| - bilene
- bilera
- bilere
- bilesa
- bilese
- bilesi
- bilethbuoch
- bilhouwe, mhd. sw. f.
- biliban, st. n.
- bilîban
- bilibi, st. n.
- bilîdan
- bilidâra, sw. f.
- bilidâri, st. m.
- bilideri, st. m.
- biliden, sw. v.
- gi-biliden, sw. v.
- ir-biliden, sw. v.
- bilideri, st. m.
- bilidi, st. n.
- gi-bilithi, andfrk. st. n.
- bilid(i)buoh, st. n.
- bilidida
- bilidîg, adj.
- bilidinussi, st. n.
- bilidinussî, f.
- bilidlîh, adj.
- bilidlîhho, adv.
- bilido, sw. m.
- bilidôn, sw. v.
- fir-bilidôn, sw. v.
- fora-bilidôn, sw. v.
- furi-bilidôn, sw. v.
- gi-bilidôn, sw. v.
- ir-bilidôn, sw. v.
- uuidar-bilidôn, sw. v.
- bilidônto, adv. part. prs.
- fir-bilidônto, adv. part. prs.
- bilidunga, st. f.
- biliggen
- bilih, st.
- bilîhhên
- bilihhîn, adj.
- bilihmûs, st. f.
- bilina, and.
- bilinnan
- biliogan
- bilirnên
- bilisa, sw. f.
- bilissa
- bilistinôn
- biliuhten
- bi[h]liuten
- billa, st. f.
- -bille, mhd. f.
- billeron
- billi, st. n.
- biłliendi
- billîh, adj.
- billilîn, st. n.
- billôd, st. m.
- thuruh-billôn, sw. v.
- bilode
- gi-biloden
- bilodi
- bilodlîh, adj.
- biladlîh?, adj.
- biloh, st. n.
- bilohhanî
- bilohhannissa
- bilohhida
- bilohnissi
- bilôn, sw. v.
- bilorna
- bilorne
- bilôsen
- bilouben
- bilrun
- bils
- bilsa
- bilse
- bilsen
- bilssâme, mhd. sw. m.
- biluh, st. m.
- bilûhhan
- bi[hl]ûten
- bilza
- bim
- bimahalôn
- bimahhôn
- bimarkôn
- bimbon
- bimeinen
- bimeinida
- bimeinidi
- bimeinscrift
- bimeinunga
- bimênian
- bîmenta
- bimentstank
- bimerken
- bimerren
- bimezzan
- bimîdan
- bimince
- bîminza
- bîminzsalba
- bimunigôn
- bîmuoter, st. f.
- bimurmilôn
- bimz
- bimzehi
- bin-
- bîna, st. sw.?
- bîna
- binagan
- binagilen
- binahtên
- bînamo, sw. m.
- binaphel
- binboum
- binde
- bindith
- binecken
- bineimen
- bineimida
- bineimidâri
- bineman
- binemnian
- binemnida
- binez
- binezzen
- binezzit
- binezzôn
- bini, st. n.
- binibluomo, sw. m.
- binibluoma, sw.
- biniderên
- binikar, st. n.
- binikrût, st. n.
- bi[h]niotan
- binisach
- binisahi
- binisoga, st. f.
- binisouga, sw. st.
- binisougo, sw. m.
- binisûga, sw. st. f.
- binitinun
- biniusen
- biniusida
- biniwurt, as.
- biniuuurz, st. f.
- biniz
- biniza
- binizhehe
- binna
- bino, sw. m.
- bînôn
- binomanî
- bînôti
- binoz
- binse
- binsge
- bînsuc, mhd. st. n.
- bînsûge, mhd. f.
- -bint, st. n.
- binta, sw.
- bintan, st. v.
- ana-bintan, st. v.
- bi-bintan, st. v.
- thuruh-int-bintan, st. v.
- fir-bintan, st. v.
- furi-bintan, st. v.
- gi-bintan, st. v.
- in-bintan, st. v.
- int-bintan, st. v.
- untar-bintan, st. v.
- zisamane bintan, st. v.
- zuo-gi-bintan, st. v.
- bintâri, st. m.
- binti, st. n.
- bintid, st. n.
- bintida, st.
- bintila, st. sw.
- bintriemo, sw. m.
- binuḡ
- binumft, st. f.
- binumftlîhho, adv.
- binuz, st. m.
- binuzstrâlisla
- binuzza, sw. f.
- binuzzahi, st. n.
- binuzzîn, adj.
- binuzzînfaz, st. n.
- binz
- binzeche
- bio(c)herin
- -bioga, st. f.
- biogan, st. v.
- gi-biogan, st. v.
| | bilene s. AWB bilina sw. f.
bilera Gl 3,335,63 s. AWB bilarn st. m.
bilere Gl 3,239,61 s. AWB bilarn st. m.
bilesa, bilese, bilesi s. AWB bilisa sw. f.
bilethbuoch Gl 4,251,3 s. AWB bilid(i)buoh st. n. (f.).
bilhouwe mhd. sw. f. bil-hovwe: nom. sg. Gl 3,375,44 (Jd). die Schärfhaue, Bille der Müller (?): cultatorium (d. i. sulcatorium, vgl. Steinm. z. St.) worwel (d. i. nuoil, vgl. ebda.) significat etiam aliquando cultum b. Vgl. Götz, Beitr. 81,188.
biliban st. n. (substant. Inf.?); mnl. bileven; ae. bíleofen f. — Graff II, 47. pi-lipan: nom. sg. Gl 1,252,7 (K); acc. pl. 122,27 (ebda.). 2,335,17 (Würzb. Mp. th. f. 28, 8./9. Jh.; Steinm. las -un, doch ist -an nach Kollation von J. Hofmann sicher); -liban: acc. sg. 1,42,13 (K). — bi-: -liban: acc. sg. Gl 1,42,13 (Pa); (lat. abl. pl.) 2,144,63 (Frankf. 64, 9. Jh.); -liuan: nom. sg. 4,209,3 (sem. Trev.). 299,29 = Wa 57,27 (Ess. Ev., lat. gen.); dat. sg. -]a 289,63 = Wa 50,23 (ebda.); acc. pl. -] 2,581,3 = Wa 95,13 (Düsseld. F 1, 10./11. Jh.). 1) der zum Leben nötige Unterhalt: a) in Form von Nahrung, Speise, Zukost: biliban edo moas victum vel cibum Gl 1,42,13. lipleidi moas pilipan aaz esu vescat escas 122,27. stiura alamosā pilipan stips eleemosyna victus 252,7. biliuan [non erubescis, stulte, ... te tanta ... perdidisse] obsonia [, quae dis ... obtulisti talibus, Prud., P. Rom. (x) 297] 2,581,3 = Wa 95,13. biliuana per eius dilectionem ... non cogitabant de corporali cibo [zu: obliti sunt panes accipere, Matth. 16,5] 4,289,63 = Wa 50,23. biliuan instante mortis periculo ... pecuniam victui necessariam [zu: tollat ... peram, Luc. 22,36] 299,29 = Wa 57,27; b) in Form der zu seiner Beschaffung nötigen (Geld-) Mittel: pilipan [qui ... in hoc mundo ius invadit alienum ..., damnatur a iudice: ita et in ecclesia dei cum unusquisque] stipendia [sua perdit, clamat ad deum, exauditur a Christo, Hier., Ep. xii, 5, PL 30,154] Gl 2,335,17. biliuan stips stipis stipendium 4,209,3. 2) Beisteuer, Abgabe zur Durchführung einer Aufgabe: biliban [qui altari deserviunt, de altari pascantur: quia nec miles] stipendiis [propriis contra hostes arma sustulit, Can. apost. xli] Gl 2,144,63. Vgl. bilibi st. n.
bilîban s. AWB bi-lîban st. v.
bilibi st. n.; vgl. ae. bíleofa m.; vgl. auch mnl. bilevinge. — Graff II, 47. pi-lipi: nom. sg. Gl 1,122,27 (Pa). 2,222,18 (clm 18 550,1, 9. Jh.); acc. sg. S 44,36 (Pn.). Lebensunterhalt: a) allgem. Nahrung, Speise, Brot: lipleita mos p. az esu esca Gl 1,122,27 (biliban K). pilipi unsraz emizzigaz kip uns eogauuanna panem nostrum cotidianum da nobis hodie S 44,36; b) spez. heilige Nahrung, das von Gott gesandte Manna der Wüste: pilipi [tabernaculi arca ..., in qua cum tabulis virga simul et] manna [est, Greg., Cura 2,6 p. 23] Gl 2,222,18. Vgl. biliban st. n. [Bd. 1, Sp. 1032]
bilîdan? s. AWB bi-lîdan st. v.
bilidâra sw. f. — Graff III, 101 s. v. bilidari adj. pilidara?: nom. sg. Gl 2,417,12 (lat. adj. nom. sg. f., clm 14 395, 11. Jh.), vgl. unten. pildârra: nom. sg. Npgl 86,2. Nachahmerin, Nachbildnerin, die etw. abbildet, widerspiegelt: (portas Syon) minnot Christus mer . danne alle hereberga dero irdiscun Ierusalem . diu imaganaria (pildarra) uuas dero himelescun Npgl 86,2. Offen bleibt antrot faruahit daz pilidara [splendent ... flammis ... atria, absentemque diem lux] agit aemula [, quam nox victa fugit, Prud., H. ad inc. luc. (v) 27] Gl 2,417,12. Graff a. a. O. sieht in pilidara ein Adjektiv, das Steinm., dem daz folgend, auf lioht = lux bezieht. Ein Adjektiv pilidari ‘nacheifernd’ wäre das einzige Adjektiv mit r-Suffix, das nicht von einer Wurzel, sondern von einer Ableitung gebildet wäre, vgl. Kluge, Stammb.3 §§ 194—197, Wilm. Gr. 22 § 322. Die Hs. lehnt sich in ihren Übersetzungen häufig an die alten Isoglossen an, vgl. PL 59, die an unsrer Stelle aemula mit imitatrix interpretieren. Als Übersetzung von imitatrix entspräche pilidara dem Gebrauch des Notkerschen Glossators. Unerklärt bleibt dabei freilich das daz, denn ein auf lioht bezogenes schwaches Neutrum, ‘das Widerspiel’, hat ebensowenig wie das Adj. bilidari als Bildung eine Parallele. |
| biliban
| | 1) der zum Leben nötige Unterhalt: | | | a) in Form von Nahrung, Speise, Zukost: biliban edo moas victum vel cibum Gl 1,42,13. lipleidi moas pilipan aaz esu vescat escas 122,27. stiura alamosā pilipan stips eleemosyna victus 252,7. biliuan [non | | | b) in Form der zu seiner Beschaffung nötigen (Geld-) Mittel: pilipan [qui ... in hoc mundo ius invadit alienum ..., damnatur a iudice: ita et in ecclesia dei cum unusquisque] stipendia [sua perdit, clamat ad | | 2) Beisteuer, Abgabe zur Durchführung einer Aufgabe: biliban [qui altari deserviunt, de altari pascantur: quia nec miles] stipendiis [propriis contra hostes arma sustulit, Can. apost. xli] Gl 2,144,63. | | bilibi
| | a) allgem. Nahrung, Speise, Brot: lipleita mos p. az esu esca Gl 1,122,27 (biliban K). pilipi unsraz emizzigaz kip uns eogauuanna panem nostrum cotidianum da nobis hodie S 44,36; | | b) spez. heilige Nahrung, das von Gott gesandte Manna der Wüste: pilipi [tabernaculi arca ..., in qua cum tabulis virga simul et] manna [est, Greg., Cura 2,6 p. 23] Gl 2,222,18. |
|