| - grabauuart, st. m.
- grabauuerc, st. n.
- grabebart
- grab(e)meer, mhd. st. n.
- grabeschûvele, mhd. st. f.
- ir-grabida, st. f.
- grabiner
- grabîsarn, st. n.
- grabîsan, st. n.
- grabo1, sw. m.
- grabo2, sw. m.
- grabôn, sw. v.
- bi-grabôn, sw. v.
- gi-grabôn, sw. v.
- grabunga, st. f.
- ir-grabunga, st. f.
- grâd, st. m.
- grâdal, st. n., auch st. m.
- gradema
- grâden, sw. v.
- gradi
- gradit
- graf, st. m. oder n.
- grâvin(na), st. f.
- grafisanr
- grâvo, sw. m.
- grâfscaft, st. f.
- grâfscaf, st. f.
- graft, st. f.
- graftbilidi, st. n.
- gragen
- grai
- grâilîn, mhd. st. n.
- gram, adj.
- gramatihhâri, st. m.
- gram(m)atih, st. n.
- -gramôd
- -gramôn
- -gramônto
- -gramunga
- grana, st. sw. f.
- gran, st. f.
- grano, sw. m.
- granasprungal, adj.
- granasprungalî, st. f.
- granasprungi, adj.
- granasprungîg, adj.
- granch
- granescesnabel
- granich
- raniche
- grno, sw. m.
- granôd, st. m.
- granôn, sw. v.
- grans, st. m.
- gransa, st. f.
- granso, sw. m.
- grant, st. m.
- granugin
- granuh
- granuhca
- granunga, st. f.
- grâo, adj.
- grapanero
- gras, st. n.
- grasafaro, adj.
- grasag, adj.
- gi-grasagôn, sw. v.
- gras(a)mugga, sw.
- gras(a)uuurm, st. m.
- grasceffi
- graschafto
- graschat
- grasemusche
- grasvinc, mhd. st. m.
- grashisarn
- grashof, mnd. st. m.
- graslouche, mhd. st. n.
- grasôn, sw. v.
- grat
- grât, mhd. st. m.
- grâtag, adj.
- gratcapala
- grâtida, st. f.
- graua
- graua
- grauen
- graui
- ge-gravannussi, aostndfrk. st. n. oder st. f.
- under-graveri, and. st. m.
- grâuuên, sw. v.
- grâuui, adj.
- grâuuî(n), st. f.
- grauul
- grâuuôn, sw. v.
- grazlîhho, adv.
- grazzo, adv.
- g..re
- greander
- grebelîn, mhd. st. n.
- grebil1, st. m.
- grebil2, st. m.
- grêblîhi, as. adj.
- gredeunge
- greffe, mhd.
- greffel
- grefil
- greffeluder
- grefo
- grefti, st. n.
- greht
- grehti
- grehto
- greifa, st. sw.
- greifâri, st. m.
- greifil, adj.
- greiflîh, adj.
- greifôn, sw. v.
- bi-greifôn, sw. v.
- ir-greifôn, sw. v.
- greiz
- greizin
- grecko, sw. m.
- grello
- grem
- gremer
- gremî, st. f.
- gremglîhho, adv.
- gremisala, st. f.
- gremiz, adj.
- gremize
- geiziu
- gremizlîh, adj.
- gremizlîhho, adv.
- gremizzen, sw. v.
- gremizzender
- gremizzî, st. f.
- gremizzîg, adj.
- gremizzgî, st. f.
- gremizzo, adv.
- gremizzôd, st. m.
- gremizzôn, sw. v.
- ir-gremizzôn, sw. v.
- gremizzônto, adv.
- gremizzunga, st. f.
- gremmen, sw. v.
- gi-gremmen, sw. v.
- ir-gremmen, sw. v.
- gremmento, adv.
- gremmit
- gremmize
- grencendi
- grendel
- grendil
- grenzce
- grennen, sw. v.
- grensih
- grensing, st. m.
- grensih, st. m.
- grentil
- grepthi
- gressi
- gresso
- grestti
- gretetuoh, st. n.
- grethde
- gretzenach, mhd. st.
- greue
- greufnt
- greuil
- greuue
- grevinc, mnd. st. m.
- grexuuardun
- grezin
- gridwartho
- grieduuard
- griestêneken, mfrk. st. n.
- grîf, st. m.
- -grif
- grîfan, st. v.
- ana-grîfan, st. v.
- bi-grîfan, st. v.
- gi-grîfan, st. v.
