| - umbi-bi-habên, sw. v.
- untar-habên, sw. v.
- uuidar-habên, sw. v.
- zisamane-habên, sw. v.
- zisamane-folla-habên, sw. v.
- habendis
- habenisen
- habênto, adv.
- int-habênto, adv.
- umbi-habênto, adv.
- habeo
- haber
- haber
- habervre, mhd. st. m.
- haberîn, adj.
- habersâme, mhd. sw. m.
- haberwurm, mhd. st. m.
- habet
- bi-habêtî, st. f.
- gi-habêtî, st. f.
- habic
- habich
- habid, st. m.
- -habîg
- habih
- habihemo
- habihi
- habin
- habir-
- habiro
- habit
- habitant
- habke
- habo
- haboh
- it-habôn, sw. v.
- habuh, st. m.
- habuhhessuuam, st. m.
- habuhnessi
- habuhsuuammo, sw. m.
- habui
- habunga, st. f.
- habûnîsan, st. n.
- habwich
- hacca
- hacca
- haccho
- hacco
- hacge
- hacgo
- hach
- hach ..
- hachboum
- hachele
- hachges
- hach | inu
- hachit
- hacho
- hachta
- hachustim
- hacosunge
- hasila
- hacth
- hactvoch
- ha dach
- hadara, sw. f.
- haddōmiga
- haderik
- hađilîn, as. st. n.
- zi-hadilit, part.
- hádswǽpe, ae. sw. f.
- hadun
- ha e
- haeberhougan
- hæc fuch
- hæfern, ae. st. m.
- haefuc
- haer
- haerda
- haerenti
- hærin
- hærinc
- hærmel
- hærmil
- hæsine
- haeslin
- hǽst(e), ae. adj.
- hǽstig, ae. adj.
- hæt, ae. st. m.
- hætt, ae. st. m.
- hǽwe(n), ae. adj.
- haf-
- havan, st. m.
- havanâri, st. m.
- havaneri, st. m.
- havanskirbî(n), st. n.
- havenlîn, mhd. st. n.
- gi-hâvid, as. part.
- gi-hâvidlîko, as. adv.
- -hafoc
- hafode
- hafon
- haft, adj.
- haft, st. n.
- haft, st. m.
- bi-haft, adj.
- gi-haft, adj.
- haft-
- hafta, st. sw. f.
- haftbant, st. n.
- haftên, sw. v.
- ana-haftên, sw. v.
- gi-haftên, sw. v.
- zisama-haften, sw. v.
- zisamane-haftên, sw. v.
- zuo-haftên, sw. v.
- gi-hafto, adv.
- gi-sama-haftôn, sw. v.
- haftunga, st. f.
- hag, st. m.
- hago, sw. m.?
- hag
- haga
- haga-
- -haga
- hagal, st. m.
- -hagal
- hagalthruos, st. f.
- hagalthruosa?, st. f.
- hagaleia
- hagalgans, st. f.
- hagan, st. m.
- hagan
- haganahi, st. n.
- haganberi, st. n.
- haganbhuxa
- haganboum, st. m.
- hagiboum, st. m.
- hagboum, st. m.
- haganbuohha, sw.
- hagebuohha, sw.
- haganbutta, sw.
- haganthorn
- hagilthorn
- hegenthorn
- haganîn, adj.
- hagazussa, st. f.
- hâzussa, st. f.
- hagboum
- hagdorn, mhd. st. m.
- hage
- hage
- hagebuohha
- hagedorn
- hageleia
- -ia
- hagendornernoph
- hagendornknopf, mhd. st. m.
- int-hagenen, sw. v.
- hagenpau
- hagenpoim
- hagent..
- hagestal
- hagetb
- hâg(g)o, sw. m.
- hâcko, sw. m.
- hâko, sw. m.
- hagidorn
- hagil
- hagildorn
- hagimb9che
- haginbuck
- haginehe
- haginpoiche
- hagipm
- hagistolt
- hago
- umbi-hagôn
- hagtûba
- hagubart, st. m.
- haguthorn, st. m.
- hagunnan
- hagustalt
- hagastalt
- hagustaltman, st. m.
- hah
- -hâh
- haha, interj.
- hâhal, st. m.
- hâhala, st. f.
- hâhan, red. v.
- ana-hâhan, red. v.
- bi-hâhan, red. v.
- furi-hâhan, red. v.
- gi-hâhan, red. v.
- ir-hâhan, red. v.
- untar-hâhan, red. v.
- zuo-hâhan, red. v.
- hahhul, st. m.
- hahil
| | umbi-bi-habên sw. v. — Graff IV,730 verschr. s.v. umbihabên. umpi-pi-habet: part. prt. Gl 1,74,33 (K). 252,13 (K; -&). (jmdn., etw.) umgeben, im Part. Praet.: umpihalsendi umpipihabet umpipiqueman circumplectus circumdatus circumventus Gl 1,74,33. mit meniki umpipihabet turba circumdatus 252,13.
untar-habên sw. v.; vgl. mnd. underhebben, mnl. onderhebben in anderer Bed. under-habent: 3. pl. Gl 2,615,44 (Pommersf. 2671, 12. Jh.). etw. stützen: underhabent firisti [si caesa securibus actis ardua pendentis] sustentent culmina [tecti, Sed., Carm. pasch. I,271].
uuidar-habên sw. v., mhd. Lexer widerhaben, nhd. dial. schweiz. widerhaben Schweiz. Id. 2,924; ae. wiþerhabban; vgl. nhd. DWB wiederhaben, mnl. wederhebben in anderer Bed. — Graff IV,733. uuidar-hap-: 3. sg. -et Gl 1,240,14 (Ra; -&; vgl. Gl 5,88,36). 241,4 (Ra; -&). 2,419,23 (vu-, -&); part. prt. -et 231,46 (S. Flor. III 222 B, 9. Jh., -&, Wien 949, 9./10. Jh.); uuithar-hab-: 3. sg. -et 1,240,14 (K; -&). 241,4 (K; -&); uuidar-, widir-: 3. sg. prt. -eta 415,36. 35. 1) etw. zurückhalten: vuidarhapet [idem tamen benignus ultor] retundit [iram, Prud., H. a. somn. (VI) 94] Gl 2,419,23, hierher wohl auch: uf uuidarhapet ni uuirdit [(die Seele, verglichen mit einem Schiff) uno in loco nequaquam stare permittitur, quia ad ima relabitur,] nisi ad summa conetur [Greg., Cura 3,34 p. 94] 231,46 (‘vor dem Zurückgehen bewahren’?). 2) sich einer Sache oder jmdm. widersetzen: uuidarhapet renitetur (reni K, vgl. Leuv. Bijdr. 64,29) Gl 1,240,14 (vgl. Gl 5,88,36). uuitharhabet uuitharrinkit firtridit resultat reluctat recalcitrat 241,4; sich einer Sache mit Erfolg widersetzen, sich gegen etw. behaupten: widirhabeta obtinuit (ł vicit) [autem sermo regis verba Ioab et principum exercitus, 2. Reg. 24,4] 415,35.
zisamane-habên sw. v. — Graff IV,734 f. zesamene habet: 3. sg. Nk 399,13 [41,4 Anm.]; zesamine: dass. ebda. (Hs. B = S. CXVIII,24) [41,4]; -habe: 3. sg. conj. Nc 765,18 [111,18]. habet ... zesamine: 3. sg. Nb 125,19 [136,19]; habit ... zesamene: dass. Nk 400,24 [42,14/15 Anm.]; zesamine: dass. ebda. (Hs. B = S. CXVIII,29) [42,14/15]; habent: 3. pl. Nb 323,16/17 (hâ-, vgl. S. CVIII,30) [353,12/13]. Nk 401,17 [43,12]; habint: dass. 398,29/30 (Hs. B = S. CXVIII,20) [40,20]. 401,17 (Hs. B = S. CXIX,9) [43,12 Anm.]; zesamene: dass. 398,29/30 [40,20 Anm.]. 1) jmdn., etw. zusammenhalten, verbinden: tiu selba minna habet ouh tie mennisken zesamine mit heiligero gezumfte hic (amor) continet quoque populos . iunctos sancto foedere Nb 125,19 [136,19]. uuelih pant zesaminehabe diu missehellen elementa . so fiur unde uuazer ist . luft unde erda quaeque nexio liget elementa dissona Nc 765,18 [111,18]. 2) refl.: sich verbinden, zusammenhängen: unde habent sih io zesamine diu guissen . i. tiu durh sih quisso sint? semperque sibi certa cohaerent? Nb 323,16/17 [353,12/13]; kontinuierlich zusammenhängen, sich kontinuierlich zusammenschließen, von der Quantität, der Linie, der Fläche, dem Körper (vgl. Jaehrling S. 69 f.): sumeliche quantitates habint sih zesamene . sumeliche sint underskeidin quantitatis aliud quidem est continuum . aliud [Bd. 4, Sp. 580] discretum Nk 398,29/30 [40,20]. (die Quantität) tiu sih zesamene habet . taz ist ter reiz . unde diu obeslihti . unde diu heui continuum vero . linea . superficies . corpus 399,13 [41,4]. ter reiz habit sih aber zesamene linea vero continuum est 400,24 [42,14/ 15]. uuanda iro teil (d. h. der Fläche) habent sih io be note zesamine an etelichero gemeinero marcho plani namque particulae ad quendam communem terminum copulantur 401,17 [43,12]. Abl. zisamanehebîg.
