| - blâsan, red. v.
- ana-blâsan, red. v.
- ana-gi-blâsan, red. v.
- fir-blâsan, red. v.
- gi-blâsan, red. v.
- in-gi-blâsan, red. v.
- ir-blâsan, red. v.
- ûz-blâsan, red. v.
- zisamane-blâsan, red. v.
- zuo-blâsan, red. v.
- zuo-gi-blâsan, red. v.
- blâsanto, adv. part. prs.
- -blâsâri
- -blâseri, st. m.
- blâsbalg, st. m.
- blâsbalglîh, adj.
- blâshorn, st. n.
- Blasius
- blâslîh, adj.
- gi-blâslîh, adj.
- blasmo, sw. m.
- -blâso, sw. m.
- -blasôd, st. m.
- blasros, mhd. st. n.
- blast, st. m.
- blâst, st. m.
- blastar
- gi-blâsti, st. n.
- gi-blâsunga, st. f.
- blat, st. n.
- blât, st. m.
- gi-blât, st. n.
- blata
- blât(a)ra, sw. f.
- blât(a)ren, sw. v.
- blatecha
- blat(e)lôse, mhd. st. sw. f.
- blaticha
- -blatilîh, adj.
- blatlch
- blatlûs, mhd. st. f.
- blatôn, sw. v.
- blatta
- blâunga, st.
- blâvuo, mhd. st. m.
- blâuuî, st. f.
- blâzen, sw. v.
- blâzunga, st. f.
- blebbezen
- blebzen
- blebizôn
- blecch
- blecchesindo
- bleccina
- blech
- blechi
- blechteca
- bleci
- blci
- blecza
- blege, mhd. st.
- bleh, st. n.
- blehanougen, sw. v.
- blehanougi, adj.
- blehanougî, st. f.
- blehc
- blehhilîn, st. n.
- blehhilînîn, adj.
- blehhîn, adj.
- blehlîh, adj.
- blehtdun
- bleichros, mhd. st. n.
- bleih, adj.
- Bleihaha
- bleihgrâo, adj.
- bleihgruonî, st. f.
- bleihha1, st.
- bleihha2, f.
- bleihhen, sw. v.
- bleihhên, sw. v.
- ir-bleihhên, sw. v.
- bleihhî(n), st. f.
- bleiken
- bleizza, sw. f.
- bleckazzen, sw. v.
- ana-bleckazzen, sw. v.
- bleckazzento, adv. part. prs.
- bleckazzôdi, st. n.
- bleckazzunga, st. f.
- blecken, sw. v.
- bleckizzôn
- blekkot
- bleckunga, st. f.
- blendslich
- Blenkibrunno
- blenten, sw. v.
- ir-blenten, sw. v.
- blesten, sw. v.
- ana-blesten, sw. v.
- ir-blesten, sw. v.
- bletahha, f.
- bletihha, f.
- bletecha
- bletizôn
- bletta
- blez, st. m.
- blezlîh, adj.
- blezza, st.
- blezzen
- blezzilîn, st. n.
- blezzo, sw. m.
- blezzunga, st. f.
- blî, as. st.
- blî, as. adj.
- bliant
- blîden, sw. v.
- gi-blîden, sw. v.
- blîdên, sw. v.
- Blîdheresbrunno
- blidi
- blîdi, adj.
- -blîdî, st. f.
- blîdida, st. f.
- blîdlîh, adj.
- blîdlîhho, adv.
- blîdnissa, st. f.
- blido
- blīthon, andfrk.
- gi-blīthon, andfrk. sw. v.
- blîdôn
- blieca
- blien
- blîfar(a)uua, st. f.
- blîgarn, st. n.
- blîgeisila, sw. f.
- bligenlun
- blîhhan
- -blîhhan, st. v.
- bi-blîhhan, st. v.
- fir-blîhhan, st. v.
- ir-blîhhan, st. v.
- blîîn
- blic, st. m.
- blicfaro, adj.
- blicfiur, st. n.
- blikisna, st. f.
- blikizendi
- blicken, sw. v.
- bi-blicken, sw. v.
- ir-blicken, sw. v.
- nidar-blicken, sw. v.
- blickida, st. f.
- blîkolbo, sw. m.
