Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
meigelana bis gi-mein (Bd. 6, Sp. 334 bis 337)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis ? meigelana s. AWB maiolan.
 
Artikelverweis 
meigere Gl 2,118,23 s. meior.
 
Artikelverweis 
meigil Gl 1,350,7 s. AWB meil.
 
Artikelverweis 
meil st. n., meila st. sw. f., mhd. meil n., meile f., frühnhd. meil n. (vgl. DWb. VI,1906 f.), nhd. dial. bair. mailen, auch (älter) mail s. v. mailen Schm. 1,1584 f., tirol. mail n. Schöpf S. 412; mnd.il n.; got. mail n. (?); vgl. ae. mál n., nhd. DWB makel (Neuentlehnung); aus lat. macula f. — Graff II,720 s. v. meil.
Neutr.: meil: acc. sg. Gl 1,569,52 (M). 658,47 (M). 817,1 (M, 2 Hss.; lat. abl.).
meigil: nom. sg. Gl 1,350,7 (M, clm 13002, 12. Jh., clm 17403, 13. Jh.).
Fem.: meila: nom. sg. W 61,2 [121,1].
Eindeutig stark: meili: acc. sg. Npw 14,2 (nach Heinzel, WSB 81,336 -î- Stamm).
Eindeutig schwach: meil-: acc. pl. -un Gl 2,316,36 (Re). 4,331,43 (fragm. S. Emm., Hs. 9. Jh.); -en Npw 44,12.
Verschrieben: sneilun: acc. pl. Gl 2,316,36 (Jb; lat. sg.).
1) Fleck: meigil [cum ingressi fueritis terram Chanaan, quam ego dabo vobis in possessionem, si fuerit] plaga [leprae in aedibus, Lev. 14,34] Gl 1,350,7 (5 Hss. anamâli).
2) Sünde, Schuld, Verfehlung: meil [bona enim in mala convertens insidiatur, et in electis imponet] maculam [Eccli. 11,33] Gl 1,569,52 (6 Hss. scelta). meil [pueros, in quibus nulla esset] macula (Hs. maculam) [, decoros forma, et eruditos omni sapientia ... qui possent stare in palatio regis, Dan. 1,4] 658,47 (7 Hss. ungenzi). meil [(Priester Zacharias u. seine Frau Elisabeth) [Bd. 6, Sp. 335] erant autem iusti ambo ante deum, incedentes in omnibus mandatis, et iustificationibus domini sine] querela [Luc. 1,6] 817,1. meilun [sed ecce, quia turpitudinis suae] maculas (1 Hs. -a) [aspexit, lavanda ad fontem misericordiae cucurrit, convivantes non erubuit, Greg., Hom. II,33 p. 1593 oder zu: taceamus interim de secretis caeli, sed ante conditoris oculos manu poenitentiae tergamus] maculas [pulveris nostri, ebda. 34 p. 1609] 2,316,36. meilun [sed tunc vere aliis recta praedicamus ... si nosipsi divino amore compungimur, et humanae vitae, quae sine culpa transire nequaquam potest, quotidianas lacrymis] maculas [lavamus, ders., Hom. I,17 p. 1500] 4,331,43; ânu/nih(h)ein meilun/meila makellos, rein, sündenfrei: (Christus) der âne meili (Np âna flecchen) dar in get unde reht uurchet qui ingreditur sine macula et operatur iustitiam Npw 14,2. âna meilen, âne rot (Npgl âne flecchen . âne runzun) uuile er dih sin concupiscet rex decorem tuum, quoniam ipse est dominus deus tuus [vgl. tota ecclesia eius, quam sibi sicut vestem exhibet, sine macula et ruga, Aug., En.] 44,12. (fruintin min) nechein meila ist an dir macula non est in te [Cant. 4,7] W 61,2 [121,1].
Abl. meilhaft, meiligôn.
Vgl. mâl1.
 
Artikelverweis 
meilhaft adj. — Graff II,720.
meil-haftaz: nom. sg. n. Gl 2,344,16 (clm 6325, Gll. 9. Jh.?).
mit einem Makel versehen: meilhaftaz [Moyses enim in lege praecepit sacerdotibus, ne aliquod pecus] vitiatum [ad aram dei offerant, Is., De off. 2,5 p. 784].
 
Artikelverweis 
meiligôn sw. v. (zum Ansatz eines ôn-Verbs vgl. Schatz, Germ. S. 358), mhd. Lexer meilegen, meiligen, frühnhd. meiligen (vgl. DWb. VI,1911), nhd. dial. bair. (älter) mailigen Schm. 1,1585. — Graff II,720 s. vv. gameiligan, gameiligôn.
ge-meilig-: part. prt. -ot Npw 105,28 (oder verschr. für geheiligot (?), vgl. Ausg. Heinzel S. XXVIII); -it S 342,22 (S. Galler Gl. u. B. II, 12. Jh.).
sich versündigen: mit huore, mit uberhuoren, mit meinen eiden, mit manslahten ... mit lugen unte mit ander manegen den gelichen habent ir si (die bei der Taufe empfangenen weißen Gewänder) gemeiligit unte bewollen quas ... fornicationibus, adulteriis, periuriis, homicidiis ... mendaciis et aliis multis his similibus commaculastis S 342,22; hierher wohl auch (Entstellung u. Umdeutung von heiligôn ‘weihen’, vgl. dazu Ausg. Heinzel a. a. O.): inindes uurtin sie (die Israeliten) gemeiligot Priapo, also der poto chuit daz sie in den uuirsisten sin chomene so uerro iruuotin, daz offene gotes racha an in skein initiati sunt Belphegor et comederunt sacrificia mortuorum Npw 105,28 (Np inin des uuurden sie Priapo geheiligot).
Vgl. ungimeiligôn.
 
Artikelverweis 
mein adj., mhd. mein(e), frühnhd. mein (vgl. DWb. VI,1912); mnd.in, mnl. mein; afries. mēn; ae. mán; an. meinn. — Graff II,779.
mein-: gen. pl. -ero S 327,5. 330,9; dat. pl. -en S 173/174 (vgl. ZfdA. 135,167,25). 315,11. 336,14. 342,19; -an 145,23 (WB).
Verschrieben: minan: acc. sg. m. S 324,25 (Lorscher B.); minero: gen. pl. 331,8.
falsch, nur in der Verbindung mein eid falscher Eid, Meineid belegt (vgl. Komp. meineid st. m.): suelih [Bd. 6, Sp. 336] unsere sina kiuuizzela hat piuollen ... mit meinen eiden ... sin sela diu ist piheftit uona demo tiufale nam si quis nostrum habet ... periurio ... pollutam conscientiam suam, filiam habet profecto male a daemonio vexatam S 173/174 (vgl. ZfdA. 135,167,25). ih han gesuntit ... in razzi, in meinan eiden S 145,23 (WB, meineid BB). ih gihu, thaz ih ... meinan heit suuor in uuihidon inti bi gotes heilogon 324,25. ih gihun gode almahdigen ... so uuaz so ih unrehdes gisahi ode unrehdes gihancdi; ... manslahdu, meinero eido 330,9. die selbe gewate ..., mit meinen eiden, mit manslahten ... habent ir si gemeiligit quas (sc. die in der Taufe empfangenen weißen Gewänder) periuriis, homicidiis ... commaculastis 342,19; ferner: 315,11. 327,5. 331,8. 336,14.
Abl. meinlîh; vgl. AWB mein st. n., AWB meina, meinida, firmeinen1, firmeinisôn, unmeini.
 
Artikelverweis 
mein st. n., nhd. frühnhd. mein m. n. (vgl. DWb. VI,1912); as. mên, mnd.in (s. v.in adj.), mnl. mein; ae. mán; an. mein. — Graff II,780.
mein: nom. sg. Gl 1,215,21 (R). 3,239,8 (SH a2, 2 Hss.). 259,63 (SH a2, 2 Hss.). Nb 319,27 [243,2]. Nc 718,16 [35,8]; gen. sg. -]is Npgl 54,11; dat. sg. -]e O 2,17,4. 21,7; acc. sg. -] Gl 1,285,23 (Jb-Rd). Beitr. (Halle) 85,60,53 (Würzb. Mp. th. f. 79, Gll. 9. Jh.). Nb 35,9 [28,23]. Np 108,23; dat. pl. -]en S 147,17 (BB); — menas: gen. sg. Gl 4,304,1 = Wa 61,3/4 (Ess. Ev.). [Wa 63,7/8].
Frevel, Missetat, Verbrechen: mein nefas Gl 1,215,21. mein [qui dormierit cum masculo coitu femineo, uterque operatus est] nefas (Hss. noch inlicitum) [Lev. 20,13] 285,23. mein facinus 3,239,8. scelus 259,63. ideo traditum illis dixit evangelista. ut eos crimine implicatos, that sia thes menas filu sculdiga uuarun [zu: tunc ergo tradidit eis illum ut crucifigeretur, Joh. 19,16] 4,304,1 = Wa 61,3/4. mein [nulla causa, nulla criminatione, nulla malitia] crimen [mihi obiiciunt, Is., Syn. 1,10 p. 830] Beitr. (Halle) 85,60,53. ich habe gisundot in aller slahte huore: ... in unkiusci mit diu mennisco in huorlichen meinen in diheina wis sih selben biwellen mac S 147,17. [thia othera vurthun thes menas sculdige that sin iro brothar ferkoftun alii (sc. die anderen Söhne Jakobs) vero per malitiam venditores fratris fuerunt [Greg., Hom. II,38 p. 1638] Wa 63,7/8.] thaz sie ... mit themo meine ni werden zi az eine [vgl. humana natura ... putredine peccatorum illaesa servatur conditori suo, Hrab.] O 2,17,4 (zur Übers. vgl. Erdm. S. 405). thaz io bi themo meine thaz muat si fasto heime, then hugu in then githankon ni lazet wergin wankon 21,7 (zur Übers. vgl. ders. S. 407). mir unmuoza fone diu uuas . daz ih mein zuo mir lieze . dir anasehentero non erat fas locum esse sacrilegio sub tuis oculis Nb 35,9 [28,23]. solchen zuiuelon so du (sc. Apollo) bist . taz ist mein hunc quippe ambiguum nefas putamus Nc 718,16 [35,8]. (ih bin irscrecchet) fone Nazareth in Capharneum . dannan in Bethsaidam ... Ziu? âne fristendo iro mein Np 108,23. in iro mitti ist arbeit . unde unreht . daz chit oppressio . unde nefanda iudicia (meinis uberteilida) Npgl 54,11; ferner: Nb 319,27 [243,2] (nefas).
Vgl. mein adj., meina, meinida, firmeinen1, firmeinisôn.
 
Artikelverweis 
mein Gl 4,296,16 s. AWB magan st. n.
 
Artikelverweis 
mein Gl 1,770,10 (M, Zürich Rhein. 66, Hs. 12. Jh.) in: meinbrieve [notum mihi factum est sacramentum, sicut supra scripsi] in brevi [Eph. 3,3] (2 Hss. brieui, 3 Hss. ana preui) ist verschr. für in ein. [Bd. 6, Sp. 337]
 
Artikelverweis 
gi-mein s. AWB gi-meini.