| - grafisanr
- grâvo, sw. m.
- grâfscaft, st. f.
- grâfscaf, st. f.
- graft, st. f.
- graftbilidi, st. n.
- gragen
- grai
- grâilîn, mhd. st. n.
- gram, adj.
- gramatihhâri, st. m.
- gram(m)atih, st. n.
- -gramôd
- -gramôn
- -gramônto
- -gramunga
- grana, st. sw. f.
- gran, st. f.
- grano, sw. m.
- granasprungal, adj.
- granasprungalî, st. f.
- granasprungi, adj.
- granasprungîg, adj.
- granch
- granescesnabel
- granich
- raniche
- grno, sw. m.
- granôd, st. m.
- granôn, sw. v.
- grans, st. m.
- gransa, st. f.
- granso, sw. m.
- grant, st. m.
- granugin
- granuh
- granuhca
- granunga, st. f.
- grâo, adj.
- grapanero
- gras, st. n.
- grasafaro, adj.
- grasag, adj.
- gi-grasagôn, sw. v.
- gras(a)mugga, sw.
- gras(a)uuurm, st. m.
- grasceffi
- graschafto
- graschat
- grasemusche
- grasvinc, mhd. st. m.
- grashisarn
- grashof, mnd. st. m.
- graslouche, mhd. st. n.
- grasôn, sw. v.
- grat
- grât, mhd. st. m.
- grâtag, adj.
- gratcapala
- grâtida, st. f.
- graua
- graua
- grauen
- graui
- ge-gravannussi, aostndfrk. st. n. oder st. f.
- under-graveri, and. st. m.
- grâuuên, sw. v.
- grâuui, adj.
- grâuuî(n), st. f.
- grauul
- grâuuôn, sw. v.
- grazlîhho, adv.
- grazzo, adv.
- g..re
- greander
- grebelîn, mhd. st. n.
- grebil1, st. m.
- grebil2, st. m.
- grêblîhi, as. adj.
- gredeunge
- greffe, mhd.
- greffel
- grefil
- greffeluder
- grefo
- grefti, st. n.
- greht
- grehti
- grehto
- greifa, st. sw.
- greifâri, st. m.
- greifil, adj.
- greiflîh, adj.
- greifôn, sw. v.
- bi-greifôn, sw. v.
- ir-greifôn, sw. v.
- greiz
- greizin
- grecko, sw. m.
- grello
- grem
- gremer
- gremî, st. f.
- gremglîhho, adv.
- gremisala, st. f.
- gremiz, adj.
- gremize
- geiziu
- gremizlîh, adj.
- gremizlîhho, adv.
- gremizzen, sw. v.
- gremizzender
- gremizzî, st. f.
- gremizzîg, adj.
- gremizzgî, st. f.
- gremizzo, adv.
- gremizzôd, st. m.
- gremizzôn, sw. v.
- ir-gremizzôn, sw. v.
- gremizzônto, adv.
- gremizzunga, st. f.
- gremmen, sw. v.
- gi-gremmen, sw. v.
- ir-gremmen, sw. v.
- gremmento, adv.
- gremmit
- gremmize
- grencendi
- grendel
- grendil
- grenzce
- grennen, sw. v.
- grensih
- grensing, st. m.
- grensih, st. m.
- grentil
- grepthi
- gressi
- gresso
- grestti
- gretetuoh, st. n.
- grethde
- gretzenach, mhd. st.
- greue
- greufnt
- greuil
- greuue
- grevinc, mnd. st. m.
- grexuuardun
- grezin
- gridwartho
- grieduuard
- griestêneken, mfrk. st. n.
- grîf, st. m.
- -grif
- grîfan, st. v.
- ana-grîfan, st. v.
- bi-grîfan, st. v.
- gi-grîfan, st. v.
- ubar-grîfan, st. v.
- umbi-grîfan, st. v.
- grîfanto, adv.
- griffil, st. m.
- griffila, st. sw.
- griffilfuotar, st. n.
- -griffôn
- grîfo, sw. m.
- -grift
- grihti
- grillo, sw. m.
- grim, adj.
- grimmi, adj.
- gi-grim, st. n.
- gríma, ae. sw. m.
- grimheit, st. f.
- grimier
- grimlîh, adj.
- grimman, st. v.
- grimmet
- grimmi
- grimmî
- grimmida, st. f.
- grimmîg, adj.
- grimmgheit, st. f.
- -grimmila
- grim(mi)lîhho, adv.
- grimmî(n), st. f.
