| - ubar-fuoren, sw. v.
- ûf-fuoren, sw. v.
- umbi-fuoren, sw. v.
- ûz-fuoren, sw. v.
- uuidar-fuoren, sw. v.
- zi-fuoren, sw. v.
- zi-ir-fuoren, sw. v.
- zir-fuoren, sw. v.
- zuo-fuoren, sw. v.
- fuorento, adv.
- gi-fuorhaft, adj.
- fuori
- gi-fuori, adj.
- gi-fuori, st. n.
- -fuori
- fir-fuorida, st. f.
- zi-fuorida, st. f.
- fuor(i)sal, st. n.
- gi-fuorlîh, adj.
- gi-fuorlîhho, adv.
- gi-fuornussida, st. f.
- gi-fuoro, adv.
- fuorogebo, sw. m.
- fuorôn, sw. v.
- gi-fuorsam, adj.
- gi-fuorsamheit, dmfrk. st. f.
- gi-fuorsamî(n), st. f.
- gi-fuorsamo, adv.
- gi-fuorsamôn, sw. v.
- fuorscalteri
- gi-fuortî, st. f.
- -fuortî
- fuortida
- fuorunga, st. f.
- fuotar1, st. n.
- fuotar2, st. n.
- fuotarâri, st. m.
- fuotareidî, st. f.
- fuotargot, st. m.
- fuotarkind, st. n.
- fuoten, sw. v.
- fuotida, st. f.
- fuotiren, sw. v.
- fuotirra, st. f.
- fuot(i)runga, st. f.
- fuotisal, st. n.
- fuotkip, aostndfrk. st. n.
- fuotrida
- fuoz, st. m.
- fuozaro
- fuozdroh
- fuozthrûh, st. f.
- fuozthrûha, st. f.
- fuozfallôn, sw. v.
- fuozfart, st. f.
- fuozfaz, st. n.
- fuozfendo, sw. m.
- fuozfolga, sw. f.
- fuozgengil, st. m.
- -fuozi
- vuolinc, mhd. st. m.
- fuozmâz, st. n.
- fuozscal, st. m.
- fuozscamal, st. m.
- fuozscemil, st. m.
- fuozsoc, st. m.
- fuozsola, st.
- fuozspor, st. n.
- fuozstapho, sw. m.
- fuozsuht, st. f.
- fuozthruc
- fuozthrufd
- vuotief, mhd.
- fuoztrohin
- fuoztrua
- fuoztuoh, st. m.
- fur
- fur
- fur
- fur-
- -fûr
- fura
- furahi
- furapimeintiu
- furben, sw. v.
- gi-furben, sw. v.
- ir-furben, sw. v.
- furbida, st. f.
- furbringan
- vürbrût, mhd. st. f.
- furburge
- furce
- furch
- furdāpnoth
- furderore
- furdharosto
- furdihot
- furdinor
- furdir, adv.
- furd(i)ren, sw. v.
- gi-furd(i)ren, sw. v.
- furdirfirthingen
- furdirgiscrîban
- furdirneman
- furd(i)rôn, sw. v.
- furdirrucken
- furdirruckida, st. f.
- furdirsezzen
- furdirscaltan
- furdirscrîban
- furehe
- furen
- fûren, sw. v.
- gi-fûren, sw. v.
- ir-fûren, sw. v.
- furestelle
- vürvenere, mnd. st. m.
- furftun
- furga edo
- furgun
- furh, st. f.
- vürhanc, mhd. st. m.
- furhen, sw. v.
- furhendi
- -furhîg
- furhilîn, st. n.
- furht..
- furhten
- furht(u)uuerth, as. adj.
- furi, adv. u. praep.
- bi-furi, adv.
- furia, as.
- furibaz
- furiberan
- furiberantî, st. f.
- furibilidôn
- furibintan
- furibiotan
- furibogo, sw. m.
- furiboto, sw. m.
- furibrehhan
- furibringan
- furibringida, st. f.
- furibrunganî, st. f.
- furibuogi, st. n.
- furiburgi, st. n.
- furiburt, st. f.
- furiburti, adj.
- furiburtîg, adj.
- furiburtgî, st. f.
- furiburtîgo, adv.
- furiburtsamî, st. f.
- furich
- furicumun
- furithâhti, st. n.
- furithâhtîg, adj.
- furithenen
- furithenken
- furithîhan
- furithinsan
- furifâhan
- furifangôn
- furifaran
- furifara si
- furifart, st. f.
- furifartâri, st. m.
- furifliogan
- furifliozan
- furifrt, st. m.
- furifuntlîh, adj.
- furifuntlîhho, adv.
- furigangan
- furigân
- furigên
- furigediner
- furigiheften
- furigiîlen
- furigilegida, st. f.
