Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
heim-fuoren bis ûf-fuoren (Bd. 3, Sp. 1351 bis 1353)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis heim-fuoren s. heimfuoren.
 
Artikelverweis 
hera-fuoren sw. v., nhd. DWB herführen. — Graff III, 591 s. v. fôrjan.
hera-fuartin: 3. pl. conj. prt. O 4,17,18.
m. Refl.-Pron.: sich herbegeben, herbeikommen: himilisge thegana ... sih snello herafuartin joh geginwerte stuantin.
 
Artikelverweis 
hina-fuoren sw. v., nhd. (da)hinführen. — Graff III, 591 s. v. fôrjan.
hina-fuarta: 3. sg. prt. O 1,21,1 (Hss. getrennt geschr.).
jmdn. wegbringen, -nehmen: vom Tod: tho erstarp ther kuning Herod, joh hina fuarta inan tod. [Bd. 3, Sp. 1352]
 
Artikelverweis 
hina-ûf-fuoren sw. v., nhd. hinaufführen.
hinaûf kefuortiu: part. prt. nom. sg. f. Nc 792,13 [149,5].
hinaufbringen, -führen: taz tu (die Philologia) sin (Juppiters) snora uuirdest . hinauf kefuortiu . unde gotheit infahentiu provecta i. sublimata de terris ad caelum.
 
Artikelverweis 
in-fuoren sw. v., nhd. DWB einführen; mnl. invoeren. — Graff III, 594.
in-fuore: 3. sg. conj. Nb 154,6 [165,8]; -uuortun: 3. pl. prt. Gl 1,744,21 (M, 4 Hss., 3 -vuo-); -uortun: dass. 22/23 (M).
1) etw. in etw. hineinbringen, -führen, -tragen: invuortun [quod (sc. tabernaculum) et] induxerunt [... cum Iesu in possessionem gentium, Acta 7,45] Gl 1,744,21 (clm 22 201 bringan).
2) etw. einführen, herbeiführen: sid tes not ist . souuar iro (sc. sâlîgheite) breste . taz ter bresto minneroe dia saligheit . unde infuore dia uuenegheit minuat felicitatem . importet miseriam Nb 154,6 [165,8].
Abl. infuorida.
 
Artikelverweis 
in(t)-fuoren sw. v., mhd. en(t)vüeren, nhd. DWB entführen; mnd. entvren, mnl. ontvoeren. — Graff III, 594 f.
int-foarit: 3. sg. O 1,1,77 (F; m. proklit. Neg.-Part. ni); -fuar-: dass. -it ebda. (PV; m. proklit. Neg.-Part. ni); 3. sg. prt. -ta 2,6,37. 4,31,34; 3. sg. conj. prt. -ti 2,3,48 (F, mit proklit. Neg.-Part. ni). — in-fuor-: 2. sg. -est Nb 22,24 [25,4]; 3. sg. -et 247,1 [266,12]; 2. pl. conj. prt. -tint 12,15 [13,18]; part. prt. -et 58,14/15. 99,4 [66,10/11. 109,21] ;ent-: dass. -t Thoma, Glossen S. 11,11.
1) etw. jmdm. entziehen, entreißen, wegnehmen, jmdn. einer Sache berauben: m. Akk. d. Sache u. Dat. d. Pers.: thiu fruma er (Adam) uns intfuarta, want er nan (den Apfel) biruarta O 2,6,37. uuaz habo ih tir infuoret tines kuotes? quae tua bona detraximus tibi? Nb 58,14/15 [66,10/11]. noh anderro ubeli neinfuoret tien guoten niomer iro era neque ... aliena improbitas decerpit probis animis proprium decus 247,1 [266,12], ferner: Nb 12,15 [13,18] (detrahere). 22,24 [25,4] (exarmare). 99,4 [109,21]; m. Akk. d. Sache u. Präp. fon(a) + Dat.: in thiu wari uns al ginuagi ..., fon herzen iz (das Wissen um die Geburt des Heilands) ni intfuarti thiu unser ubarmuati O 2,3,48.
2) jmdn. von etw., jmdm. losreißen, befreien, freihalten von etw., jmdm.: m. Akk. d. Pers. u. Dat. d. Sache: mih scaden si (Christi Gnade) io infuarta O 4,31,34; refl. m. Dat. d. Pers.: liut sih in (den Franken in ihrer Macht) nintfuarit, thaz iro lant ruarit 1,1,77.
3) jmdn. rauben, entführen: entfuort ist [quare ita egisti, ut clam me] abigeres [filias meas ...? Gen. 31,26] Thoma, Glossen S. 11,11.
Vgl. unin(t)fuorit.
 