- grimmint
- grimmisôn, sw. v.
- grimmit
- grimmo, adv.
- -grimmôd
- -grimmôn
- -grimmunga
- grimnussi, as.
- grîmo, sw. m.
- -grîmolt
- grimpo, as. sw. m.
- grina
- grînan, st. v.
| | grafisanr Gl 4,345,20 = Wa 105,1 s. AWB grabîsarn.
grâvo sw. m. (zum Nebeneinander von an- und jan-Dekl. vgl. Braune, Ahd. Gr.13 § 223 Anm. 2), mhd. Lexer grâve, Lexer grêve, nhd. graf; mnd. grâve, grêve, mnl. grave, greve; afries. greva; ae. geréfa; vgl. an. greifi. — Graff IV,312 ff. krauo: nom. sg. Gl 1,276,51 (Rd, c-). 2,103,21 (2 Hss., 1 Hs. -v-). — grau-: nom. sg. -o Gl 1,118,22 (M). 3,134,22 (SH A, 2 Hss., 1 Hs. u-). 182,52 (SH B). 306,61 (SH d). 427,32 (u-). Hildebrandt I,281,151 (SH A). T 198,5. 199,1. 10; -e Gl 3,3,1 (Voc.). 182,52 (SH B). 349,26 (SH i, -v-). 356,64 (-v-). 428,22; gen. sg. -en T 200,1; dat. sg. -en 5,11. 192,3. 222,3. Npw 108,3; acc. sg. -un S 306,23 (Cap.) = Rhein. Vjbll. 39,286,24 (Cap. Hs.); nom. pl. -en Gl 3,134,20 (SH A, 2 Hss., 1 Hs. u-). 414,4 (Hd., -v-); -in 134,21 (SH A, 3 Hss. u-); dat. pl. -on T 44,12. [Bd. 4, Sp. 400] crafo: nom. sg. Gl 1,293,28 (Jb-Rd); grafo: dass. T 199,7. crabo: nom. sg. S 94,6 (Georgsl.); graben: gen. sg. Gl 5,517,13 (Gespr.; -e- nach Huisman, Rhein. Vjbll. 33,280,16 Sproßvokal). krauio: nom. sg. Gl 2,103,21 (clm 19417, 9. Jh.); graueon: nom. pl. 1,245,20 (K). — greue: nom. sg. Gl 3,378,17 (Jd). — grefo: nom. sg. Gl 3,395,32 (Hildeg.). Vielleicht als verstümmelt hierher: gra: Beitr. (Halle) 85,226 (clm 408, 11. Jh.). Graf, Statthalter, Vorsteher: rihhes graueon regni comites Gl 1,245,20. (wohl Vok.-Übers.) comines princeps milicię crauo uł kasind [zu: ecce qui esse voluit pro Ioab comes David, 2. Reg. 20,11] 276,51. crafo [constitue ex eis] tribunos (Hs. tribunus) [, et centuriones, et quinquagenarios, Ex. 18,21] 293,28. krauio odo sculdheizzo [item placuit, ut episcopi, presbyteri, et diaconi, non sint] conductores, aut procuratores (Hs. procurator provisor saecularis honoris) [Conc. Carth. XVI] 2,103,21. grauo sculdheizzo conductor procurator [zu ebda.] 118,22. graue praeses 3,3,1. 134,20. 306,61. 414,4. Hildebrandt I,281,151. comes Gl 3,134,22. 378,17. 428,22. praeses ł comes 182,52. 427,32. consul et comes 356,64. zienz comes 395,32 (Hildeg.). geuerte ł grave hic et haec comes huius comitis 349,26. ze graben .us. (.us. wohl verschr. u. getilgt) selida i. ad mansionem comitis 5,517,13. der mare crabo Georio S 94,6. thuruch then grauun ... thuruch bodun sinin per comitem ... per missum eius 306,23 = Rhein. Vjbll. 39,286,24. in Syriu fon demo grauen Cyrine a praeside Syriae Cyrino T 5,11. saltun (Christum) themo Pontisgen grauen Pilate tradiderunt Pontio Pilato praesidi 192,3, ebenfalls für den ‘Landpfleger’ Pilatus: 198,5. 199,1. 7. 10. 200,1. 222,3 (alle praeses). zi grauon inti zi cuningon uuerdet ir gileitte ad praesides et ad reges ducimini 44,12. do ruocton si in lugelichen ze demo grauen Npw 108,3; — hierher vielleicht auch: Fuscus iste gra .. [Randgl. zu Fuscus, Juven. 4,112] Beitr. (Halle) 85,226 (vgl. die Anm. von Thoma: „eher als eine ungenaue Farbbezeichnung scheint mir ein unvollendetes grauo für den exercitui praepositus vorzuliegen“). Komp. after-, burg-, lant-, marc-, phalanzgrâv(i)o, zentegrâve.