- blicskîmo, sw. m.
- blicscuz, st. m.
- -blīni, as. adj.
- blint, adj.
- blintboran, adj. part. prt.
- blintên, sw. v.
- ir-blintên, sw. v.
- blintî, st. f.
- blintilingon, adv.
- blintnussidî, st. f.
- blint(o)slîh, st. m.
- blint(o)slîhho, sw. m.
- blintsil
- blintslîhha, f.
- blîo, st. n.
- blithon
- blitihhen, sw. v.
- bliuu
- bliuuuan, st. v.
- thuruh-bliuuuan, st. v.
- fir-bliuuuan, st. v.
- gagan-bliuuuan, st. v.
- gi-bliuuuan, st. v.
- ûz-bliuuuan, st. v.
- ûzar-bliuuuan, st. v.
- uuidar-bliuuuan, st. v.
- zi-bliuuuan, st. v.
- bliuuuanto, adv. part. prs.
- bliuuuarôn, sw. v.
- bliuuuâta, sw. f.
- bliuuuil, st. m.
- blîwac, mhd. st. n.
- blî(uu)în, adj.
- blîwî, mhd. st. n.
- blîwurz, mhd. st. f.
- bliybeyse
- bloc
- bloch
- blôden, sw. v.
- gi-blôden, sw. v.
- ir-blôden, sw. v.
- blôdên, sw. v.
- gi-blôdên, sw. v.
- ir-blôdên, sw. v.
- blôdi, adj.
- blôdî, st. f.
- blôdgheit, st. f.
| | blâsan red. v., mhd. blâsen, nhd. blasen; mnd. blâsen, mnl. blasen; an. blása; got. (uf)blesan. — Graff III, 236. Praes.: plas-: 2. sg. -is (4 Hss.), -ist (2 Hss., 1 korr. aus pl-) Gl 1,360,7.8 (M; lat. fut. ex.); 3. sg. -it 2,632,51 (lat. perf.); 3. pl. -ant 1,546,40 (Rb); -unt (3 Hss.), -ent (10 Hss.) 360,15.13 (M; lat. fut.); 2. sg. imp. -] 4,455,19 (Sg 878, 11. Jh.); 2. pl. imp. -ent Np 80,4 (2, -â-); inf. -an Gl 2,417,23; -in 679,32; dat. sg. -anne OF 5,23,202; part. dat. sg. m. -antemu Gl 1,511,15 (Ja); -antem 2,770,6 (cgm 187, 11. Jh., oder dat. sg. f., verschrieben für -antero?). — blas-: 1. sg. -u Gl 4,326,34 (clm 14 456, 9. Jh.); 3. sg. -it T 119,4. O 2,12,41. 5,23,277. 291; 3. pl. -ent Gl 1,360,16 (M; lat. fut.). 4,258,14 (M; lat. fut.). O 4,7,41. 5,19,26. Np 80,4 (-â-); inf. -en Nl 595,11 (-á-); dat. sg. -anne O 5,23,202 (PV); part. nom. sg. m. -end’ Gl 4,318,9. plesist: 2. sg. Gl 1,360,8 (M, clm 22 201, 12. Jh.; lat. fut. ex.; vgl. Matzel § 44). Praet.: plies: 3. sg. Gl 1,384,30 (M, 5 Hss.). 450,14 (M, 6 Hss.). 798,56 (M, 2 Hss.). 2,660,59 (Hs. pl . es). Npw Cant. Moysi 10. — blies: 3. sg. Np Cant. Moysi 10; 3. pl. -]un T 43,1.2. plis: 3. sg. Gl 1,384,31 (M, clm 22 201, 12. Jh.; zum -i- vgl. Matzel § 52 b). — plise: 3. sg. Gl 1,384,31 (M, clm 17 403, 13. Jh.); blise: dass. 450,15 (ebda.). Part. Praet.: ca- (A), ga- (B) -plasan: S 49,7 (Exh.). 1) vom Wind: blasen, wehen: a) als Naturvorgang: blasender [si Threicio boreas] emissus [ab antro verberet, Boeth. 1,3 p. 7,7] Gl 4,318,9. bliesun uuinta flaverunt venti T 43,1.2; b) übertr. auf den Geist Gottes: thie geist thara her uuili blasit her spiritus ubi vult spirat T 119,4, ebenso ther geist ther blasit stillo, thara imo ist muatwillo O 2,12,41. 2) vom menschlichen Atem: a) allgem.: atmen: plasant [similiter] spirant [omnia (Menschen und Tiere), Eccles. 