Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
elibenzo bis ·.elihun (Bd. 3, Sp. 254 bis 256)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis elibenzo sw. m. — Graff III, 139.
eli- (PV), ele-(F)-benzo: nom. sg. O 3,18,14; ele-uenz: dass. Gl 2,398,54 (Wien 247, 11. Jh.); -]a 397,58 (ebda., -a wohl unter Einfl. d. lat. Lemmas advena).
aus einem andern Land Gekommener, Fremdling: eleuenza [quas (die Städte Sodom u. Gomorrha) fovebat] advena [pollens honore patruelis gloriae, Prud., Psych. Praef. 17] Gl 2,397,58. eleuenz [nunc] advena [nudus nititur antiquos ... pellere reges ? Ders., Psych. 210] 398,54. bist elibenzo fremider O 3,18,14.
 
Artikelverweis 
eliboim Gl 2,511,60 s. AWB elmboum.
 
Artikelverweis 
eliboro sw. m. — Graff III, 157.
eli-poro (Jb), -boro (Rd): nom. sg. Gl 1,271,3.
Fremdling, Ausländer: eliboro [et omnes viri domus illius (des Abraham), tam vernaculi, quam emptitii et] alienigenae (Hs. alienigena) [pariter circumcisi sunt, Gen. 17,27].
 
Artikelverweis 
elich- s. AWB elahho.
 
Artikelverweis 
elicor Gl 2,144,23 s. AWB elihhôr.
 
Artikelverweis 
elithiota st. f.; as. elithioda; ae. elþéod. Alter und Herkunft des Beleges machen das Fem. wahrscheinlich, vgl. AWB thiota st. sw. f.
heli-diota: nom. pl. (mit Daab, Denkm. S. 112, gegen acc. sg. bei Heffner S. 42) S 293,13 (alem. Ps., 9. Jh.).
fremdes Volk: .. mir helidiota friunt uuortana (so Steinm., Daab wohl besser -ano) mihi alienigenae amici facti sunt [Ps. 107,10].
Abl. elithiutîg.
 
Artikelverweis 
elithiutîg adj.; as. elithiodig; ae. elþéodig. — Graff V, 130.
eli-diutic: Grdf. F 26,19. 20; -diotic: dass. Gl 4,4,57. 20,68 (beide Jc); -dheodigun: acc. sg. m. I 35,1.
Verstümmelt: eli-diut..: acc. sg. n. F 26,15; -diu.. gun: dat. sg. f. 27,15; ..li-diutic: Grdf. 26,12; ..ga: acc. sg. f. 25.
von einem fremden Volke stammend:
a) in bezug auf eine Person: untazs Herodan dhen alidheodigun chuninc usque ad Herodem alienigenam regem I 35,1;
b) in bezug auf Unpersönliches: die Sprache: fremd und daher auch unverständlich: ..mannum elidiutic spraha in gateilteru stimnu in universo orbe [Bd. 3, Sp. 255] inter gentes et homines est barbara locutio in partita voce F 26,12. umbi daz elidiutiga .. de illa barbara ... locutione 15. ih bim imo danne elidiutic ... mir ist elidiutic si ergo nesciero virtutem vocis, ero ei cui loquor barbarus et is qui loquitur mihi barbarus 19. 20. ..elidiutiga sprahha pro barbarica ... voce 25. er (Gott) selbo uueiz ... dea gateiltun stimna in deru elidiutigun sprahhu ille enim cognovit ... divisas voces in barbaricas locutiones 27,15;
c) Glossenwort: elidiotic barbarus [inquinatus contaminatus, CGL IV, 487,45, Aff.] Gl 4,4,57. samaritanus [Aff.] 20,68.
Vgl. elithiota.
 
Artikelverweis 
eligen JEGPh. 51,347,2 s. AWB heilag.
 
Artikelverweis 
elih- s. auch AWB elahho.
 
Artikelverweis 
elihhôr adv.; as. elicor, elkor; afries. elkor, ekkor; ae. ellicor, elcor; an. elligar; vgl. got. aljaleiko. — Graff I, 236.
eli-hhor: T 120,7; -chor: 92,6. 145,14. O 2,11,52. 5,23,266. 274 (beide FV). Np 36,27 (êlichôr); -hor: Gl 1,85,33 (R). 232,17 (R). 2,329,53. T 24,3. 60,10. 127,3. 130,3. — elicor: Gl 2,144,23 (Frankf. 64, 9. Jh.).
Verschrieben: elor: Np Cant. Moysi 18 (Zusatz am Rande); nach Wadst., Glossare S. 179 auch heccor: Gl 2,578,6 = Wa 92,8 (Düsseld. F. 1, 10./11. Jh.).
ferner, weiter:
a) zeitlich: weiterhin, fortan, hinfort: uuanta tot ist thin dohter, zi hiu uueigis thu nu elihor then meistar? quid ultra vexas magistrum? T 60,10. ih gibiutu thir, uzgang fon imo inti elichor ni ingang in inan et amplius ne introeas in eum 92,6. far nu inti ni curi elihhor sunton vade et amplius noli peccare 120,7. noh sie ni hiuuent noh quenun ni holont noh elihor arsterban mugun neque nubent neque ducunt uxores, neque enim ultra mori poterunt 127,3. noh giturstig uuas eining fon themo tage inan elihor fragen neque ausus fuit quisquam ex illa die eum amplius interrogare 130,3. ist thanne arabeit mihil, sulih so ni uuas fon mittilgartes anaginne io unzan nu noh elichor ni uuirdit erit enim tunc tribulatio magna, qualis non fuit ab initio mundi usque modo neque fiet 145,14. er (sc. druhtin) al iz umbithahta joh fastor gistatta ..., theiz elichor ni wenkit O 2,11,52. then tod, then habet funtan thiu hella joh firsluntan, diofo firsuolgan joh elichor giborgan 5,23,266. thar blyent thir io lilia inti rosa, suazo sie thir stinkent joh elichor nirwelkent 274; — iomêr inti elihhôr immerfort, in alle Zukunft, in Ewigkeit: vnde bue in himele iemer unde elichor et inhabita in saeculum saeculi Np 36,27 (Npw iomêr). Noricus quidam interpretatvs est. Iemer unt elor, mit Verweisungszeichen zu got richesot in euua . ioh hina baz dominus regnabit in aeternum et ultra Np Cant. Moysi 18;
b) räumlichübertr.: darüber hinaus, sonst noch: elicor [si quis post baptisma secundis fuerit nuptiis copulatus, aut concubinam habuerit, non potest esse episcopus, non presbyter, aut diaconus, aut] prorsus [ex numero eorum, qui ministerio sacro deserviunt, Can. apost. XVII] Gl 2,144,23. zi niouuihtu mag iz (das Salz) elihor, nibi thaz man iz uzuuerphe ad nihilum valet ultra, nisi ut proiciatur foras T 24,3. huuanana huuari heccor an iro iogiuuetharamo in patre & filio indiscreta forma unde in utroque operis forma indiscreta [Prud., Apoth. 256] Gl 2,578,6 = Wa 92,8;
c) z. Wiedergabe von lat. ceterum in d. Bed.was das übrige betrifft > aber, dagegen: frammert ł elihor [quia omnis qui irascitur fratri suo, reus erit iudicio. In quibusdam codicibus additur, sine causa:] ceterum [in verbis definita sententia est, et ira penitus tollitur, dicente scriptura: qui irascitur fratri suo, Hier. in Matth. 5,22] Gl 2,329,53; [Bd. 3, Sp. 256]
d) Glossenwort (‘ferner, sodann?): elihor ceterum Gl 1,85,33. 232,17.
 
Artikelverweis 
·.elihun Gl 2,218,8 s. scamalîh.