Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
griozruoba bis griphlîh (Bd. 4, Sp. 437 bis 439)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis griozruoba st. sw. f.
criez-ruoba: nom. sg. ZfdA. 68,215,8 (Rom, BV. Chigi HV 165, 12. Jh.).
Bez. wohl für die Gartenrauke, Eruca sativa Lam. (Brassica Eruca L.), verwendet als Kohl u. Salat (vgl. Marzell, Wb. 2,303 ff.): eruca quędā herba simił lactucę .i. criezruoba [zu: erucas viridis, inulas ego primus amaras monstravi incoquere, Hor., Serm. II,8, 51]. Als Pflanzenname wird eruca sonst vor allem mit uuild(i)senaf, [h]uuîzsenaf, hederih glossiert.
Vgl. Siewert, Horazgl. S. 255,19.
 
Artikelverweis 
griozstein st. m., mhd. Lexer griestein, nhd. grießstein.
griez-steina: nom. pl. Gl 3,212,6 (SH B). [Bd. 4, Sp. 438]
Kieselstein: glarii.
Abl. griestêneken mfrk.
 
Artikelverweis 
griozuuart st. m., mhd. Lexer griewart, nhd. (älter) grießwart; as. grieduuard (s. u.), mnd. grêtwart, mnl. grietwaerd. — Graff I,955.
griez-wart: nom. sg. Gl 3,140,67 (SH A); griz-: dass. Hildebrandt I,292,309 (SH A). — gried-uuard: nom. sg. Gl 2,366,8 = Wa 67,5 (Wolf. Helmst. 553, 11. Jh.).
Aufsichtführender, Kampfrichter: grieduuard sequester [Poeta Saxa 242,6] Gl 2,366,8 = Wa 67,5. griezwart agonitheta vel sequester [Summ. Heinr. VIII,8,309] 3,140,67 (Hss. auch griozuuarto, -uuartil). Hildebrandt I,292,309.
Abl. griozuuartil, -uuarto.
 
Artikelverweis 
? griozuuartil st. m., mhd. Lexer griewartel, nhd. grießwärtel.
ez-wartile: nom. sg. Gl 3,140,67 (SH A; mit wohl epithetischem -e, vgl. Weinhold, Mhd. Gr. § 448; doch vgl. Hildebrandt I,292,309, wo wohl -ilo-Bildung angenommen wird).
Aufsichtführender, Kampfrichter: agonitheta vel sequester [Summ. Heinr. VIII,8,309] (Hss. auch griozuuarto, -uuart).
 
Artikelverweis 
griozuuarto sw. m., mhd. Lexer griewarte, nhd. (älter) grießwart. — Graff I,956.
griez-wart-: nom. sg. -o Gl 3,140,65 (SH A, 2 Hss.). 186,55 (SH B); -e 140,66 (SH A); -wartho: dass. ebda.; -wartdo: dass. 396,46 (Hildeg.); griz-uuartun: nom. pl. Gl 4,232,30 (Leiden Voss. lat. 8°15, 10./11. Jh.) = 2,339,9 (-on).
Unsicher: grid-wartho (oder griez-, Steinm.): nom. sg. Gl 2,326,9 (Escorial b-III-2, 11. Jh.).
Verschrieben: grex-uuardun: nom. pl. Gl 2,708,53 (Paris 9344, 11. Jh.).
1) Aufsichtführender, Kampfrichter (auf einem sandbedeckten Platz): griezwarto agonitheta vel sequester [Summ. Heinr. VIII,8,309] Gl 3,140,65 (Hss. auch griozuuart, -uuartil). 186,55. griezwartdo durziuanz sequester 396,46; hierher wohl auch mit freier Wiedergabe des lat. Kontextes: grezuuardun [ast illum (den im Faustkampf unterlegenen Dares)] fidi aequales [... ducunt ad navis, Verg., A. V,468] 2,708,53; in einem Bilde: gridwartho [non est invidus] agonitheta [noster nec alterius palma alteri parat ignominiam, Hier., Ep. LXXI,2,1] 326,9 (vgl. o.).
2) Vermittler, Unterhändler zwischen kriegführenden oder prozessierenden Parteien: caduceatores dicuntur legati pacis quod sunt grizuuartun [zu: nam bellantes ac dissidentes interpretum oratione sedantur: unde secundum Livium legati pacis caduceatores dicuntur, Is., Et. VIII,11,48 p. 319] Gl 4,232,30 = 2,339,9.
 
Artikelverweis 
griph s. AWB grîf.
 
Artikelverweis 
bi-griphen sw. v.
pi-griphot: 3. sg. (prt.?) Gl 1,504,1 (M, clm 22201, 12. Jh.).
etw. (räuberisch) an sich reißen: pigriphot [domum] rapuit [et non aedificavit eam, Job 20,19] (Parallelhss. (fir-)zascôt).
Vgl. bikriphen.
 
Artikelverweis 
gripheri st. m. — Graff IV,319.
gripher: nom. sg. Gl 3,141,8 (SH A); gripfere: dass. ebda. 256,1 (SH a 2).
Räuber (?): gripfere raptor Gl 3,141,8. rapax 256,1 (Parallelhs. griphgêr).
 
Artikelverweis 
griphîg adj. — Graff IV,319 s. v. grifig.
gripfiger: nom. sg. m. Gl 3,256,1 (SH a 2; -igs). [Bd. 4, Sp. 439]
gierig greifend, fassend nach etw.: substant.: Raffer, Räuber: rapax (Parallelhs. gripfere).
Abl. griphgî; vgl. AWB kriphîg.
 
Artikelverweis 
griphgî st. f.
geriffige: nom. sg. Gl 4,157,39 (Sal. c).
Raffgier, Raubgier: rapacitas.
 
Artikelverweis 
griphlîh adj.
griph-liher: nom. sg. m. Gl 4,127,60 (Sal. b). 157,37 (Sal. c).
substant.: Räuber: griphliher rapax. praedo violentus Gl 4,127,60. rapax 157,37.