3,19] Gl 1,546,40; b) mit hörbarem Geräusch durch den Mund ausatmen: blasen, schnauben: α) tu nemaht nieht follen munt haben melues unde doh blasen Nl 595,11; β) übertr. auf den unüberhörbaren Zorn Gottes: plasantemu gote [vidi eos, qui operantur iniquitatem ...] [Bd. 1, Sp. 1178] flante deo [perisse, Job 4,9] Gl 1,511,15. din atum blies . unde dannan bedahta sie daz mare flavit spiritus tuus NpNpw Cant. Moysi 10; γ) in etw. hineinblasen: verbunden mit in: totum est pumz plas en ars sûstacul Gl 4,455,19; vgl. AWB ars; d) (jmdm.) etw. einblasen, einhauchen: übertr. auf geistige Gaben, verbunden mit Akk. d. Sache und in: chundida iuuerera christanheiti, fona demo truhtine in man caplasan a domino inspiratum S 49,7. ther stank ther blasit thar in muat io thaz ewiniga guat O 5,23,277; und mit Dat. d. Pers.: theist ... thaz guat, thaz blasit lib uns in thaz muat 291. 3) hauchen: (kann von der Luft und vom Menschen gesagt werden, was das Glossenwort nicht erkennen läßt): blasu halo Gl 4,326,34. 4) auf einem Instrument blasen, mit Hilfe des Atems Töne hervorbringen: a) Glossenwort: plies personuit Gl 1,450,14 (unter Glossen zu 4. Reg.); b) abs.: plasis [si semel] clangueris [, venient ad te principes ... Israel, Num. 10,4] Gl 1,360,7. (die Engel) blasent hiar in lante, thaz worolt ufstante O 5,19,26. thaz spil, thaz ... man mit hanton ruarent, ouh mit blasanne 23,202. an iuuuermo maren duldetage plasent Np 80,4. Judei ... fahent ana an primo die Septembris mensis ... unde blasent siben taga ebda.; in freier Wiedergabe des lat. Lemmas, die Handlung bezeichnend statt die Art ihrer Ausführung: plasent [simplex tubarum clangor erit, et non concise] ululabunt [Num. 10,7] Gl 1,360,13. 4,258,14; c) mit Angabe des Instrumentes: α) das geblasen wird, mit Akk.: sine engila ... blasent iro horn thar O 4,7,41; β) auf dem geblasen wird, mit mit: plasent mit horne canite ... tuba Np 80,4; γ) Glossenwörter, deren deutsche Konstruktion nicht zu erkennen ist, lat. abl. oder acc.: plies [statim] insonuit (Aod) [bucina, Jud. 3,27] Gl 1,384,30. plies [primus angelus tuba] cecinit [Apoc. 8,7] 798,56. plasit inflavit (bucinabit) [... ebur Tyrrhenus ad aras, Verg., G. ii, 193] 2,632,51. plasin [tu calamos] inflare [levis, ders. E. v, 2] 679,32. plasantem (oder -ero? s. oben) clangente [tuba, qua nuntius ante iudicis adventu concussum terreat orbem, Av., Poem. lib. 3,44] 770,6. 5) eine Weise, ein Signal usw. blasen: plasan [sed rex ... invido fervens felle iubet ... in bellum ... ire ... ferratasque acies] clangere [classicum, Prud., H. ad inc. luc. (v) 48] Gl 2,417,23. plies [de culmine summo pastorale] canit [signum, Verg., A. vii, 513] 660,59. Abl. blâsanto; blâs, blâsa1, blâsa2, -blâsâri, -blâso, -blâsunga, blâst; blâslîh.
