Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
zuo-nâhen bis nâhgân (Bd. 6, Sp. 999 bis 1000)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis zuo-nâhen sw. v., mhd. Lexer zuo næhen (vgl. auch Findeb. S. 494); vgl. frühnhd. zunahen (vgl. DWb. XVI,548). — Graff II,1005.
zoa-nah-: 3. pl. prt. -tun Gl 1,44,39 (Pa); -ton dass. ebda. (K); zua-: 3. sg. -it 313,57 (S. Paul XXV d/82, 10. Jh.); 3. pl. -ant 4,11,62 (Jc; z- aus n korr.); zuo-: 3. sg. prt. -ta 1,691,51 (M, 3 Hss.); -tun 3. pl. prt. 690,73 (5 Hss.); zo-: 3. sg. prt. -ta 691,52 (M); zu-: 3. pl. prt. -on 690,74 (M; clm 22201, 12. Jh.; zu -on vgl. Matzel S. 95).
sich auf etw./jmdn. zubewegen:
a) mit Refl.-Pron.: zua sih nahant framdihant patrantur [perficiuntur perpetrantur, CGL IV,549,13] Gl 4,11,62 (Krotz S. 468 erwägt Verwechslung von lat. perficerezustande bringen, vollenden, erlangenmit lat. proficerevorwärts kommen, fortschreiten, helfen’);
b) Glossen ohne Refl.-Pron.: chlepetun zoanahtun adhaeserunt adpropinquaverunt Gl 1,44,39. zuanahit [(die Boten zu Jakob:) venimus ad Esau fratrem tuum, et ecce properat [tibi in occursum cum quadringentis viris, Gen. 32,6] 313,57 (zu properaresich (schnell) nähernvgl. Thes. X,2,1979,14 ff.). zuonahtun [(die Kriegsherrn) processerunt cum universa virtute sua, et venerunt, et applicuerunt (1 Hs. applicaverunt) Emmaum in terra campestri [1. Macc. 3,40] 690,73. zuonahta [(die Beaniten) conclusi sunt ab eo (dem König Judas Makkabäus) in turribus, et] applicuit [ad eos, et anathematizavit eos, 1. Macc. 5,5] 691,51 (zu lat. applicareadmovere, adducerevgl. Thes. II,297,38; Gl.-Wortsch. 7,13 nach Arndt 2,1350belagern’).
 
Artikelverweis 
nâhfaran s. AWB nâh-faran.
 
Artikelverweis 
nâhfaranto adv. — Graff III,569 s. v. nâhfaran.
nâh-farendo: Nb 61,13 [51,9/10].
nachgehend, verfolgend, mit Dat.: dannân geskah . taz er (Kyros) in (den Krösus) dannan uertreib . unde er in sar nahfarendo (Ausg. K.-T. nah farendo) gefieng . unde in daz fiur uuarf.
Vgl. nâhfaran.
 
Artikelverweis 
nâhfengida st. f.
nah-fengida: acc. pl. Gl 2,42,19 (vgl. Gl 5,99,31; Trier 1464, Hs. 10. Jh.).
Beispiel: nahfengida [nam dedit exosae post haec] documenta [quietis non sine supremo magna labore peti, Avian 2,13]; zur Bed. vgl. AWB fâhan nâh ‘sich richten nach’, Ahd. Wb. 3,489 f.
 
Artikelverweis 
nâhferien, -ferren s. nâh-ferien, -ferren. [Bd. 6, Sp. 1000]
 
Artikelverweis 
nâhfolgâri st. m., mhd. Lexer nâchvolgære, nhd. DWB nachfolger; mnd. mnl. nâvolger(e); afries. neifolgere (m., vgl. Holthausen, Afries. Wb.2 S. 75). — Graff III,512.
nah-uolgari: nom. pl. Npw 9,4.
Anhänger, Gefolgsmann: soliche nechoment fure dih, so Saul ist unde sine nahuolgari (Np sequaces, Npgl folgarra).
 
Artikelverweis 
nâhfolgên s. AWB nâh-folgên.
 
Artikelverweis 
nâhfolgêntlîhho adv. (zur Bildg. s. u.), mnl. navolgendelike; vgl. mhd. Lexer nâchvolgende part.-adj., nhd. nachfolgend, mnd. nâvolgende (s. v. nâvolgen), mnl. navolgende. — Graff III,511.
nah-folgan-liho: Gl 2,293,29 (M, clm 19440, 10./11. Jh.); zum Schwund des t in der Fuge vgl. Gröger § 126,2aα; zur Bildungsgrundlage vgl. Wilm., Gr. 22 § 364,1 Anm. 1 u. Schmid, -lîh-Bildungen S. 601 f.; zweites -a übertr. aus dem Part. starker Verben?
Wohl verkürzt geschrieben: nah-folgan: Gl 2,293,29/ 30 (M, 3 Hss., 10. u. 11. Jh.; in 1 Hs. das erste a angehängt).
unmittelbar (zeitlich) folgend: nahfolganliho [nemo autem se de opere, nemo de tempore extollat, cum hac expleta sententia] subsequenter [Veritas clamet, Greg., Hom. I,19].
 
Artikelverweis 
nâhfuoren s. AWB nâh-fuoren.
 
Artikelverweis 
nahg | Beitr. (Halle) 85,243 s. AWB nâhgengil.
 
Artikelverweis 
nâhgân, -gangan s. AWB nâh-gangan.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort: