Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
meinsuuuoro bis meio (Bd. 6, Sp. 371 bis 375)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis meinsuuuoro sw. m. (zur Bildung vgl. Kluge, Stammb.3 § 80); an. meinsœri n. (vgl. Fritzner 2,675); vgl. mhd. Lexer meinswuor st. m., ae. mánswaru f. — Graff VI,895.
mein-svuoro: nom. sg. Gl 2,44,17 (clm 6404, Hs. 9. Jh.).
Meineid: meinsvuoro [hanc (den Vokal i), etsi natura brevis erat, semper positione faciat longam, ut maius] periurium [Beda, De arte metr. p. 229,6].
Vgl. meinsuuart, meinsuueridî.
 
Artikelverweis 
meinswurtic mhd. adj.
main-swrtiger: nom. sg. m. Gl 4,154,55 (Sal. c, mus. Brit. Add. 18379, 13. Jh.).
meineidig: periurus.
 
Artikelverweis 
meintât st. f., mhd. Lexer meintât, nhd. dial. schwäb. (älter). rhein. meintat Fischer 4,1580. Rhein. Wb. 5,1042; as. [Bd. 6, Sp. 372] mêndād, mnd. mêndât (vgl. Schiller-Lübben 3,64); ae. mándǽd. — Graff V,332.
main-tat: nom. sg. Gl 1,138,37 (Pa). 140,4 (Pa); nom. pl. -]i 146,23 (Pa); mein-taat: nom. sg. 139,35 (R); -tat: dass. 138,37 (Ra; me-, -in- wohl aus i korr., vgl. Steinm.). 140,7 (Pa). 141,9 (R). 215,23 (Ra, -n- mit Rasur aus t korr., vgl. Steinm.). 2,315,70 (Re). 602,19 (M). 3,238,5 (SH a2, 2 Hss.). Beitr. (Halle) 85,238 (nach Gl 2,409,29); gen. sg. -]e Thoma, Glossen S. 23,11; acc. sg. -] Gl 2,32,21. 692,75. 774,47. Tiefenbach, Aratorgl. S. 26,21. S 139,34. 35 (beide BB); nom. pl. -]i Gl 1,146,23 (K); gen. pl. -]eo 215,24 (K); dat. pl. -]in O 4,20,13 (F); acc. pl. -]i S 139,34 (WB). 290,11 (Carmen). O 4,6,11 (F); -]e Npw 43,22; -tad: nom. sg. Gl 1,138,37. 140,7. 215,23 (alle K). — mein-dat: nom. sg. Gl 2,609,8. 65. 4,201,58. Npgl 105,38; acc. sg. -] Gl 2,616,55 (Antwerpen 126,9. Jh.); dat. pl. -]in O 4,20,13 (PV); acc. pl. -]i Gl 4,314,8. O 1,4,8. 4,6,11 (PV); -]e Gl 2,240,55 (Zürich Rhein. 35, Hs. 9./10. Jh; mein-, -tę). Np 43,22 (-â-); -daadi: nom. pl. Mayer, Griffelgll. S. 50,161 (Vat. Ottob. lat. 3295, Gll. 9. Jh.?); -dad-: dat. sg. -e Gl 2,691,5 (-e wohl aus o korr., vgl. Steinm.); gen. pl. (?) -o Mayer, Griffelgll. S 41,104 (Vat. Ottob. lat. 3295, Gll. 9. Jh. (?); lat. dat. pl.).
Formen der ô-Deklination (?): mein-tat-: gen. pl. -on S 139,27 (BB); -un 27/28 (WB). — mein-datone: gen. pl. S 148,3/4 (BB).
Verschrieben, verstümmelt: mein..: dat. sg. Beitr. (Halle) 85,60,52 (Würzb. Mp. th. f. 79, Gll. 9. Jh.).
Frevel(tat), Missetat, Verbrechen: firina haupithaft sunte maintat facinus maleficium scelus Gl 1,138,37. meintaat facinus 139,35. qualmida catan maintat facenum factum scelus 140,4. qualida pi ungareisni firina meintat facinora flagitia crimina scelera 7. meintat flagitium 141,9. pichinipida maintati funesta scelesta 146,23. firintad meintad edho thu (l. thusunt) meintateo nefario scelerato aut mille scelos 1,215,23. 24/25. meintat [fugiamus ab ista parte dolos, veritique] nefas [tam triste, Ar. II,995] 2,32,21 (vor meintat noch Iudeorum in Paulū (l. -um), vgl. von Gadow, Aratorgl. S. 66,284). 774,47. Tiefenbach, Aratorgl. S. 26,21. meintate [trahitur (mens) et nequaquam sentit, quia per] illecebras [vitiorum ducitur, Greg., Cura 3,32 p. 90] Gl 2,240,55. meintat [quia plerumque regnat in rerum opulentia carnis culpa, (Victorinus) in quodam] facinore (Hs. facinus) [lapsus est, quod debuisset valde pertimescere, ders., Hom. II,34 p. 1610] 315,70. firntad ł meintat [sed Nero ... post multa ... nefaria et inpura] flagitia [ad ipsam quoque iam divinitatis tendebat iniuriam, Ruf., Hist. eccl. II,24,1 p. 175,21] 602,19 (nach Gl.-Wortsch. 6,311 noch Gl. damnum). meindat [omnes quos flagitium aut] facinus [domo expulerat, Sall., Cat. 37 p. 182,12] 609,8. meindat [furor est in rege cruento, non ratio; primosque necans vagitus et audens innumerum patrare] nefas [puerilia mactat milia, Sed., Carm. pasch. II,121] 616,55 (Hs. noch Gl. scelus, vgl. Pauly, Glossen S. 120,20). meindade [sed regna Tyri germanus habebat Pygmalion,] scelere [ante alios immanior omnis, quos inter medius venit furor, Verg., A. I,347] 691,5. meintat scelus (vgl. supplicium, Serv.) [expendisse merentem Laocoonta ferunt, sacrum qui cuspide robur laeserit, ders., A. II,229] 692,75. meintat flagitium nefas peccati [Hbr. II,302,162] 3,238,5. meindat factio 4,201,58. meindati [cum viderimus ... haereses et] flagitia [regnare inter eos qui coelestibus mysteriis videbantur esse consecrati, Beda in Matth., PL 92 p. 103] 314,8. meintati [nulla causa, nulla] criminatione [, nulla malitia [Bd. 6, Sp. 373] crimen mihi obiiciunt, Is., Syn. 1,10 p. 830] Beitr. (Halle) 85,60,52. meintat [corpus sacrum profanus, ah dirum] nefas [! nudum negato tegmine exponit inter carices, Prud. P. Vinc. (V) 394] Beitr. (Halle) 85,238 (nach Gl 2,409,29). meindado [paucissimi autem sunt tantae felicitatis, ut ab ipsa ineunte adolescentia, nulla damnabilia peccata committant, vel in flagitiis, vel in] facinoribus [, vel in homicidiis, Halitg., De vitiis Praef. PL 105 p. 653C] Mayer, Griffelgll. S. 41,104. meindaadi [avaro autem nihil est] scelestius [ebda. 1,12 PL 105,665D] 50,161 (zur substant. Übers. lateinischer Adj. in der Hs. vgl. ebda. S. 143). meintate [quare sic loquitur dominus noster, ut servi tui tantum] flagitii [commiserint, Comm. in Gen. = Gen. 44,7] Thoma, Glossen S. 23,11. ich gloubo ... an der warun bigihta aller slahte sundon ioh meintaton S 139,27 (BB = 27/28). ube mennisglich nach warer siner bigihta die sunda noh die meintat uvrder nigauerit (BB, die sunta niemer negeauerit WB), noh er andera meintat uvrder nigiwurchit 34. 35. wande miner sundon, unde miner meindatone der ist disiu werlt uol 148,3/4. meintati ungahiure scozila skurgi de suuarzun mit dinu skiltu piacla dira iacla trude tetra tua cetra 290,11. warun siu bethiu ... iogiwar sinaz gibot fullentaz, wizzod sinan io wirkendan joh reht minnonti âna meindati [vgl. erant enim iusti ambo ... in omnibus mandatis et iustificationibus domini sine querela, Luc. 1,6] O 1,4,8. daz uuir umbe dih irsterbet uuerden allen dag ... nals umbe uanam gloriam . noh umbe unsere meindate quoniam propter te mortificamur tota die NpNpw 43,22. daz sie iro sune unde iro tohtera demoniis opheroton . daz uuas sacrilegium (meindat) Npgl 105,38 (Npw meintâtlîh); ferner: O 4,6,11. 20,13. — spez., im Gegensatz zu amicitia: Parteiumtriebe, Verschwörung: meindat [quos omnis eadem cupere, eadem odisse eadem metuere in unum coegit. set haec inter bonos amicitia, inter malos] factio [est, Sall., Iug. 31 p. 265,1] Gl 2,609,65.
Abl. meintatîg, meintatlîh; vgl. meintato.

