Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
ir-fârên bis -fâri (Bd. 3, Sp. 625 bis 626)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis ir-fârên sw. v., mhd. erværen, nhd. DWB erfähren; mnd. ervêren; ae. afǽran; vgl. mnl. vervaren. — Graff III,589.
ar-fart-: 3. sg. prt. -a Gl 2,651,51; part. prt. acc. sg. m. -en 656,25.
ir-uar-: 3. sg. -it Gl 2,185,57 (M, 5 Hss., davon 1 Hs. -var-); part. prt. -it 548,3.
Verstümmelt: ..ruaritiu: part. prt. nom. sg. . Gl 2, 355,18 (l. iruaritiu, Steinm. z. St.).
1) jmdm. auflauern: arfarta [et scelerum furiis agitatus Orestes] excipit [incautum patriasque obtruncat ad aras, Verg., A. III,332] Gl 2,651,51. arfarten [aemulus] exceptum [Triton ... inter saxa virum spumosa inmerserat unda, Verg., A. VI,173] 656,25.
2) jmdn. versuchen, in die Enge treiben, in Gefahr bringen: iruarit [eum (den hochmütigen Armen) tumor elationis] infestat [, nec illata paupertas inclinat, Greg., Cura 3,2 p. 36, Anm. i] Gl 2,185,57. ruaritiu [mirantesque virum atque avidi spectare secuntur scituri iuvenes, numero] deprensa [locoque an plus quam mortem virtus daret, Lucan 6,168] 355,18.
3) jmdn. aus dem Hinterhalt (mit dem Geschoß) treffen: iruarit uuirdit excipitur [telo incautus cordisque sub ipso saucius occulto ferrum suspirat adactum, Prud., Psych. 488] Gl 2,548,3.
 
Artikelverweis 
fârênto adv. part. prs. — Graff III,577 f.
fârendo: Nc 829,28 [197,13]. NpNpw 7,16 (Npw ua-). Np 70,11.
nachstellend:
a) mit Gen. d. Pers.: uuanda der rhetor ist sih selben skirmendo testudo . anderro farendo . ist er scorpio [vgl. sermo rethoris ex omni parte circumspectus et inreprehensibilis debet esse, et sicut scorpio repente adversarium percutere, Rem.] Nc 829,28 [197,13]. sîn (Christi) farendo . irsluog si (die Synagoge) sih selbun NpNpw 7,16;
b) mit Dat. d. Pers.: vuanda mine fienda mir farendo chaden . got habet in ferlazzen ... Lagent imo . unde gefahent in quia dixerunt inimici mei mihi ... dicentes . deus dereliquit eum . persequimini et comprehendite eum Np 70,11.
 
Artikelverweis 
fareron Gl 4,196,60 s. AWB fir-heriôn.
 
Artikelverweis 
Fares S 370,2 s. Eigennamen.
 
Artikelverweis 
varvel mhd. sw. (f.), nhd. dial. steir. farferl, farfel Unger-Khull 211, kärnt. pfarf·l, pfarfe Lexer, Kärnt. Wb. 90, vgl. auch bair. tirol. farfelsuppen Schm. 1,753 f., Schöpf 122 u. DWb. III,1332.
varuelen: nom. pl. Gl 3,357,52 (Wien 901, 13. Jh.).
gekrümelter Teig aus Eiern und Mehl in Suppe, Wasser oder Milch gekocht und mit verschiedenen Zusätzen abgeschmalzen“ (Unger-Khull 211): pultes.
Vgl. Heyne, Hausalt. 2,324.
 
Artikelverweis 
farh s. AWB far(a)h.
 
Artikelverweis 
farhilî(n) st. n., mhd. Lexer verhelîn, Lexer verhel, nhd. ferkel. Graff III,681.
Alle Belege nom. sg. außer Gl 3,506,6.
varh-ilin: Gl 3,77,47 (SH A); -elin: 45 (SH A, 2 Hss.); uarh-: 670,54; varch-: 444,18 (2 Hss.); uerch-: [Bd. 3, Sp. 626] acc. sg.? 506,6; verhlin: 446,7; värhlein: 77,46 (SH A, 15. Jh.). — ferkelin: Gl 3,200,67 (SH B, früher S. Blasien, 12. Jh.). — uekelen: Gl 3,77,47 (SH A, Darmst. 6, 13. Jh.; wohl mit r-Schwund, vgl. dazu Rhein. Wb. 2,397 s. v. ferkel).
farheli: Gl 3,449,4 (cgm 5248,2, 9. Jh.). — uarehli: Gl 3,451,16 (Schlettst., 12. Jh.). — verle: Gl 3,356,21 (Wien 901, 13. Jh.; wohl mit Ausfall von -h-, vgl. dazu Schatz, Ahd. Gr. § 239).
Ferkel: varhelin porculus vel porcellus Gl 3,77,45. 200,67. 670,54. porcellus 356,21. 444,18. 449,4. 451,16. porcellum 506,6. porciculus 446,7.
Komp. spunnifarhilî(n).
 
Artikelverweis 
farhurni adj. — Graff IV,1038 s. v. farhurno.
far-hurnun: acc. sg. m. Gl 2,449,27 (2 Hss.). 481,49.
mit Stierhörnern versehen, stierhörnig: [cygnus stuprator peccat inter pulpita, saltat Tonantem] tauricornem [Ludius, Prud., P. Romani (X) 222] Gl 2,449,27. 481,49.
 
Artikelverweis 
fâri adj. — Graff III,576.
fare: Grdf. NpNpw 34,4 (Np -â-). 38,2 (Np -â-).
fâri sîn mit Gen.: nachstellen, lauern auf: scameg uuerden die . unde irfurhten sih . die minero selo fare sint confundantur et revereantur querentes animam meam NpNpw 34,4. so ih uuissa daz er (der Sünder) minero uuorto fare uuas . so suigeta ih posui ori meo custodiam . cum consisteret peccator adversum me [vgl. audit loquentem transilientem, captat verba, proponit laqueos, Aug., En.] 38,2.
Abl. fârlîhho; vgl. auch AWB fârî.
 
Artikelverweis 
gi-fâri adj., mhd. gevære, frühnhd. gefähr DWb. IV,1,1,2068 f.; mnd. gevêr(e). — Graff III,576.
gi-uarrer nom. sg. m. Gl 2,477,4 (clm 18922, 11. Jh.).
lauernd, auf der Lauer liegend: giuarrer [hic (sc. der den Leichnam des Märtyrers bewachende Rabe) ex frutectis proximis] infestus [alarum sono oculosque pennis verberans exegit inmanem lupum, Prud., P. Vinc. (V) 410].
 
Artikelverweis 
-fâri adj. vgl. lang-, murg-, umbifâri.