Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
rôsgarto bis rôsoli (Bd. 7, Sp. 1145 bis 1146)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis rôsgarto sw. m., mhd. rôs(e)garte, nhd. DWB rosengarten; mnd. rôsengārde, mnl. rose(n)gaerde. — Graff IV,251.
ros-garton: dat. pl. Gl 2,478,59 (Korr. aus -garten). — rosi-gartin: dat. pl. Gl 2,683,12 (-tin kleiner oberhalb ergänzt); zum Fugenvokal vgl. Gröger § 22.
Rosengarten: rosgarton [illic (im Himmelreich) purpureis tecta] rosariis (Glosse: rosis, rosarium, et rosetum idem sunt, i. e. locus in quo rosae nascuntur, vgl. PL 59) [omnis fragrat humus, Prud., H. a. inc. luc. (V) 113] Gl 2,478,59 (lat. rosarium, rosetumRosengartenwurde im Kontext in der Bed.Rosenstrauch, -pflanzegebraucht, vgl. Kölling, Stud. S. 210). rosigartin [lenta salix quantum pallenti cedit olivae, puniceis humilis quantum saliunca] rosetis (Hs. rosetum) [... tantum tibi (Mopsus) cedit Amyntas, Verg., E. V,17] 683,12 (zur Kontextbed.Rosenstrauch, -pflanzes. o.).
 
Artikelverweis 
[h]ros-, [h]rossahuof st. m., vgl. mhd. Lexer rossehuof, nhd. DWB roßhuf; mnd. roshôf; an. hrosshófr (in anderer Bed.). — Graff IV,837. 1180.
Alle Belege im Nom. Sing.
ros-huof: Gl 3,493,40.
rosse-huf: Gl 3,490,38; -hb: 52,33 (Frankf. Bl., Gll. 13. Jh. (?); -- durch Korr. aus -hb mit übergeschr.; zu -b vgl. Paul, Mhd. Gr.25 § L 100 Anm. 3); -hub 485,34 (Wien 9 u. 10, 12. Jh.).
Verschrieben, unklar: rosse-hupcp Gl 3,570,3 (Wien 2532, 12. Jh.). — roschub: Gl 3,51,5 (Frankf. Bl., Gll. 13. Jh. (?); zu -b s. o. Gl 3,52,33 in ders. Hs.).
1) Huflattich, Tussilago farfara L. (vgl. Marzell, Wb. 4,850 ff.): roschub ungula caballi Gl 3,51,5; — hierher wohl auch, lat. Bezugswort ist (vielleicht wegen der lautlichen Nähe zu ungula) eine Variante von anagallisGauchheil’ (vgl. Marzell a. a. O. 851 u. Mlat. Wb. I,607; zu weiteren Bedd. vgl. Stirling, Lex. 1,53): rossehb anagalus Gl 3,52,33. 485,34. 493,40. 570,3.
2) Edelweiß (?): rossehuf peledius Gl 3,490,38 (peledius für pedeleonis = leontopodium, vgl. Steinm. z. St. u. Marzell a. a. O. 2,1239).
Vgl. [h]rosseshuof.
 
Artikelverweis 
rosigartin Gl 2,683,12 s. AWB rôsgarto.
 
Artikelverweis 
[[h]roskamb as. st. m., mnd. roskam, mnl. orscam; frühnhd. roßkamm (vgl. DWb. VIII,1264); ae. horscamb.
ros-camp: nom. sg. Gl 3,716,51 (Berl. Lat. fol. 735, 12. Jh.).
Pferdestriegel oder -kamm: roscamp strigil (entstellt oder verkürzt aus lat. strigilis; oder ahd. (?), ein ahd. Lehnwort strigil ist im 12. Jh. belegt).]
 
Artikelverweis 
rosken Nc 766,17 [83,3] s. AWB reski.
 
Artikelverweis 
roski Nb 340,16 [257,7] s. AWB reskî. [Bd. 7, Sp. 1146]
 
Artikelverweis 
[h]ros-, [h]rossaminza sw. f. (zum Fugenvokal vgl. Gröger §§ 8,5 u. 26), mhd. Lexer rosminze, Lexer rosseminze, nhd. DWB roßminze, -münze; mnd. rosminte; ae. horsminte; vgl. mnd. rossenminte.
Alle Belege im Nom. Sing.
ros-minz-: -a Gl 3,482,21 (2 Hss.). 5,62,25; -e 3,482,22. 719,15; -mintze: 555,54/55. 564,9/10; -mynce: 555,54.
rosse-minz-: -a Gl 3,490,19; -e 564,9 (-y-). 586,13 (-æ). 587,15; -] 475,41. — rose-mince: Gl 3,530,34 (mit Übertr. der Auslautgraphie -s in den Inlaut, vgl. Braune, Ahd. Gr.16 § 170 Anm. 3).
1) Roßminze, mentha longifolia Huds., auch M. silvestris L. (vgl. Marzell, Wb. 3,155 ff. u. Fischer-Benzon S. 72; zu Roß- in der Bed.wildwachsend, minderwertigvgl. Hoops, Beitr. 23,565); zur Bez. auch anderer (Minze-) Arten vgl. Marzell a. a. O. u. 143: rosseminz ł fiscminz mentastrum alba menta Gl 3,475,41 (vgl. Ahd. Wb. 3,922 s. v. fisk(i)minza u. Marzell a. a. O. 143 s. v. BachMinze). rosminza menta nigra 482,21 (zu menta nigra Schwarzminze, Minze mit dunkelrot gefärbtem Stengelvgl. Marzell a. a. O. 153). rosemince mentastrum 530,34. 564,9 (Hs. pentastrum). 586,13. 5,62,25. rosseminze [Graeci calaminthen ... Latini] mentastrum [vocant, alii nepetam, ... Galli mentam, Apul., De medic. herb. XC] 3,587,15. mentastrum ł colocasia 719,15; — mit Rückübers. ins Lat.: rosmynce equimenta Gl 3,555,54 (vgl. Steinm. Anm. z. St. u. Hoops a. a. O. Anm. 2).
2) übertr. auf eine andere stark duftende Pflanzenart: rosseminza origanum Gl 3,490,19 (zu lat. origanum vgl. Marzell a. a. O. 454 ff., Stirling 3,263 ff.).
Vgl. [h]rossesminza.
 
Artikelverweis 
[h]roso sw. m.; vgl. mnd. rûse, rûsche subst., ae. hrúse f. (vgl. Bosw.-T., Suppl. S. 568; in anderer Bed.); zur Herkunft vgl. Idg. et. Wb. S. 622. — Graff II,544 (rosa f. oder roso m.).
ros-: acc. sg. -un Gl 2,629,16; nom. pl. -un 639,47 (beide clm 18059, Gll. 11. Jh. (?); über -u- kleine Rasur).
Eisscholle: rosun [cum (im Winter) nix alta iacet] glaciem [quom flumina trudunt, Verg., G. I,310] Gl 2,629,16. stuchi ł rosun [concrescunt subitae currenti in flumine] crustae [ebda. III,360] 639,47 (vgl. crustae aquae congelascunt fluentes. notandum sane, quia cum haec crustadicimus feminino genere ... gelu partem significamus, Serv.).
 
Artikelverweis 
rosogen Gl 2,1,5 s. AWB rôsag.
 
Artikelverweis 
rôsolei st. n., mhd. rôs(en)öl, nhd. DWB rosenöl; mnd. rôselî, rôsenlie, mnl. roosolie.
ros-olei (zu -olei vgl. Ahd. Wb. 7,80 s. v. oli): nom. sg. Gl 3,505,32. 507,45 (beide Mülinensche Rolle, Gll. 11./12. Jh.?).
Rosenöl: rosolei oleum roseum Gl 3,505,32. rosaceum 507,45 (zu rosaceum subst. n. vgl. Georges, Handwb.11 2,2409).
 
Artikelverweis 
[rôsoli as. adj.; aus lat. roseolus (d. h. russeolus?).
rosoli: Grdf. Gl 2,588,32 = Wa 102,42 (Düsseld. F. 1, Gll. 10. Jh; lat. acc. sg. f.).
rot, rötlich (wie eine Rose): rosoli [docta manus virides imitando effingere dumos luserat et minio] roseolam (Hs. russeolam; Glosse: rubicundam, vgl. PL 60) [saniem, Prud., P. Hipp. (XI) 130] (zu roseolus vgl. DML XIV,2854b).] [Bd. 7, Sp. 1147]

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort: