Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
muscula bis mstart (Bd. 6, Sp. 931 bis 933)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis muscula st. sw. f. (zum ersten u vgl. Franz S. 51, zur Bildg. vgl. Wilm., Gr. 22 § 210,1), mhd. Lexer muschel sw. f., nhd. DWB muschel; as. muskula, mnd. muschel, mnl. mosscel(e); ae. muscelle; aus mlat. muscula. — Graff II,881.
Starkes Fem.: muscula: nom. pl. Gl 1,737,39 (M; mvs-). 2,604,14 (M; Randgl., von zweiter Hand).
Schwaches Fem.: musc-ul-: nom. pl. -un Gl 2,604,14 (M). 3,84,40 (SH A, 3 Hss.); acc. pl. -un 2,475,27; -el-: nom. pl. -en 3,84,42 (SH A); -l-: dass. -un 41 (SH A). 202,60 (SH B); musch-ul-: dass. -n Hbr. I,159,641/42 (SH A; verschr.?); -el-: acc. pl. -un Gl 2,721,36.
Starkes oder schwaches Fem.: musc-ul-: nom. sg. -a Gl 3,226,48 (vgl. Hbr. II,565,16; SH a2). 296,9 (SH d). 313,11 (SH e); dat. pl. -on 2,357,18 (clm 14754, 9. Jh.; mit übergeschr. f für francisce). 497,3 = Wa 85,1/2 (Carlsr. S. Petri, 11. Jh.); -ull-: nom. sg. -a 3,267,66 (SH b, Adm. 269, Gll. 12. Jh. (?); oder verschr.?); -ł-: dass. -a 330,39 (SH g); -] 236,1 (SH a2; -v-); -al-: dass. -a 476,9 (clm 17403, Hs. 13. Jh.; erstes a verschr.?); -ol-: dat. pl. -on 4,341,7; -l-: nom. sg. -a 3,226,48 (SH a2, 3 Hss., 1 Hs. -v-). 330,39 (SH g, 2 Hss.); musgul-: dat. pl. -on 2,497,3/4 (Sg 292, 11. Jh.); musch-ul-: nom. sg. -e 3,267,67 (SH b; mv-); -el-: dass. -a 482,10 (2 Hss., 1 Hs. -v-); -e 419,56 [HD 2,458; Randgl.]. 482,11. 721,15; -] 226,49 (SH a2, Wien 2400, 13. Jh.). 235,74 (SH a2, Wien 2400, 13. Jh.). [Bd. 6, Sp. 932]
moscele: nom. sg. Gl 3,369,29 (Jd; oder pl., dann st. f., s. 1).
Verschrieben: mvscvlim: nom. pl. Gl 3,84,41 (SH A); nuschil: nom. sg. 4,168,30 (Sal. d; l. muschil, Steinm.); m9ca: dass. Stricker II,47,19 (SH; l. musca; zur Verschr. vgl. Stricker a. a. O. S. 160 f.).
multa Gl 3,313,12 s. AWB muolta (im Gl.-Wortsch. 6,484 s. v. muscula st. sw. f.).
1) Muschel(schale): musculon [(lapides) quos in remotis montibus] conchis (Hs. concis) [et ostreis scabros, saepe etiam cavatos aquis visere solemus, Oros. 1,3 p. 36] Gl 2,357,18, z. gl. St. muscolon scala conchis 4,341,7. concharum qui sumitur a conchis musculon [zu: nectitur et nitidis] concharum [calculus albens crinibus aureolisque riget coma texta catenis, Prud., Ham. 271] 2,497,3 = Wa 85,1/2. musculun [nunc autem marinas cochleas, quae] conchylia [vocant, et acuta quaeque fragmenta in dorsum supinatis martyribus substernebant, Ruf., Hist. eccles. IV,15,4] 604,14, z. gl. St. muscula conche scala coclea simił ebda. (Randgl. von zweiter Hand). muschelun [quod superest, quaecumque premes virgulta per agros, sparge fimo pingui, et multa memor occule terra, aut lapidem bibulum aut squalentis infode] chonchas (cocleas) [Verg., G. II,348] 721,36. concę unde diminutivum cocleę musculun sunt dictę, quia deficiente luna cavantur [Hbr. I,159,641/42] 3,84,40 (1 Hs. muschellîn mhd.). Hbr. I,159,641/42 (beide im Abschn. De piscibus marinis). musclun concae et concleae Gl 3,202,60 (im Abschn. De piscibus marinis seu fluvialibus). muscla conca vel concula [Hbr. II,214,130] 226,48 (vgl. Hbr. II,565,16). 267,66. Stricker II,47,19. muscula ł labil conca ł concula Gl 3,296,9. 313,11 (1 Hs. muolta). 330,39. muschele conca concula [zu: crisoprassus purpureum imitatur conchilium, est intertinctus aureis, HD 2,458] 419,56 [HD 2,458]. muschel elax endix (verderbt aus claxendix, Anm., vgl. Mlat. Wb. II,705,68 f.) conca 235,74. ostrea 369,29 (zum lat. Lemma vgl. Georges, Hwb. 2,1420 s. vv. ostrea f. u. ostreum n.). cochilium (l. conchilium, Anm., vgl. Mlat. Wb. a. a. O. s. v. conchylium) 721,15; — spez.: Purpurschnecke: purpure color fit marinis conculis tincta. nam concilia (vgl. Mlat. Wb. II,1166,41 s. v. conchylium) mvscula [zu: homo quidam erat dives, qui induebatur] purpura [, et bysso: et epulabatur quotidie splendide, Luc. 16,19] Gl 1,737,39.
2) (aus Muscheln gewonnene) Purpurfarbe: musculun [rex ipse Coos aestuantem] murices (Glosse: purpuram, purpurae regalis, vgl. PL 59) [laenam revulsa dissipabat fibula, gemmas virentes et lapillos sutiles, Prud., H. ieiun. (VII) 156] Gl 2,475,27.
3) in einer Pflanzenbez.: muscula lebêntîg/lebênti (?): muscala lebentigiv musica animata Gl 3,476,9 (vgl. auch Anm. z. St.). lebente muschela musica animata 482,10.
Abl. muschellîn mhd.

