Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
rudo bis rgbein (Bd. 7, Sp. 1195 bis 1197)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis rudo Festschr. Ford S. 314,4 (Neapel IV G 68, 9. u. 9./10. Jh.) zu: [quid ni illos spes palpet iners, quos pulvere in isto tirones Bellona truci non] excitat [aere, inbellesque animos Virtus tepefacta resolvit? Prud., Psych. 236] in unsicherer Lesung ist nicht sicher gedeutet; das Ahd. Gl.-Wb. S. 499 erwägt eine Zuordnung zu [h]ruoren sw. v., im Gl.-Wortsch. wird der Beleg offenbar nicht aufgeführt.
 
Artikelverweis 
rudo sw. m., mhd. nhd. Lexer rüde; as. ruthio (vgl. As. Hwb. S. 317 s. v. rudthio), mnd. rde, mnl. reude, ruede, ro(e)de; ae. ryðða; vgl. ae. roðhund. — Graff II,490 s. v. rûdo.
hrudeo: nom. sg. Gl 1,208,25 (Ra).
rud-: nom. sg. -io Gl 2,12,26; -o 73,54 (lat. acc.). 359,11 (2 Hss.). 404,17. 3,80,72 (SH A, 6 Hss., 2 -v-). ebda. (vgl. Hbr. II,559,4; SH B; -v-). 246,59 (SH a2; -v-). 442,30 (2). 448,2. 449,29 (cgm 5248,2, 9. Jh.). 451,22. 4,79,24 (Sal. a1). Festschr. Ford. S. 308,56 (Neapel IV G 68, 9. u. 9./10. Jh.; lat. acc.); -e Gl 3,49,4. 246,60 (SH a2). 444,23 (2 Hss.). 673,39 (-e scheint ausrad., Steinm.; lat. pl.). 4,79,24 (Sal. a1; -v-; Gl.-Wortsch. 8,12 korr. rvde). 151,31 (Sal. c). 216,33 (2 Hss.); -i 3,442,30 (clm 14689, Hs. 12. Jh.; -v-; verschr.?). 4,79,24 (Sal. a1); -] 25 (Sal. a1, clm 17403, 13. Jh.). 188,55 (Wien 1325, 14. Jh.); gen. sg. -en 2,11,41 (2 Hss., darunter Würzb. Mp. th. f. 21, Gll. 9. Jh.?); -in 16,61. 20,46; acc. sg. -un 640,28; -en 3,304,23 (SH d); nom. pl. -in 451,18/19 (zum Plur. vgl. Anm.). 673,42; dat. pl. -en 2,337,73; acc. pl. -on 19,11; -un 15,19; rd-: nom. sg. -o 3,201,67 (SH B); -e 246,59 (SH a2; --). 365,66 (Jd); -] 4,79,25 (Sal. a1). Hbr. I,149,477 (SH A; --; Gl.Wortsch. 8,12 korr. rvd); rd-: dass. -o Gl 3,451,18 (vgl. Ahd. I,598,42; Florenz XVI.5, 12. Jh.; Steinm. --); -e 445,49 (clm 614, 13. Jh.); rd: dass. 49,4; ruid-: dass. -o 451,18; -e ebda.; rüd: dass. 49,4, 81,2 (SH A); alle Hss. des 15. Jhs.; rudho: dass. 4,7,12 (Jc). — rotheo: nom. sg. Gl 1,208,25 (K; zu -o- neben u vgl. Kögel S. 19); ruth-: dass. io 4,211,17 (sem. Trev.); -o 3,685,55. 721,38; -e 718,53 (alle Berl. Lat. fol. 735, 12. Jh.).
Verschrieben: rvder: nom. sg. Gl 3,355,22 (Wien 901, Gll. 12. Jh.).
(großer) Hund (Hirten-, Wachhund): rotheo hunt rustih (K, Ra nur hrudeo) mulosus (Hs. molossus) canis rusticus Gl 1,208,25. ruden [nam quidam iuvenculus rabidis] molosi [rictibus in vesaniam versus strictis catenarum nexibus ... incolomitati pristinae donatur, Aldh., De virgin. 285,19] 2,11,41. rudio [ecce puer quidam laceratus dente] molosi [ders., De virg. 1478] 12,26 (Hs. molosus). 16,61. 20,46. rudun [ac velut adversus frendentes ore] molosos [, frustra ... ferrea scripturae direxit spicula miles, ebda. 574] 15,19. 19,11. ruden [magis ... exanimes (sc. die Landmaus u. die Stadtmaus) trepidare, simul domus alta] molossis (canibus Graecis) [personuit] canibus [Hor., Serm. II,6,114] 337,73 (vgl. Siewert, Horazgl. S. 156). rudo molosus canis rusticus [zu: Nero tunc tanti casum miseratus amici ceu lupus ore fremit ... itque reditque frequens cupiens captare] molossum [Pass. PP. metrica p. 128,193] 359,11. rudo ł sius [istud (sc. regimen pollere supremum sentire) ... semifer et Scotus sentit] [Bd. 7, Sp. 1196] cane [milite (Glosse: molosso, vgl. PL 59) peior, Prud., Apoth. 216] 404,17. rudun [nec tibi cura canum fuerit postrema, set una velocis Spartae catulos acremque] molossum [pasce sero pingui, Verg., G. III,405] 640,28. rude molossus 3,49,4 (im Abschn. Versus de canibus). 80,72. ebda. 201,67 (alle im Abschn. De bestiis). 304,23. 355,22. 365,66 (danach zoh canicula, darauf licisca idem). 445,49. 448,2 (davor bracco licisca). 449,29 (danach vuelfer catellus). 451,18 (1 Hs. rudin molossi). 22. 685,55 (dann canis ohne Gl., vgl. Steinm.; danach zoka canicula). 718,53 (Hs. fälschlich molos, l. molosus, Steinm.). 721,38. 4,7,12 (vgl. molosus canis rusticus, CGL IV,539,9). 79,24. 151,31. 188,55. 211,17. 216,33. Hbr. I,149,477 (im Abschn. De bestiis). rvdo molossus canis [Hbr. II,368,162.1] Gl 3,246,59. rudo. amo. rudo (1 Hs. nur rvdi) molosus 442,30 (amo in 1 Hs. unverständlich, vgl. Steinm. z. St.). rude seudo (vgl. Diefb., Gl. S. 564c s. v. suesius) 444,23 (danach hessehunt molossus). rude molones (vgl. Diefb. a. a. O. S. 366a s. v. molossus) 673,39. 42 (molones eher als malones, Steinm.); — zur Erläuterung des EN Cerberus: rudo [aureo laevam gravior metallo,] Cerberum [traxit (Herkules) triplici catena, Boeth., Cons. 4,7 p. 119,19] Gl 2,73,54. Festschr. Ford. S. 308,56.
Komp. [h]luotrudo.
Vgl. Heyne, Hausalt. 2,222 f., Palander, Tiern. S. 39 ff.).
 