- furigisezzen
- furigisezzidi, st. n.
- furigistâten
- furigiuuahst, st. f.
- furigiziohan
- furigizûnen
- furigriphen
- furigurten
- furihâhan
- furihangên
- furihartên
- furiheften
- furihelida, st. f.
- furihemidi, st. n.
- furiherten
- furiherza, sw. n.
- furiherzi, st. n.
- furiherzida, st. f.
- -furihhi
- furihin
- furihûs, st. n.
- furiîlen
| | ubar-fuoren sw. v., mhd. Lexer übervüeren, nhd. DWB überführen; mnd. overvren, mnl. overvoeren. — Graff III, 594. ubar-fuarta: 3. sg. prt. Gl 1,559,38 (Rb). über, durch etw. führen, bringen, geleiten: [(sapientia)] transvexit [illos per aquam nimiam (d. Juden durch d. Rote Meer), Sap. 10,18].
ûf-fuoren sw. v., mhd. ûfvüeren, nhd. DWB aufführen (beide in anderer Bed.); mnl. opvoeren. — Graff III, 594. fuorta ... ûf: 3. sg. prt. Nc 783,11 [138,15]. etw. (mit sich) hinaufbringen, -führen, -tragen: m. Zielangabe durch untar + Akk.: taz carmen fuorta si uf sament iro ... under daz hertvom carmen summovebat . i. sursum movebat in curiam.
umbi-fuoren sw. v., mhd. Lexer umbevüeren, frühnhd. umführen; mnd. ummevren, mnl. ommevoeren. — Graff III, 594. umbi-fiort: part. prt. Gl 2,213,77 (Schlettst., 12. Jh.); -uvrit: dass. 206,20 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.); fuoret umbe: 3. sg. Nb 280,10 [302,22]. 1) jmdn. umhertreiben: ni umbiuvrit vuerden non circumferamur [omni vento doctrinae, Greg., Cura 3,18 p. 60 = Eph. 4,14] Gl 2,206,20. 213,77. 2) etw. auf einer Kreisbahn bewegen: tiu rihti des selben fati . diu fuoret umbe den himel . mit tien sternon ea series caelum ac sidera movet Nb 280,10 [302,22].
ûz-fuoren sw. v., mhd. ûvüeren, nhd. (her)ausführen; mnl. utevoeren. — Graff III, 595. uz-fuor-: 3. sg. -et NpNpw 134,7 (Np ûz-); 3. pl. -ent Gl 2,640,22; 2. sg. imp. -i 1,442,36 (M, 4 Hss., 1 Hs. vz-); -e 37 (M, 3 Hss., 1 Hs. --). — uz-uuorit: 3. sg. Gl 2,629,57. 1) etw. herausbringen, -schaffen, jmdn. herausführen: vzfuori eiice [me de exercitu, quia graviter vulneratus sum, 3. Reg. 22,34] Gl 1,442,36. uzuuorit [tectis penetralibus] extulit [ova ... formica, Verg., G. I, 379] 2,629,57. (truhten) der den uuint uzfuoret fone sinemo triseuue qui educit ventos de thesauris suis NpNpw 134,7. 2) fort-, wegbringen, -tragen: uzfuorent [(die Milch) sub lucem] exportans (Hs. exportant, vgl. d. Laa.) [calathis adit oppida pastor, Verg., G. III, 402] Gl 2,640,22. [Bd. 3, Sp. 1354]
uuidar-fuoren sw. v., mhd. Lexer widervüeren, nhd. (älter) wi(e)derführen; mnd. weddervoren, mnl. wedervoeren. — Graff III, 595. uuidar-fuarinti: part. prs. H 4,3,4. zurückbringen, -führen: daz plinta naht karihti auuar traganti uuidarfuarinti auur sunna tak quod caecam noctem vicerit revectans rursus sol diem.