zisamane-folla-habên sw. v. Das Verb müßte als zisamane-follahabên nach fol(la)habên Bd. 3,1050 stehen. — Graff IV,735 s. v. zasamane habên. follehabeti zesamine: 3. sg. conj. prt. Nb 211,14 [228,5]. etw. zusammenhalten: so intuuurfe sih . unde zename sih tiu ringenta missehelli dero naturon . ube einer neuuare . der daz follehabeti . zesamine . daz er genusta nisi unus esset . qui quod nexuit contineret.
habendis Gl 1,58,3 (K) s. AWB habên.
habenisen Gl 3,639,37 s. AWB habûnîsan.
habênto adv. — Graff IV,727 s. v. habên. hab-endo: Nb 64,6. 116,30. 156,16. 190,24. 342,4 [72,26. 127,17. 167,27. 206,24. 374,21]. Nk 461,5 [105,22]. Np 24,16. 144,7. Npw Cant. Deut. 13. Ns 616,25; -anto Mayer, Glossen S. 75,10 (clm 6300, 8. Jh.; h- unsicher; zu -a- für -ê- vgl. Braune, Ahd. Gr.13 § 368 u. Anm. 1 a). 1) etw. (auch Abstraktes) besitzend: so lang si (girheit) gnuoge habendo . io doh mer haben uuile cum fluens largis muneribus . sitis potius ardescit habendi Nb 64,6 [72,26]. 2) eine Eigenschaft habend: selbun dia tuged habendo . heizet er ilig virtutem enim habendo . studiosus dicitur Nk 461,5 [105,22]. 3) in Funktionsverbgefügen: für Zustände: reda habênto Vernunft habend: tia (reda) habendo ist ter man cote gelih haec est qua facti sumus ad imaginem et similitudinem dei Ns 616,25; — giuualt habênto Macht habend: ten (geuualt) du habendo unsichure bist . ube du in haben uuile quam nec cum habere velis tutus sis Nb 156,16 [167,27]; — uueraltgirida habênto weltliches Verlangen habend: uuanda ih din einigo bin ... unde din armo . neheina uuerltkireda habendo Np 24,16; — uuizzantheit, (thia) giuuizzalî habênto, mit Gen., (das) Wissen, Kenntnis einer Sache, von jmdm. habend: magi in Egypto . etelicha uuizentheit kotes habendo . bechnaton si digitum dei in miraculis Moysi Nb 342,4 [374,21]. daz er honic suge uzir ... steine hertistemo . daz chit die giuuizzile habendo alles guotis Npw Cant. Deut. 13; für Tätigkeiten: uuirtscaft habênto speisend: also Iohannes coumota uuirtscaft habendo super pectus domini Np 144,7; — zi spotte habênto, mit Akk., jmdn. verspottend: sprah (er) aber sar nah . samoso in ze spotte habendo ... velut insultans inquit Nb 116,30 [127,17]. 4) im Phraseologismus: teil habênto, mit ana + Dat., an jmdm. teilhabend: ein got ist echert naturlicher . knuoge mugen uuerden per gratiam . an imo teil habendo sed natura quidem unus . participatione vero . nihil prohibet esse (so S.-St.) quam plurimos Nb 190,24 [206,24]. 5) Unklar: habanto [quem tamen ei (dem Teufel) superna pietas] retinendo (Hs. retenendo) [concedit, Greg., Mor. in Job 3,28 PL 75,627 B] Mayer, Glossen S. 75,10 (‘jmdn. festhaltend, in der Gewalt habend’?).
