| - fiureitila, sw. f.
- fiuren, sw. v.
- fiurên, sw. v.
- fiureofan, st. m.
- fiurfaro, adj.
- fiurgard, as. st. m.
- fiurgot, st. m.
- fiurîn, adj.
- fiurkella, sw.
- fiurpanna, as. sw. f.
- fiurscalteri, st. m.
- fiurscuria, sw. f.
- fiurscurigi
- fiurscurio, sw. m.
- viurstâl, mfrk. st. m. n.
- fiurstat, st. f.
- fiurstein, st. m.
- fiusmissida
- fiutha
- fivhti
- fîvnf
- fivnfpleter
- fîvnften
- fivrbge
- fiyl
- viz(e)tuom, st. m.
- Fizo, as.
- fizza, st. f.
- fizzi, st. n.
- fizziboum, st. m.
- fizzil, adj.
- fizzilfêh, adj.
- fizzôn, sw. v.
- fizzus, adj.
- fizzusâri, st. m.
- fizzusên, sw. v.
- fizzusheit, st. f.
- fizzusîg, adj.
- fizzusîgo, adv.
- fizzuslîhho, adv.
- fizzusôn, sw. v.
- bi-fizzusôn, sw. v.
- umbi-fizzusôn, sw. v.
- flada, sw.
- flado, sw. m.
- flagifedarum
- flah, adj.
- flahs, st. m.
- flaizmarchet
- flaka, as. sw. f.
- flamma, sw.
- flán, ae. st. m.
- flannênto, adv. part. prs.
- flanz-
- flaoz
- flaozlihho
- flaozzan
- flas
- flascun
- flasca, st. sw. f.
- flass
- flasse
- flastrarra
- flat
- flath
- flatscip
- flaz, adj.
- flazara
- flazari
- flazza, sw. f.
- fléah
- flío
- fledarmûs, st. f.
- fledarmûstra, sw. f.
- fledarmûstro, sw. m.
- fledên, sw. v.
- (-en?), sw. v.
- fleder-
- fledima
- fledir-
- fledirônti, part.
- fledrom9
- fledromusin
- fleg-
- flega, st. f.
- flegal
- flegan
- flegâra
- flegâri
- flegâri, st. m.
- flege
- flegedrse
- flegil, st. m.
- flegilbant, st. n.
- flegileimo
- flegilunga, st. f.
- flegneze
- flegôn, sw. v.
- gi-flegôn, sw. v.
- Flegre
- flegunga, st. f.
- flha, st. f.
- flhâri, st. m.
- flhazzen, sw. v.
- flhen, sw. v.
- flhôn, sw. v.
- ir-flhôn, sw. v.
- -fleht
- gi-fleht, st. n.
- flehtan, st. v.
- bi-flehtan, st. v.
- gi-flehtan, st. v.
- in-flehtan, st. v.
- in-gi-flehtan, st. v.
- sam(a)-flehtan, st. v.
- zisamane-flehtan, st. v.
- flehtâri, st. m.
- vlehte, mhd. f.
- gi-flehtida, st. f.
- flehtit
- gi-flehtunga, st. f.
- flhunga, st. f.
- fleideme
- fleidima
- fleidme
- fleiksulze
- fleis
- fleis-
- vleischbanc, mhd. st. f.
- vleischsulze, mhd. st. f.
- fleisckerne
- fleiscon
- fleiscranna
- fleisc, st. n.
- fleiscbrât, st. n.
- fleisken, sw. v.
- fleischackâri, st. m.
- fleischeckil, st. m.
- fleischûs, st. n.
- fleiski
- fleiskîn, adj.
- fleisclîh, adj.
- fleisclîhhên, adv.
- fleiscmangeri, st. m.
- fleiscmarcât, st. m.
- in-fleiscnissa, st. f.
- infleiscnissa, st. f.
- fleiscnissi, st. n.
- zi-fleiscônto, adv. part. prs.
- fleiscskerni, st. m.
- fleiscscranna, st. sw. f.?
- fleiscscarna, st. sw. f.?
- fleiscslahtâri, st. m.
- fleis:marceht
- fleit
- fleitma
- fleivche
- fleizun
- fleizzi
- flec, st. m.
- flecken, sw. v.
- fleckilîn, st. n.
- flecko, sw. m.
- fleckohti, adj.
- gi-fleckôn, sw. v.
- flens, st. m. n. ?
