| - frevil, st. m.
- frêget
- fregida
- gi-fregnan, st. v.
- freh, adj.
- freh
- frehhî, st. f.
- frehho, adv.
- frehida, st. f.
- frêht
- frêhta
- frehte
- frêhten, sw. v.
- frêhtîg, adj.
- frehtigo
- gi-frêhtgôn, sw. v.
- gi-frêhtôn, sw. v.
- freidâri, st. m.
- freidên, sw. v.
- freidi, adj.
- freidîg, adj.
- freidag, adj.
- freidilo
- freido, sw. m.
- freisa, st. sw. f.
- freisîg, adj.
- freisgo, adv.
- freislîh, adj.
- freisôn, sw. v.
- freis(s)am, adj.
- freis(s)amôn, sw. v.
- gi-freis(s)amôn, sw. v.
- freist
- freisunga, sw. f.
- freizzo
- frelen
- frēm
- fremedo
- fremen
- gi-fremiden, sw. v.
- ir-fremiden, sw. v.
- fremidi, adj.
- fremidikunnîg, adj.
- fremidôn, sw. v.
- fremitboran, andfrk. part.
- frem(m)en, sw. v.
- thuruh-frem(m)en, sw. v.
- thuruh-gi-frem(m)en, sw. v.
- gi-frem(m)en, sw. v.
- fremmeri, as. st. m.
- frenken, sw. v.
- frenkisc, adj.
- fresa
- freson
- fressa
- fressanth
- vressem, mnd. st. n.
- fressuno
- Fretheko
- Frethiger
- frethivn
- fr&i
- fretî, st. f.
- fretregist
- freuel-
- freuil-
- freuuen, sw. v.
- frouuuen, sw. v.
- gi-freuuen, sw. v.
- gi-frouuuen, sw. v.
- ir-freuuen, sw. v.
- ir-frouuuen, sw. v.
- freuuî, st. f.
- frouuuî, st. f.
- freuuida, st. f.
- frouuuida, st. f.
- frezza
- frâza
- frezzan, st. v.
- umbi-frezzan, st. v.
- frezzâra, sw. st.
- frezzen, sw. v.
- frezzit
- frezzits
- frezzo, sw. m.
- frzzon
- frî, adj.
- frîboto, sw. m.
- fricwrz
- frida-
- fride-
- vridehûs, mhd. st. n.
- fridelesocha
- frideles ga
- fridelsug
- fridemari
- fredemari
- fridi-
- fridilo
- fridlind
- frido-
- fridôn, sw. v.
- gi-fridôn, sw. v.
- fridu, st. m.
- friduthing, st. n.
- fridulîhho, adv.
- fridumahhîg, adj.
- friduman, st. m.
- Fridurih
- fridusam, adj.
- -fridusamî
- friduuuarta, st. f.
- vrîer, mhd. st. m.
- Friesen
- Friesin
- Friesun
- frige
- friger
- frigetag
- frigezeden
- frîgilenti, st. n.
- frigiling
- frîginôz, st. m.
- frigwiz
- frigwurz
- frigwrz
- frigrz
- frîhals, adj.
- frîhals, st. m.
- frîhalslîh, adj.
- frîheit, st. f.
- frîhelsî, st. f.
- frihera
- frihhida, st. f.
- frihta
- frihtila
- frihtrian, ae. sw. v.
- -frîî
- Friia
- frî(j)atag, st. m.
- -frîjida
- frî(j)idôn, sw. v.
- frîjiling, st. m.
- frilanter
- frîlâz, st. m.
- frîlâzan, red. v.
- frîlîh, adj.
- frîlîhhên, adv.
- frîman, st. m.
- frimdum
- frinlustlihem
- -frîo
- friosan, st. v.
- bi-friosan, st. v.
- gi-friosan, st. v.
- ir-friosan, st. v.
- friscit
- Frisen
- Frisingin
- Frisingen
- Frisingun
- Frisinga
- frisc, adj.
- frisking, st. m.
