| - masze
- mat
- matdū
- -mâte
- mater(a)na, sw. f.
- matrana, sw. f.
- mat(e)reia, sw. f.
- materslecco
- materslekko
- matigo
- matoscrec, st. m.
- matscrec
- matta, sw.
- mattelecha
- matten
- ir-mattên, sw. v.
- mattinon
- mattuc, ae. st. m.
- matzer
- maū
- maulberbaum, frühnhd.
- mausar
- mayn
- maz, st. n.
- maz-
- -mâz
- -mâz
- mâʒ, mhd. st. n.
- mâza, st.
- mazalderboum
- -mâzalt
- mazedisc, adj.
- mazelich
- gagan-mâzen, sw. v.
- mazer
- -mâzfast
- -mâzfluot
- maʒgenôʒe, mhd. sw. m.
- maʒgenôʒ, mhd. st. m.
- mazhaldera
- mazhaltra
- mazholter
- -mâzi
- gi-mâzi, adj.
- -mâzî
- mâzianisc, adj.
- mâzianitisc, adj.
- mâzîg, adj.
- mâzîgheit, st. f.
- mâzgî, st. f.
- mâzîgo, adv.
- mazleid, adj.
- mazleidî, st. f.
- mâzlîh, adj.
- -mâzo
- mazolderboum
- mâzôn, sw. v.
- -mâzôn
- gagan-mâzôn, sw. v.
- mazsahs
- mâzseil, st. n.
- mazthalpm
- mazuldra
- ..mazun
- -mâzuuizzo
- mazza
- mazzaldrimo
- mazzalt(a)ra, st. sw. f.
- mazzolt(a)ra, st. sw. f.
- mazzaltar, , st. sw. f.
- mazzoltar, st. sw. m.
- mazzaltarboum, st. m.
- mazzoltarboum, st. m.
- mazzalt(a)rîn, adj.
- mazzimos
- -mazzo
- gi-mazzo, sw. m.
- mazzoltar
- mazzolt(a)ra
- mazzoltarboum
- mazzu
- mazzuiza
- mceszuna
- chlo
- me
- me
- me..
- me..
- m:a
- mechtig
- med-
- medamari
- medc
- meddo
- mede(-)
- medela, mhd. st. sw. f.
- medelger
- medelscaffon
- medescafdari
- mediære, mhd. st. m.
- mediiot
- medili1, st. n.
- medili2
- -medili
- medilla, st. sw. f.
- medili2, st. n.
- medo
- mêdon, as. sw. v.
- megedebluome, mhd. sw. m. f.
- megedistele, mhd.
- megheblumē
- -megî
- megin, adj.
- megin, st. n.
- meginîg
- meginîgo
- meginkraft
- gi-meginôn, sw. v.
- ir-meginôn, sw. v.
- ubar-meginôn, sw. v.
- megiriht
- meh
- mehs, as. st. n.
- meid-
- meidamsporo, sw. m.
- meidebluome
- meidi
- meierambet, mhd. st. n.
- meierse, mfrk. sw. f.
- meigelana
- meigere
- meigil
- meil, st. n.
- meila, st. sw. f.
- meilhaft, adj.
- meiligôn, sw. v.
- mein, adj.
- mein, st. n.
- mein
- mein
- gi-mein
- meina, st. f.
- gi-meina, sw. f.
- -meinde
- meindi
- meineid, st. m.
- meineidîg, adj.
- fir-meinen1, sw. v.
- meinen, sw. v.
- bi-meinen, sw. v.
- fir-meinen2, sw. v.
- fora-bi-meinen, sw. v.
- gi-meinen, sw. v.
- zuo-bi-meinen, sw. v.
- meinento, adv.
- gi-meinento, adv.
- meinfirlor, st. m.
- meinflore
- meinfol, adj.
- meinfollida, st. f.
- meinfollîh, adj.
- meinfullîg
- meinhuor, st. m. n.
- -meini
- gi-meini, adj.
- gi-mein, adj.
- gi-meinî, st. f.
- meinida, st. f.
- -meinida
- bi-meinida
- bi-meinidî
- fir-meinida
- fir-meinidî
- gi-meinida1
- gi-meinidî
- gi-meinida2
- gi-meinidî
- fora-gi-meinidôn, sw. v.
- fir-meinisôn, sw. v.
- meinlîh, adj.
- gi-meinlîh, adj.
- gi-meinlîhhn, adv.
- gi-meinlîhho, adv.
- meinlist
- gi-meinmerki, st. n.
- gi-meinmuotî, st. f.
- gi-meinmuotgî, st. f.
- gi-meinmuoto, adv.
- gi-meinnamîg, adj.
- meinni
- meino
- gi-meino, sw. m.
- gi-meino, adv.
- meinrât, st. m.