- fleo-
- fleon
- fleosan
- fleozit
- fles
- flescharna
- vlêschgaffele, mnd. st. f.
- fleschin
- flescrennē
- fleske
- fletan
- fléte, ae. sw. f.
- fleth-
- flethenta
- flett
- fleug
- fleuuen1, sw. v.
- fleuuen2, sw. v.
- flevgarun
- flezza, sw. f.
- flezzi, st. n.
- flezzu
- fli
- flia-
- flîdan, st. v.
- bi-flîdan, st. v.
- gi-flîdan
- fliemo
- fliesen
- flietmon
- fliezegor
- flif
- fligilôn, sw. v.
- fligilônto, adv. part. prs.
| | fiureitila sw. f. — Graff I, 252 s. v. amal. fiur-eitilun: acc. pl. Gl 1,409,59 (Rb). Herdmagd: salbarun inti fiureitilun inti proot- pechilun [filias quoque vestras faciet sibi (ein König)] unguentarias, et focarias, et panificas [1. Reg. 8,13].
fiuren sw. v., mhd. viuren, nhd. feuern; mnd. vren; ae. fýrian. — Graff III, 677 s. v. gafiurit. gi-viurtero: part. prt. gen. pl. Gl 1,649,16 (M, 5 Hss., davon 2 Hss. -uiur-). glühend machen, im Part. Praet.: feurig, glühend: [posui te in monte sancto dei, in medio lapidum] ignitorum [ambulasti, Ez. 28,14] (1 Hs. fiurîn).
fiurên sw. v., mhd. viuren, nhd. feuern; mnd. vren. — Graff III, 677. fiur-: 3. sg. -ęt Gl 2,314,26 (Rb); part. prs. gen. sg. f. -entûn Nb 22,15 [24,19]; acc. sg. m. -enten Nc 746,11/ 12 [84,7/8]. zu Feuer werden, aufflammen: a) glühen, vom Blitz: noh in nebrutet ter scuz tero fiurentun donerstralo . tiu hohiu turre diccho niderslat aut via ardentis fulminis . soliti ferire celsas turres Nb 22,15 [24,19]; b) Flammen, Feuer speien, vom Drachen: truog er (Saturn) an dero zeseuuun einen fiurenten dracchen . der daz iar bezeichenet pretendebat dextera . flammivomum quendam draconem Nc 746,11/12 [84,7/8]; c) übertr.: vor Leidenschaft entbrennen, innerlich erglühen: fiuręt [(ut) ipse quoque in aeternae vitae dilectione non torpeat, sed ad bonorum caelestium desideria] ignescat [Greg., Hom. I, 20 p. 1 523] Gl 2,314,26.
fiureofan st. m.; vgl. mhd. Lexer viuroven, nhd. feuerofen; mnd. vrōven. — Graff I, 176. fiure-ouene: dat. sg. Npgl 21,5 (getrennt geschr.). glühender Ofen, Feuerofen: vnsere forderen dington an dih . unde du lostost sie . also du tate ... tres pueros de camino ignis (triu chint uzer fiure ouene) (Npw eitofan). [Bd. 3, Sp. 932]
fiurfaro adj., mhd. Lexer viurvar, nhd. feuerfarb, -farben. — Graff III, 701. fiur-fareuue: nom. pl. m. Nc 742,22 [79,7]. feuerfarbig, rötlich: uuas iro (Juno) ouh anagetan . iro houbetpant . keuuorhtez uzer tiuren gimmon. Tar uuas ana ... ter drato bligskimo cerauniorum die fiurfareuue sint . unde fone demo blicche genamot sint [vgl. ceraunium Grece fulmen dicitur. Hinc et ceraunius lapis vocatur. Igneum (sc. colorem) per ceraunium (sc. designat), Rem.].
[? fiurgard as. st. m. Nicht eindeutig: fiur-gard (wohl nicht -gardo, vgl. Anm. 2): acc. sg. Wa 101,13 (Düsseld. F. 1, 9./10. Jh.; u und ar undeutlich); vgl. Gl 2,587 Anm. 1, wo Steinm. über furcam ferens furga edo liest. Feuergabel (?) als Werkzeug des Feuerschürers: furcifer furcam fiurgard ferens [zu: inpune tantas, furcifer (Glosse: exclamative, succensor ignis), Prud., P. Laur. (II) 317] Wa 101,13 (vgl. Gl 2,587 Anm. 1); die ahd. Wortwahl ist wesentlich mit durch das Interpretament zu furcifer, succensor ignis, beeinflußt worden.]