ana-blâsan red. v., mhd. aneblâsen, nhd. DWB anblasen; mnd. anblâsen, mnl. aenblasen. — Graff III, 236 f. Praes.: ana-plasannes: inf. gen. sg. S 230,11 (B). — ana-blâsentûn: part. dat. sg. f. Nb 209,18 [225,27]; blaset ... ana: 3. sg. S 124,16 (Phys.). Praet.: ana-plies: 3. sg. Gl 2,747,27 (clm 18 547,2, 11. Jh.). — ana-blias: 3. sg. O 5,12,59; -blies: dass. T 232,6; blias ... ana: 3. sg. O 5,11,9; blies ... ana: dass. Gl 1,739,37 (Brüssel 18 725, Xanten 9. Jh.). Part. Praet. vgl. anagiblâsan. 1) anblasen, anhauchen: mit Akk. d. Pers.: ter fater (des totgeborenen Löwenjungen) ... blaset ez ana, so uuirdit ez erchihit sufflat in faciem eius S 124,16. [Bd. 1, Sp. 1179] 2) anblasen, hineinblasen, eingeben: a) eigentl.: α) ohne Objekt (nach dem Muster des Lat.): thaz mittiu her quad, tho anablies inti quad in insufflavit et dicit eis: accipite ... T 232,6, vgl. β u. γ; β) mit Akk. d. Sache: blies her inan ana insufflavit [: et dixit eis: accipite spiritum sanctum, Joh. 20,22] Gl 1,739,37, vgl. α u. γ; γ) mit Akk. d. Pers. u. Akk. d. Sache: ouh blias er sie ana ... then ... heilegon geist [insufflavit: et dixit eis: accipite spiritum sanctum, Joh. 20,22] O 5,11,9, vgl. α u. β; tho er sie hiar thaz anablias, thaz er in êr ju gihiaz 12,59; b) übertr.: fona minnu des anaplasannes dera cotchundiun ensti brevis debet esse ... oratio, nisi forte ex affectu inspirationis divinae gratiae protendatur S 230,11. 3) hineinblasen, eingeben, bewirken: übertr.: anaplies ilta [a primis ... annis divinam ... servitutem sacra illustris pueri] spiravit (Hs. inspiravit) [infantia, Sulp. Sev., Mart. 2,3] Gl 2,747,27. 4) etw. anfachen, durch Blasen zum Brennen bringen, entflammen: bildlich: etelih funcho dero uuarheite ... der fone dero anablasentun lero erchicchet uuirt ventilante doctrina Nb 209,18 [225,27]. Abl. anablâst.
ana-gi-blâsan red. v. — Graff III, 237. Praet.: ana-gi-pliesi: 3. sg. conj. Gl 2,420,16 (clm 14 395, 11. Jh.). — ana-gi-bleas: 3. sg. Gl 1,311,55 (fragm. S. Pauli, 10. Jh.). Part. Praet.: ana-ki-plasan-: gen. sg. f. -era Gl 4,221,4 (Ja); -gi-: nom. sg. m. -er 2,166,26 (clm 6277, 9. Jh.). Beide könnten auch zu anablâsan gehören, vgl. dort. 1) jmdn. anhauchen, anwehen, jmdn. mit seinem Atem, Hauch berühren, treffen: übertr.: anagiplasaner [supernae ... dilectionis spiritu] afflatus [Greg., Cura 2,11 p. 33] Gl 2,166,26. anagipliesi [ne de ... sordium contagio dirus quietum mundus] afflaret [virum, Prud., H. ieiun. (vii) 34] 420,16. 2) jmdm. etw. einblasen, einhauchen: a) anagibleas [formavit ... dominus ... hominem de limo terrae, et] inspiravit [in faciem eius spiraculum vitae, Gen. 2,7] Gl 1,311,55; b) übertr.: jmdm. etw. eingeben, etw. in ihm bewirken: anakiplasanera heili inspiratae salutis Gl 4,221,4.
fir-blâsan red. v., mhd. Lexer verblâsen, nhd. verblasen; mnl. verblasen. — Graff III, 237. Praes.: fir-plas-: 2. pl. -it (2 Hss.), -oth (clm 22 201, 12. Jh., vgl. das Praet. der Parallelhss.; vgl. Matzel § 75 b), -t (clm 17 403, 13. Jh.) Gl 1,688,8.8/9 (M). Praet.: fir-plesot: 2. pl. Gl 1,688,7 (M, Wien 2723, 10.Jh.). — fir-plies: 1. sg. Gl 1,684,19 (M, 4 Hss., 3 uir-); 2. pl. -]ot 688,7 (M, Wien 2732, 10. Jh.); ver-: 1. sg. -] 684,18/19 (M, 2 Hss., 1 uer-). — firplis: 1. sg. Gl 1,684,21 (M, clm 22 201, 12. Jh.); 3. sg. 705,21 (ebda., lat. conj. plusqperf.; vgl. Matzel § 52 b). Part. Praet.: fir-plasino: nom. sg. m. Gl 1,245,26 (K). 1) nach einer großen Anstrengung u. ä. tief und lang Atem schöpfen, nhd. ‘verschnaufen’: firplis [populum, qui nuper paululum] respirasset[2.Macc. 13,11] Gl 1,705,21 (8 Hss. girastên). 2) etw. wegblasen, fortblasen, durch Blasen entfernen: [Bd. 1, Sp. 1180] a) im eigentl. Sinn: verplies [intulistis in domum, et] exsufflavi [illud, Ag. 1,9] Gl 1,684,18/19; b) jmdn., einen bösen Geist, den Teufel, ausblasen, durch Anblasen, Anhauchen vertreiben: firplasino Satan Gl 1,245,26; vgl. dazu die Taufzeremonien Duc. 3,377 f. s. v. exsufflatio, Kögel, Lit.-Gesch. i, 2 S. 434; c) übertr.: eine Pflicht, ein Gebot leicht abtun, in den Wind schlagen, nicht beachten: firpliesot [dixistis: ecce de labore, et] exsufflastis [illud, Mal. 1,13] Gl 1,688,7 (2 Hss. fir[h]uuâzan).
gi-blâsan red. v. — Graff III, 236. Praes.: ke-blas-: part. nom. pl. m. -ende Nc 838,19/20 (-â-) [209,17/18]; ge-: 1. sg. -on Gl 4,199, 63 (sem. Trev.; zur Endung vgl. Franck, Afrk. Gr. § 199,1). 1) zusammenblasen: geblason conflo Gl 4,199, 63; ob nur die Bedeutung ‘anblasen, anfachen’ oder ob ‘schmelzen, (durch Gebläse) zusammenschmelzen’ gemeint ist, läßt die Vokabel nicht erkennen. 2) aufatmen, sich durch Aufatmen erfrischen: nah solichen arbeiten . eteuuaz keblasende . hirmdon sie dar post labores maximos recreati ... conquieverunt Nc 838,19/20 [209,17/18].
in-gi-blâsan red. v. — Graff III, 237. Praet.: in-ge-blies: 3. sg. Nc 688,11 [2,17]. jmdm. etw. einblasen, eingeben, mit Akk. d. Sache und Dativ d. Pers., übertr.: Satiram suln uuir fernemen dia deam . diu dien poetis ingebl. satirica carmina.
ir-blâsan red. v. — Graff III, 236. Praes.: er-blasu: 1. sg. Gl 4,326,35 (clm 14 456, 9. Jh.). Praet.: ar-plies: 3. sg. Gl 2,293,24 (clm 19 440, 9. Jh., vgl. Beitr. 65,46). aushauchen: arplies [latro ..., qui deum in cruce confessus est, ... cum voce sententiae spiritum] exhalavit [vitae, Greg., Hom. i, 19 p. 1512] Gl 2,293,24. erblasu exhalo 4,326,35.
ûz-blâsan red. v., mhd. ûzblâsen, nhd. DWB ausblasen; mnd. ûtblâsen, mnl. uteblasen. — Graff III, 237. Praes.: uz-plasantar: part. nom. sg. m. Gl 2, 426,6. Praet.: uz-blies: 3. sg. Gl 2,621,12 (Carlsr. Aug. ccxvii, 10. Jh.). ausblasen, aushauchen: a) vom Menschen: ausatmen, mit dem (keuchenden) Atem herausstoßen, ausspeien: die veimantun uzplasantar speichellun [furens homo,] spumeas efflans salivas [Prud., P. Calag. (i) 101] Gl 2,426,6; b) von Dingen: etw. (einen Duft u. ä.) ausströmen lassen, verbreiten: uzblies [Lazarus ... iam quarto ... die clausus ... sepulcri marmore corruptum tabo] exhalabat [odorem, Sed., Carm. pasch. iv, 274] Gl 2,621,12.
zisamane-blâsan red. v., nhd. DWB zusammenblasen. — Graff III, 237. Nur in der 1. Sing. im SH und in den Sal. vom 11. Jh. an belegt. Praes.: ze-samene-plase: Gl 3,230,61/62 (SH a 2). ze-samine-blaso: Gl 3,230,60 (SH a 2, c-). 4,47,51 (Sal. a 1, 2 Hss.); -samene-: 3,270,43 (SH b, Kiel 47, 11. Jh.); -sament-: 4,47,52 (Sal. a 1); -samme-: ebda.; -samne-blase, -en: 3,230,60/61. 62 (SH a 2); zamne-blase: 61 (SH a 2). Verschrieben: ze-sam-laze: Gl 3,270,43/44 (SH b, 13./14. Jh.). [Bd. 1, Sp. 1181] zusammenblasen: (ihc) zesameneplase conflo Gl 3,230,60. 270,43. 4,47,50 (3 Hss. giblaio, 1 Hs. guzo). Abl. zisamaneblâsâri.
zuo-blâsan red. v., mhd. zuoblâsen, nhd. DWB zublasen; mnd. toblâsen, mnl. toeblasen. — Graff III, 237. Praes.: zua-plas-: 3. sg. -it Gl 1,552,30 (Rb, lat. conj.); inf. gen. sg. -annes 2,307,57 (ebda., lat. subst.). — zuo-blasan: inf. Gl 2,63,55. 1) auf ein Ziel zublasen, zuwehen: a) sich nähern, herankommen: zuaplasit [donec] aspiret [dies, et inclinentur umbrae, Cant. 4,6] Gl 1,552,30; b) übertr.: zu etw. gelangen, etw. erreichen: zuoblasan [manifestum est, quin ad beatitudinem percipiendam fortunae instabilitas] aspirare [non possit, Boeth., Cons. 2,4 p. 34,78] Gl 2,63,55. 2) etw. anhauchen, eingeben, übertr.: des zuaplasannes [unusquisque vestrum in quantum sufficit, in quantum gratiam supernae] aspirationis ‘Anhauch, Eingebung’ [accepit, Greg., Hom. i, 6 p. 1455] Gl 2,307,57.
zuo-gi-blâsan red. v. Praes.: z-ge-plasen: inf. Gl 4,132,1 (Sal. c). — zuo-ge-blas-: inf. -an Gl 2,67,46/47 (princ. de Wallerst. i, 2 (lat.) 4°. 3, 11. Jh.); zu-gi-: 3. sg. conj. -e 47,26 (Cassel, astr. fol. 2, 11. Jh.). auf ein Ziel zublasen, zuwehen: a) sich nähern, herankommen: zugiblase [qui pascitur inter lilia donec] aspiret [dies, Beda, De rat. temp. 7 p. 322 = Cant. 2,17] Gl 2,47,26; b) übertr.: zu etw. gelangen, etw. erreichen: zuogeblasan (pervenire favere) [manifestum est, quin ad beatitudinem percipiendam fortunae instabilitas] aspirare [non possit, Boeth., Cons. 2,4 p. 34,78] Gl 2,67,46/47. zgeplasen aspirare pervenire 4,132,1 (das im Text folgende in(t)tregit gehört zum vorhergehenden asportat, vgl. Beitr. 73,210). |
| blâsan
| | 1) vom Wind: blasen, wehen: | | | a) als Naturvorgang: blasender [si Threicio boreas] emissus [ab antro verberet, Boeth. 1,3 p. 7,7] Gl 4,318,9. bliesun uuinta flaverunt venti T 43,1.2; | | | b) übertr. auf den Geist Gottes: thie geist thara her uuili blasit her spiritus ubi vult spirat T 119,4, ebenso ther geist ther blasit stillo, thara imo ist muatwillo O 2,12,41. | | 2) vom menschlichen Atem: | | | a) allgem.: atmen: plasant [similiter] spirant [omnia (Menschen und Tiere), Eccles. 3,19] Gl 1,546,40; | | | b) mit hörbarem Geräusch durch den Mund ausatmen: blasen, schnauben: | | | | α) tu nemaht nieht follen munt haben melues unde doh blasen Nl 595,11; | | | | β) übertr. auf den unüberhörbaren Zorn Gottes: plasantemu gote [vidi eos, qui operantur iniquitatem ...] flante deo [perisse, Job 4,9] Gl 1,511,15. din atum blies . unde dannan bedahta sie daz mare flavit spiritus tuus | | | | γ) in etw. hineinblasen: verbunden mit in: totum est pumz plas en ars sûstacul Gl 4,455,19; vgl. ars; | | | d) (jmdm.) etw. einblasen, einhauchen: übertr. auf geistige Gaben, verbunden mit Akk. d. Sache und in: chundida iuuerera christanheiti, fona demo truhtine in man caplasan a domino inspiratum S 49,7. ther stank ther blasit | | 3) hauchen: (kann von der Luft und vom Menschen gesagt werden, was das Glossenwort nicht erkennen läßt): blasu halo Gl 4,326,34. | | 4) auf einem Instrument blasen, mit Hilfe des Atems Töne hervorbringen: | | | a) Glossenwort: plies personuit Gl 1,450,14 (unter Glossen zu 4. Reg.); | | | b) abs.: plasis [si semel] clangueris [, venient ad te principes ... Israel, Num. 10,4] Gl 1,360,7. (die Engel) blasent hiar in lante, thaz worolt ufstante O 5,19,26. thaz spil, thaz ... man mit hanton | | | c) mit Angabe des Instrumentes: | | | | α) das geblasen wird, mit Akk.: sine engila ... blasent iro horn thar O 4,7,41; | | | | β) auf dem geblasen wird, mit mit: plasent mit horne canite ... tuba Np 80,4; | | | | γ) Glossenwörter, deren deutsche Konstruktion nicht zu erkennen ist, lat. abl. oder acc.: plies [statim] insonuit (Aod) [bucina, Jud. 3,27] Gl 1,384,30. plies [primus angelus tuba] cecinit [Apoc. 8,7] 798,56. | | 5) eine Weise, ein Signal usw. blasen: plasan [sed rex ... invido fervens felle iubet ... in bellum ... ire ... ferratasque acies] clangere [classicum, Prud., H. ad inc. luc. (v) 48] | | ana-blâsan
| | 1) anblasen, anhauchen: mit Akk. d. Pers.: ter fater (des totgeborenen Löwenjungen) ... blaset ez ana, so uuirdit ez erchihit sufflat in faciem eius S 124,16. | | 2) anblasen, hineinblasen, eingeben: | | | a) eigentl.: | | | | α) ohne Objekt (nach dem Muster des Lat.): thaz mittiu her quad, tho anablies inti quad in insufflavit et dicit eis: accipite ... T 232,6, vgl. β u. γ; | | | | β) mit Akk. d. Sache: blies her inan ana insufflavit [: et dixit eis: accipite spiritum sanctum, Joh. 20,22] Gl 1,739,37, vgl. α u. γ; | | | | γ) mit Akk. d. Pers. u. Akk. d. Sache: ouh blias er sie ana ... then ... heilegon geist [insufflavit: et dixit eis: accipite spiritum sanctum, Joh. 20,22] O 5,11,9, vgl. α u. β; tho er sie hiar | | | b) übertr.: fona minnu des anaplasannes dera cotchundiun ensti brevis debet esse ... oratio, nisi forte ex affectu inspirationis divinae gratiae protendatur S 230,11. | | 3) hineinblasen, eingeben, bewirken: übertr.: anaplies ilta [a primis ... annis divinam ... servitutem sacra illustris pueri] spiravit (Hs. inspiravit) [infantia, Sulp. Sev., Mart. 2,3] Gl 2,747,27. | | 4) etw. anfachen, durch Blasen zum Brennen bringen, entflammen: bildlich: etelih funcho dero uuarheite ... der fone dero anablasentun lero erchicchet uuirt ventilante doctrina Nb 209,18 [225,27]. | | ana-gi-blâsan