- gi-meinsam, adj.
- fir-meinsamî, st. f.
- gi-meinsamî, st. f.
- ir-meinsamî, st. f.
- fir-meinsamida, st. f.
- gi-meinsamida, st. f.
| | masze Gl 2,720,14 s. AWB mâza.
mat Blech, Gl.-Stud. S. 431 (Verdun, Bibl. Publ. 69, 10. Jh.?) in noggon dog coc uir gesumut (oder: -uz) mat danamar (über mar steht saltu) als Teil eines dreizeiligen deutsch-lat. Eintrags ohne Textbezug ist nicht gedeutet.
matdū Gl 2,450,9 (clm 14395,11. Jh.) in stanga mit matdū ruopitorsin [Randgl. zu: (gentes) putent ephebum (sc. Bacchum) ... ferire] thyrso (fuste vel palus vitem sustinens vel torso; vgl. noch Glosse: trunco vitis, PL 60) [posse, cum sit ebrius, Prud., P. Rom. (X) 280] ist nicht gedeutet (so auch Gl.-Wortsch. 12,57); im Ahd. Gl.Wb. S. 404 wird Zuordnung zu matta sw. f. ‘(Binsen-) Matte’ erwogen, vgl. dazu aber Steinm. z. St.; zu lat. thyrsus ‘Stengel, Strunk; Bacchusstab’ vgl. Georges, Hwb. 2,3120.
-mâte vgl. winkelmâte mnd.
mater(a)na, matrana, ? mat(e)reia sw. f., mhd. Lexer matere, metere f., nhd. (älter) meter; as. materna, madra (st. sw.?) f., mnd. mâter, mêter, mnl. mater(e); aus lat. [Bd. 6, Sp. 318] matrona, mlat. matricaria, vgl. Marzell, Wb. 1,975, vgl. auch matronaria, -onella, Diefb., Gl. 351b s. v. matricaria. — Graff II,710 s. v. moterana. Belege im Nom. Sing., wenn nicht anders angegeben. materna: Gl 5,42,8; matirn-a: 3,513,4. 697,54; -un: nom. pl. Beitr. (Halle) 85,235,10. — materana: Gl 3,513,4; matirena: 49,19 (-ti- wohl interpungiert, vgl. Steinm.). — matera: Add. II,100,19. matran-: -a Gl 3,102,33 (SH A, 7 Hss., 1 Hs. -n-). 35 (SH B, vgl. Hbr. II,560,9). 198,15 (SH B, 2 Hss.). 5,35,41 (SH A). Hbr. I,190,255 (SH A; -a rad., vgl. Add. III,358); -] Gl 3,592 Anm. 1 (SH A); matrona: 102,36 (SH A; -ton-, vgl. Hbr. II,560,11). 578,49. — matren: Gl 3,562,12. — matra: Gl 3,403,9 (Hildeg., 2 Hss.). — madre: Gl 3,719,45. meterne: Gl 5,44,9 (zu Gl 4,370 Anm. 1). — meter-: -a Gl 3,49,19; -e 540,36. 541,42 (2 Hss.). 543,18 (2 Hss.). 552,52. 557,5. 561,10 (2 Hss.); -] 520,5. 529,21. metrena: Gl 3,102,36 (SH A). 499,28; metrina: 480,30 (2 Hss., 1 Hs. -tͥ-). Eigene Bildg. oder Umbildung (?): materey: Gl 3,552,52/53 (Innsbr. 355, Hs. 14. Jh.). — maia: Gl 3,324,13 (SH f, clm 12658, 14. Jh.). — matreia: Gl 3,585,19 (clm 4583, Gll. 12. Jh. (?); oder -oi-, Steinm.). 1) Mutterkraut, Chrysanthemum Parthenium Bernh. (auch Matricaria parthenium L., vgl. Marzell a. a. O. S. 972 ff.), vgl. auch DWb. VI,2145 s. v. meter: matirena febrefugia Gl 3,49,19. 480,30. 499,28. 513,4. 520,5. 529,21. 541,42. 557,5 (1 Hs. stabwrtze oder gertwrze). 578,49. 585,19. 697,54. 5,42,8. Add. II,100,19. marizima Gl 3,403,9 (Hildeg., lingua ignota; vgl. metra für febrifuga in Hildegards Physica, Fischer-Benzon S. 207). materna (= matrona, Steinm.) 719,45 (vgl. matrona febrefuga, CGL 3,592,58); hierher wohl auch: centauria minor .i. ertgalle. fel terre .i. febrifuga metere 540,36 (davor aurine fibercrut centauria maior; 1 Hs. nur centarea minor erdgalle); — Fehlübers., in Verwechslung mit Tausendgüldenkraut, Erythraea Centaurium Pers., vgl. Marzell a. a. O. 2,321. 324 f. 327 (?): matrana centauria minor vel febrefugia vel multiradix vel elleborites [Hbr. I,189,254] Gl 3,102,33 (davor ertgalla centauria maior). 592 Anm. 5,35,41. Hbr. I,190,255. Gl 3,102,35. 198,15. centauria minor 324,13 (davor ertgalle centauria maior). centauria maior 552,52 (zum lat. Lemma vgl. Mlat. Wb. II,461,43 ff.). 2) Melisse, Melissa officinalis L. (vgl. Marzell a. a. O. 3,128. 131), vgl. auch DWb. a. a. O. Sp. 2146 s. v. meter f.: metere melissa Gl 3,543,18. 561,10. 3) Acker-Minze, Mentha arvenis L. (vgl. Marzell a. a. O. S. 146. 149), vgl. auch DWb. a. a. O. Sp. 2819 s. v. mutterkraut: matirnun nepeta Beitr. (Halle) 85,235,10. 4) Deutsches Geißblatt, Lonicera periclymenum L. (vgl. Marzell a. a. O. 2,1373 f. 1384): matren matrisilva Gl 3,562,12 (zum lat. Lemma vgl. DML I,1735c). 5) nicht zuzuordnen: de meterne pondus semis dimidii quadrantis Gl 5,44,9 (zu Gl 4,370 Anm. 1; vgl. Sudhoff, Beitr. S. 334,14; in einem Rezept).
materslecco, materslekko Gl 4,117,17. 16 s. AWB muotersleggo.
matigo Gl 4,88,24 s. AWB mahtgî.
matoscrec st. m., mhd. Lexer matschrecke sw. m.; zum Erstglied vgl. Kluge, Et. Wb. S. s. v. matte2. — Graff VI,575. [Bd. 6, Sp. 319] mato-screcches (zur Fuge vgl. Gröger §§ 84. 86 u. Anm. 1): gen. sg. Np 108,23; -scregh: nom. sg. 104,34. mat-screc: nom. sg. Npw 104,34. Heuschrecke, Grashüpfer: bin irscrecchet in matoscrecches uuis excussus sum sicut locusta Np 108,23 (Npw pin irscutet also heustafal); ferner: NpNpw 104,34 (locusta). Vgl. matta1.
matscrec Npw 104,34 s. AWB matoscrec.
matta sw. (st.?) f., mhd. matte sw. f. (auch st. f., vgl. Findebuch S. 237), nhd. matte; as. matta, mnd. mnl. matte; ae. matt, meatt, meatte; aus lat. matta. — Graff II,658. matt-: nom. sg. -a Gl 3,247,44 (SH a2, 2 Hss.). 320,60 (SH e). 607,32 (oder lat.? Zum lat.-dt. Glossar vgl. Scardigli, in: Ahd. I,589, im Abschnitt aber eine sichere lat. Glosse: melanorus genus fuscus, vgl. a. a. O. S. 596,9b). 4,207,44 (lat. dat. oder acc. sg., Hs. bietet oft Grundformglossierung; oder lat.?); -e 3,247,45 (SH a2). 4,192,28. Mayer, Glossen S. 125,30. — madda: nom. sg. Gl 3,247,46 (SH a2). 280,67 (SH b); matda: dass. 247,45 (SH a2). Schwach: matthun: gen. sg. Gl 1,229,24 (Ra). Stark (?), einige Belege können auch lat. oder ae. sein: matt-: dat. sg.? -a Gl 2,153,53 (Schlettst., 12. Jh.; wohl lat., vgl. Gl 5,102,3/4, vgl. hierzu Eder, Tegernsee S. 83 f., bes. 84 o.; anders Wesle S. 135. 159, der von einer ae. Vorlage ausgeht; zu -a- vgl. a. a. O. S. 30; oder nom. sg.? Lat. dat.). 154,6 (Sg 299, 9. Jh.; zu -a- vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 207 Anm. 5; oder nom. sg.? Lat. dat.). 607,19 (Eins. 32, 10. Jh.; oder nom. sg., wie vom Glossator verstanden, s. u.; Lat. dat.); acc. oder dat. sg.? -a 153,41 (Schlettst., 12. Jh.; oder nom. sg.? Lat. acc.). — matda: dat. sg.? Schulte, Gregor S. 268,2 (Würzb. Mp. th. f. 19, Gll. 9./10. Jh.; zu -a vgl. auch Franck, Afrk. Gr.2 § 137; oder nom. sg.? Zur starken oder schwachen Flexion vgl. Schulte a. a. O.; wohl nicht lat., vgl. ebda.). [Ae. ist: mattae: nom. sg. Gl 2,154,6 (Ld.; v zur Bez. der Volkssprachigkeit übergeschr.; zum ae. Nom. vgl. Michiels S. 12, Glogger, Progr. 1907 S. 47; nach Hessels, Leid. Gl. S. 196 s. v. spiathio trotz der Markierung mit v wegen der Endg. -ae lat.).] Lat. ist (vgl. noch o.): matta Gl 1,229,24 (vgl. Splett, Stud. S. 333). 4,342 Anm. 5. — Hierher wohl auch: matta Gl 4,26,26 (Abavus maior). 89,48 (Sal. a1, 7 Hss.). 172,6 (Sal. d). Beitr. 73,220 (Sal. c; nach Gl 4,156,63). Meineke, Ahd. S. 37,332 (Hs. matra; Sal. a1); zum Glossarartikel psiathium matta aus dem lat. Abavus maior, woraus auch ein Anteil zum Bestand des lat. Glossartextes der Glossae Salomonis gehört, vgl. Meineke a. a. O. Anm. 101 u. dies., in: Probleme d. Ed. S. 33. 36). matdū Gl 2,450,9 s. dort. (Binsen- oder Stroh-)Matte: psiatium namo matthun Gl 1,229,24 (vgl. Gl 5,88,32; zur Glossierung vgl. Splett, Stud. S. 333). matta [quos ita novimus omni ex parte nudos existere, ut praeter colobium, mafortem, caligas, melotem, ac] psiathium [, nihil amplius habeant, Cassian, Inst. IV,13 p. 168] 2,153,41. matta psiatum [evtl. zu ebda. (vgl. Katara S. 164), oder zu: cum ... me ... incipientem fessum corpus iam reficere, et incubantem] psiathio [reperisset, ebda. V,35 p. 254? (zur Verwandtschaft mit Ld. vgl. Katara S. 23 u. 164 Anm. 11)] 4,207,44. matta psiathio (Hs. spiathio) [ebda. V,35 p. 254] 2,153,53. 154,6. matta matta vel mattula vel natta [Hbr. II,371,209] 3,247,44. 280,67, z. gl. St. matta [Bd. 6, Sp. 320] vel tacha 320,60 (vgl. Hbr. II,567,42). psiatium 607,32. stratorum ł stratoria 4,192,28 (zu den lat. Lemmata vgl. Diefb, Nov. Gl. S. 350 s. v. stratorium, -eria). stratorium Mayer, Glossen S. 125,30. matda [praecepitque vir dei statim eum in cella sua in] psiatio (Hs. syato) [, quod vulgo matta vocatur, quo orare consueverat, proici, Greg., Dial. 2,11, PL 66,156B] Schulte, Gregor S. 268,2; — hierher auch (?), als Textglossarglosse: spiathio matta id est quod uno tractu falcis in pratis agitur [wohl zu: cum ... me ... incipientem fessum corpus iam reficere, et incubantem] psiathio [reperisset, Cassian, Inst. V,35 p. 254 (zur Zuordnung vgl. Steinm.)] Gl 2,607,19 (vgl. Schlutter, Anglia 35,153. Glogger, Progr. 1907 S. 47); das Interprement matta zu wohl nicht mehr verstandenem lat. Lemma spiathio wurde mit einer lat. Erklärung versehen, die auf ahd. mâda ‘Schwaden, Reihe gemähten Grases’ beruhen könnte, vgl. aber noch matten (s. dort). Vgl. Heyne, Hausalt. 3,100.
mattelecha Gl 4,269,14 s. AWB man(a)lîh st. n. |
| mater(a)na
| | 1) Mutterkraut, Chrysanthemum Parthenium Bernh. (auch Matricaria parthenium L., vgl. Marzell a. a. O. S. 972 ff.), vgl. auch DWb. VI,2145 s. v. meter: matirena febrefugia Gl 3,49,19. 480,30. 499,28. 513,4. 520,5. 529,21. | | 2) Melisse, Melissa officinalis L. (vgl. Marzell a. a. O. 3,128. 131), vgl. auch DWb. a. a. O. Sp. 2146 s. v. meter f.: metere melissa Gl 3,543,18. 561,10. | | 3) Acker-Minze, Mentha arvenis L. (vgl. Marzell a. a. O. S. 146. 149), vgl. auch DWb. a. a. O. Sp. 2819 s. v. mutterkraut: matirnun nepeta Beitr. (Halle) 85,235,10. | | 4) Deutsches Geißblatt, Lonicera periclymenum L. (vgl. Marzell a. a. O. 2,1373 f. 1384): matren matrisilva Gl 3,562,12 (zum lat. Lemma vgl. DML I,1735c). | | 5) nicht zuzuordnen: de meterne pondus semis dimidii quadrantis Gl 5,44,9 (zu Gl 4,370 Anm. 1; vgl. Sudhoff, Beitr. S. 334,14; in einem Rezept). |
|