ther thir giliubta so fram, ther thir so muatfagota, thaz lioht thir heim giholota? [vgl. quid dicis de eo, qui aperuit oculos tuos? Joh. 9,17] O 3,20,71, ähnl. 146. 3) Fraglich: in unpersönl. Gebrauch, Gefallen bereiten, gefallen, passen in bezug auf eine Sache (?): ni giliupit [nihilominus impatienter audivimus, tantum divinarum rerum subesse despectum, ut feminae [Bd. 5, Sp. 1187] sacris altaribus ministrare firmentur, cunctaque non nisi virorum famulatui deputata, sexum, cui] non competit [, exhibere, Halitg., De vitiis p. 689 B] Mayer, Griffelgl. S. 74,310 b (nach Mayer z. St., der als Bed. ‘sich zu eigen machen’ angibt, hat der Glossator competit mit commendat oder componit verwechselt oder ein gilimpit der Vorlage falsch abgeschrieben). [Woitkowitz] |
| |