Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
mehs bis meil (Bd. 6, Sp. 333 bis 334)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis [mehs as. st. n., mnd. mes, mnl. mes, mesch; nd. dial. meckl. meß Woss.-Teuch. 4,1173; ae. meox, mix; vgl. afries. mēse f.
mehs: acc. sg. Gl 4,297,62 = Wa 55,31 (Ess. Ev.).
Mist, Dünger: so is it samo so man thar mehs umbi leggia cum aliquis peccator ... cum vero ammonitur peccata sua poenitere. quasi stercora mittantur, Randgl. zu: leggia [domine dimitte illam ... usque dum fodiam circa illam, et] mittam [stercora, Luc. 13,8].
Vgl. mist, mixen ae.]
 
Artikelverweis 
meid- vgl. auch miet-.
 
Artikelverweis 
? meidamsporo sw. m.; zur unklaren Bildg. vgl. Splett, Ahd. Wb. I,2,621 u. Anm. 3; Splett erwägt Zushg. des Erstglieds mit -meit in uuollameit ‘Spinnrocken’, Graff II,708 verweist auf ae. meduma ‘Pedal am Webstuhl’ (vgl. dazu Bosw.-T. Suppl. S. 634). — Graff VI,357 s. v. meidunsporo u. II,708 s. v. medimsporo.
Ab 12. Jh. nur im Nom. Sing. im SH belegt.
meidim-sporo: Gl 3,150,8 (3 Hss., darunter Trier 31, 12. Jh.; in dieser Hs. von jüngerer Hand aus medinkorr. [Bd. 6, Sp. 334] , vgl. Hbr. I,327,181 Anm.); meidem-spore: 10; meidin-spor: 9. Hbr. I,327,181.
Gerät bei der Verarbeitung von Fäden (?): meidimsporo mataxa quasi metaxa, a circuitu filorum; nam meta circuitus dicitur [Hbr. I,327,181, vgl. Is., Et. IXX,29,6] Gl 3,150,8. Hbr. I,327,181; im Abschn. De instrumentis vestium; zu lat. mataxa vgl. Thes. VIII,434,55 ff. mit den Bed.Faser, Faden, Strangu. rohe Seideu. FEW VI,1,466 f.; vielleicht ein Gerät zum Aufwickeln von Fäden, Haspel (so Ahd. Gl. Wb. S. 404, Splett, Ahd. Wb. I,2,621, vgl. jedoch die vorausgehende Gl. haspil netum vel netula), oder eine Art Hechel (? vgl. dazu DML VI,1731. Wr.-W. 1,595,12 u. Ahd. Wb. 4,756 s. v. haspil 2); nach Gl.-Wortsch. 6,304gedrehter Faden’; zum lat. Lemma vgl. noch Diefb., Gl. 351a.
 
Artikelverweis 
meidebluome s. AWB megedebluome mhd.
 
Artikelverweis 
meidi S 357,8 s. AWB magad.
 
Artikelverweis 
meierambet mhd. st. n.
meier-ambt: nom. sg. Gl 3,379,36 (Jd).
Amt des (Fronhof-)Verwalters: villicatio (darauf villicatura idem; zum Lat. vgl. Niermeyer, Lex. 2,1439 u. 1440).
Vgl. meior.
 
Artikelverweis 
meierse mfrk. sw. f., nhd. dial. ndsächs. meiersche Ndsächs. Wb. 8,574; mnd. meyersche; z. Bildg. vgl. Henzen, Wortb. § 96.
meierse: nom. sg. Gl 3,379,17 (Jd).
Meierin: villica.
Vgl. meior.
Vgl. DRW 9,424 f. 427 f.
 
Artikelverweis 
? meigelana s. AWB maiolan.
 
Artikelverweis 
meigere Gl 2,118,23 s. meior.
 
Artikelverweis 
meigil Gl 1,350,7 s. AWB meil.
 
Artikelverweis 
meil st. n., meila st. sw. f., mhd. meil n., meile f., frühnhd. meil n. (vgl. DWb. VI,1906 f.), nhd. dial. bair. mailen, auch (älter) mail s. v. mailen Schm. 1,1584 f., tirol. mail n. Schöpf S. 412; mnd.il n.; got. mail n. (?); vgl. ae. mál n., nhd. DWB makel (Neuentlehnung); aus lat. macula f. — Graff II,720 s. v. meil.
Neutr.: meil: acc. sg. Gl 1,569,52 (M). 658,47 (M). 817,1 (M, 2 Hss.; lat. abl.).
meigil: nom. sg. Gl 1,350,7 (M, clm 13002, 12. Jh., clm 17403, 13. Jh.).
Fem.: meila: nom. sg. W 61,2 [121,1].
Eindeutig stark: meili: acc. sg. Npw 14,2 (nach Heinzel, WSB 81,336 -î- Stamm).
Eindeutig schwach: meil-: acc. pl. -un Gl 2,316,36 (Re). 4,331,43 (fragm. S. Emm., Hs. 9. Jh.); -en Npw 44,12.
Verschrieben: sneilun: acc. pl. Gl 2,316,36 (Jb; lat. sg.).
1) Fleck: meigil [cum ingressi fueritis terram Chanaan, quam ego dabo vobis in possessionem, si fuerit] plaga [leprae in aedibus, Lev. 14,34] Gl 1,350,7 (5 Hss. anamâli).
2) Sünde, Schuld, Verfehlung: meil [bona enim in mala convertens insidiatur, et in electis imponet] maculam [Eccli. 11,33] Gl 1,569,52 (6 Hss. scelta). meil [pueros, in quibus nulla esset] macula (Hs. maculam) [, decoros forma, et eruditos omni sapientia ... qui possent stare in palatio regis, Dan. 1,4] 658,47 (7 Hss. ungenzi). meil [(Priester Zacharias u. seine Frau Elisabeth) [Bd. 6, Sp. 335] erant autem iusti ambo ante deum, incedentes in omnibus mandatis, et iustificationibus domini sine] querela [Luc. 1,6] 817,1. meilun [sed ecce, quia turpitudinis suae] maculas (1 Hs. -a) [aspexit, lavanda ad fontem misericordiae cucurrit, convivantes non erubuit, Greg., Hom. II,33 p. 1593 oder zu: taceamus interim de secretis caeli, sed ante conditoris oculos manu poenitentiae tergamus] maculas [pulveris nostri, ebda. 34 p. 1609] 2,316,36. meilun [sed tunc vere aliis recta praedicamus ... si nosipsi divino amore compungimur, et humanae vitae, quae sine culpa transire nequaquam potest, quotidianas lacrymis] maculas [lavamus, ders., Hom. I,17 p. 1500] 4,331,43; ânu/nih(h)ein meilun/meila makellos, rein, sündenfrei: (Christus) der âne meili (Np âna flecchen) dar in get unde reht uurchet qui ingreditur sine macula et operatur iustitiam Npw 14,2. âna meilen, âne rot (Npgl âne flecchen . âne runzun) uuile er dih sin concupiscet rex decorem tuum, quoniam ipse est dominus deus tuus [vgl. tota ecclesia eius, quam sibi sicut vestem exhibet, sine macula et ruga, Aug., En.] 44,12. (fruintin min) nechein meila ist an dir macula non est in te [Cant. 4,7] W 61,2 [121,1].
Abl. meilhaft, meiligôn.
Vgl. mâl1.