fiurgot st. m., nhd. feuergott. — Graff IV, 151. fiur-got: nom. sg. Nc 736,15/16 [69,17/18]; nom. pl. -]a Gl 2,481,56. Feuergott, Gott des (Herd-) Feuers: a) als Bez. für Pluto, den Gott der Unterwelt: einer der fiurgot uuanda er des prutegomen (Merkurs) fetero ist . ter uuard tara geladot solus Pluton quod patruus sponsi est convocatur Nc 736,15/16 [69,17/18]; b) als Bez. für die Laren, die Schutzgottheiten des häuslichen Herdfeuers: fiurgota [fuliginosi ture placantur] lares [Prud., P. Rom. (X) 261] Gl 2,481,56.
fiurîn adj., mhd. Lexer viurîn, nhd. (älter) feuerin; mnd. vren; ae. fýran. — Graff III, 677. fiurin: Grdf. Nc 755,8 [97,6]; dat. sg. m. -]en 734,15. 840,3 [66,23. 211,11]; nom. pl. m. -]en 715,17 [40,19] (-în-); gen. pl. -]ero 706,7. 832,7 (-în-) [27,11. 200,17]; -]er Gl 1,649,17 (M); dat. pl. -]en NpglNpw 104,19; acc. pl. m. -]e Nc 816,30 [181,4] (fiv-); acc. pl. f. -]o Gl 1,363,54 (Rb); -]en Nc 819,9 [183,21]; uiuriner: gen. pl. S 154,42. fuirinem: dat. pl. Gl 2,760,36 (clm 14 747, 10. Jh.). 1) feurig, glühend, leuchtend, feurig glänzend: a) allgem.: fiuriner [posui te in monte sancto dei, in medio lapidum] ignitorum [ambulasti, Ez. 28,14] Gl 1,649,17 (5 Hss. fiuren). (in dero hello) der uersvelehente loug, die wallenten stredema uiuriner dunste S 154,42. mit rehte habet Sol den namen . uuanda sin scona houbet . follez ioh umberingtez fiurinero skimon sih kelichez machot kuldinemo fahse Solis augustum caput perfusum circuactumque flammantibus radiis Nc 706,7 [27,11]. noh tie fiurinen bliccha ferbergen ne mugen Iouis uuillen nec (possunt occultare) rutilantia fulmina Iouis arbitrium 715,17 [40,19]. souuio er (Iuppiter) nio aba sinemo fiurinen stuole neerbeizti licet numquam ille de sede corusca descenderet 734,15 [66,23]. hier rauuent tie unsundigen sela . nah iro libe. Tie ioh tia sunnun uberfarent . unde die fiurinen festina . dero planetarum . ube sie michelero frehte sint circulum solis . ac flammantia septa transiliunt 819,9 [183,21]. taz skef pezeichenet cursum Solis ... Follez allero giredo ... follez fiurinero hufon diversa cupiditate plenissimum. Cunctaque flammarum congestione 832,7 [200,17]. uuanda si (Philologia) in (Iuppiter) sah ... in sinemo fiurinen uuerltstuole ... mandegen sizzen quoniam extramundanas beatitudines eum transcendisse cognoverat . empyrio quodam . i. igneo . intellectualique mundo gaudentem 840,3 [211,11]; züngelnde Flammen, Feuerzungen: vuanda er [Bd. 3, Sp. 933] (spiritus dei) fiur ist . unde linguas prophetantium zundet . pe diu skein er in linguis igneis (in fiurinen zungon) super apostolos NpglNpw 104,19; b) von göttlichen Erscheinungen: er (Apollo) uuas selbo fiurin . taz skinet an sinero heizi corpus autem eius flammeum totum Nc 755,8 [97,6]. tie uuir fivrine sehen . unde uuallonde fone demo himele . unz ze dero sunnun ringe . die heizent cota illi inquit quos ignitae substantiae . flammantisque suspicimus ... ipsi dicuntur dii 816,30 [181,4]; c) von giftigen Schlangen, den Saraphen: fiurino natarun [quamobrem misit dominus in populum] ignitos serpentes [, ad quorum plagas et mortes plurimorum, Num. 21,6] Gl 1,363,54. 2) Feuer gebend, Feuer tragend, von Geschossen: fuirinem stralom fartripane [fugiunt pagani, partim ferro hostium, partim] igniferis impulsi sagittis [Mem. Mich., PL 95,1 523] Gl 2,760,36.