- ubar-grîfan, st. v.
- umbi-grîfan, st. v.
- grîfanto, adv.
- griffil, st. m.
- griffila, st. sw.
- griffilfuotar, st. n.
- -griffôn
- grîfo, sw. m.
- -grift
- grihti
- grillo, sw. m.
- grim, adj.
- grimmi, adj.
- gi-grim, st. n.
- gríma, ae. sw. m.
- grimheit, st. f.
- grimier
| | grabauuart st. m. grabe-vvarte: nom. pl. (?) Mayer, Glossen, nach S. 25,26 (vgl. Errata; Edinburgh, Adv. MS. 18. 5. 10, 12. Jh.); -warth: nom. sg. Gl 3,581,43 (clm 614, 13. Jh.); -bart: dass. 81,17 (SH A, 15. Jh.; zu b- für w- vgl. Weinhold, Bair. Gr. § 124). 1) Hyäne: hiena grabewart vel puto, -nis illintiso [Summ. Heinr. III,11,479] Gl 3,81,17. grabewarth hyaena 581,43. 2) (fraglich) übertr. auf eine Schabe, die Honigwaben zerstört: erphe grabevvarte [saepe favos ignotus adedit stelio et] lucifugis congesta cubilia blattis [Verg., G. IV,243] Mayer, Glossen, nach S. 25,26 (vgl. Errata; vgl. dazu Amsterd. Beitr. 11,25,44).
grabauuerc st. n. — Graff IV,305. crabe-uuergh (Np), grabe-uuerch (Npw): acc. sg. NpNpw 105,19. Relief, Skulptur: vnde taten sie ouh uuirs . daz sie uitulum bildoton in Oreb . unde daz crabeuuergh petoton et fecerunt vitulum in Oreb . et adoraverunt sculptile; vgl. graftbilidi, ? grefti.
grabebart Gl 3,81,17 s. AWB grabauuart.
grab(e)meer mhd. st. n., frühnhd. grabmesser (DWb. IV,1,1628 s.v. grabmaschine). grab-mezzer: nom. sg. Gl 4,159,18 (Sal. c, mus. Brit. Add. 18379, 13. Jh.). Grabstichel, Schnitzmesser (?): grabmezzer t. schrotmezzer scalpellum.
grabeschûvele mhd. st. f., nhd. grabschaufel. grabe-scuuel: nom. sg. Gl 4,266,7 (clm 6028 f. 46, 13. Jh.; Hs. be-). Grabscheit, Grabschaufel: sarculum howe fossorium grabescuuel [zu: descendebat ergo omnis Israel ad Philisthiim, ut exacuerat unusquisque vomerem suum, et ligonem et securim et sarculum, 1. Reg. 13,20]; vgl. Heyne, Hausalt. 2,73.
ir-grabida st. f. — Graff IV,304. ir-grabida: nom. sg. Gl 1,446,5 (Sg 292, 10. Jh., Carlsr. S. Petri, 11. Jh.) = Wa 75,28 (Carlsr. S. Petri). Schnitzwerk, Relief: [et cedro omnis domus intrinsecus vestiebatur, habens ...] caelaturas (Hs. caelatura) [eminentes, 3. Reg. 6,18].
grabiner Gl 1,594,34 s. AWB graban.
grabîsarn, -îsan st. n., mhd. Lexer grabîsen, nhd. grabeisen; as. grafîsarn (s.u.), mnd. grāfîsern, mnl. graefiser. grab-isan: nom. sg. Gl 4,208,54 (sem. Trev.); -isen: nom. (pl.?) 1,650,35 (M). — graf-isarn: acc. sg. Gl 2,582,59 = Wa 96,22 (Düsseld. F. 1, 9. oder 10. Jh.); acc. pl. 581,55 = Wa 95,28/29 (ebda.). Verschrieben: graf-isanr: acc. sg. Gl 4,345,20 = Wa 105,1; gras-hisarn: nom. sg. 1,339,4 = Wa 74,32 (zu hi- vgl. Garke S. 103). 1) als Instrument des Arztes: Messer, Lanzette: thia grafisarn [recens cruor] scalpella (Glosse: id est ferrum, quibus abraditur putredo ab ossibus) [tingit, Prud., P. Rom. (X) 500] Gl 2,581,55 = Wa 95,28/29. grafisarn [(Aristo medicus)] scalpellum (Glosse: genus ferri quo medici utuntur) [in usque guttur insertans agit, ebda. 902] 582,59 = Wa 96,22. 4,345,20 = Wa 105,1, wohl auch hierher: grabisan scalpellum 208,54. [Bd. 4, Sp. 396] 2) als Werkzeug zum Anfertigen von Reliefarbeiten, Skulpturen: Grabstichel: celatura. est sculptura eminentior. a cęlo grafhisarn uocata quod est genus ferramenti [zu: (columnas viginti) capita cum caelaturis suis habebunt argentea, Ex. 27,10] Gl 1,339,4 = Wa 74,32, nur als Vokabelglosse bewertbar ist: grabisen sculpturae (verwechselt mit scalprum?) [zu: fenestrae autem eius, et vestibulum, et sculpturae secundum mensuram portae, quae respiciebat ad orientem, Ez. 40,22] 650,35 (clm 22201 gegen kontextgerechtes graft der Parallelhss.).