- frisset
- frist, st. f.
- -frist, st. m.
- -frista
- fristâri, st. m.
- friste
- fristen, sw. v.
- gi-fristen, sw. v.
- fristento, adv.
- fristfrang, st. m.
- -fristîg
- fristmâl, st. n.
- fristmâli, st. n.
- fristmâlîg, adj.
- -fristo
- fristôn, sw. v.
- ana-fristôn, sw. v.
- fristunga, st. f.
- Frisvn
- vritele, mhd. sw. f.
- frîten, sw. v.
- frîthof, st. m.
- fritid
- frit(i)ling, st. m.
- frîtlîh, adj.
- frîtuom, st. m.
- friudil, st. m.
- friudila, st. f.
- friudilesouga, st. n.
- friudilin(na), st. f.
- friudiluuurz, st. f.
- friufscas
- friuncaf
- friunt, st. m.
- friunthold, adj.
- friuntilîh, Subst.
| | frevil st. m., mhd. vrevele, vrevel st. f. m., nhd. frevel m. f.; mnd. vrēvel(e), mnl. vrevel; ae. fræfel. — Graff III, 824 s. v. fravalî. frauil: nom. sg. Gl 1,416,66 (M, clm 13 002, 12. Jh.). — freuele: dat. sg. Gl 2,352,15 (Straßb. C. V. 6, 9. Jh.); vrefil: nom. sg. 1,416,67 (M, clm 22 201, 12. Jh.). 1) Unbesonnenheit des Handelns, Unüberlegtheit: frauil pelde [iratusque est indignatione dominus contra Ozam (der die Bundeslade plötzlich festhält) et percussit eum super] temeritate [2. Reg. 6,7] Gl 1,416,66 (4 Hss. frabeldî, 1 Hs. fravallîh). 2) Vergehen, Rechtsverletzung, Frevel: zi freuele [si aliqua persona res malo ordine de ecclesia [Bd. 3, Sp. 1231] subtraxerit, ... secundum legem Alamannorum multa .. in fisco solvatur, et 60 solidos] pro fredo [Lex Alam. I p. 65,10] Gl 2,352,15. Vgl. fravalî.
frêget Np 23,8 s. AWB frâgên.
fregida Gl 1,642,17 s. AWB freidîg.
gi-fregnan st. v.; as. gifregnan; ae. gefrignan; vgl. an. fregna; got. fraihnan; vgl. Braune, Ahd. Gr.12 § 343 Anm. 7, Schatz, Ahd. Gr. § 443. — Graff III, 815 s. v. gafragên. Praet.: ga-fregin: 1. sg. S 16,1 (Wess., 9. Jh.; Hs. ags. Runenzeichen * für ga-); zum Umlaut vgl. Braune, Ahd. Gr.12 § 26 Anm. 3. etw. erfahren, in Erfahrung bringen, mit Akk.: dat gafregin ih mit firahim firiuuizzo meista, dat ero niuuas noh ufhimil. Vgl. frâga, frâgên.
