Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
kustor bis kutin(n)a (Bd. 5, Sp. 559 bis 561)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis kustor (auch koster, s. u.) st. m. (vgl. Frings, Germ. Rom. II,222 ff.), mhd. Lexer kuster, guster, nhd. DWB küster; mnd. köster(e), mnl. coster; afries. kuster, auch koster (vgl. Holthausen, Afries. Wb.2 S. 60); aus mlat. custor (vgl. Masser, Bez. S. 155). — Graff IV,534.
chus: nom. sg. Gl 3,660,2. — cust-or: nom. sg. Gl 2,45,3 (clm 6404, 9. Jh.; -v-); -er: dass. 3,133,26 (SH A, 4 Hss., 3 k-, davon 1 Hs. -v-). 180,6 (SH B; k-). 393,27 (Hildeg.; k-). 654,35; gen. sg. -]es Mayer, Glossen S. 83,1 (clm 6381, 9. Jh.); nom. pl. -]e Gl 1,546,30 (M); -r: nom. sg. 3,357,6; nom. pl. -]a 1,652,2 (M). 2,606,55 (M, 3 Hss.); gust-or-: gen. pl. -o 1,683,8 (M; -o- scheint aus Ansatz von -r- korr., vgl. Gl 5,97,9); -er: nom. pl. 652,1 (M); gen. pl. -]e 683,8 (M); -ir: nom. pl. 652,1 (M); gen. pl.? -]in 683,9 (M; sw. flekt.?); -r-: nom. pl. -a 651,68 (M, 5 Hss.); gen. pl. -o 683,7 (M, 4 Hss.); zu g- in Lehnwörtern vgl. Schatz, Ahd. Gr. § 221.
coster: nom. sg. Gl 3,378,64 (Jd). Hbr. I,278,102 (SH A, Erl. 396, 13. Jh.; k-).
Wächter:
a) allgem., in einem Bilde: custere [memento creatoris tui in diebus iuventutis tuae, antequam veniat tempus afflictionis ...: Quando commovebuntur] custodes [domus, et nutabuntur viri fortissimi, Eccles. 12,3] Gl 1,546,30;
b) spez.:
α) Tempelhüter: gustra [sed et Levitae, qui longe recesserunt a me in errore filiorum Israel: Erunt in sanctuario meo] aeditui [Ez. 44,11] Gl 1,651,68. gustro [disperdam ... reliquias Baal, et nomina] aedituorum [cum sacerdotibus, Soph. 1,4] 683,7. cvstor aedituus 2,45,3 (unter Glossen zu Beda, De arte metr., Randgl. wohl zu vorangehendem zimpar aedes, vgl. Steinm.; oder zu β). custra [(im Serapistempel) exedrae et pastoforia domusque in excelsum porrectae, in quibus vel] aeditui [vel hi ..., qui se castificant, commanere soliti erant, Ruf., Hist. eccl. XI,23 p. 1027] 606,55. custeres [qui ... fuerit Herodis cuiusquam filius templi Apollinis] aeditui [ebda. I,6 p. 49] Mayer, Glossen S. 83,1;
β) Küster, Kirchendiener, Sakristan: custer sacrista quod sacrum custodiat [Hbr. I,278,102] Gl 3,133,26. Hbr. I,278,102. sacrista Gl 3,180,6 (im Abschn. De clericis et aliis ordinibus). custos et sacrista 357,6. aedituus 378,64 (darauf secretarius idem). luschil sacrista 393,27. sigeristo custer aedituus 654,35. chuster ł mesener mansionarius 660,2.
Vgl. kostarari as.
 
Artikelverweis 
-kustunga vgl. AWB frônkustunga.
 
Artikelverweis 
kut- s. auch AWB quit-.
 
Artikelverweis 
-kute mhd. vgl. ?schafkute. [Bd. 5, Sp. 560]
 
Artikelverweis 
kutebm, ktenbm, kutenbovm Gl 5,33,30. 3,44,25. Hbr. I,177,104 s. AWB kutinboum.
 
Artikelverweis 
kütenlatech mhd. (st.?) f.
kvten-latich: nom. sg. Gl 3,568,27 (Innsbr. 355, 14. Jh.).
Huflattich, Tussilago farfara L. (vgl. Marzell, Wb. 4,850. 870): ungula caballina [vgl. farfara ungula caballina, CGL III,590,44] (1 Hs. quitenlateche).
Vgl. quitenlateche mhd.
 
Artikelverweis 
kuth Gl 2,584,48 = Wa 98,9 s. kund.
 
Artikelverweis 
? kuti st. n. (zum Ansatz vgl. Splett, Ahd. Wb. I,1,503 u. DWb. V,1882 f., vgl. aber Ahd. Gl.-Wb. S. 356 s. v. kutti); vgl. mhd. Lexer kote sw. m., kot st. n., nhd. DWB kot n., kote f. m., kate f., mnd. kōte, kāte m. f., kt n., mnl. cote f. n. (auch m.?), ae. cot n., cote f., cyte f., an. kot n. — Graff IV,366 s. v. cutti.
chuti: nom. sg. oder pl. Gl 4,6,1 (Jc).
chuttin Gl 2,172,77, chutte 676,1, cutti T 53,9 (2). 10 s. AWB kutti.
(Schaf-)Stall: caulae caulae (zur Bed. vgl. Krotz S. 379,170, DWb. V,1884).
Vgl. ?schafkute mhd.
 
Artikelverweis 
kutinboum st. m., mhd. küten-, Lexer kotenboum, nhd. dial. schweiz. (älter) chüttenenbaum Schweiz. Id. 4,1240; zum Erstglied vgl. kutin(n)a. — Graff III,120.
Erst ab 11. Jh. belegt. Alle Belege im Nom. Sing.
chutin-bm: Gl 3,44,17 (2 Hss.); chutim-bo: 295,61 (SH d; zu -m- vgl. Gröger § 133,1); chuten-pm: 44,20. Sprachwiss. 18,106; -bm: Gl 3,44,18/19; chutem-paū: 21 (zu -m- vgl. o.); chuttin-bm: 17; chutten-paum: 20/21; -bm: 94,23 (SH A); -baim: 56,53 (13. Jh.; zu -ai- vgl. Weinhold, Mhd. Gr. § 127; oder verschr.?); -waū: Add. II,83,18 (13. Jh.; -ē-; zu -w- für b vgl. ebda. S. 84, Paul, Mhd. Gr.23 § 159,2); chten-paū: Gl 3,44,22 (14. Jh.; -ē-); -bavm: Add. II,97,16 (13. Jh.; --); chütt-paum: Gl 3,94,24 (SH A, 15. Jh.); abgekürzt geschrieben: chutē-.p.: 4,356,24; chuten-: 3,44,20; chten-m: 19. — cutinboum: Gl 3,44,22/23 (5 Hss., 2 k-, 2 --, 1 Hs. -v-, -ov-, 1 -boū). 94,24 (SH A, 2 Hss.; --, 1 Hs. k-). 195,34 (SH B; k-, --). 401,28 (Hildeg., 2 Hss.; --); -bn: 44,22; -bon: 23. 713,39; cuten-bm: 195,34 (SH B). Hbr. I,177,104 (SH A; k-, -ov-); -baū: Gl 3,44,26 (-v-); cutten-bn: 173,33 (SH A, Anh. a); kten-bm: 44,25 (14. Jh.); kten-bm: ebda. (15. Jh.); ktt-: 43 (15. Jh.). — kuttini-boū: Gl 3,94,26 (SH A, Eins. 171, 12. Jh.). — kute-bm: Gl 5,33,30 (SH A, Klagenfurt 11, 13. Jh.).
chten-bm: Gl 3,44,18. — coten-bovm: Gl 3,353,23 (13. Jh.; zu -o- für u vgl. Weinhold a. a. O. § 59); kten-: 94,25 (SH A, 2 Hss.; -b-). — kdin-bm: Gl 3,44,25; -bō: BES 6,58,136 (Augsb., Arch. 16, 11./12. Jh.; zu -- für u vgl. ebda. S. 61, zu beibehaltenem roman. -d- vgl. ebda. S. 63).
Verstümmelt: ch..: Gl 4,219 Anm. 3 (cgm 187, 11. Jh.; chutinpoum, Steinm.).
Quittenbaum, Cydonia oblonga Mill. (vgl. Marzell, Wb. 1,1289 ff.): chuttinbm cotano Gl 3,44,17 (andere Hss. quitinboum). 713,39. 4,356,24. Add. II,83,18. 97,16. BES 6,58,136. Sprachwiss. 18,106. storax Gl 3,44,43 (andere Hss. storn, harzboum; zum Lemma vgl. Diefb., Gl. 554b u. die Glosse in Gl 1,575 Anm. 1). cotanus 56,53. 173,33. 195,34 (1 Hs. malum cidonia, vgl. Steinm. z. St.). 295,61. 353,23. cotanus ł cidonia 94,23 (im Abschn. De propriis nominibus arborum; 2 Hss. quitinboum [Bd. 5, Sp. 561] ). 5,33,30. Hbr. I,177,104. zaimzabuz Gl 3,401,28 (Hildeg., lingua ignota; 1 Hs. laimza-). cidonius 4,219 Anm. 3.
Vgl. quitinboum.
 
Artikelverweis 
kutinil Gl 3,169,1 s. AWB knutil.
 
Artikelverweis 
kutin(n)a s. AWB kottana.