zi-fuoren sw. v.; mnl. tevoeren. — Graff III, 596 f. ze-fuor-: 3. sg. -et Nb 17,17 [19,9]; 2. sg. imp. -e 179,10 [195,4] (Hs. D); inf. -en NpNpw 16,14; 3. sg. prt. -ta Npw 34,16; part. prt. -it Npgl 89,16; -et NpNpw 118 Q, 126. Np 88,42; -fvre: 1. sg. Gl 4,231,23. 232,7. — zi-uorit: part. prt. Gl 1,704,54 (M, 4 Hss.); -uuorit: dass. ebda. (-uvo-). 2,430,20 (-vuo-); -uur-: 1. sg. -e 1,643,16 (M, 2 Hss., 1 Hs. -vv-); 2. sg. -ist 626,22 (M); 2. sg. imp. -e 492,36 (M, -vu-); 3. pl. conj. prt. -tin 703,27 (M, -w-); part. prt. nom. sg. m. -ter 691,5 (M, -vu-); -voertn: 3. pl. prt. 685,22 (M, 13./14. Jh.); ze-wartæn: dass. ebda. (M, 14. Jh.). — Verschr.: zi-uursti: 2. sg. Gl 1,626,22 (M, 13. Jh.). 1) etw., jmdn. auseinanderbringen, trennen: ziuorit vurtin [in fugam versi sunt alius ab alio, ita ut magis a suis] deiicerentur [2. Macc. 12,22] Gl 1,704, 54 (clm 22 201 ziuuerfan). ih zefvre disiungo 4,231, 23. 2) etw. hin- und hertreiben, -führen: zivuorit uuirdit [(cadaver) incerta per ludibria vagis] feretur [flatibus, Prud., P. Vinc. (V) 443] Gl 2,430,20. 3) etw., jmdn. zerstreuen, versprengen, -streuen, -treiben, -jagen: uzziehist zistorist ... ziuurist [constitui te hodie super gentes ..., ut] evellas [, et] destruas [, et] dissipes [Jer. 1,10] Gl 1,626,22 (ältere Hss. ziuuerfan). ube daranah tiu bisa ... dia naht zefuoret (noctem) verberet Nb 17,17 [19,9]. fone Romanis ist primus Dauid zefuoret in alle gentes Np 88,42; ferner: NpNpw 16,14. 4) etw. fortnehmen, beseitigen, tilgen: zefuore dia blindi . unde dia sunda . des irdesken lichamen disice nebulas et pondera terrenae molis Nb 179,10 [195,4] (Hs. D). 5) etw., jmdn. zerstören, zugrunderichten, vernichten: zivure [eum, qui in nos coepit saevire,] disperde [Esth. 14,11] Gl 1,492,36 (clm 22 201, andere Hss. firliosan). ziuure demoliar (Hs. demolior) [aras vestras, Ez. 6,4] 643,16 (ältere Hss. ziuuerfan). zivoertn [(cornua) quae] ventilaverunt [Iudam, et Israel, et Ierusalem, Zach. 1,19] 685,22. zivurter dispersus [erat exercitus a castris, 1. Macc. 4,4] 691,5 (Vok.-Übers. d. clm 22 201, andere Hss. kontextgerecht ziuueibit ‘verstreut, (noch) nicht vereint’). ziwrtin [veniebat, ut eam (sc. civitatem) ad solum] deduceret (Hs. duceret) [2. Macc. 9,14] 703,27 (clm 22 201, Hss. sonst zi erdo giebanôn). ih zefvre destruo 4,232,7. zefuoret habent sie dina ea dissipaverunt legem tuam NpNpw 118 Q ,126. gerihte iro sune . ube die forderen uuerden dispersi (zefuorit) . daz sie doh in fine mundi conuersi Npgl 89,16. 6) jmdn. innerlich auflösen, verstören: daz (sc. Erdbeben, Sonnenfinsternis) zefuorta sie mera, danne iz sie riuuuege getati Npw 34,16 (Np zestoupta). Abl. zifuorida.
zi-ir-fuoren sw. v.; z. Doppelpräfix vgl. Braune, Ahd. Gr.12 § 72 Anm. 2. — Graff III, 596 s. v. zafôrjan. ze-ir-fuore: 2. sg. imp. Nb 179,10 [195,4] (Hs. A). etw. zerstreuen u. dadurch beseitigen, tilgen: zeirfuore dia blindi . unde die sunda des irdisken lichamen disice nebulas et pondera terrenae molis.
? zir-fuoren sw. v.; vgl. Ahd. Gl.-Wb. S. 184. cer-fvore: 3. sg. conj. (?) Gl 2,767,26 (10. Jh.); zer-füre: dass. ebda. (15. Jh.). [Bd. 3, Sp. 1355] (?) sich auflösen: [(arcola) lignis ne] diffluat [obsita quadris, Walahfr. 337,47]. Vom Lemma diffluere her wäre die Wortwahl nur verständlich, wenn man refl. Gebrauch sih zirfuoren voraussetzt. Andernfalls würde zirfaran näher liegen, doch wäre dann die 3. sg. conj. zirfare zu erwarten und nicht die 3. sg. conj. prt.
