Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
gi-meinnamîg bis fir-meinsamida (Bd. 6, Sp. 366 bis 369)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis gi-meinnamîg adj. — Graff II,1082.
ge-mein-namîg: Grdf. Nk 368,17. 22 (beide Hs. A; in Hs. B = S. CX,26. 30 -ig, Zirkumflex rad.) [4,21 u. Anm. 5,4 u. Anm.]. [Bd. 6, Sp. 367]
einen gemeinsamen Namen habend (vgl. Jaehrling S. 17 f.): sie nesint aber dannan nieht ęquiuoci . sed uniuoci . taz chit sie nesint tannan gelihnamig . sunder einnamig . unde gemeinnamig Nk 368,17 [4,21]. tiu heizent aber einnamig . unde gemeinnamig . tero namo gemeine ist univoca vero dicuntur . quorum et nomen commune est 22 [5,4].
 
Artikelverweis 
meinni Gl 1,619,26 s. menni.
 
Artikelverweis 
meino in: then meistar io meino liazun sie (die Jünger) thar eino O 4,17,28 ist nicht eindeutig bestimmbar. Sicher ist wohl die Verwendung als Interj., für die sowohl eine wertende Bed.welcher Frevel! auf frevelhafte Weiseals auch eine bekräftigende Bed.fürwahr’ (vgl. oben meina st. f.) angenommen werden kann. Im Sinne der ersten Bed. erwägt Graff II,779 f. meino als ein zu mein adj. gehörendes Adv. (so auch Braune, Lb.17 S. 222), als Instr. zu mein st. n. dagegen Kelle 3,388 s. v. meina u. Erdm., Syntax 2,257; als Partikel zum Subst. Erdm. S. 450. Zu meina f. wird meino nach Piper, Glossar S. 289 als Instr. gestellt (jedoch unter Annahme der Bed.Frevel, Unheilfür meina), vgl. auch Schützeichel, Ahd. Wb.6 S. 232 (ohne gramm. Angaben); zur unsicheren Auffassung als Instr. vgl. auch Ehret S. 47. Nach Erdm. S. 450 steht meino möglicherweise für meina im Reim.
 
Artikelverweis 
gi-meino sw. m., mhd. gemeine (in anderer Bed.), frühnhd. gemeine (vgl. DWb. IV,1,2,3246 s. v. gemeiner), nhd. gemeiner st. m.; got. gamainja. — Graff II,783 s. vv. gamein, gameini.
gi-meino: nom. sg. O 3,18,16 (PV).
ein Gleicher, Genosse: ni haben ih then diufal, giborgen ih thes reino, thaz er nist min gimeino (Hs. D giteilo).
 
Artikelverweis 
gi-meino adv., mhd. gemeine, nhd. gemein; mnd. gemêine, mnl. gemene. — Graff II,784.
ga-meino: F 29,16; gi-: O 5,8,39. 17,2. 23,246.
1) gemeinsam: ni frauuuit sih ubar unreht frauuuit sih gameino mit uuarnissu non gaudet super iniquitatem, congaudet autem veritati F 29,16 (zur Übers. von lat. con- in congauderemitfreuen’). tho fragetun nan gimeino joh harto filu kleino O 5,17,2.
2) zuteil, mit Dat. d. Person: nist, themo thar in lante tod io thaz inblante (thiu frewi ist in gimeino), thaz sinan friunt beweino O 5,23,246 (zum Adv. auf -o statt des prädik. Adj. vgl. Erdm. z. St.).
3) auf allgemeine Weise (Gegensatz: auf besondere Weise): nales, theih thih zeino mit worolti gimeino, ih weiz thih suntaringon in thines selbes thingon [vgl. non te generaliter, sed specialiter scio, Alc.] O 5,8,39 (zum Adv. auf -o statt des prädik. Adj. vgl. Erdm. z. St.).
 
Artikelverweis 
meinrât st. m., mhd. Lexer meinrât. — Graff II,464.
mein-rate: dat. sg. S 144,11 (BB, WB).
falscher Rat: ich habe gisundot ... in meinrate, in bisprachide.
 
Artikelverweis 
gi-meinsam adj., mhd. nhd. Lexer gemeinsam; mnl. gemeensam. — Graff II,784.
ca-mein-sam-: nom. pl. n. -on S 239,8 (B); ge-: Grdf. -] Gl 2,522,15.
Verschrieben: ka-mein-sanum: dat. sg. f. S 216,13 (B; Ausg. -mun; zum Dat. für den lat. Nom. vgl. Masser, Komm. Ben.reg. S. 135). [Bd. 6, Sp. 368]
1) (mehreren Personen) gemeinsam: ibu neouueh tue .. uzzan daz dera kameinsamun des munistres rehtungu edo merorono sint kespanan piladi si nihil agat monachus nisi quod communis monasterii regula vel maiorum cohortantur exempla S 216,13; in bruchstückhafter Übers.: .. cameinsamon .. omniaque omnibus sint communia 239,8.
2) christlich: gemeinsam [(Pudicitia victrix) gladium ...] catholico (Glosse: in sancta ecclesia, vgl. PL 60) [in templo divini fontis ad aram consecrat, Prud., Psych. 107] Gl 2,522,15.
Abl. gimeinsamî, gimeinsamida; gimeinsamôn; vgl. AWB gimeinsamlîhho; ungimeinsamlîh.
 
Artikelverweis 
fir-meinsamî st. f., mhd. Lexer vermeinsame. — Graff II,785.
for-mein-sami: dat. sg. Gl 2,411,68 (Vat. lat. 5821, Gll. 11. Jh.).
Bann: formeinsami ł feruuazani [(Achar) succubuit capto victis ex hostibus auro, dum vetitis insigne legens] anathema [favillis, maesta ruinarum spolia insatiabilis haurit, Prud., Psych. 540].
Vgl. firmeinsamida; firmeinsamôn.
 
Artikelverweis 
gi-meinsamî st. f., mhd. frühnhd. Lexer gemeinsame, nhd. dial. schweiz. gemeinsami Schweiz. Id. 4,309; vgl. ae. gemǽnsumnys. — Graff II,785.
ki-mein-sam-: nom. sg. -i Gl 2,312,2 (Rb); ke-: dat. sg. -ii S 243,21 (B; s. 1). 273,9 (B); acc. sg. -i Np 140,4; gi-: dass. -e Npw ebda. Symb. 12; ge-: nom. sg. -i Np 100,5; dat. sg. -i Nc 733,2 [49,15]; acc. sg. -i S 139,11 (BB). Np Symb. 11; -main-sam-: acc. sg. -i 353,15; -man-: dass. -i 351,27 (zu alem. -a- für ei vgl. Weinhold, Alem. Gr. § 34).
Späte Nebenform auf -a (vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 231 Anm. 2): ge-mein-sama: acc. sg. S 139,11 (WB).
1) Gemeinschaft: kimeinsami [sibi enim comedit et bibit, qui alimenta corporis, quae sunt] communia (Hs. communio) [dona conditoris, sine indigentibus percipit, Greg., Hom. I,16 p. 1495] Gl 2,312,2. nio si (Pallas) dara nechame ze dero gemeinsami dero brutloufto ne futurarum . s. nuptiarum causis et copulis interesset Nc 733,2 [49,15]. alle superbi sint inuidi . unde die uuerdent pasti malis aliorum . non saciati. Dero gemeinsami ist zefliehenne [vgl. fugite tale convivium, Aug., En.] Np 100,5; Verbindungen: gimeinsamî habên sament + Dat. d. Pers.: sament unrechten . unde sament iro iruueleten nehabo ih kemeinsami cum hominibus operantibus iniquitatem et cum electis eorum non communicabo NpNpw 140,4; heiligôno gimeinsamî: ich gloubo heiliga die einun, allichun, botelichun christinheit, unde gemeinsami aller gotis heiligon S 139,11. (ich) geloubo zehabenne dero heiligon gemeinsami (credo) sanctorum communionem NpNpw Symb. 11 (= Npw 12); ferner: 351,27. 353,15.
2) Kommunion, Abendmahl: santom .. kemeinsamii .. qui ingrediens post missas et communionem petat ab omnibus pro se orare S 243,21 (zum Dat. für lat. Acc. vgl. Masser, Komm. Ben.reg. S. 190); ferner: 273,9 (communio).
Vgl. ungimeinsamî.
 
Artikelverweis 
ir-meinsamî st. f.; vgl. ae. ámánsumung. — Graff II,785.
ar-mein-sami: dat. sg. S 232,2 (B).
Bann, Ausschluß, hier bez. auf die klösterliche Gemeinschaft: in bruchstückhafter Übers.: .. armeinsami [Bd. 6, Sp. 369] .. si intellegit qualis poena sit excommunicationi subiaceat S 232,2 (nach Betz, Deutsch u. Lat. S. 70 Lehnübertr.).
Vgl. irmeinsamôn.
 
Artikelverweis 
fir-meinsamida st. f.
fir-mein-samida: dat. sg. Gl 2,464,58 (Paris Nouv. acqu. lat. 241, Hs. 11. Jh. clm 14395, Hs. 10. Jh.).
Bann: firmeinsamida [(Achar) succubuit capto victis ex hostibus auro, dum vetitis insigne legens] anathema [favillis, maesta ruinarum spolia insatiabilis haurit, Prud., Psych. 540].
Vgl. firmeinsamî; firmeinsamôn.