int-habênto adv. — Graff IV,732 s. v. anthabên. int-habęnto: Gl 2,314,10 (Rb). — antabento: Gl [Bd. 4, Sp. 581] 1,727,37 (Schlettst., 12. Jh.; z. Ausfall von -h- vgl. Garke S. 40). 1) jmdn. unterstützend: den inthabęnto [ut cum eo pariter iustitiae praemia recipiat,] quem sustentando [adiuvit, Greg., Hom. I,20 p. 1521] Gl 2,314,10. 2) sich an einem Ort aufhaltend: antabento [alioquin adhuc illo] longe agente [, legationem mittens rogat ea, quae pacis sunt, Luc. 14,32] Gl 1,727,37 (evtl. refl. mit zu ergänzendem Refl.-Pron.).
umbi-habênto adv. — Graff IV,730 s. v. umbihabên. umpi-hapanto: Gl 2,301,7 (M, clm 19440, 10./11. Jh.). umschließend, sich herumlegend: [armilla ubi ponitur,] ambiendo [constringit, Greg., Hom. II,25 p. 1550].
habeo Gl 5,518,9 = Rhein. Vjbll. 33,284,39 s. AWB habên. |
| uuidar-habên
| | 1) etw. zurückhalten: vuidarhapet [idem tamen benignus ultor] retundit [iram, Prud., H. a. somn. (VI) 94] Gl 2,419,23, hierher wohl auch: uf uuidarhapet ni uuirdit [(die Seele, verglichen mit | | 2) sich einer Sache oder jmdm. widersetzen: uuidarhapet renitetur (reni K, vgl. Leuv. Bijdr. 64,29) Gl 1,240,14 (vgl. Gl 5,88,36). uuitharhabet uuitharrinkit firtridit resultat reluctat recalcitrat 241,4; sich | | zisamane-habên
| | 1) jmdn., etw. zusammenhalten, verbinden: tiu selba minna habet ouh tie mennisken zesamine mit heiligero gezumfte hic (amor) continet quoque populos . iunctos sancto foedere Nb 125,19 [136,19]. uuelih pant zesaminehabe diu missehellen elementa | | 2) refl.: sich verbinden, zusammenhängen: unde habent sih io zesamine diu guissen . i. tiu durh sih quisso sint? semperque sibi certa cohaerent? Nb 323,16/17 [353,12/13]; kontinuierlich zusammenhängen, sich kontinuierlich | | habênto
| | 1) etw. (auch Abstraktes) besitzend: so lang si (girheit) gnuoge habendo . io doh mer haben uuile cum fluens largis muneribus . sitis potius ardescit habendi Nb 64,6 [72,26]. | | 2) eine Eigenschaft habend: selbun dia tuged habendo . heizet er ilig virtutem enim habendo . studiosus dicitur Nk 461,5 [105,22]. | | 3) in Funktionsverbgefügen: | | 4) im Phraseologismus: teil habênto, mit ana + Dat., an jmdm. teilhabend: ein got ist echert naturlicher . knuoge mugen uuerden per gratiam . an imo teil habendo sed natura quidem unus . | | 5) Unklar: habanto [quem tamen ei (dem Teufel) superna pietas] retinendo (Hs. retenendo) [concedit, Greg., Mor. in Job 3,28 PL 75,627 B] Mayer, Glossen S. 75,10 (‘jmdn. festhaltend, in der Gewalt habend | | int-habênto
| | 1) jmdn. unterstützend: den inthabęnto [ut cum eo pariter iustitiae praemia recipiat,] quem sustentando [adiuvit, Greg., Hom. I,20 p. 1521] Gl 2,314,10. | | 2) sich an einem Ort aufhaltend: antabento [alioquin adhuc illo] longe agente [, legationem mittens rogat ea, quae pacis sunt, Luc. 14,32] Gl 1,727,37 (evtl. refl. mit zu ergänzendem Refl.-Pron.). |
|