[Seeger]


 
Artikelverweis musnaro, musner s. AWB mûsaro.
 
Artikelverweis 
[muso Gl 3,446,1 (clm 614, 13. Jh.) in: muriceps ł muso chatza ist lat., vgl. lat. musioKatzeu. die Gll. musio muriceps ł murigerulus .i. cazza Gl 3,443,45 sowie ähnl. 447,29; anders Gl.-Wortsch. 6,485 s. v. mûso sw. m.Mäusefänger’.]
 
Artikelverweis 
mûsôra sw. n., mhd. Lexer mûsôre, nhd. maus-, DWB mäuseohr; vgl. mnd. msekenôre (in anderer Bed.). [Bd. 6, Sp. 933]
Alle Belege im Nom. Sing., ab 11./12. Jh. belegt.
mus-ora: Gl 3,490,31. 602,47; -ore: 563,28. 570,19. 4,358,11; -ere: 3,531,25 (verschr.?); ms-ori: 5,62,25; maus-re: 3,563,29.
1) Kleines Habichtskraut, Hieracium pilosella L. (vgl. Marzell, Wb. 2,853): musora pilosa Gl 3,490,31. 531,25. musore ł rmcrut pilosella 563,28. 570,19 (vgl. Steinm. z. St.: pilosella auricula muris, Alphita p. 17b). 4,358,11. msori pilosella minor 5,62,25.
2) Großer Wegerich, plantago maior L. (? Vgl. Marzell a. a. O. 3,823): musora centummedię (l. centi-, centunervia?) Gl 3,602,47.
 
Artikelverweis 
mspilli st. n. (oder m.?); vgl. as. mdspelli m. n., an. muspell n. (vgl. noch Fritzner 2,755); zur unklaren Bildg. vgl. Jeske, ZfdA. 135,425—434. — Graff II,876 f.
muspille: dat. sg. S 69,57 (Musp.).
Weltende durch Feuer, Jüngstes Gericht (vgl. Tiefenb. a. a. O. S. 28): dar nimac denne mak andremo helfan uora demo muspille. Denne daz preita uuasal allaz uarprinnit enti uuir enti luft iz allaz arfurpit (zur Vorstellung des Weltendes vgl. auch Ahd. Wb. 3,928 s. v. fiur 2d).
Vgl. Tiefenb., in: Regensb. Dt. S. 26—28 u. RGA 20,433—438 mit weiterer Literatur.
 
Artikelverweis 
mussa st. f., nhd. dial. schwäb. müsse Fischer 4,1835. — Graff II,872 s. v. ?musse.
musse: nom. sg. Gl 1,68,4 (PaK); zu -e vgl. Schatz, Ahd. Gr. § 336.
Verschrieben: mụsse: nom. sg. Gl 1,68,4 (vgl. Gl 5,87,27; Ra).
Sumpf: prunchulle musse uuazzar (fehlt Ra) Carene nympha vel aqua (zur Gll.-Grundlage vgl. Splett, Stud. S. 127).
Vgl. mos, mios.
 
Artikelverweis 
mussatenblumē Gl 3,561,47 s. muscâtenbluome mhd.
 
Artikelverweis 
mussatynloup Gl 3,557,3 s. AWB muscâtenloup mhd.
 
Artikelverweis 
must s. AWB most.
 
Artikelverweis 
-must- s. AWB fir-musken.
 
Artikelverweis 
mstart Gl 3,516,35 s. AWB mostert mnd.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort: