| - lêrentlîh, adj.
- lêrento, adv.
- lerexha
- lêrhaft, adj.
- lericla
- lêrîg, adj.
- ler(i)hboum, st. m.
- lorihboum, st. m.
- lerihha, st. sw.?
- lêrihha, sw.
- lêuuerka, sw.
- -lêrit
- lerken, sw. v.
- gi-lêrlîh, adj.
- gi-lern, st. n.
- lernên
- bi-lernên, sw. v.
- fora-lernên, sw. v.
- gi-lernên, sw. v.
- lernunga, st. f.
- gi-lernunga, st. f.
- gi-lêrtî, st. f.
- lêrunga, st. f.
- les
- lesa1, sw. f.
- lesa2, sw. f.
- lesan, st. v.
- thuruh-lesan, st. v.
- gi-lesan, st. v.
- in-lesan
- ir-lesan, st. v.
- ûf-lesan, st. v.
- untar-lesan, st. v.
- ûz-lesan, st. v.
- ûz-gi-lesan, st. v.
- ûz-ir-lesan, st. v.
- uuidar-lesan, st. v.
- zisamane-lesan, st. v.
- lesanto, adv.
- lesâri, st. m.
- lesarihtî, st. f.
- lesatuoh, st. n.
- lesestoch
- lescan, as. st. v.
- ir-lescan, st. v.
- -lescanti
- lesken, sw. v.
- ir-lesken, sw. v.
- leso, sw. m.
- lesôn, sw. v.
- lespho
- lest-
- lesta
- lestilant
- let
- letacha
- letaha
- le.tar
- letch
- letdere
- letechîn, mhd. st. n.
- leth
- leth(-)
- lethartheo
- letih(ha)
- letisama
- letiston
- letisama
- lette
- lettîg, adj.
- letto, sw. m.
- lęttun
- leuera
- leuere
- leuerin-
- leuindola
- leutonia
- leuū
- leuue
- leuuo
- leuuon
- leverinlappa, as. sw. f.
- levpart
- levua
- ir-[h]leuuan, adj.
- [h]lêuuâri, st. m.
- lewart
- leuuên, sw. v.
- leuuenfuoz, st. m.
- leuuenuuurz, st. f.
- lêuuerka
- lê(uue)s, interj., auch partikel?
- -leuuî
- leuuilîn, st. n.
- leuuin, st. n.
- leuuin, st. f.
- leuuîn, adj.
- leuuina, sw. f.
- leuuin,, sw. f.
- louuuin, st. n.
- leuuink(i)lîn, st. n.
- le(uu)in(na), st. f.
- lewir
- le(uu)o, sw. m.
- louuuo, sw. m.
- lex
- leze
- ..leze
- lezenphuze
- lezfuozi, adj.
- lezo, sw. m.
- lezz-
- lezzen, sw. v.
- gi-lezzen, sw. v.
- lezzi, adj.
- lezzî, st. f.
- lezzîg, adj.
- lezzînfuozi, adj.
- lezzist, adv. superl.
- lezzisto, adj. superl.
- ..lge
- lîb, st. n. m.
- [h]lîba, st. f.
- (-)[h]lîban
- bi-lîban, st. v.
- ob(a)-lîban, st. v.
- ubar-lîban, st. v.
- -libanlîh
- -libano
- libanti
- -lîbanto
- libarmeri, st. n.
- lebarmeri, st. n.
- libaroht, adj.
- libart
- libbe
- libbes
- lîbbirîg, adj.
- lîbbuoh, st. n.
- libel, st. m.
- lîbelôs, adj.
- [h]lîben, sw. v.
- [h]lîban, st. v.
- int-[h]lîben, sw. v.
- int-[h]lîban, st. v.
- [h]lîbentî, st. f.
- [h]lîbento, adv.
- liberblume
- lîbfestgôn, sw. v.
- lîbhaft(i), adj.
- lîbhaftî, st. f.
- lîbhaftîg, adj.
- lîbhaftgôn, sw. v.
- gi-lîbhaftgôn, sw. v.
- lîbhaftgunga, st. f.
- gi-lîbhaftôn, sw. v.
- lîbhaftunga, st. f.
- libhart
- lîbheilî, st. f.
- -libi
- gi-libi, st. n.
- -lîb(i)
- -lîbî
- -libîg
- lîbleita, st. f.
- lîbleitî, st. f.
- liliche
- lîblîh, adj.
- lîbminna, st. f.
- lîbnara, st. f.
- lîbnerî, st. f.
- -lîbo
- lîbquic, adj.
- lîbregula, st. f.
- libs
- lîbscrîbo, sw. m.
- lîbtôd, st. m.
- lîbuuantal, st. m.
- liceiskin
- lich, lat.
- lich
- ..lichemo
- ..lichi
- lichn9, lat.
- lichnis, lat.
- liht
- lichunus, lat.
- lid
- lid, st. m. n., auch f.
- gi-lid, st. n.
- lîd, st. n.
- lida
- lidærer
- lîdan, st. v.
- ana-lîdan, st. v.
- ana-gi-lîdan, st. v.
- bi-lîdan, st. v.
- thana-gi-lîdan, st. v.
- thuru(h)-līthan, aostndfrk. st. v.
- far-līthan, aostndfrk. st. v.
| | lêrentlîh adj. — Graff II,259. lerrant-lihhemo: dat. sg. m. n. Gl 1,446,22 (Rb; zu -rrvgl. Schatz, Ahd. Gr. § 262; lat. acc. sg.). gelehrig: herza lerrantlihhemo [dabis ergo servo tuo] cor docile [, ut populum tuum iudicare possit, 3. Reg. 3,9] (zur Mischung von Kontext- u. Vokabelgl. vgl. Meineke, Bernstein S. 174, mit anderem Bsp.).
lêrento adv. — Graff II,256 s. v. leran. lêrendo: Np 59,3. 60,8. beim Lehren, unterweisend (auf christliche Inhalte bezogen): gnada gefienge du unser . nouitatem uitę unsih lerendo [vgl. misertus, quando eos ad cultum verae religionis adduxit, Cass.] Np 59,3. kenuoge lirnent sie (gnada unde uuarheit) an dien buochen . unde nesceinent sie nieht tuondo . nube lerendo [vgl. praedicant misericordiam et veritatem, et non faciunt, Aug., En.] 60,8.
lerexha Gl 4,260,3 s. AWB lêrihha.
lêrhaft adj., nhd. DWB lehrhaft. — Graff II,255. laer-haft: Grdf. Gl 1,102,31 (PaRa, Ra -r::h-; zu -aevgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 43 Anm. 1); ler-: dass. ebda. (K). die Lehre betreffend: dogma (zur adjekt. Übers. vgl. Splett, Stud. S. 168).
lericla Gl 3,502,6 s. AWB lêrihha. [Bd. 5, Sp. 840]
lêrîg adj., mhd. Lexer lêrec (vgl. Findebuch S. 221), nhd. (älter) lehrig; mnd. lêrich. — Graff II,255. lerig: Grdf. Npgl 113,16’. belehrbar: doctores doctorum liez er imo selbemo zelerenne . uuanda sie andermo docibiles (lerig) neuuaren.
ler(i)h-, lorihboum st. m., mhd. Lexer lerchboum, nhd. DWB lärchbaum (zum Erstglied vgl. lat. larix, vgl. Frings, Germ. Rom. II,302). — Graff III,118. Nur im Nom. Sing., wenn nicht anders angegeben. lerh-boum: Gl 3,95,59 (SH A; ler:h- Rasur von c; --); lerch-: 42,34 (2 Hss., 1 Hs. --); -pavm: 35 (Melk K 51, 14. Jh.). — ler-poum: Gl 3,42,36 (-p- aus b korr., --); -poim: 56,47 (s. u.); -pawm: 42,37; -boum: 35 (2 Hss.; -ov-). 353,27 (--). lorih-boum: gen. sg. -]es Gl 5,40,15 (Vat. Reg. 1143, 11. Jh.; -ov-); lorich-: -] 3,696,45. Lärche, Larix decidua Mill. (vgl. Marzell, Wb. 2,1176 ff.): lerchboum terebintum (1 Hs. -us) Gl 3,42,34 (2 Hss. lôrboum, 2 lôrberboum mhd., 1 Hs. uuîhrouhboum). lerhboum terebintus arbor, quae optimam resinam generat [Hbr. I,179,131] 95,59. laris (sc. larix) 353,27 (davor fig ficus). larix abies alpina 696,45; hierher vielleicht auch (vgl. Marzell a. a. O. 2,1177): lerpoim cornus 56,47 (nach Frings a. a. O. zu Kornelkirschbaum, Cornus mas. L. (vgl. Marzell a. a. O. 1,1164 ff.) zu stellen (?); oder Verschr., vgl. lim-, lin-, lein-, lemboum mit dem Lemma cornus für ‘Spitzahorn’ (?), vgl. Gl 3,41,14 ff.); lorihboumes suuam Lärchenschwamm (vgl. Mlat. Wb. I,1511,65 f. s. v. boletus): lorihbovmes suuam ł uualhadarih agarico .i. bulidus montanus 5,40,15. Vgl. lerihha, ?loriet mhd.
lerihha (st. sw.?) f., mhd. Lexer larche, lerche, nhd. DWB lärche; aus lat. larix. leracha: nom. sg. Gl 3,467,47 (clm 14689, 12. Jh.?). Lärche, Larix decidua Mill. (vgl. Marzell, Wb. 2,1176 ff.): ciris et laris (sc. larix) (Gl. am Rande, zwischen Pflanzenbez., vgl. Steinm.); zu laris als Nebenform von larix vgl. Gl 3,467 Anm. 26 u. lerbm laris 3,353,27, vgl. aber auch laris als Nebenform von larus ‘Möwe’ (vgl. CGL VI,626) neben ciris als Bez. für einen Meeresvogel (vgl. Georges, Handwb.11 1,1176), was auf eine ursprüngliche Vogelnamenglosse hindeuten könnte. Vgl. ler(i)h-, lorihboum, ?loriet mhd.
lêrihha, lêuuerka sw. (auch st.) f., mhd. lêrche, lerche, lêwerch, lêwercke, lêwerich sw. f., nhd. lerche; as. lêwerka (vgl. Holthausen As. Wb. S. 46), mnd. lêwerk(e), mnl. leewerike; ae. láwerce; an. lævirki m. — Graff II,245 s. v. leraha. Im Nom. Sing., wenn nicht anders angegeben: Nicht eindeutig: lerich-: -a Gl 2,720,75. 3,30,56 (4 Hss.). 88,50 (SH A, 2 Hss.). 203,80 (SH B). 226,58 (SH a 2, 3 Hss.). 244,3 (SH a 2, 2 Hss.). 268,3 (SH b, 2 Hss.). 277,66 (SH b, 2 Hss.). 296,15 (SH d). 302,24 (SH d; cha). 313,18 (SH e, 2 Hss.). 319,22 (SH e). 330,45 (SH g, 3 Hss.). 337,22 (SH g, 3 Hss.). 460,49/50. 461,40 (clm 14747, 9. Jh.). 52 (Sg 299, 9. Jh.; -e- von zweiter Hand aus i korr., Steinm.). 463,32. 489,15. 688,11 (Sg 299, 9. Jh.). 4,25,18. 177,2. 183,26. 255,23 (4 Hss.). 312,1. BES 6,55,64. Mayer, Glossen S. 120,19. Thies, Kölner Hs. S. 162,3 (SH). 172,22 (SH); -e Gl 3,88,50 (SH A). 672,17; -] 30,57 (5 Hss.). 88,51 (SH A). 460,35; lerihc: 30,58; lerach-: -a [Bd. 5, Sp. 841] 462,30. 464,26. 4,197,55; leraha: 3,15,32; lerehha: 4,168,51 (Sal. d); lerecha: 3,30,58; lerocha: 277,66 (SH b, Adm. 269, 12. Jh.); lerch-: -a 4,214,9 (2 Hss.). 216,8 (2 Hss., 1 Hs. -a mit Rasur aus e korr., Steinm.). Hbr. I,166,748 (SH A). Hbr. II,146,8 (SH a 1, Anh.); -e Gl 3,30,59 (4 Hss.). 226,59 (SH a 2, 2 Hss.). 244,3 (SH a 2, 2 Hss.). 4,189,55 (-che). Add. II,81,7. Mayer, Glossen S. 123,12; -] Gl 3,31,1 (6 Hss.). 54,9. 88,52 (SH A). 459,38; lerhe: 714,53 (lat. acc.). Sprachwiss. 18,104; lærch: -e Gl 3,30,58; -] 60; lrch: ebda. (15. Jh.). — lerca: Gl 3,88,52 (SH A). Starkes Fem. (?): acc. sg. (oder nom. (?) u. nicht eindeutig, vgl. Bedeutungsteil): lerihha: Gl 1,343,10 (Sg 9, 9. Jh.); lerich-: -a 341,5 (2 Hss., darunter Sg 283, 9. Jh.). 343,10 (3 Hss., darunter Sg 295, 9. Jh., S. Paul XXV d/82, 9./10. Jh.; bei 1 Hs. -r- aus c korr., 1 Hs. über getilgtem reliha, Steinm.). 366,12 (Sg 296, 9./10. Jh.). 369,1 (M, 3 Hss., vgl. Gl 5,90,43). 4,44,7/8 (Sal. a 1). 255,23 (4 Hss.). 348,75. Add. II,58,11 (Le Mans 213, 9./10. Jh.). 59,15. 60,29. 61,29; -] Gl 4,134,40 (Sal. c); lerach-: -a 1,369,1 (M, 2 Hss., vgl. Gl 5,90,42). 4,44,7 (Sal. a 1, 2 Hss.). 255 Anm. 1. Sprachwiss. 15,231,8 (Sal. a 1); -] Gl 4,256,24 (M; -e- aus Korr., Steinm.); lerahcha: 44,7 (Sal. a 1; lerah|cha); lerehha: 1,348,22 (M); lercha: 5,2,13 (M). Meineke, Ahd. S. 28,99 (Sal. a 1); lærch: Gl 1,369,1 (M). — lerica: Gl 4,255,24 (4 Hss.). Starkes Fem.: leracha: acc. sg. Gl 1,348,23 (M, clm 22201, 12. Jh.). Schwaches Fem.: lerahhun: acc. sg. Gl 1,348,24 (M, 2 Hss.); lerach-: dass. -un 25 (M); -en ebda. (M, 2 Hss.). Nicht eindeutig: leuuerc-: -a Gl 2,701,26 (-k-). 3,365,21 (Jd; -w-). 457,30 (2 Hss., darunter Wolf. Aug. 10. 3. 4°, 9. Jh.; 1 Hs. -k-). 463,27. 4,236,26/27 (-vv-). 5,48,38. ZfdA. 57,127; -e Gl 3,720,66 (-k-); lewerch-: -e 4,180,41; -] 3,465,23. Verschrieben: lerichia: Gl 3,88,51 (SH A; -ichia von jüngerer Hand unterpunktiert u. darüber wske); lericla: 502,6; leracra: 4,226,4 (Verschr. wohl durch karradria verursacht, vgl. Suolahti, Vogeln. S. 7 Anm. 4); lerexha: acc. sg. (oder nom. (?) u. nicht eindeutig, vgl. Bedeutungsteil) 260,3 (M); leyche: 180,41 (-che). Lerche (vgl. Suolahti, Vogeln. S. 96 ff., zu Verwechslungen der Bez. für Regenpfeifer u. Nachtigall schon im Lat. vgl. Neuß, Stud. S. 121 ff., Brehm, Vögel 4,530 ff.): caradrion. quidam dicunt. lericha [zu: haec sunt quae de avibus comedere non debetis, et vitanda sunt vobis: ... omne corvini generis in similitudinem suam ... herodionem et] charadrion [iuxta genus suum, Lev. 11,19] Gl 1,341,5. 348,22 (1 Hs. noch aloda, 6 Hss. charadrionem). 4,255,23 (5 Hss. noch aloda (vgl. Mlat. Wb. I,422,62 s. v. alauda)); zu c(h)aradrius, -ion, carradria vgl. ebda. II,520 s. v. charadrius. lericha caradrion (1 Hs. -drio; 3 Hss. nur lêrihha, 1 Hs. heigr ł ardea ał lericha) [ebda.] 1,343,10. lerach caradrion ł alauda [ebda.] 4,256,24; hierzu auch: caradrion quidam dicunt leracha [Walafr., Epitome commentariorum Rabani in Lev. XI, PL 114,815 zu Lev. 11,19] 255 Anm. 1. Add. II,58,11. 59,15. 60,29. 61,29. caradrion quidam dicunt. lericha [zu: immundas ne comedatis: ... onocrotalum, et] charadrium [, singula in genere suo, Deut. 14,18] Gl 1,366,12. caradrium. ignota auis. quidam dicunt lericha [zu ebda.] 369,1. 4,260,3. 5,2,13; hierher (zu Lev. 11,19 oder zu Deut. 14,18 (?), s. o.): caradrion quidam dicunt leracha 4,44,7. 134,40 (coradrio). caradrion quidam dicunt lercha. id est aloda ignotum Meineke, Ahd. S. 28,99. Sprachwiss. 15,231,8. leuuerka [apparet liquido [Bd. 5, Sp. 842] sublimen in aere Nisus, et pro purpureo poenas dat] Scylla [capillo, Verg., G. I,405] Gl 2,701,26. 720,75 (vgl. Scylla ... in avem conversa est, Serv.; zu lat. Scylla vgl. auch Koch, Verg.-Wb. S. 214). mutata in laudulam lericha [Randgl. zu ebda.] 4,348,75. lericha philomena [sugganiens, oloris rostrum succinens nullo modo huiusmodi sufficiunt concentui, Arn., Del. 520] 312,1. leuuerca [conscia nec Nisum] Scilla [timens socium filia delicti, Maur. 566] ZfdA. 57,27 (zu Scylla s. o.). lericha laudula Gl 3,30,56. 54,9. 203,80. 244,3. 277,66. 302,24. 319,22. 337,22. 365,21. 461,52. 462,30. 464,26. 4,25,18. 216,8. Add. II,81,7. BES 6,55,64. Sprachwiss. 18,104. Thies, Kölner Hs. S. 172,22. laudula lerch ł sturnus Gl 3,459,38. leriche laudula vel caradrion [Hbr. I,166,748] 88,50. Hbr. I,166,748. laudula et caradrius et philomela Gl 3,460,49/50. laudula philomena (Hs. f-) ł creducula (aus acredula entstellt, Anm.) ł caladrion 672,17 (zu acredula vgl. Mlat. Wb. I,129,3). caradrion 226,58. 268,3. 296,15. 313,18. 330,45. 457,30 (bei 1 Hs. nach leuuerca similiter luciani (aus lucinia), quia lucem canit; 1 Hs. nahtgala). 463,27. 489,15. 502,6. 4,168,51. 177,2. 183,26. 197,55. 214,9. 5,48,38. Mayer, Glossen S. 120,19. Thies, Kölner Hs. S. 162,3. alauda ł caradrion Gl 3,720,66. alauda 4,180,41. caradrius 3,15,32. 460,35. 465,23. 688,11. caradrius ł laudula 463,32. karadria 4,226,4. laudeola 3,461,40. philomena 714,53 (-am). 4,189,55. Hbr. II,146,8. Mayer, Glossen S. 123,12. luscina et acredula unum est Gl 4,236,26/27. [Seeger]
-lêrit vgl. niuuui-, unthuruh-, ungilêrit.
lerken sw. v. (vgl. Splett, Ahd. Wb. I,2,1224 (Einzeleinträge), Riecke, jan-Verben S. 607); vgl. an. lerka. lerchint: 3. pl. Gl 2,679,20 (Schlettst., 12. Jh.). festhängen, (an etw.) hängen: lerchint [his (den Lämmern) certe neque amor causa est: Vix ossibus] haerent [Verg., E. III,102; vgl. vix ossa eorum cohaerent, Serv. zu Verg.]. |
| |