| - rosphlûme, sw. f.
- rospôn, sw. v.
- [h]rossahuof
- [h]rossaminza
- rossatel
- [h]rosseshuof, st. m.
- [h]rossesminza, sw.
- [h]rosskerra, st. sw.?
- [h]rossolîh
- rôsstat, st. f.
- rost, st. m.
- rôst, st. m.
- rost|
- rosta
- rôsta, st. sw.?
- rostag, adj.
- ir-rostagên, sw. v.
- rostagôn, sw. v.
- ir-rostagôn, sw. v.
- rostei
- rosteisen
- rostên, sw. v.
- ir-rostên, sw. v.
- rôsten, sw. v.
- gi-rôsten, sw. v.
- gi-rôsti, st. n.
- rostin
- rostirin
- rôstîsa(r)n, st. n.
- rostliher
- rostôn, sw. v.
- rôstphanna, sw.
- rôstunga, st. f.
- rostûscher, st. m.
- [h]rosuuurz, st. f.
- rosze
- rot
- rot
- rot
- rot, st. m.
- rôt, adj.
- -rôt, st. m.
- rôt, st. n.
- -rôta
- rotachal
- rotachelc
- rotag, adj.
- rôtag, adj.
- ir-rotagên, sw. v.
- rotamo, sw. m.
- rôtapfel, st. m.
- rotare
- rotat
- rôtbrûnphelll, st. m.
- rôtthrûbo, sw. m.
- rote
- rote drvbin
- roteman
- rotemî, st. f.
- rotên, sw. v.
- rôtên, sw. v.
- ir-rotên, sw. v.
- rôten, sw. v.
- rôtên
- rotendi
- rotephellel
- rôtephilî, st. n.
- rôtfaro, adj.
- rôtgold, st. n.
- roth
- rothechal
- rôtî, st. f.
- rotich
- rôtgôn, sw. v.
- rôtil, st. m.
- rôtila, st. sw.?
- rôtilo, sw. m.
- rôtilstein, st. m.
- rotinabula
- rotkl
- rôtlâhha, sw. f.
- rôtlohezzônti
- rôtloski, st. n.
- rôtmâ(he)n, st. m.
- rôtnabal, st. m.
- rôtnabala, st. sw.?
- rôto, sw. m.
- -rôto
- rôtôn, sw. v.
- rotonabel
- rôtouga, sw. n.
- rôtphelli, st. m.
- rôtphellîn, adj.
- rôtphello, sw. m.
- rôtphelll, st. m.
- rôt[h]ros, st. n.
- rôtstein, st. m.
- rotta, sw. f.
- rottâri, st. m.
- rottendit
- rottila
- rottôn, sw. v.
- rotumbla
- rôtwê, st. n. f.
- rôtuuebbi, st. n.
- rôtuuîn, st. m.
- rôtuuurz, st. f.
- roub, st. m.
- rouba, st. f.
- rouba, st. f.
- roubâri, st. m.
- rouben, sw. v.
- gi-rouben, sw. v.
- gi-roubi, st. n.
- -rouvi, st. n.
- gi-roubidi, st. n.
- gi-roubitî, st. f.
- roubôn, sw. v.
- bi-roubôn, sw. v.
- ir-roubôn, sw. v.
- bi-roubôtî, st. f.
- rouca
- rouchloch, st. n.
- rouda
- roudil
- rouf
- rouf-
- roufen, sw. v.
- bi-roufen, sw. v.
- thana-roufen, sw. v.
- ir-roufen, sw. v.
- ûz-roufen, sw. v.
- ûz-ir-roufen, sw. v.
- roufi
- gi-rouvi
- rough
- rouh, st. m. n.
- rouhfaz, st. n.
- .. rouhfaz
- rouhgerta, st. f.
- rouhhen, sw. v.
- gi-rouhhen, sw. v.
- gi-rouhhi, st. n.
- rouhhîg, adj.
- rôkag, adj.
- rouhhûs, st. n.
- rouhkar, st. n.
- rouhkella, st. f.
- rouilo
- roum, st. m.
- roumisal
- (gi-)roupen
- rouuel
- rou .. uf us . piu
- uuidar-[h]rouuuen, sw. v.
- -[h]rouuuên, sw. v.
- rova
- roch
- rovm
- rovnigs
- [h]roz, st. m.
- rôz, st. m.
- rôzag, adj.
- roze
- rôzên
- ir-rôzên
- rozza
- [h]rozzag, adj.
- ir-rozzagôn, sw. v.
- rozzên
- ir-rozzên
- r .. r
- . rslnnl ..
- .. rste
- .. rstlio
- .. rt ..
- . rtigod
- .. rtonten
- ru
- ru
- ru
- ru
- ru
- ru
- ru
- ruan
- .. ruaritiu
- ruatin
- rbe
- rub&ur
- rubt
- .. ruc
- ruccalaichin
- rucches
- rucgilin
- ruch
- ruch
- ruch
- ruch
- ruch-
| | rosphlûme mhd. sw. f., nhd. roßpflaume; mnd. rosplumme. ros-pflumen: nom. sg. Gl 3,563,42 (clm 615, Hs. 14. Jh.). Hierher auch, wohl in Anlehnung an bluoma: rosblme: nom. sg. Gl 3,563,42. (Innsbr. 355, 14. Jh.; zu einem möglichen Zweitglied -bluoma vgl. Marzell, Wb. 5,460 s. v. Roßblume u. Schweiz. Id. 5,86 s. v. Rossbluem (en), wogegen jedoch das lat. Bezugswort spricht, s. u.). (Roß-)Pflaume, Frucht (oder Pflanze) von Prunus insititia J. (vgl. Marzell, Wb. 3,1117 u. 1128), oder andere Pflaumenart (vgl. Marzell a. a. O. 1110): rospflumen prunum (wohl eine wilde Pflaumenart, die sich durch besonders große, aber wenig genießbare Früchte auszeichnet, vgl. Marzell a. a. O. 1128).
rospôn sw. v. rosp-: 3. pl. -ont Gl 2,684,25; part. prs. dat. sg. f. -ontero 675,20; beide Schlettst., 12. Jh. 1) (im Wind) rauschen: wola hellintero ł rospontero [forte sub] arguta [consederat ilice Daphnis, Verg., E. VII,1] Gl 2,675,20 (vgl. autem modo canora, stridula, Serv.). 2) lärmen: rospont [(Raben) inter se in foliis] strepitant [Verg., G. I,413] Gl 2,684,25. Vgl. girspen.
[h]rossahuof s. [h]roshuof.
[h]rossaminza s. [h]rosminza.
rossatel Gl 3,344,42 s. AWB satul[h]ros.
[h]rosseshuof st. m. Alle Belege im Nom. Sing. rosses-huof: Gl 3,494,8. 525,44 (--). 549,36 (--); -huf: 470,20. Huflattich, Tussilago farfara L. (vgl. Marzell, Wb. 4,850 ff.), lat. Bezugswörter sind (vielleicht wegen der lautlichen Nähe zu ungula) überwiegend Varianten von anagallis ‘Gauchheil’ (vgl. Marzell a. a. O. 851 u. Mlat. Wb. I,607; zu weiteren Bedd. vgl. Stirling, Lex. 1,53): rosseshuf anagolum Gl 3,470,20. 525,44. anagasus (sc. anagallis) ł ungula caballi 549,36; — hierher auch: rosseshuof auricula muris Gl 3,494,8 (vgl. anagallis id est auricula muris, CGL III,607,39 u. Gl 3,493,40 in ders. Hs. s. v. [h]roshuof). Vgl. [h]ros-, [h]rossahuof.
[h]rossesminza sw. (auch st.?) f.; vgl. mhd. Lexer rosseminze, mnd. rossenminte. — Graff II,819. rosses-minza: nom. sg. Gl 3,601,6 (Würzb. Mp. th. f. 146, Gll. 10./11. Jh.; getrennt geschr.). Roßminze, Mentha longifotia Huds., auch M. silvestris L. (vgl. Marzell, Wb. 3,155 ff. u. Fischer-Benzon S. 72; zu Roß- in der Bed. ‘wildwachsend, minderwertig’ vgl. Hoops, Beitr. 23,565); zur Bez. auch anderer (Minze-) Arten vgl. Marzell a. a. O. u. 143: rosses minza [ex speciebus herbisque subscriptis tertia pars, fiat: ... (das Heilmittel enthalte)] mentastro [man(ipulum) I, Rez. vorschr. S. 23] (vgl. dazu Fischer-Benzon S. 188 f.). Vgl. [h]ros-, [h]rossaminza.
[h]rosskerra (st. sw.?) f.; mnd. rosschēr(e). ros-scerre: nom. sg. Gl 4,209,4 (sem. Trev.). Pferdestriegel oder -kamm: strigilis. [Bd. 7, Sp. 1148]
[h]rossolîh Subst.-Adj.-Verb.; zur Bildg. vgl. Gröger § 17 II 1a, Splett, in: Festschr. Sonderegger (1992) S. 162 ff., Schmid, -lîh-Bildungen S. 113 ff. ross-o-lih: Grdf. Np 31,9 (-î-); -e-: dass. Npw ebda. jedes Pferd: rossolih sol frenum haben . aber beittendiu unde irstandini suln chamum haben NpNpw 31,9.
rôsstat st. f., frühnhd. rosenstat (vgl. Diefb., Gl. S. 500c); mnd. rôsenstāt, mnl. rosenstede. rostetin: dat. pl. Gl 2,689,52 (Melk n. sign., Gll. 11. Jh. (?); zur Vereinfachung von -ss- in der Kompositionsfuge vgl. Gröger § 128,2bα). Stelle, an der Rosen wachsen: rostetin [lenta salix quantum pallenti cedit olivae, puniceis humilis quantum saliunca] rosetis [... tantum tibi (Mopsus) cedit Amyntas, Verg., E. V,17] (lat. rosetum ‘Rosengarten’ wurde im Kontext in der Bed. ‘Rosenstrauch, -pflanze’ gebraucht).
rost st. m., mhd. nhd. rost; as. rost, mnd. rust, rost, mnl. ro(e)st; ae. rst. — Graff II,551. rost: nom. sg. Gl 1,290,23 (Jb-Rd). 431,30 (2 Hss., darunter Sg 9, 9. Jh.). 432,38. 438,6 (M, 3 Hss.). 710,61 (2 Hss.). 810,44 (M, 3 Hss.). 2,215,21. 500,63 = Wa 86,23 (2 Hss.). 710,19. 3,120,49 (SH A, 5 Hss.). 234,67 (SH a2, 3 Hss.). 255,24 (SH a2, 3 Hss.). 272,61 (SH b, 2 Hss.). 287,9 (SH b, 3 Hss.). 299,30 (SH d). 307,49 (SH d). 316,49 (SH e). 323,16 (SH e). 327,23 (SH f). 343,53 (SH g, 3 Hss.). 412,5 [HD 2,134]. 416,80 [HD 2,356 Anm. 5]. 417,13 [HD 2,359]. 557,14 (2 Hss.). 721,29. 4,158,30 (Sal. c). 180,50. 208,30. 269,37 (M). 5,5,10 (M). Ahd. I,573,50. Hbr. I,245,190 (SH A). Mayer, Glossen S. 118,19. Stricker II,67,19 (SH). Sudhoffs Archiv 57,10,33 (lat. gen., s. 3). Sweet, OET S. 4,6 (Erf. Gl. 42, 9. Jh.). Thies, Kölner Hs. S. 167,23 (SH). 181,7 (SH). T 36,1 (2); -]e Gl 1,438,7 (M, clm 14745, 14. Jh.; wohl mit epithetischem -e); dat. sg. -]e 2,23,16; -]ae 5,31,34 (Vat. Reg. 251, Hs. 9. Jh.; zu -ae vgl. Braune, Ahd. Gr.16 § 57 Anm. 2); acc. sg. -] 1,242,22 (KRa). 2,205,48. 539,16. Beitr. (Halle) 86,402; rst: nom. sg. Gl 3,120,50 (SH A, Trier 31, 12. Jh.). Verschrieben: stost: nom. sg. Gl 2,280,23 (M, clm 19440, 10./11. Jh.); frost: acc. sg. 1,242,23 (K; zur Verschr. vgl. Splett, Stud. S. 356). rust Gl 2,595,12 = Wa 88,6 (vgl. Tiefenbach, Sprachwiss. 28,62,3) s. rûst as. 1) Rost oder Grünspan: a) eigentl.: rost frost (sc. rost, s. o.) rubiginem eruginem (K; nur rost rubiginem Ra) Gl 1,242,22 (zur Glossierung vgl. Splett a. a. O.; zu aerugo, La. e-, vgl. Mlat. Wb. I,325,41). rost erugo, metalla, rubigo [zu: nolite thesaurizare vobis thesauros in terra: ubi] aerugo [, et tinea demolitur, Matth. 6,19] 710,61, z. gl. St. ni curet iu trisiuuen treso in erdu, thar iz rost inti miliuua furmalent T 36,1. rost [thesaurizate autem vobis thesauros in caelo: ubi neque] aerugo [, neque tinea demolitur, Matth. 6,20] Gl 1,810,44 (2 Hss. rot), z. gl. St. trisiuuet iu treso in himile, thar noh rost noh miliuua iz ni furmelit T 36,1. lohanti rost [si formam statuae lamnis conmisit aenis lima terens, aut in partem cava membra gravato pondere curvantur,] scabra [aut] aerugo (in 1 Hs. fehlt erugo, Steinm.) [peresam conficit effigiem crebroque foramine rumpit, Prud., Symm. (I) 440] Gl 2,500,63 = Wa 86,23 (1 Hs. ?lohahti rost). rost ferrugo [Randgl. ohne Kontextbezug] 710,19 (vielleicht zu (vgl. Anm. zu ferrugo): (Charon) ipse ratem conto subigit ... et ferruginea (vgl. nigra, tristi Serv.) subvectat corpora cumba, Verg., [Bd. 7, Sp. 1149] A. VI,303). rost rubigo quod rodat ferrum, quasi rodigo [Hbr. I,245,190] 3,120,49. Hbr. I,245,190 (beide im Abschn. De metallis). ferrugo Gl 3,557,14. rostae [sol quoque et exoriens ... tum (sc. cum) caput obscura nitidum] ferrugine [texit, Proba 637] 5,31,34 (vgl. Verg., G. I,467; zur Kontextbed. von lat. ferrugo ‘rostbraune, dunkle Farbe’ vgl. Georges, Handwb.11 1,2733); — hierher auch oder zu 2: rost erugo vel rubigo [Hbr. II,281,194] Gl 3,234,67 (1 Hs. rot). rost rubigo 255,24. 287,9. 721,29 (davor scimel aerugo). 4,208,30. aerugo (ł) rubigo 3,272,61. 299,30. 316,49. 327,23. Stricker II,67,19. rost ł schymel allugo nis Gl 4,180,50 (allugo wohl aus aerugo verderbt, vgl. Mlat. Wb. I,485,41 ff.; 1 Hs. schimbel rot, rost erugo scheint ausgestrichen, Steinm.). Mayer, Glossen S. 118,19 (Hs. ablugorus, für allugonis?). rost erugo Ahd. I,573,50. Sweet, OET S. 4,6. Thies, Kölner Hs. S. 167,23; in einem Rezept zur Herstellung einer Salbe: rost et harz eruginis terbentine Sudhoffs Archiv 57,10,33 (zu terebintina ‘Harz’ vgl. CGL III,629,54 u. Diefb., Gl. 579a); b) bildl. für Verkommenheit: uuassen roste [non aciem cordis] scabra rubigine [perdunt, otia neu propriam linquunt obtundere mentem, Aldh., De virg. 2767] Gl 2,23,16 (z. St. vgl. DML XIV,2862b s. v. rubigo 2b). rost [ignem quippe nobis tribulationis admovet, ut in nobis] rubiginem [vitiorum purget, oder zu: sed nec per ignem] rubiginem [amittimus, quando et inter flagella vitio non caremus, Greg., Cura 3,13 p. 53] 205,48. 215,21 (Hs. rubigo). rost [vindicemus moribus dignitatem nostram ... non malitia mentem mordeat, non invidiae] rubigo [consumat, ders., Hom. I,8 p. 1463] 280,23 (1 Hs. rot). rost [quod limat aegram pectoris] rubiginem [Prud., H. ieiun. (VII) 205] 539,16. rost [(ecclesia) quae non haberet maculam neque] rugam [Passio Petri et Pauli, Bibl. hag. lat. 6657] Beitr. (Halle) 86,402 (vgl. DML XIV,2867a s. v. ruga 2d). 2) eine Pflanzenkrankheit: Getreidebrand, Mehltau: rost militau kelagunt [omnes arbores tuas et fruges terrae tuae] rubigo [consumet, Deut. 28,42] Gl 1,290,23. rost [fames si oborta fuerit in terra, aut pestilentia ... aut locusta, vel] rubigo [3. Reg. 8,37] 431,30 (1 Hs. rot). 438,6 (in 1 Hs. Gl. über rubigo, vgl. Anm. 4 u. Gl 1,438,6, s. u.). rost [fames si oborta fuerit in terra ... aut] aerugo [, aut locusta, ebda.] 432,38. 438,6 (1 Hs. aurugo; 4 Hss. gil(i)uuî, 1 Hs. gihiluui, 1 gras(a)uuurm). 4,269,37. 5,5,10. rubigo rost. ł quod in segete spicas inanes. et rubeas facit .i. militov 3,307,49. 343,53. rost ł milva rubigo 323,16. rost rubigo [vgl. residuum bruci comedet rubigo, HD 2,134] 412,5 [HD 2,134]. rubigo rost ł quod in segete spicas rubeas et inanes facit miltov [Randgl. zu: sed impius quasi lignum est infructuosum, cuius frondes rubigo devorat, HD 2,355] 416,80 [HD 2,356 Anm. 5] (vgl. Jb. Ph. 22,75). rost ł militov erugo [vielleicht Randgl. zu: in erugine (id est rubigine, Anm.), quae consumit, ira congrue notatur, HD 2,359] 417,13 [HD 2,359]. miltwe rost rubigo 4,158,30. Thies, Kölner Hs. S. 181,7. Abl. rostag; rosten, rostôn. Vgl. rot; rûst as. |
| |