Artikelverweis 
ir-fuoren sw. v., mhd. Lexer ervüeren. — Graff III, 595.
ar-fuarret: 2. pl. imp. Gl 1,271,51 (Jb-Rd); er-fuori: 2. sg. imp. T 181,2; ir-uurtin: 3. pl. conj. prt. Gl 1,698,44 (M, 2 Hss., 1 Hs. -uvr-; m. proklit. Neg.Part. ni). Auf Fehldeutung beruht offenbar: ir-furetint: 2. pl. conj. prt. Gl 1,386,13 (M, Zürich Rhein. 66, 12. Jh.); für das richtige irfuorit der Parallelhss. vgl. irfaran 17, Ahd. Wb. 3,608. Das vom Ahd. Gl.-Wb. hierher gestellte irvuortint Gl 4,337,56 gehört zu iruuerten.
1) etw. fortschaffen, wegbringen, -führen, beseitigen: arfuarret asportate [ossa mea vobiscum de loco isto, Gen. 50,24] Gl 1,271,51. niruvrtin [hortabatur ne legem] amoverent [a corde suo, 2. Macc. 2,3] 698,44 (2 Hss., 3 irfirren, 1 Hs. irburien). [Bd. 3, Sp. 1353]
2) etw. vorbei-, vorüberführen, vorübergehen lassen an jmdm.: m. Akk. d. Sache u. Präp. fon(a) + Dat.: erfuori thesan kelih fon mir transfer calicem hunc a me T 181,2.
3) (?) etw. herausbringen, ermitteln, entdekken: irfuretint [si non] arassetis [in vitula mea, non invenissetis propositionem meam (sc. das Rätsel des Simson), Jud. 14,18] Gl 1,386,13 (vgl. dazu irfaran 1,7 Ahd. Wb. 3,608).
 
Artikelverweis 
miti-fuoren sw. v., mhd. mitevüeren, nhd. DWB mitführen; mnl. medevoeren.
mite-fuoret: 3. sg. Nb 224,5 [241,17].
mit sich fortnehmen, -ziehen, -reißen: taz ist exemplum dero . die mit tero uuerlte ringent tiu io ze tale gat . unde iro sectatores mitefuoret.
 
Artikelverweis 
? nâh-fuoren sw. v., mhd. nâchvüeren, nhd. DWB nachführen.
Verschr.: nach-hrente: part. prs. S 361,131 (Benediktb. Gl. u. B. III, 12. Jh.).
(?) nach sich ziehen, zur Folge haben: houbthafte sunde heizzint die, die charrine (vierzehntägiges Fasten) unde iarvasten nachvuorente sint (oder: die ... nach vuorent? Vgl. Steinm. z. St.).
 
Artikelverweis 
ubar-fuoren sw. v., mhd. Lexer übervüeren, nhd. DWB überführen; mnd. overvren, mnl. overvoeren. — Graff III, 594.
ubar-fuarta: 3. sg. prt. Gl 1,559,38 (Rb).
über, durch etw. führen, bringen, geleiten: [(sapientia)] transvexit [illos per aquam nimiam (d. Juden durch d. Rote Meer), Sap. 10,18].
 
Artikelverweis 
ûf-fuoren sw. v., mhd. ûfvüeren, nhd. DWB aufführen (beide in anderer Bed.); mnl. opvoeren. — Graff III, 594.
fuorta ... ûf: 3. sg. prt. Nc 783,11 [138,15].
etw. (mit sich) hinaufbringen, -führen, -tragen: m. Zielangabe durch untar + Akk.: taz carmen fuorta si uf sament iro ... under daz hertvom carmen summovebat . i. sursum movebat in curiam.

 

in-fuoren
 1) etw. in etw. hineinbringen, -führen, -tragen: invuortun [quod (sc. tabernaculum) et] induxerunt [... cum Iesu in possessionem gentium, Acta 7,45] Gl 1,744,21 (clm 22 201 bringan).
 2) etw. einführen, herbeiführen: sid tes not ist . souuar iro (sc. sâlîgheite) breste . taz ter bresto minneroe dia saligheit . unde infuore dia uuenegheit minuat felicitatem . importet miseriam Nb 154,6 [165,8].
 
in(t)-fuoren
 1) etw. jmdm. entziehen, entreißen, wegnehmen, jmdn. einer Sache berauben: m. Akk. d. Sache u. Dat. d. Pers.: thiu fruma er (Adam) uns intfuarta, want er nan (den Apfel) biruarta O
 2) jmdn. von etw., jmdm. losreißen, befreien, freihalten von etw., jmdm.: m. Akk. d. Pers. u. Dat. d. Sache: mih scaden si (Christi Gnade) io infuarta O 4,31,34; refl. m. Dat. d.
 3) jmdn. rauben, entführen: entfuort ist [quare ita egisti, ut clam me] abigeres [filias meas ...? Gen. 31,26] Thoma, Glossen S. 11,11.
 
ir-fuoren
 1) etw. fortschaffen, wegbringen, -führen, beseitigen: arfuarret asportate [ossa mea vobiscum de loco isto, Gen. 50,24] Gl 1,271,51. niruvrtin [hortabatur ne legem] amoverent [a corde suo, 2. Macc. 2,3] 698,44
 2) etw. vorbei-, vorüberführen, vorübergehen lassen an jmdm.: m. Akk. d. Sache u. Präp. fon(a) + Dat.: erfuori thesan kelih fon mir transfer calicem hunc a me T 181,2.
 3) (?) etw. herausbringen, ermitteln, entdekken: irfuretint [si non] arassetis [in vitula mea, non invenissetis propositionem meam (sc. das Rätsel des Simson), Jud. 14,18] Gl 1,386,13 (vgl. dazu irfaran