grabo1 sw. m.; afries. greva, greve. — Graff IV,313. crafo: nom. sg. Gl 4,234,22 (Leiden, Voss. lat. 8° 15, 11. Jh.) = 2,340,3, vgl. auch Bergmann, Festschr. Petri S. 48. Wundarzt, Chirurg: chirurgus crafo dicitur; vgl. grabîsarn 1, graban 4.
grabo2 sw. m., mhd. grabe, nhd. graben; as. gravo, mnd. grāve, mnl. grave. — Graff IV,307. crap-: dat. sg. -in Gl 2,664,18 (k-); acc. sg. -un 1,605,1 (M, 3 Hss.); dat. pl. -un 2,425,22; crab-: nom. sg. -o 3,695,16; gen. sg. -un 2,66,14; dat. sg. -in 516,5; dat. pl. -un 475,45 („sehr unsicher“ Steinm.). — grap-: nom. sg. -o Gl 1,605,59 (M, 4 Hss.); dat. sg. -in 2,304,39 (M). 658,70. 659,5; acc. sg. -un 1,606,59 (M); gen. pl. -ono 604,17 (M, 3 Hss.); -ano 16 (M, 2 Hss.); acc. pl. -un 2,650,29; grapp-: nom. sg. -o 1,607,1 (M); gen. pl. -ono 604,18 (M). grab-: nom. sg. -o Gl 1,607,1 (M, 3 Hss.). 3,116,20 (SH A, 3 Hss.). 130,12 (SH A, 4 Hss., 1 Hs. -). 207,30 (SH B, 2 Hss.). 262,60 (SH a 2). 263,45 (SH a 2). 291,6 (SH b, 2 Hss., 1 Hs. ga-). 310,12 (SH e). 347,3 (SH g, 2 Hss.). 693,30. 4,164,12 (Sal. c). Beitr. 73,222, 26 (Sal. c). Hildebrandt I,228,382 (SH A). 268,277 (SH A); -e Gl 3,116,21 (SH A). 130,13 (SH A). 262,60 (SH a 2, 2 Hss.). 263,45 (SH a 2). 347,4 (SH g, e von anderer Hand aus o korr.). 406,62 (Hd.). 417,25 (Hd.); -in 116,22 (SH A, Eins. 171, 12. Jh., oder acc. sg.?); -] 21 (SH A, clm 23796, 15. Jh.); gen. sg. -in 2,549,18; dat. sg. -un 612,48; -in 549,24; -en 507,10. 516,5. 594,48. 3,407,7 (Hd.). 412,18 (Hd.); acc. sg. -en 1,642,37 (M). Nb 46,22 [52,18]; gen. pl. -on Gl 1,645,45 (M, 12. Jh.); -en 604,19 (M, 2 Hss., 12. 13. Jh.); -in ebda. (M, 12. Jh.); dat. pl. -on 2,501,35 (2 Hss.) = Wa 86,26; -en 3,408,65 (Hd.). — grau-: nom. sg. -o Gl 3,116,21 (SH A, Darmst. 6, 13. Jh.); dat. sg. -on 2,588,34 = Wa 102,2 (Düsseld. F. 1, 9. oder 10. Jh.); -en 704,60 (Paris 9344, Echternach, 11. Jh.). crepin: gen. sg. Gl 2,74,22 (clm 14324, 11./12. Jh., die Glossen nach Bischoff S. 220 z. T. vielleicht noch spätes 9. Jh.); crebin: dass. 412,19 (Vat. 5821, 11. Jh.). Festschr. Ford S. 315. Verschr.: gragen: dat. sg. Gl 2,449 Anm. 14 (s. u. 1 a); crupun: dat. pl. 425,22. 1) Graben, Furche: a) als natürliche Vertiefung: graben [falls es zu: incolasque aquatiles sitas sub alto more ranarum lacu, divinitatis ius in algis vilibus? Prud., P. Rom. (X) 244 gehört] Gl 2,449 Anm. 14; b) künstlich angelegt: α) zur Bewässerung, Entwässerung: crapun lacum [fecistis inter duos muros ad aquam piscinae veteris, Is. 22,11] Gl 1,605,1. grabon [(Roma) contiguos] fossis [muralibus agros sanguine iustorum innocuo maduisse recordans, Prud., Symm. I,514] 2,501,35 = Wa 86,26; β) als Grenzgraben, -furche um ein Grundstück: grauen [instant ardentes Tyrii: pars ducere muros ..., pars optare locum tecto et concludere] sulco [Verg., A. I,425] Gl 2,704,60; γ) als Schutzgraben um das Feldlager: crapun [castra] [Bd. 4, Sp. 397] fossis [cingere, Prud., P. Calag. (I) 38] Gl 2,425,22. 