| | 1) jmdn. anhauchen, anwehen, jmdn. mit seinem Atem, Hauch berühren, treffen: übertr.: anagiplasaner [supernae ... dilectionis spiritu] afflatus [Greg., Cura 2,11 p. 33] Gl 2,166,26. anagipliesi [ne de ... sordium contagio dirus | | 2) jmdm. etw. einblasen, einhauchen: | | | a) anagibleas [formavit ... dominus ... hominem de limo terrae, et] inspiravit [in faciem eius spiraculum vitae, Gen. 2,7] Gl 1,311,55; | | | b) übertr.: jmdm. etw. eingeben, etw. in ihm bewirken: anakiplasanera heili inspiratae salutis Gl 4,221,4. | | fir-blâsan
| | 1) nach einer großen Anstrengung u. ä. tief und lang Atem schöpfen, nhd. ‘verschnaufen’: firplis [populum, qui nuper paululum] respirasset[2.Macc. 13,11] Gl 1,705,21 (8 Hss. girastên). | | 2) etw. wegblasen, fortblasen, durch Blasen entfernen: | | | a) im eigentl. Sinn: verplies [intulistis in domum, et] exsufflavi [illud, Ag. 1,9] Gl 1,684,18/19; | | | b) jmdn., einen bösen Geist, den Teufel, ausblasen, durch Anblasen, Anhauchen vertreiben: firplasino Satan Gl 1,245,26; vgl. dazu die Taufzeremonien Duc. 3,377 f. s. v. exsufflatio, Kögel, Lit.-Gesch. i, 2 S. 434; | | | c) übertr.: eine Pflicht, ein Gebot leicht abtun, in den Wind schlagen, nicht beachten: firpliesot [dixistis: ecce de labore, et] exsufflastis [illud, Mal. 1,13] Gl 1,688,7 (2 Hss. fir[h]uuâzan). | | gi-blâsan
| | 1) zusammenblasen: geblason conflo Gl 4,199, 63; ob nur die Bedeutung ‘anblasen, anfachen’ oder ob ‘schmelzen, (durch Gebläse) zusammenschmelzen’ gemeint ist, läßt die Vokabel nicht erkennen. | | 2) aufatmen, sich durch Aufatmen erfrischen: nah solichen arbeiten . eteuuaz keblasende . hirmdon sie dar post labores maximos recreati ... conquieverunt Nc 838,19/20 [209,17/18]. | | ûz-blâsan
| | a) vom Menschen: ausatmen, mit dem (keuchenden) Atem herausstoßen, ausspeien: die veimantun uzplasantar speichellun [furens homo,] spumeas efflans salivas [Prud., P. Calag. (i) 101] Gl 2,426,6; | | b) von Dingen: etw. (einen Duft u. ä.) ausströmen lassen, verbreiten: uzblies [Lazarus ... iam quarto ... die clausus ... sepulcri marmore corruptum tabo] exhalabat [odorem, Sed., Carm. pasch. iv, 274] | | zuo-blâsan
| | 1) auf ein Ziel zublasen, zuwehen: | | | a) sich nähern, herankommen: zuaplasit [donec] aspiret [dies, et inclinentur umbrae, Cant. 4,6] Gl 1,552,30; | | | b) übertr.: zu etw. gelangen, etw. erreichen: zuoblasan [manifestum est, quin ad beatitudinem percipiendam fortunae instabilitas] aspirare [non possit, Boeth., Cons. 2,4 p. 34,78] Gl 2,63,55. | | 2) etw. anhauchen, eingeben, übertr.: des zuaplasannes [unusquisque vestrum in quantum sufficit, in quantum gratiam supernae] aspirationis ‘Anhauch, Eingebung’ [accepit, Greg., Hom. i, 6 p. 1455] Gl 2,307,57. | | zuo-gi-blâsan
| | a) sich nähern, herankommen: zugiblase [qui pascitur inter lilia donec] aspiret [dies, Beda, De rat. temp. 7 p. 322 = Cant. 2,17] Gl 2,47,26; | | b) übertr.: zu etw. gelangen, etw. erreichen: zuogeblasan (pervenire favere) [manifestum est, quin ad beatitudinem percipiendam fortunae instabilitas] aspirare [non possit, Boeth., Cons. 2,4 p. 34,78] Gl 2,67,46/47. zgeplasen |
|