grâfscaft (auch -scaf) st. f., mhd. grâve-, grâfschaft, nhd. grafschaft; mnd. grêve-, grâveschop, mnl. grave-, grevescap; ae. geréfscipe. — Graff IV,314. graf-scaft: nom. sg. Gl 3,356,66; -schaft: dass. 4,47,10 (Sal. a 1). gra- (zum -f-Schwund vgl. Gröger § 129,2. 8) -scaft: nom. sg. Gl 4,47,7 (Sal. a 1, 3 Hss.); -schaft: nom. sg. 3,414,3 (Hd.). 4,47,8 (Sal. a 1, 3 Hss.). Beitr. 73,212 (Sal. c; nach Gl 4,136,50); acc. sg. Gl 3,416,17 (Hd.). — gra-scaf: nom. sg. Gl 3,379,35 (Jd, -); -sceffi: gen. oder dat. sg. S 305,10. 15 (beide Cap.) = Rhein. Vjbll. 39,283,7. 284,10 (beide Cap. Hs.). Wohl verschr.: gra-schat: nom. sg. Gl 4,247,12; -scast, -saft: dass. 47,8. 9 (beide Sal. a 1); gra-schafto: nom. sg. (?) 169,20 (Sal. d; verschr. durch die folgenden mask. Übers.?). Grafschaft; Amt, Würde eines Grafen: grafscaft consulatus Gl 3,356,66. comitatus 379,35 (darauf comitatura idem). 4,47,7. 169,20 (s.o.). Beitr. 73, 212 (nach Gl 4,136,50). praesidatus (vgl. Diefb., Gl. 457a) Gl 3,414,3. 416,17 (-datum). comicum (wohl für -tium) 4,247,12. inneneuuendiun theru selueru grasceffi intra ipsum comitatum S 305,10 = Rhein. Vjbll. 39,283,7, ähnl. 15 = 284,10 (comitatus).
graft st. f., mhd. nhd. Lexer graft; mnd. mnl. graft, gracht; afries. greft; vgl. ae. græft m.; an. gröftr m. — Graff IV,309. [Bd. 4, Sp. 401] craft: nom. sg. Gl 1,54,3 (Pa KRa). 212,16 (Ra, K k-); crefti: acc. pl. 435,2 (M); crephti: nom. pl. 650,34 (M); acc. pl. 435,1 (M, 5 Hss.). — graft: nom. sg. Gl 1,443,15 (clm 9534, 9. Jh.). 3,180,60 (SH B). 296,65 (SH d). 394,6 (Hildeg.); acc. sg. 1,718, 49; nom. pl. -]i 650,33 (M); greft-: dass. -i ebda. (M, 2 Hss.); dat. pl. -in 323,10 (3 Hss., darunter Sg 9, 9. Jh.); acc. pl. -i 430,1 (2 Hss.); grephti: nom. pl. 650,34 (M, 2 Hss.). Verschrieben: erephti: nom. pl. Gl 1,650,35 (M, 2 Hss.); cresti: acc. pl. 435,2 (M); gestin: dat. pl. 323,12 (S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.). 1) das in künstlerischer Arbeit Herausgegrabene, -gemeißelte, -gestochene (vgl. graban 8): a) Relief, Ziselierung: missilihen greftin [(facies) ipsi labio (des Tisches der Stiftshütte) coronam] interrasilem [altam quattuor digitis, Ex. 25,25] Gl 1,323,10 (Parallelhs. misselichen kirusten ł untarfalztaz). grefti [et cedro omnis domus intrinsecus vestiebatur, habens tornaturas, ... et] caelaturas [eminentes, 3. Reg. 6,18] 430,1. 435,1 (6 Hss., 6 jüngere Parallelhss. irgrabunga). anaglifa . i. eminans pictura ł graft. ł similitudo hominis [zu: et sculpsit in eis picturam cherubim, et palmarum species, et anaglypha valde prominentia, 3. Reg. 6,32] 443,15. grefti [fenestrae autem eius (des Tempeltors), et vestibulum, et] sculpturae [secundum mensuram portae, Ez. 40,22] 650,33 (8 Hss., clm 22201 grabîsan). graft sculptura vel caelatura 3,180,60. celatura heui ł graft. sculptura 296,65. graft bilidio caelatura 394,6; zu grephti sculptile 1,322,24 vgl. ? AWB grefti; b) Skulptur, Denkmal: kraft monumentis Gl 1,212,16 (vgl. Splett, Stud. S. 302). 2) tiefer Graben, Abgrund: toalle tuncculle craft cropa barathrum gurgitem vorago fovea Gl 1,54,3 (vgl. Splett, Stud. S. 109). 3) Begräbnisplatz, Friedhof: graft [emerunt ... agrum figuli,] in sepulturam [peregrinorum, Matth. 27,7] Gl 1,718,49 (Parallelhs. grab).
graftbilidi st. n. (vgl. ae. græftgeweorc). — Graff III,99. graft-pilide: acc. pl. Np 96,7. Relief, Skulptur: ze honedon uuerden alle . die graftpilide betoien . daz chit idola confundantur omnes qui adorant sculptilia. Vgl. Wesche, Beitr. 61,75.
gragen Gl 2,449 Anm. 14 s. grabo2.
grai Gl 1,79,12 s. AWB grâuui.
grâilîn mhd. st. n.; vgl. Tiefenbach, BNF (NF) 11,220. grailin: nom. sg. Gl 3,369,50 (Jd). eine Fischart: bobio (im Abschn. Nomina piscium).
gram adj., mhd. nhd. as. mnd. mnl. ae. gram; an. gramr. — Graff IV,320. gram: Grdf. Nb 28,28 [32,9]. erzürnt, ergrimmt, in der Wendung einemo gram sîn: uuaz uuanest tu nu dero sarfi des chuninges . fone in dien er so gram uuas . mugen ze geloubo gesaget uuerden? quid videtur posse astrui . huic severitati? Abl. gremiz; gremglîhho; gremî; gremmen.
gramatihhâri st. m. — Graff IV,327. gramatichare: nom. sg. Nk 459,26 [104,18]. Grammatiker: also uuizer uone uuizi . gramatichare uone gramatiche . rehter uone rehte genamote sint ut a candore candidus . et a grammatica grammaticus . et a iustitia iustus (sc. dicuntur).
gram(m)atih st. n. — Graff IV,327. cramatichis: gen. sg. Nc 795,13 [153,1]. — grama- [Bd. 4, Sp. 402] tich-: gen. sg. -is Nk 463,29 [108,18/19]; dat. sg. -e 424,29 (2). 459,27. 487,19/20 [67,17 (2). 104,19. 133,22]. Npgl 77,43; grammatiche: dass. 12. Grammatik: eteuuaz lasteron (‘rügen’) mit cramatichis eo stringere . i. arguere . quid grammatica regula Nc 795,13 [153,1]. also uuizer uon uuizi . gramatichare uon gramatiche ... genamote sint ut a candore candidus . et a grammatica grammaticus (sc. dicuntur) Nk 459,27 [104,19]. taz skinet tarana . daz einer ... gramatichis chunnigero . geheizen uuirdet tanne anderer grammaticior ... dicitur 463,29 [108, 18/19]. nomen ciuitatis indeclinabile (selbnamo dero burch uncherlich in gramatiche) Npgl 77,43; ferner: Nk 424,29 (2) [67,17 (2)] (grammatica). 487,19/20 [133,22] (grammatica). Npgl 77,12. Abl. gramatihhâri. |
| graft
| | 1) das in künstlerischer Arbeit Herausgegrabene, -gemeißelte, -gestochene (vgl. graban 8): | | | a) Relief, Ziselierung: missilihen greftin [(facies) ipsi labio (des Tisches der Stiftshütte) coronam] interrasilem [altam quattuor digitis, Ex. 25,25] Gl 1,323,10 (Parallelhs. misselichen kirusten ł untarfalztaz). grefti [et cedro omnis | | | b) Skulptur, Denkmal: kraft monumentis Gl 1,212,16 (vgl. Splett, Stud. S. 302). | | 2) tiefer Graben, Abgrund: toalle tuncculle craft cropa barathrum gurgitem vorago fovea Gl 1,54,3 (vgl. Splett, Stud. S. 109). | | 3) Begräbnisplatz, Friedhof: graft [emerunt ... agrum figuli,] in sepulturam [peregrinorum, Matth. 27,7] Gl 1,718,49 (Parallelhs. grab). |
|