fiurkella sw. (st.?) f. — Graff IV, 385. Schwach: fiur-chell-: acc. pl. -un Gl 1,330,61 (M, 2 Hss., davon 1 Hs. -vn); -in 62/63 (M); fior-: dass. -un 62 (M, 10. Jh.). Wohl stark: fiur-chella (1 Hs.), -cella (3 Hss.): acc. pl. Gl 1,330,63 (M); hierher wohl auch mit u für iu (vgl. Matzel § 51): vver-cella: dass. 64 (M, clm 22 201, 12. Jh.). Feuerbecken: fiurchellvn [faciesque in usus eius lebetes ... et] ignium receptacula (1 Hs. receptaculum ignium) [. Omnia vasa ex aere fabricabis, Ex. 27,3] Gl 1,330,61.
[fiurpanna as. sw. f., mnd. vrpanne, mnl. vuurpanne; mhd. Lexer viurphanne, nhd. feuerpfanne; ae. fýrpanne. — Graff III, 676 (ohne Beleg). fiur-pannę: nom. sg. Gl 4,245,27 = Wa 111,26 (Jh). Glutpfanne, Glutbecken als Wärmequelle (vgl. Heyne, Hausalt. 1,121): fiurpannę ł herd arula (vgl. Mlat. Wb. 1,1007).]
fiurscalteri st. m. Undeutlich und nicht ganz sicher (vgl. Steinm.): fuor-scalteri: nom. sg. Gl 2,560,70 (Köln LXXXI, 11. Jh.); zu uo für û aus iu vgl. Braune, Ahd. Gr.12 § 49 Anm. 1; vgl. auch fuorarinni ‘Herdmagd’ Gl 1, 398,55. Feuerschürer: [inpune tantas,] furcifer (Glosse: exclamative, succensor ignis) [strophas cavillo mimico te nexuisse existimas, dum scurra saltas fabulam? Prud., P. Laur. (II) 317]; anders Wolf, Glossen S. 24. |
| fiurên
| | a) glühen, vom Blitz: noh in nebrutet ter scuz tero fiurentun donerstralo . tiu hohiu turre diccho niderslat aut via ardentis fulminis . soliti ferire celsas turres Nb 22,15 [24,19]; | | b) Flammen, Feuer speien, vom Drachen: truog er (Saturn) an dero zeseuuun einen fiurenten dracchen . der daz iar bezeichenet pretendebat dextera . flammivomum quendam draconem Nc 746,11/12 [84,7/8]; | | c) übertr.: vor Leidenschaft entbrennen, innerlich erglühen: fiuręt [(ut) ipse quoque in aeternae vitae dilectione non torpeat, sed ad bonorum caelestium desideria] ignescat [Greg., Hom. I, 20 p. 1 523] Gl 2,314,26. | | fiurgot
| | a) als Bez. für Pluto, den Gott der Unterwelt: einer der fiurgot uuanda er des prutegomen (Merkurs) fetero ist . ter uuard tara geladot solus Pluton quod patruus sponsi est convocatur Nc 736,15/16 [69,17 | | b) als Bez. für die Laren, die Schutzgottheiten des häuslichen Herdfeuers: fiurgota [fuliginosi ture placantur] lares [Prud., P. Rom. (X) 261] Gl 2,481,56. | | fiurîn
| | 1) feurig, glühend, leuchtend, feurig glänzend: | | | a) allgem.: fiuriner [posui te in monte sancto dei, in medio lapidum] ignitorum [ambulasti, Ez. 28,14] Gl 1,649,17 (5 Hss. fiuren). (in dero hello) der uersvelehente loug, die wallenten stredema uiuriner dunste S 154,42. | | | b) von göttlichen Erscheinungen: er (Apollo) uuas selbo fiurin . taz skinet an sinero heizi corpus autem eius flammeum totum Nc 755,8 [97,6]. tie uuir fivrine sehen . unde uuallonde fone demo himele . unz ze dero | | | c) von giftigen Schlangen, den Saraphen: fiurino natarun [quamobrem misit dominus in populum] ignitos serpentes [, ad quorum plagas et mortes plurimorum, Num. 21,6] Gl 1,363,54. | | 2) Feuer gebend, Feuer tragend, von Geschossen: fuirinem stralom fartripane [fugiunt pagani, partim ferro hostium, partim] igniferis impulsi sagittis [Mem. Mich., PL 95,1 523] Gl 2,760,36. |
|