Artikelverweis 
[h]rûdo s. AWB [h]rûda.
[ruę Siewert, Horazgl. S. 184,10b (Sg 868, 11. oder 12. Jh.), von Siewert a. a. O. zu ahd. [h]riuuua st. sw. f. gestellt, ist lat. Es liegt lat. rixae, Nom. Plur. von rixa Streit’, vor.]
 
Artikelverweis 
rüejeman mhd. st. m.; zum Erstglied vgl. mhd. rüejen, rüegen, mnd. rôjen, mnl. ro(e)yen sw. v.
rge-man: nom. sg. Gl 3,370,4 (Jd).
Ruderer: remex (im Abschn. Res navales).
Vgl. ruodar.
Vgl. Voetz, Komp. S. 219 ff.
 
Artikelverweis 
rüerunge mhd. st. f., nhd. rührung; mnd. rrunge; vgl. mnd. rringe, mnl. roeringe, an. hrœring. — Graff IV,1177.
rurunge: nom. sg. Gl 3,415,32 [HD 2,277] (Straßb., 12. Jh.?).
(An-)Gerührtes, Teig: conspersio (in lat. Text; zur Bed. vgl. Mikeleitis-Winter S. 120).
 
Artikelverweis 
ruezte Gl 1,613,57 s. AWB buozen.
 
Artikelverweis 
[h]ruf st. f., frühnhd. rufe (vgl. Lexer, Hwb. 2,533 u. DWb. VIII,1396), nhd. DWB rufe (vgl. Höfler, Krankheitsn. S. 541); vgl. nhd. (älter) rufen m., mnd. mnl. rove m. — Graff IV,1155.
Belege im Nom. Sing., wenn nicht anders angegeben.
hruf: Gl 3,5,22 (Voc.); hruui: acc. pl. 1,354,8 (Ja; hru·ui).
ruf: Gl 1,353,24 (Rb). 3,53,3. 171,47 (SH A, 4 Hss., 2 -v-). 255,28 (vgl. Hbr. II,566,17; SH a2, 3 Hss., 2 -v-; Steinm. 1 Hs. fälschlich rof). 287,11 (SH b, 3 Hss.). 307,42 (SH d). 323,14 (SH e). 343,47 (SH g, 3 Hss.). 494,1. 4,121,49 (Sal. a2, 8 Hss.). 236,9. Thies, Kölner Hs. S. 181,2 (SH). T 46,3; ruph: Gl 3,327,39 (SH f, clm 12658, 14. Jh.; zu -ph für -f vgl. Braune, Ahd. Gr.16 § 132 Anm. 3). — rf: Gl 3,392,70 (Hildeg., 2 Hss.); rouf: Hbr. I,380,568 (SH A, Erl. 396, 13. Jh.); zu -uo- oder -ou- vgl. Braune a. a. O. § 32 Anm. 7. [Bd. 7, Sp. 1197]
krankhaft veränderte Stelle auf der Haut oder Hautkrankheit: Schorf, Bläschen, Pustel oder Krätze, Ausschlag, Aussatz: ruf scinenti [homo, in cuius cute et carne ortus fuerit diversus color sive] pustula [aut quasi] lucens (Hs. pustula lucens) [quippiam, id est plaga leprae, adducetur ad Aaron sacerdotem, vel ad unum quemlibet filiorum eius, Lev. 13,2] Gl 1,353,24 (zur Glossierung vgl. Meineke, Bernstein S. 149). hruui papulas [zu: ista est lex omnes leprae et percussurae ... cicatricis et erumpentium] papularum [, lucentis maculae, et in varias species, coloribus immutatis, ebda. 14,56, oder zu: [si cicatricem habens, si] papulas [, aut scabiem, aut impetiginem: non offeretis ea domino, ebda. 22,22] 354,8 (vgl. Anm. z. St.). ruf scabies (Hs. fälschlich stabia statt scabia, sc. scabies) 3,5,22 (davor uzsazeo leprosus). rancil 392,70 (Hildeg., lingua ignota; danach grint nosinz). grint ruf alopicia (vgl. Mlat. Wb. I,499,31 s. v. alopeciamit Schorf verbundener Haarausfall, Fuchsgrind’) 494,1. pus .i. eiter. inde purulentus. hec pustula .i. ruf 4,236,9. (Jesus:) uuilla, uuis subiri! Inti sliumo uuard tho giheilit sin (des Aussätzigen) ruf et confestim mundata est lepra eius T 46,3; — hierher auch (?), bei Wiedergabe von lat. rumexGrind-Ampfer, Grindwurz(vgl. dazu Marzell, Wb. 3,1536, 1524 f., DWb. a. a. O., zu rumex vgl. Diefb., Gl. S. 503b), unter Annahme einer urspr. Glossierung von vorausgehendem lat. papula: papula parvissima cutis erectio, circumscripta cum rubore ... ruf rumex [Hbr. I,380,568] Gl 3,171,47 (1 Hs. rufe mhd.). Hbr. I,380,568 (beide im Abschn. De morbis qui in superficie sunt), dazu dann vielleicht auch: ruf rumex Gl 3,53,3 (davor grint iucchede alopicia prurigo). 255,28. 287,11 (davor rost rubigo). 307,42. 323,14. 327,39. 343,47. 4,121,49. Thies, Kölner Hs. S. 181,2; oder liegt die Pflanzenbez. Grind-Ampfer vor (?).
Vgl. rufe mhd., [h]riova.
Vgl. Höfler a. a. O. S. 528 f., Riecke, Med. Fachspr. 2,416 f.
 
Artikelverweis 
rufe mhd. sw. f. (zum Ansatz vgl. Splett, Ahd. Wb. I,2,754 s. v. rufa sw. f.), frühnhd. rufe (vgl. Lexer, Hwb. 2,533 u. DWb. VIII,1396), nhd. DWB rufe (vgl. Höfler, Krankheitsn. S. 541); an. hrufa; vgl. nhd. (älter) rufen m., mnd. mnl. rove m.
rufe: nom. sg. Gl 3,171,48 (SH A, Wien 2400, 13. Jh.).
Bläschen, Pustel (?), bei Wiedergabe von lat. rumex Grind-Ampfer, Grindwurz’ (vgl. dazu Marzell, Wb. 3,1536, 1524 f., DWb. a. a. O., zu rumex vgl. Diefb., Gl. S. 503b), unter Annahme einer urspr. Glossierung von vorausgehendem lat. papula: papula parvissima cutis erectio, circumscripta cum rubore ... rufe rumex [Hbr. I,380,568] (im Abschn. De morbis qui in superficie sunt; 4 Hss. [h]ruf); oder liegt die Pflanzenbez. Grind-Ampfer vor (?).
Vgl. [h]ruf, [h]riova.
Vgl. Höfler a. a. O. S. 528 f., Riecke, Med. Fachspr. 2,416 f.
 
Artikelverweis 
ruft Gl 2,595,12 = Wa 88,6, neu gelesen als rust (vgl. Tiefenbach, Sprachwiss. 28,62,3), s. rûst as.
 
Artikelverweis 
. rug .. Nievergelt, Glossierung S. 275,211a s. trugilîh.
 
Artikelverweis 
rgbein Gl 3,354,5 s. AWB [h]ruggibein.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort: