| - ebanmâza, st. f.
- ebanmâzi, adj.
- ebanmâzîg, adj.
- ebanmâzôn, sw. v.
- gi-ebanmâzôn, sw. v.
- ebanmezzôn, sw. v.
- gi-ebanmezzôn, sw. v.
- ebanmihhil, adj.
- ebanmihhilî, st. f.
- ebanmuoti, adj.
- ebanmuotî, st. f.
- ebanmuotîg, adj.
- ebanmuotlîhho, adv.
- ebanmuoto, adv.
- ebannâh, adv.
- ebano, adv.
- ebanôn, sw. v.
- gi-ebanôn, sw. v.
- ebanôt, st. m.
- ebanôt, st. n. f.
- ebanreiti, adj.
- ebansâzîg, adj.
- ebansâzo, sw. m.
- ebanselbêuuîg, adj.
- ebanselbgeginuuertîg, adj.
- ebanselbgilîhhî, st. f.
- ebanselbuuesanti, part. prs.
- -ebansîtîg, adj.
- ebanscalc, st. m.
- ebanscôni, adj.
- ebansculdîg, adj.
- ebanslihtî, st. f.
- ebanslz, st. n.
- ebansprehhan, st. v.
- ebanspuotîgo, adv.
- ebanstantan, st. v.
- ebantal, st. n.
- ebanteil, st.
- ebanteila, sw. f.
- ebanubil, adj.
- ebanunga, st. f.
- ebanuuahsan, st. v.
- ebanuuerc, st. n.
- ebanuuesanti, part. prs.
- ebanuuirken, sw. v.
- eban[h]uuîz, adj.
- ebanzieri, adj.
- ebanzorft, adj.
- ebareiza, st. f.
- ebarrioza
- fir-ebben, sw. v.
- e(b)bind, ae. st. n.
- ebboum, st. m.
- ebbunga, st. f.
- ebechech
- ebechhee
- ebechloup, mhd. st. n.
- ebechowe
- ebedie
- ebedisse
- ebehev
- ebej
- ebemaht
- eben-
- ebena, st. f.
- ebenlari
- ebenmuote
- ebenxan-
- Eber
- eber
- eberez(z)e
- eberiche
- ebero
- eberswîn, mhd. st. n.
- Eberuuîh
- eberwurze, mhd.
- ebeuui
- ebiberi, st. n.
- ebich
- eb(i)heuui
- eb(i)houuui
- ebimote
- ebin
- ebin-
- ebiňd
- ebinerherbo
- ebinmuofa
- ebir
- eblit
- ebohe
- ebohov
- eboi
- eboim
- ebon-
- ebononon
- eborna
- eboum
- ebouuui, st. n.
- ebeuui, st. n.
- eb(i)houuui, st. n.
- eb(i)heuui, st. n.
- ebraisc
- hebræisc
- ebrinna
- ebuh, adj.
- ebun-
- ebur, st. m.
- ebrdnunḡ
- eburþring, ae. st.
- Eburesberg
- eburesboto, sw. m.
- eburesuuurz, st. f.
- Eburhardus
- eburîn, adj.
- Eburkar
- Eburrât
- eburspioz, st. m.
- eburuuurz, st. f.
- eburzan(d), st. m.
- ewrz
- ecchel
- eccher(e)t
- ecchil
- ecchirt
- ecchrod(o)
- ecchrot
- eccrodigo
- eccr(r)odo
- echel
- echerôdemo
- echert
- echi
- echil
- echila
- chilhaphel
- echirt
- echrod(o)
- echrot
- ecihfaz
- ecislizen
- ecka
- eckibuggi
- eckôn, sw. v.
- eckrodo
- ecostil
- ecrodo
- ed
- ed
- eđ
- edas
- dda-
- eeddefilu, adv.
- eddehuu-
- eddelîh, pron. indef.
- eddemihhil, adj.
- eddemihhil, adv. acc. sg. n.
- eddes
- eddeshuu-
- eddeslîh, pron. indef.
- eddesmanage, adv.
- eddesmihhil, adv. acc. sg. n.
- eddes ui
- eddes[h]uuanne, adv.
- eddes[h]uuâr, adv.
- edde(s)[h]uuara, adv.
- eddes[h]uuaz, pron. indef.
- eddes[h]uuaz, adv. acc. sg. n.
- eddes[h]uuelîh, pron. indef.
- eddes[h]uuenne, adv.
- eddes[h]uuennio, adv.
- eddes[h]uuer, pron. indef.
- eddes[h]uuaz, pron. indef.
- eddes[h]uuio, adv.
- edde[h]uuannân, adv.
- edde[h]uuanne, adv.
- edde[h]uuâr, adv.
- edde[h]uuara
- edde[h]uuâr ana
- edde[h]uuâr umbi
- edde[h]uuaz, pron. indef.
- edde[h]uuaz, adv. acc. sg. n.
- edde[h]uuelîh, pron. indef.
- edde[h]uuenne, adv.
- edde[h]uuer, pron. indef.
- edde[h]uuaz, pron. indef.
- edde[h]uuio, adv.
- eddo
- ede
- edeo
- ederboum, st. m.
- edes-
- edez-
- eđħ
- edhes-
- edhes in
- edho
- edil
- edilcheit
- edilthegan, st. m.
- int-edilên, sw. v.
| | ebanmâza st. f., mhd. ebenmâe; mnl. evenmate; vgl. nhd. ebenmaß st. n. — Graff II, 902. eben-maze: nom. sg. Gl 4,217,4 (Wien 804, 12. Jh.). Ebenmaß: proportio recta comparatio.
ebanmâzi adj., mhd. ebenmâe; mnd. ēvenmâte (in anderer Bed.). — Graff II, 903. eben-maze: Grdf. Np Fides 22. gleichrangig: als Eigenschaft der Personen der Trinität: nube alle dri personę sint ebeneuuig . unde ebenmaze sed totae tres personae coaeternae sibi sunt coaequales (Npw ebanmâzîg). Komp. unebanmâzi.
ebanmâzîg adj., mhd. Lexer ebenmæec, nhd. ebenmäßig (beide in anderer Bed.). — Graff II, 903. eben-mazig: Grdf. Npw Fides 22. gleichrangig: als Eigenschaft der Personen der Trinität: suntir alle die dri kenemmida sint ebeneuuig unde ebenmazig sed totae tres personae coaeternae sibi sunt et coaequales (Np ebanmâzi).
ebanmâzôn sw. v., mhd. ebenmâen. — Graff II, 903 s. v. gaebanmâzôn. ge-eben-mazzot: part. prt. Np 88,7 (-â-). W 15,1. gleichstellen, gleichsetzen, m. Dat.: a) an Wert und Rang: vuer uuirt gote geebenmazzot in uuolchenen? quis in nubibus aequabitur domino? Np 88,7; b) im bildl. Vergleich: ich habo dih, fruintin min, geebenmazzot minemo reithgesinde an den reithuuagenon Pharaonis equitatui meo in curribus Pharaonis assimilavi te, amica mea W 15,1.
gi-ebanmâzôn sw. v., mhd. Lexer geebenmâen. — Graff II, 903, wo aber nur die unter ebanmâzôn verzeichneten Belege aufgeführt werden. gi-ebin-mazzon: 1. pl. conj. Gl 1,694,24 (clm 22201, 12. Jh.). vergleichen: [nunc ergo si confidis in virtutibus tuis, descende ad nos in campum, et] comparemus [illic invicem: quia mecum est virtus bellorum, 1. Macc. 10,71]; das Spezielle des Kräftevergleichs im Kampf ist bei der oft vokabelmäßigen Übersetzungsweise dieses Glossars (vgl. Matzel S. 6. 47) nicht zu sichern (7 Parallelhss. giebanôn).
ebanmezzôn sw. v.; vgl. ae. efenmetan. — Graff II, 901. epan-meszon: inf. Gl 2,164,26 (clm 6277, 9. Jh.). — eben-mezon: inf. Nb 35,23 [40,4]; ki-ebin-mezzot: part. prt. Gl 2, 203,1 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.). 210,13. gleichstellen, gleichsetzen: an Wert u. Rang: kiebinmezzot vuerdin [bene hanc (sc. potentiam) regit, qui ... scit cum illa ceteris aequalitate] componi [Greg., Cura 2,6 p. 21] Gl 2, 203,1. 210,13; — refl., m. Dat.: uuanda der angelus malus sih imo (Gott) ebenmezon uuolta . pe diu ist er feruuorfen Nb 35,23 [40,4]; refl. Gebrauch (mit Ersparung der Übers. von lat. se) ist wohl auch anzunehmen bei: epanmeszon [quia (Paulus) et semetipsum noverat contemplando transcendere, et eumdem se auditoribus condescendendo] temperare [Greg., Cura 2,5 p. 19] Gl 2,164,26.
gi-ebanmezzôn sw. v. — Graff II, 901. gi-epan-mez-: 1. sg. prt. -ota Gl 1,577,3 (M); 3. sg. prt. -ota 4 (M, 5 Hss.); inf. -on 2,182,28 (M, 2 Hss.); [Bd. 3, Sp. 17] dat. sg. -unna 753,44; gi-epamezon: inf. 182,29 (M, 2 Hss.; z. Assimilation in der Komp.-Fuge vgl. Gröger § 129,3 S. 208). gleichstellen, gleichsetzen: a) an Rang u. Wert: zi giepanmezunna [sed sicut nullius umquam cum illius viri meritis profiteor] conferendam [esse virtutem, Sulp. Sev., Dial. 1,24 p. 176,27] Gl 2,753,44; — refl. Gebrauch ist wohl anzunehmen bei: giepanmezon [quia (Paulus) et semetipsum noverat contemplando transcendere, et eumdem se auditoribus condescendendo] temperare [Greg., Cura 2,5 p. 19] 182,28 (vgl. Gl 2,164,26 s. v. ebanmezzôn). b) an Unwert, Verabscheuungswürdigkeit: ni giepanmezota [multa odivi, et non] coaequavi (5 Parallelhss. coaequavit) [ei, et dominus odiet illum, Eccli. 27,27] Gl 1,577,3 (clm 22201 giebanôn).
ebanmihhil adj.; ae. efenmicel; an. jafnmikill. — Graff II, 626. eben-michel: Grdf. Nc 749,14 [88,13]. Ni 517,25. 27. Nk 418,19. 21/22. 434,30; dat. pl. -]en Nc 749,22/23. 751,15 [89,3/4. 91,18/19]; acc. pl. m. -]e 753,14. 769,17 [94,12. 116,18]; acc. pl. n. -]iu Nm 857,27. 858,28; -michiliu: dass. ebda. (L); ebin-michel: Grdf. Nk 418,15. 19 (A). 21/22 (B). gleich groß: fone dien siben glaten sternon . die ... ebenmichel sint âne des mittelosten Nc 749,14 [88,13]. uuanda er gelich ist tien uuîzen . unde ebenmichelen zuein sternon 22/23 [89,3/4]. tannan ferro sundert . sihet man an demo signifero daz kemahcha triangulum . uzer fier sternon nah ebenmichelen 751,15 [91,18/19]. selber scorpio habet tuueres an demo rukke zuene glate sternen ebenmichele 753,14 [94,12]. Bootes habet stande dri sternon nah ebenmichele 769,17 [116,18]. taz ist fone diu . uuanda daz prędicatum io merora ist . tanne daz subiectum . alde ebenmichel. ... Ist iz ebenmichel . so ist iz unnuzze Ni 517,25. 27. taz ist aller eiginhaftista quantitatis . taz man chit ebinmichel . unde unebinmichel . alde gemaze unde ungemaze proprium autem maxime quantitatis est . quod aequale et inaequale dicitur Nk 418,15. tero sibin quantitatum iogeliche chit man ebenmichel . unde unebenmichel. Also man chit . ebenmichel . unde unebenmichel heui . unde zala . unde zit singulum enim earum quae dictae sunt quantitatum . et aequale dicitur et inaequale. Ut corpus aequale et inaequale . et numerus aequalis et inaequalis dicitur . et tempus aequale et inaequale 19. 21/22. noh to nechondon nieht geometrici geuâren . uuio man circulum quadrato . ebenmichel getate 434,30. teile sia ... in niun teil ebenmicheliu Nm 857,27. teile daz ander in zuei ebenmicheliu teil 858,28. Komp. unebanmihhil; Abl. ebanmihhilî.
ebanmihhilî st. f. — Graff II, 628. eben-micheli: dat. sg. Nc 776,22/23 [127,8/9]; -michili: acc. sg. 774,25 [124,5]. gleiche Größe: ube du danne dia ebenmichili suochest an mille . so uuirt si dir an diu geouget taz tarana sint censtunt. ceniu censtunt Nc 774,25 [124,5]. unde daz ist cybus . fone dero ebenmicheli dero spatiorum . ih meino longitudinis . latitudinis . altitudinis 776,22/23 [127,8/9].
ebanmuoti adj. — Graff II, 687. epan-muot-: comp. nom. pl. m. -irun Gl 1,558,37 (M, 4 Hss.). 753,2 (M, -mt-); -run 1 (M, 3 Hss.); -mu: nom. sg. m. (? Lat. comp.) 819,12 (M, clm 19440, von zweiter Hand). — eben-mutir: nom. sg. m. Gl 4,34,2 (Sal. a 1, 13. Jh.); ebin-muotrun: comp. nom. pl. m. 1,753,3 (M); -muter: nom. sg. m. (? Lat. comp. nom. pl. m.) ebda. (M, clm 13002, 12. Jh.). Verschrieben: eben-mut: nom. sg. m. (? Lat. comp. nom. pl. m.) Gl 1,753,4 (M, clm 17403, 13. Jh., < mu? [Bd. 3, Sp. 18] Vgl. -muter o. clm 13002, mit dem clm 17 403 aus gleicher Vorlage stammt); ebinmuofa: nom. sg. m. Beitr. 73,209 nach Gl 4,130,42 (Sal. c, = muotar?). gleichmütig, gelassen: a) im Ertragen von Schwerem: geduldig: animequus patiens ebinmuotar Beitr. 73,209 nach Gl 4,130,42; b) hinsichtlich des Kommenden: guten Mutes, getrost: epanmuotirun [illa enim nox ante cognita est a patribus nostris, ut vere scientes quibus iuramentis crediderunt,] animaequiores [essent, Sap. 18,6] Gl 1,558,37 (4 Hss., 5 Parallelhss. ebanmuotîg). epanmuotrun animaequiores [autem facti sunt omnes, et ipsi sumpserunt cibum, Acta 27,36, vgl. ablata erat spes omnis 20, timentes 29] 753,1 (7 Hss., Parallelhs. ebanmuotîg); c) Glossenwort: epanmuter animaequior Gl 1,819, 12 (Steinm. erwägt Zuordnung zu: animaequior esto, Marc. 10,49, animaequior esto populus dei, Baruch 4,5 oder animaequior esto Jerusalem, ebda. 4,30; in allen drei Fällen würde sich der Beleg zu b stellen). ebinmutir animaequus 4,34,2 (2 Parallelhss. ebanmuotîgêr). Abl. ebanmuoto; ebanmuotî. Vgl. Schütz S. 130 zu ebanmuatlîhho.
ebanmuotî st. f. — Graff II, 687. eben-muoti: dat. sg. Nb 52,22. 297,9. 14 [59,27/28. 322,2. 7]. Gleichmut, inneres Gleichgewicht, Gelassenheit: tannan ist keskehen . daz ouh tu eteuuaz kerucchet sist . aba dinera ebenmuoti sic factum est . ut tu quoque paulisper descisceres . a tua tranquillitate Nb 52,22 [59,27/28]. habent iuuih fasto ze dero ebenmuoti firmis viribus medium . i. aequanimitatem occupate 297,9 [322,2]. souuaz sih nideror gelazzet . tanne ze ebenmuoti . alde hohor stiget . taz ferliuset tia saligheit . unde darbet tes lones 14 [7]. |
| ebanmâzôn
| | a) an Wert und Rang: vuer uuirt gote geebenmazzot in uuolchenen? quis in nubibus aequabitur domino? Np 88,7; | | b) im bildl. Vergleich: ich habo dih, fruintin min, geebenmazzot minemo reithgesinde an den reithuuagenon Pharaonis equitatui meo in curribus Pharaonis assimilavi te, amica mea W 15,1. | | gi-ebanmezzôn
| | a) an Rang u. Wert: zi giepanmezunna [sed sicut nullius umquam cum illius viri meritis profiteor] conferendam [esse virtutem, Sulp. Sev., Dial. 1,24 p. 176,27] Gl 2,753,44; — refl. Gebrauch ist wohl | | b) an Unwert, Verabscheuungswürdigkeit: ni giepanmezota [multa odivi, et non] coaequavi (5 Parallelhss. coaequavit) [ei, et dominus odiet illum, Eccli. 27,27] Gl 1,577,3 (clm 22201 giebanôn). | | ebanmuoti
| | a) im Ertragen von Schwerem: geduldig: animequus patiens ebinmuotar Beitr. 73,209 nach Gl 4,130,42; | | b) hinsichtlich des Kommenden: guten Mutes, getrost: epanmuotirun [illa enim nox ante cognita est a patribus nostris, ut vere scientes quibus iuramentis crediderunt,] animaequiores [essent, Sap. 18,6] Gl 1,558,37 (4 Hss., 5 | | c) Glossenwort: epanmuter animaequior Gl 1,819, 12 (Steinm. erwägt Zuordnung zu: animaequior esto, Marc. 10,49, animaequior esto populus dei, Baruch 4,5 oder animaequior esto Jerusalem, ebda. 4,30; in allen drei Fällen würde sich der Beleg zu b |
|