| - arbeitôn, sw. v.
- arbeitsam, adj.
- arbeitsamî, st. f.
- arbeitsamo, adv.
- arbeten
- Arberaht
- arbithon, as.
- arblîh, adj.
- arboug
- arbg
- arcg(-)
- arch
- archa
- Archelaus
- archengil, st. m.
- archoson
- archustig
- archustigota
- archustiki
- arctagi
- arcwenig
- arcwenunga
- arda
- ardingn, adv.
- areddian, as.
- arende
- arenden
- arendi, adj.
- arendî, st. f.
- arendida, st. f.
- arendîn, adj.
- arendiuuîzi, st. n.
- arendo, adv.
- arewez
- arewurz
- arez
- arfa
- Arfaxat
- arg, adj.
- arg, st. n.
- argthâhtîg, adj.
- argthâhtgî, st. f.
- ir-argên, sw. v.
- argerôn
- argerunga
- argheidi, andfrk. st.
- argheit, st. f.
- argî, st. f.
- argida, st. f.
- argil, st. subst.
- argkôsôn, sw. v.
- argkust, st. f.
- argkustîg, adj.
- argkustgî, st. f.
- argkustgôn, sw. v.
- arglist, st. f.
- argo, adv.
- argorôn, sw. v.
- gi-argorôn, sw. v.
- argorunga, st. f.
- argtâtîg, adj.
- argtâtgî, st. f.
- arguuân, st. m.
- arguuânen, sw. v.
- arguuâni, adj.
- arguuânida, st. f.
- arguuânîg, adj.
- arguuânunga, st. f.
- arguuentgî, st. f.
- arguuillîg, adj.
- arguuillgî, st. f.
- arguuillîgo, adv.
- arguuillo, sw. m.
- arh
- arh
- arhaft, adj.
- arhari
- arhaughit
- arhhast
- arheide
- arhôn, sw. v.
- arhuueme
- ari
- art
- arice
- ariezboum
- arihôn
- Arimathia
- arin, st. f.
- arin
- arin
- arince
- gi-arinden, sw. v.
- árinnan, ae.
- ariob
- aripeo
- arissi
- aristarum
- Aristoteles
- aritze
- âriub, adj. oberd.
- âriubî, st. f.
- âriublîhho, adv.
- ariz(zi)
- arka, st. f.
- archa, st. f.
- arleilit
- arlizboum
- arlzbavm
- arlizbn
- arlizpoim
- arm, st. m.
- arm, adj.
- armalîh, adj.
- armalîhho, adv.
- armarmento
- armberg
- armbôg, as.
- armbogo
- armborg
- armbouch
- armboug, st. m.
- armbouga, sw. f.
- armbouh
- armbrust, st.
- armbch
- armelicho
- armên, sw. v.
- gi-armên, sw. v.
- armere
- armheit, st. f.
- armheizi
- armherz, adj.
- armherzî, st. f.
- armherzîn, st. f.
- armherzida, st. f.
- armherzîg, adj.
- armherzîgi, st. n.
- armherzgî, st. f.
- armicha
- armida, st. f.
- armih, adj.
- armihha, sw. f.
- armiherzida, s.
- armil
- armilo, sw. m.
- arming, st. m.
- armmuoti
- armmuotig
- armo, sw. m.
- armo
- armoti
- armstarc, adj.
- armstrangg, adj.
- armstrengi, adj.
- armstrengîg, adj.
- armuot
- armuoti, st. n.
- armuotî, st. f.
- armuoti, adj.
- armuotî, st. f.
- armuotîg, adj.
- armuotgî, st. f.
- arn, st. m.
- arn, st. f.
- arn
- arnâri, st. m.
- arnbrust
- arnên, sw. v.
- gi-arnên, sw. v.
- gi-arnênto, adv. part. prs.
- arngrihte
- arnogizît, st. f.
- arnolt
- arnomânôd, st. m.
- arnôn, sw. v.
- arnôt, st. m.
- arnung(a), st. f.
- arnwîe, mhd. sw. m.
- arnzît, st. f.
- Aro
- aro, sw. m.
- arome
- arouuingun
- arpeiz
- arpeo
- arpi
- arplahan
- arprahastun
- arrah
- arrinboc
- Arrius, lat.
- .. arrmikęli
- ars, st. m.
- arsbelli, st. n.
- arsbille, mhd. f.
- arscuuisch
- arsdarn
- arstharm, st. m.
- arselingûn, adv.
| | arbeitôn sw. v.; as. aridon, vgl. Holthausen, As. Wb. — Graff I, 411. Nur im Fränkischen belegt. arabeitotun: 3. pl. prt. O 5,13,5. — arbeitot-: 2. pl. prt. -ut T 87,8; 3. pl. prt. -un ebda. — aruidoda: 1. sg. prt. Pw 68,4 (-d- für -th- vor folgendem -d-? Ausg. aruithoda). — aruithon: 1. sg. Gl 4,209,58 (sem. Trev., vgl. Katara S. 59). 1) (jmdn.) plagen, bedrängen, peinigen: aruithon tribulo Gl 4,209,58. 2) sich abmühen, sich plagen: ic aruithoda ruopinde laboravi clamans Pw 68,4. 3) arbeiten, einer (anstrengenden) Beschäftigung (Feldbau, Fischerei) obliegen: ih santa iuuuih zi arnonne thaz ir ni arbeitotut: andre arbeitotun, inti ir in iro arbeit ingiengunt quod vos non laborastis: alii laboraverunt T 87,8. sie arabeitotun thia naht al in gimeitun, thie fisga in al ingiangun O 5,13,5.
arbeitsam adj., mhd. nhd. MWB arbeitsam; as. aretsam, mnd. arbêitsam, mnl. arbeitsaem; vgl. an. erfiđissamr. — Graff I, 410. arapait-sā: Grdf. Gl 1,98,18 (Pa, lat. subst.). arpeit-samo: nom. sg. m. Gl 2,746,11 (clm 14747, 10. Jh.). — arbeit-sam: Grdf. Np 72,16. 83,2; nom. sg. m. -]o Nb 8,21 [8,22]; nom. sg. f. -]iv 293,15 [318,4]; gen. sg. f. -]ûn 290,21 [314,22]; dat. sg. f. -]un Np 43,20. 133,1 (-û-); -]en Npw 43,20. 133,1; acc. pl. n. -]iu Nb 286,4 [309,10/11]. Np 59,5 (lat. subst.); acc. pl. f. -]en Nc 729,6 [59,10]. Verschrieben ist: artpeit-sam: Grdf. Gl 1,98,18 (K, lat. subst.). 1) mühsam, beschwerlich, leidvoll, drükkend; gebraucht im Gegensatz zu gimahsam, uuunnisam, senfti für die widrigen Umstände und Bedrängnisse des Lebens: uuanda si mir aber nu gesuichen habet (Fortuna) . nu lenget mina urist . min arbeitsamo lib protrahit impia vita ingratas moras Nb 8,21 [8,22]. sumelichen lazet kot peidiu begagenen . arbeitsamiu . ioh kemahsamiu ding aliis mixta quaedam ... distribuit 286,4 [309,10/11]. nu gesiho ih toh . taz fone suari dero arbeitsamun questionis . unde fone muhi des langes antuuurtes . tih aber suozes sanges langet pondere questionis oneratum 290,21 [314,22]. allero saldolih vuunnesamiu . ioh arbeitsamiv omnis fortuna . iocunda vel aspera 293,15 [318,4]. dia arbeitsamen uuacha Philologię laborata pervigilia Philologiae Nc 729,6 [59,10]. hertiu unde arbeitsamiu ougtost du dinemo liute ostendisti populo tuo dura Np 59,5. doh iz fore gote semfte si . fore minen ougon ist iz arbeitsam hoc labor est ante me 72,16; hierher auch das für das Subst. gebrauchte unsamfti ... edo arapaitsam [Bd. 1, Sp. 630] difficultas ... vel labor Gl 1,98,18; vgl. Np 59,5; in den Psalmen wird a. zum Kennwort des irdischen Lebens überhaupt im Gegensatz zu den Freuden des Himmels: du habest unsih kediemuotet ... in dirro arbeitsamun uuerlte NpNpw 43,20. lobont in in dirro arbeitsamun uuerlte . daz ir in âne arbeite lobon muozint in enero uuerlte 133,1. vuieo uuunnesam dine herebirga sint truhten ... vuieo arbeitsam hier zelebenne ist . in torculhusen Np 83,2. 2) den Übergang zum nhd. arbeitsam deutet an: arpeitsamo lip [duas ecclesiae vitas ... activam ... et contemplativam. ...] activa ... vita [est studiosum Christi famulum iustis insistere laboribus, Vita Joh., PL 94 p. 47] Gl 2,746,11, doch zeigt der Nachsatz, daß die Vorstellung der Mühe und Beschwerlichkeit noch die der Arbeit = Tätigkeit überwiegt.
arbeitsamî st. f.; vgl. an. erfiđissemi. — Graff I, 410. arbeit-sami: nom. sg. Nb 296,24 [321,14]; acc. sg. 269,7. 8 [290,4. 5]. Mühsal, Beschwer, zu überwindende Schwierigkeit: er (Gott) ofto gibet vuunna dien guoten . a. dien ubelen . unde aber daragagene a. dien guoten . lustsami dien ubelen saepe bonis iocunda . malis aspera . contraque bonis dura . tribuat . malis optata . concedat Nb 269,7. 8 [290,4. 5]. selbiu diu a. . getuot in beiden (dem Krieger und dem Weisen) stata . demo einen sina guollichi zegemarenne . demo andermo sinen uuistuom ze gedurnohtigonne utrique ... difficultas ipsa materia est 296,24 [321,14].
arbeitsamo adv. — Graff I, 410. arbeit-samo Nb 109,16/17 [120,3/4]. in einer für andere Leid und Bedrängnis bringenden Weise: ah taz a. geuallena loz ... so ubel uuiht keuualtig uuirdet heu gravem sortem.
arbeten s. AWB arbeiten sw. v.
Arberaht s. Eigennamen.
[arbithon as. s. AWB arbeitôn sw. v.]
arblîh adj., mhd. erb(e)lich, nhd. DWB erblich; mnd. ervelĩk, mnl. erfelijc. — Graff I, 406. Nur in M, 10.—12. Jh. arp-lih-: dat. sg. n. -hemo (2 Hss.), -emo (2 Hss.) Gl 2,132,53. 54; dat. sg. f. -hero (3 Hss.), -ero 130,29. 29/30. 1) erblich, Erb-, was als Erbe weitergegeben werden kann: arplihhemo [credunt, sicut res caducas ..., ita sacerdotium, velut legali, aut] testamentario [iure posse dimitti, Decr. Hil. Praef.] Gl 2, 132,53. 2) vererbt, von Anfang an überkommen: arplihhero eho [ab his ... omnes ... abstineant sacerdotes, et non tantum ab his, sed ab aliis etiam, qui] originali [aut alicui] conditioni [obligati sunt, volumus temperari, Decr. Leon. i] Gl 2,130,29.
arboug, -bg s. AWB armboug st. m.
arcg(-) s. arg(-).
arch Gl 1,350,40 s. AWB hâr[r]a sw. f. |
| arbeitôn
| | 1) (jmdn.) plagen, bedrängen, peinigen: aruithon tribulo Gl 4,209,58. | | 2) sich abmühen, sich plagen: ic aruithoda ruopinde laboravi clamans Pw 68,4. | | 3) arbeiten, einer (anstrengenden) Beschäftigung (Feldbau, Fischerei) obliegen: ih santa iuuuih zi arnonne thaz ir ni arbeitotut: andre arbeitotun, inti ir in iro arbeit ingiengunt quod vos non laborastis: alii laboraverunt T | | arbeitsam
| | 1) mühsam, beschwerlich, leidvoll, drükkend; gebraucht im Gegensatz zu gimahsam, uuunnisam, senfti für die widrigen Umstände und Bedrängnisse des Lebens: uuanda si mir aber nu gesuichen habet (Fortuna) . nu lenget mina urist . | | 2) den Übergang zum nhd. arbeitsam deutet an: arpeitsamo lip [duas ecclesiae vitas ... activam ... et contemplativam. ...] activa ... vita [est studiosum Christi famulum iustis insistere laboribus, Vita Joh., PL 94 p. 47 | | arblîh
| | 1) erblich, Erb-, was als Erbe weitergegeben werden kann: arplihhemo [credunt, sicut res caducas ..., ita sacerdotium, velut legali, aut] testamentario [iure posse dimitti, Decr. Hil. Praef.] Gl 2, 132,53. | | 2) vererbt, von Anfang an überkommen: arplihhero eho [ab his ... omnes ... abstineant sacerdotes, et non tantum ab his, sed ab aliis etiam, qui] originali [aut alicui] conditioni [obligati sunt, volumus temperari, |
|