freh adj., mhd. Lexer vrech, nhd. frech; mnd. vrech, mnl. vrec; ae. frec; an. frekr; got. -friks (fast alle in etwas variierter Bed.). — Graff III, 793. freh: Grdf. Gl 1,257,31 (K). Nb 144,14. 251,7 [155,21. 270,25]; frehh-: nom. sg. f. -iu Gl 2,470,24; gen. sg. m. -es 626,40; frech-: nom. sg. m. -er 4,132,16 (Sal. c, -s). 29 (Sal. c); -o 2,593,58. Nb 144,27 [156,3]; nom. sg. f. -iu Gl 2,576,41 = Wa 90,29 (Düsseld. F. 1, 9. oder 10. Jh. nach Stührenberg, Prudentiusgl. S. 130); nom. sg. n. -ez 737,20 (Schlettst., frefchez mit in die Zeile gezogenem f); nom. pl. m. -e NpNpw 136,2; comp. nom. sg. n. -era Nb 96,10 [106,16]; frehc: Grdf. Gl 1,100,11; fregchiu: nom. sg. f. 2,576,41 = Wa 90,29 (Düsseld. F. 1, 9. oder 10. Jh.). frechi: Grdf. Gl 4,2,30 (Jc, das -i Verschreibung durch vorhergehendes kiri? Oder frehhî st. f.?). 1) habgierig, (intensiv) nach etw. strebend, geizig, nicht freigebig; ehrgeizig: urluster unpitherper kirer endi frehc dissiduosus otio cupidus Gl 1,100,11. einstridi thuruhuuonendi freh tenax perseverans avarus 257,31. frehhiu [ne varios lapidum cupide spectare colores] ambitiosa [velit, Prud., Symm. II, 153] 2,470,24. fregchiu. frechiu [sucum papillae] parca [nutrix derogat (beim strengen Fasten), Prud., H. ieiun. (VII) 165] 576,41 = Wa 90,29. der frecho [focos, quibus aestuat aurum, quod petit arsurus pariter speculator] avarus [ders., Psych. 492] 593,58. frecher avarus 4,132,16. avidus 29. tie aber freh sint . uuanda in niehtes follun nedunchet [vgl. avaritiae nihil satis est, Rem.] Nb 144,14 [155,21]. uuilon uuirt er freh . unde notnemare fremedero sachon avaritia fervet . violentus ereptor alienarum opum 251,7 [270,25]. kitege menniscen unde freche die unbirige bouma sint [homines cupidi, avari, steriles in opere bono, Aug., En.] NpNpw 136,2; ferner: Nb 144,27 [156,3]; — mit Gen. der Sache: so etelih ubel uuiht . unde anderro guotes so uilo frechera magis avidus alieni 96,10 [106,16]; hierher vielleicht auch (vgl. Ahd. Gl.-Wb. S. 176): frechi abrogans Gl 4,2,30 (gehört frechi zur vorhergehenden Gl. kiri ambitiosus?); — positiv: nach Ertrag strebend: frehhes [illa seges demum votis respondet] avari [agricolae, Verg., G. I, 47] Gl 2,626,40. 2) mutwillig, keck, frech (vgl. die mhd. u. nhd. Bed. von frech): Vok.-Übers. (? Es wurde wohl statt der konkreten die übertr. Bed. von petulcus übersetzt) frechez [homunculum ... aduncis naribus, fronte cornibus asperata ... petulcum animal aufugit, Vita Pauli 7 p. 19 a] Gl 2,737,20. Komp. unfreh; Abl. frehhî, frihhida; frehho.
freh Gl 1,798,2 s. AWB frêht.
frehhî st. f., mhd. vreche, nhd. dial. schwäb. freche Fischer 2, 1718, bair. freche Schm. 1,806 (in spez. [Bd. 3, Sp. 1232] Bed.); mnl. vrecke; vgl. an. freka. — Graff III, 793 f. frehhi: dat. sg. Gl 2,131,68 (M). — frecchi: nom. sg. H 8,6,3; acc. sg. Npgl 108,6. — frechi: nom. sg. Gl 1,272,5 (Jb-Rd). Nb 89,3. 98,5 [99,5. 108,19]; dat. sg. Gl 2,131,67 (M, 3 Hss.). S 145,30 (WB). Nb 144,11 [155,18]. Np 118 E, 36. Npgl 70,7; acc. sg. Nb 106,29 [117,18]; urechi: nom. sg. 26,17 [29,16]; dat. sg. S 142,27 (BB). 145,30 (BB). uerchi: dat. sg. Gl 2,48,24 (Wallerst. I. 2 (Lat.) 4°. 14, 11. Jh.). Verschr.: frechti: nom. sg. Gl 4,155,10 (Sal. c). Habgier, Gier nach (mit Gen.), Ehrgeiz: frechi [viros potentes et timentes deum ... qui oderint] avaritiam (Hs. auaricia) [Ex. 18,21] Gl 1,272,5. urechi aviditate [zu: ariditate, Beda, De rat. temp. 35 p. 458] 2,48,24 (Verschreibung des lat. Lemmas, dazu dann Vok.-Übers.). frechi [ut nec cupiditati, nec] ambitioni [occasio relinquatur, Decr. Leon. XXXIX] 131,67. ich bin leidir sculdig in allem ubermuote ... in maginkrefte urechi, in adeles giluste S 142,27. fer stante frecchi ubilero uurza allero absistat avaritia H 8,6,3. frechi . leidet tie mennisken . milti machot sie mare avaritia semper odiosos facit Nb 89,3 [99,5]. tero naturae luzzel gnvoget . unde dero frechi nioner ana gnuoge neist quod avaritiae nihil satis est 144,11 [155,18]. helde min herza ze dinen urchunden . nals ze frechi non in avaritiam Np 118 E,36 (Npw ze giri). Iudas iruueleta auaritiam (frecchi) nals sapientiam (uuistuom) . pecuniam nals salutem suam Npgl 108,6; ferner: S 145,30. Nb 26,17 (avaritia). 98,5 (amor habendi). 106,29 (avaritia) [29,16. 108,19. 117,18]. Npgl 70,7 (avaritia); — hierher wohl auch die verschrieb. Glosse: frechti philargina Gl 4,155,10 (nach Steinm. ist philargiria zu lesen).
frehho adv., mhd. vreche. — Graff III, 793 s. v. freh. frechor: comp. Gl 2,298,3 (M, clm 18 140. 19 440, 10. u. 10./11. Jh.). gierig: lipnara dero luzilist frechor ginozan vuerđ [quia saepe et] alimenta quae minus sufficiunt, avidius sumuntur [Greg., Hom. II,23 p. 1538] (in 1 der 2 Hss. suzlihor kitagor übergeschr.).
frehida st. f. — Graff III, 814. frehido: dat. sg. Gl 2,175,66 (clm 6277, 9. Jh.). Untersuchung, genaue Darlegung eines Sachverhaltes (?): [in factis enim saepe infirmitate ... peccatur. Quo contra recte beati viri] expressione [per prophetam dicitur: Et in cathedra pestilentiae non sedit, Greg., Cura 3,32 p. 91]. Komp. antfrhida.
frêht (vielleicht daneben frêhtî?) st. f.; vgl. nhd. fracht; mnl. vracht, vrecht (vgl. Kluge, Et. Wb.17 s. v. fracht u. Beitr. 47, 163, Franck-van Wijk, Et. wb. s. v. vracht). — Graff III, 817 f. freht- (in Nb Nc Np stets -ê-, wenn nichts angegeben): gen. sg. -e Nc 819,10 [183,22]. Np 9,9; dat. sg. -i Gl 1,798,2 (M, 3 Hss.); nom. pl. -e Np 65,15; gen. pl. -o Nb 321,15 [350,30]; dat. pl. -in O 1,1,68; -i H 24,15,3 (in der Ausg. konjiz. zu -im); -en Nb 268,1 (-e-). 313,21 [288,24. 342,16]. Np 30,17. 46,4 (-ên). 68,29. 72,24; acc. pl. -e Nb 158,8. 354,24 [169,22. 388,10]. Np 16,6. 22,3. 24,7. 29,6. 55,8. 64,12. 88,6 (-e-). 105,8. 108,21. 113,12’. 115,17. — urêht-: nom. pl. -e Nb 33,22 [37,26]; dat. pl. -en Np 64,10; acc. pl. -e Nb 30,16. 36,24 [34,9. 41,16]. Np 43,26. Wohl verschrieben: unrehte: acc. pl. Npw 43,26; als verstümmelt wohl auch hierher: freh: Gl 1,798,2 (M, 2 Hss., Parallelhss. frehti). Ganz unsicher ist: frehte: nom. sg. Gl 2,595,38 = Wa 88,8 (Paris Lat. 18 554, 11. Jh.; nach Steinm. ist [Bd. 3, Sp. 1233] die Lesung zweifelhaft, vgl. auch Blech, Gl.-Stud. S. 407. 416). Verdienst, gute Tat, durch die man etwas verdient: frehti merito [Apoc., Praef., Kontext nicht nachgewiesen] Gl 1,798,2 (5 Hss., clm 22 201 girehti). thu allero frehtim rehter lonari pist tu cunctorum meritis iustus remunerator es H 24,15,3. iz (das Reich der Franken) ist filu feizit ... nist iz bi unsen frehtin O 1,1,68. taz manigero uuan sih nieht necheret . an die urehte dero uuercho . nube an dia geskiht dero trugesaldon quod existimatio plurimorum non spectat merita rerum Nb 36,24 [41,16]. ter sine frehte nieht neahtot after liumende qui non metitur bonum suum populari rumore 158,8 [169,22]. uuola gesiho ih . uuelih saligheit alde uuelih uuenegheit an iro beidero frehten stande in ipsis meritis 268,1 [288,24]. hilf uns . unde lose unsih umbe dinen namen . nals umbe unsere urehte (Npw unrehte wohl verschr.) [non propter meritum meum, Aug., En.] NpNpw 43,26. nah demo allemo . hareta ih paldo ze dir . uuanda du mih kehortost durch solche frehte Np 16,6 (Npw durh solchiu uuerh). christiani richesont unde in undertan sint pagani . alde daz sie ferro hinderoren sint iro frehten [vgl. qui eorum merita aequiparare non possunt, Cass.] Np 46,4. abe dero lebenton briefpuoche uuerden sie gescaben dar sie uuanent iro namen stan fone guoten frehten [vgl. merito iustitiae suae, Aug., En.] 68,29. sines tanches ane unsere frehte irhugeta unser got [vgl. quibus enim meritis debebatur, Cass.] 113,12’ (Npw ane unsere geuurhte); ferner: Nb 30,16. 33,22. 313,21. 321,15. 354,24 [34,9. 37,26. 342,16. 350,30. 388,10] (alle meritum). Nc 819,10 [183,22] (meritum). Np 9,9. 22,3. 24,7. 29,6. 30,17. 55,8. 64,10. 12. 65,15. 72,24. 88,6. 105,8. 108,21. 115,17 (vgl. bei allen meritum, Aug., En. oder Cass., außer bei 65,15); hierher vielleicht auch: virtus fiebat et non frehte (oder ist frehat oder frebat zu lesen? zweifelhaft, nach Steinm.) [Randgl. zu: fit virtus specie vultuque et voce (La. veste) severa, Prud., Psych. 553] Gl 2,595,38. Komp. unfrêht; vgl. AWB gifrêhtôn.
frêhta Nb 298,13 [323,16] s. AWB frêhten. |
| frevil
| | 1) Unbesonnenheit des Handelns, Unüberlegtheit: frauil pelde [iratusque est indignatione dominus contra Ozam (der die Bundeslade plötzlich festhält) et percussit eum super] temeritate [2. Reg. 6,7] Gl 1,416,66 (4 | | 2) Vergehen, Rechtsverletzung, Frevel: zi freuele [si aliqua persona res malo ordine de ecclesia subtraxerit, ... secundum legem Alamannorum multa .. in fisco solvatur, et 60 solidos] pro fredo [Lex Alam. I p. 65,10] | | freh
| | 1) habgierig, (intensiv) nach etw. strebend, geizig, nicht freigebig; ehrgeizig: urluster unpitherper kirer endi frehc dissiduosus otio cupidus Gl 1,100,11. einstridi thuruhuuonendi freh tenax perseverans avarus 257,31. frehhiu [ | | 2) mutwillig, keck, frech (vgl. die mhd. u. nhd. Bed. von frech): Vok.-Übers. (? Es wurde wohl statt der konkreten die übertr. Bed. von petulcus übersetzt) frechez [homunculum ... aduncis naribus, fronte cornibus |
|