zuo-fuoren sw. v., mhd. zuovüeren, nhd. DWB zuführen; mnl. toevoeren. — Graff III, 597. zo-ga-forit: part. prt. Gl 1,43,29 (R); zuo-fuor-: 3. pl. -ent Np 71,10; 3. sg. conj. -e 83,4 (m. Sehrt, N.-Glossar gegen fuoren + thara zuo N.-Wortsch.); inf. -en Nb 267,5 [287,28]. 1) jmdm. etw. hinbringen, -schaffen, m. Akk. d. Sache: m. Dat. d. Pers.: chuninga fone Arabia fone Saba fuorent imo geba zuo dona adducent Np 71,10; m. thara: min lichamo findet dia stat . dara er siniu uuerch zuofuore 83,4. 2) etw. herbeibringen: zogaforit zogatragan advectus adportatus Gl 1,43,29; bildl.: etw. herbeiführen: m. Akk. d. Sache: uuaz lustet iuuih ... zuofuoren mit hende den tod? sollicitare fatum propria manu Nb 267,5 [287,28].
fuorento adv. — Graff III, 593 s. v. fôrjan. fuor-endo: Np Cant. Deut. 42; -ente Npw ebda. (oder als part. prt. nom. pl. m. aufzufassen?) wegführend, -bringend, verschleppend: so rachen sih uictores an iro hostibus slahendo . unde in ellende fuorendo . unde bescorne ferchoufendo [vgl. captivati tondebantur, et vendebantur, Randgl. Sg 27].
gi-fuorhaft adj. ke-uoor-afteme: dat. sg. m. n. Gl 2,143,46 (Leipzig Rep. II. A. 6, 9. Jh.). vorteilhaft, günstig: [Vok.-Übers. zu: constitutiones sanctorum patrum] compendioso (‘abgekürzt’) manifestamus indiculo, Decr. Cael. III]. |
| umbi-fuoren
| | 1) jmdn. umhertreiben: ni umbiuvrit vuerden non circumferamur [omni vento doctrinae, Greg., Cura 3,18 p. 60 = Eph. 4,14] Gl 2,206,20. 213,77. | | 2) etw. auf einer Kreisbahn bewegen: tiu rihti des selben fati . diu fuoret umbe den himel . mit tien sternon ea series caelum ac sidera movet Nb 280,10 [302,22]. | | ûz-fuoren
| | 1) etw. herausbringen, -schaffen, jmdn. herausführen: vzfuori eiice [me de exercitu, quia graviter vulneratus sum, 3. Reg. 22,34] Gl 1,442,36. uzuuorit [tectis penetralibus] extulit [ova ... formica, Verg., G. | | 2) fort-, wegbringen, -tragen: uzfuorent [(die Milch) sub lucem] exportans (Hs. exportant, vgl. d. Laa.) [calathis adit oppida pastor, Verg., G. III, 402] Gl 2,640,22. | | zi-fuoren
| | 1) etw., jmdn. auseinanderbringen, trennen: ziuorit vurtin [in fugam versi sunt alius ab alio, ita ut magis a suis] deiicerentur [2. Macc. 12,22] Gl 1,704, 54 (clm 22 201 ziuuerfan). ih zefvre disiungo 4,231, | | 2) etw. hin- und hertreiben, -führen: zivuorit uuirdit [(cadaver) incerta per ludibria vagis] feretur [flatibus, Prud., P. Vinc. (V) 443] Gl 2,430,20. | | 3) etw., jmdn. zerstreuen, versprengen, -streuen, -treiben, -jagen: uzziehist zistorist ... ziuurist [constitui te hodie super gentes ..., ut] evellas [, et] destruas [, et] dissipes [ | | 4) etw. fortnehmen, beseitigen, tilgen: zefuore dia blindi . unde dia sunda . des irdesken lichamen disice nebulas et pondera terrenae molis Nb 179,10 [195,4] (Hs. D). | | 5) etw., jmdn. zerstören, zugrunderichten, vernichten: zivure [eum, qui in nos coepit saevire,] disperde [Esth. 14,11] Gl 1,492,36 (clm 22 201, andere Hss. firliosan). ziuure demoliar (Hs. demolior) [aras | | 6) jmdn. innerlich auflösen, verstören: daz (sc. Erdbeben, Sonnenfinsternis) zefuorta sie mera, danne iz sie riuuuege getati Npw 34,16 (Np zestoupta). | | zuo-fuoren
| | 1) jmdm. etw. hinbringen, -schaffen, m. Akk. d. Sache: m. Dat. d. Pers.: chuninga fone Arabia fone Saba fuorent imo geba zuo dona adducent Np 71,10; m. thara: min lichamo findet dia | | 2) etw. herbeibringen: zogaforit zogatragan advectus adportatus Gl 1,43,29; bildl.: etw. herbeiführen: m. Akk. d. Sache: uuaz lustet iuuih ... zuofuoren mit hende den tod? sollicitare fatum propria manu Nb 267,5 [287,28]. |
|