475,45. grabun [(castra) vallo atque] fossa [munire, Sall., Iug. 45 p. 283,11] 612,48. tar Romani herebergoton . dar umbegruoben sie sih . unde uuurfen dia erda innenan . uuider selben den graben Nb 46,22 [52,18]; c) Glossenwort: graben fossatis Gl 3,408,65. 2) durch Graben und Aufschütten entstandener Damm, Wall: α) als Flußdamm: pahha crapano. ł vuorino [et deficient flumina: attenuabuntur et siccabuntur] rivi aggerum [Is. 19,6] Gl 1,604,16 (2 Hss., 1 Hs. nur grabo ł uuuorî, 6 Hss. nur grabo); gegen Hochwasser: grapun [aggeribus ruptis cum spumens amnis exit oppositasque evicit gurgite] moles [Verg., A. II,497] Gl 2,650,29; β) zum Schutz des Feldlagers, der Wohnsitze: crabun [nunc me ... fefellit abesse aliquid, per quod velut hiante] valli [robore in animum tuum perturbationem morbus inrepserit, Boeth., Cons. 1,6 p. 21,21] Gl 2,66,14. crepin [tu conditus quieti felix robore] valli [ebda. 2,4 p. 35,20] 74,22. crebin [postquam intra tuta morari contigit ac statione frui] vallo[-que foveri pacificos sensus, Prud., Psych. 728] 412,19. 549,18. Festschr. Ford S. 315. graben [haud procul extremo culta ad pomeria] vallo [... crypta patet, Prud., P. Hipp. (XI) 153] Gl 2,507,10. 588,34 = Wa 102,2. 594,48. grabin [(die Sieger) consisterunt] aggere [summo, Prud., Psych. 738] 549,24. grapin [ibique memento prima locare manu molirique] aggere [tecta, Verg., A. VIII,127] 658,70. spizon grapin pivienc [moliturque locum primasque ... sedes castrorum in morem] pinnis [atque] aggere cingit [ebda. 159] 659,5. mit krapin [(praeceperat Aeneas) castra modo et tutos servarent] aggere [muros, ebda. IX,43] 664,18. grabo vallum quod mola terrae erigitur, ut custodia praetendatur [Summ. Heinr. VII,8,277] 3,130,12. Hildebrandt I,268,277. grabo vallum (fossatum) munitio, subsidium [Summ. Heinr. XI,521,25] Gl 3,263,45. 291,6. 310,12. Hildebrandt II,521,25. grabo vallum fossatum munitio Gl 3,347,3. vallum grabo ł phal et dicitur hec ipsa munitio (vgl. Beitr. 73,222 Anm. 8) Gl 4,164,12. uallum grabo l’ phal pali acuti minutio (d. i. munitio) Beitr. 73,222,26; γ) zur Belagerung: grapun [et iaciam contra te] aggerem [Is. 29,3] Gl 1,606,59. graben [aedificabis munitiones (Schanzen) et comportabis] aggerem [et dabis contra eam (die Stadt Jerusalem) castra, Ez. 4,2] 642,37. grapin [circumdabunt te inimici tui] vallo [Greg., Hom. II,39 p. 1644] 2,304,39; δ) Glossenwort: grabo vallum Gl 3,116,20. Hildebrandt I,228,382. Gl 3,207,30. 262,60. 406,62. 407,7. 412,18. 417,25. 693,30. crabo vallum (Hs.-us) 695,16; hierher als Vok.-Übers. auch: grabon (gegen kontextgerechtes spizzôno der Parallelhss.) [in iactu aggeris, et in exstructione] vallorum (Pfähle der Palisaden) [Ez. 17,17] 1,645,45 (vallorum wurde als Gen. Plur. von vallum statt von vallus aufgefaßt). Vgl. grebelîn.
grabôn sw. v. — Graff IV,305. krabut: part. prt. Gött. Nachr. 1927 S. 95 (Bamb. A I 43, aus Reichenau, 10./11. Jh.); grabon: 1. sg. Gl 3,260,46 (SH a 2). das Erdreich aufgraben, -hacken, -lockern: howon ł grabon sario Gl 3,260,46. k.raba krabut uuerdent [montes, qui] in sarculo sarrientur [Is. 7,25] Gött. Nachr. 1927 S. 95. |
| grabauuart
| | 1) Hyäne: hiena grabewart vel puto, -nis illintiso [Summ. Heinr. III,11,479] Gl 3,81,17. grabewarth hyaena 581,43. | | 2) (fraglich) übertr. auf eine Schabe, die Honigwaben zerstört: erphe grabevvarte [saepe favos ignotus adedit stelio et] lucifugis congesta cubilia blattis [Verg., G. IV,243] Mayer, Glossen, nach S. 25,26 (vgl. | | grabîsarn
| | 1) als Instrument des Arztes: Messer, Lanzette: thia grafisarn [recens cruor] scalpella (Glosse: id est ferrum, quibus abraditur putredo ab ossibus) [tingit, Prud., P. Rom. (X) 500] Gl 2,581,55 = Wa | | 2) als Werkzeug zum Anfertigen von Reliefarbeiten, Skulpturen: Grabstichel: celatura. est sculptura eminentior. a cęlo grafhisarn uocata quod est genus ferramenti [zu: (columnas viginti) capita cum caelaturis suis habebunt argentea, Ex. 27,10 | | grabo2
| | 1) Graben, Furche: | | | a) als natürliche Vertiefung: graben [falls es zu: incolasque aquatiles sitas sub alto more ranarum lacu, divinitatis ius in algis vilibus? Prud., P. Rom. (X) 244 gehört] Gl 2,449 Anm. 14; | | | b) künstlich angelegt: | | | | α) zur Bewässerung, Entwässerung: crapun lacum [fecistis inter duos muros ad aquam piscinae veteris, Is. 22,11] Gl 1,605,1. grabon [(Roma) contiguos] fossis [muralibus agros sanguine iustorum innocuo maduisse recordans, Prud., Symm. I,514 | | | | β) als Grenzgraben, -furche um ein Grundstück: grauen [instant ardentes Tyrii: pars ducere muros ..., pars optare locum tecto et concludere] sulco [Verg., A. I,425] Gl 2,704,60; | | | | γ) als Schutzgraben um das Feldlager: crapun [castra] fossis [cingere, Prud., P. Calag. (I) 38] Gl 2,425,22. 475,45. grabun [(castra) vallo atque] fossa [munire, Sall., Iug. 45 p. | | | c) Glossenwort: graben fossatis Gl 3,408,65. | | 2) durch Graben und Aufschütten entstandener Damm, Wall: | | | α) als Flußdamm: pahha crapano. ł vuorino [et deficient flumina: attenuabuntur et siccabuntur] rivi aggerum [Is. 19,6] Gl 1,604,16 (2 Hss., 1 Hs. nur grabo ł uuuorî, 6 Hss. nur grabo); gegen | | | β) zum Schutz des Feldlagers, der Wohnsitze: crabun [nunc me ... fefellit abesse aliquid, per quod velut hiante] valli [robore in animum tuum perturbationem morbus inrepserit, Boeth., Cons. 1,6 p. 21,21] Gl | | | γ) zur Belagerung: grapun [et iaciam contra te] aggerem [Is. 29,3] Gl 1,606,59. graben [aedificabis munitiones (Schanzen) et comportabis] aggerem [et dabis contra eam (die Stadt Jerusalem) | | | δ) Glossenwort: grabo vallum Gl 3,116,20. Hildebrandt I,228,382. Gl 3,207,30. 262,60. 406,62. 407,7. 412,18. 417,25. 693,30. crabo vallum (Hs.-us) 695,16; hierher als Vok.-Übers. auch: grabon (gegen kontextgerechtes spizzôno der Parallelhss. |
|