[Nässl]


 
Artikelverweis meintâtîg adj., mhd. Lexer meintætic, nhd. dial. rhein. meintätig Rhein. Wb. 5,1043; as. mêndādig, mnd.indêdich; vgl. ae. mándǽde. — Graff V,332.
mein-tat-ig-: dat. pl. -en Gl 2,56,12 (2 Hss.); acc. pl. m. -en S 141,21 (WB); superl. dat. sg. m. -istimo ebda. (BB); dat. sg. f. -istero 20/21 (WB); -tet-ig-: nom. sg. m. -er Gl 3,259,66 (SH a2; -s); -eg-: dass. -er ebda. (SH a2); -tæt-ig-: dass. -er 420,50 [HD 2,486]; nom. sg. n. -ez 26 [HD 2,480]; nom. pl. m. -e 6 [HD 2,476]; acc. pl. m. -e 49 [HD 2,486]. — mein-dad-ig-: dat. sg. m. -emo Gl 2,711,29; -ded-: acc. pl. m. -e 609,19.
frevelhaft, lasterhaft, meist von Pers.: meintatigen [monuisti, ne improbis] flagitiosis [-que civibus urbium relicta gubernacula pestem bonis ac perniciem ferrent, Boeth., Cons. 1,4 p. 11,20] Gl 2,56,12 (nach Gl.Wortsch. 6,312 beide Hss. noch Gll. vitiosus, libidinosus, turpis, inhonestus, dolosus, malitiosus, stuprator). meindedige [homines] scelestos [et factiosos, qui seditionibus rem publicam exagitaverant, merito necatos aiebant, Sall., Cat. 51 p. 201,6] 609,19. meindadigemo [ipsi has] sacrilego [pendetis sanguine poenas, o miseri, Verg., A. VII,595] 711,29. meintetiger sceleratus 3,259,66. meintætige sacrilegi [vgl. cum sint sacrilegi sacerdotium administrant et altare ponunt, HD 2,476] 420,6 [HD 2,476]. meintætigez flagitiosum 420,26 [HD 2,480]. sacrilegus 49. 50 [HD 2,486 (2)]. mir sundegistera unde mir [Bd. 6, Sp. 374] meintatigistero uber alla meintatigen S 141,20/21. 21 (WB; BB 1. Stelle = 21, 2. Stelle meintato).
 
Artikelverweis 
meintâtlîh adj.
mein-tat-lih: Grdf. Npw 105,38; -lich-: nom. pl. f. -un S 140,9/10 (BB); -en 10 (WB).
frevelhaft, verbrecherisch: alle menniscin, an den die meintatlichun sunda ioh die houbethaftin achuste uollegirichisont S 140,9/10 (BB = 9, die houbethaften sunda ioh die meintatlichen achuste WB). dannan fertaten si sih so uerro, daz sie iro sune unde iro tohtera den tiufelon opheroton — daz uuas meintatlih Npw 105,38 (sacrilegium Np, meintât Npgl).
 
Artikelverweis 
meintâto sw. m. (zum Nebeneinander von an- u. janDekl. vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 223), mhd. Lexer meintæte (s. v. meintæte adj.); ae. mándǽde (vgl. Bosw.-T., Suppl. S. 630); vgl. nhd. dial. schwäb. (älter) meintäter Fischer 4,1580, mnd.indâder(e). — Graff V,332 s. v. meintât.
mein-tat-: nom. sg. -eo Gl 1,220,16 (KRa); acc. pl. -en S 141,22 (BB).
Frevler, Übeltäter: meintateo mari scantlihho toandi obscenus famosus turpiter agens Gl 1,220,16 (zum Ansatz u. zur substant. Wiedergabe des lat. Adj. vgl. Splett, Stud. S. 316). mir sundigostemo unde meintatigistimo uber alle meintaten S 141,22 (BB, meintâtig WB).
 
Artikelverweis 
meinum Gl 1,613, Anm. 2 s. AWB leimo.
 
Artikelverweis 
meinunga st. f., mhd. Lexer meinunge, nhd. DWB meinung; mnd. ininge, mnl. meninge; afries. meninge. — Graff II,793 f.
meinung-: nom. sg. -a Nb 194,5. 269,18 [162,4. 209,27/ 28]; dat. sg. -o Np 34,23; -a Npw ebda.
Verstümmelt: meinu..: dat. sg. Ernst, Griffelgl. S. 100,1.
1) Meinung, Einschätzung: meinungo [in libro quoque Numerorum, haec eadem supputatio, sub Levitarum ac sacerdotum] censu [, mystice ostenditur, Hier., Prol. in Vulg. p. XII] Ernst, Griffelgl. S. 100,1 (zur wohl wörtlichen Übers. vgl. Ernst a. a. O. S. 100 f.).
2) Ursache, Grund: fone diu ist io guot . alles tes man gerot . houbet . unde meinunga omnium igitur expetendorum summa . atque causa . bonum est Nb 194,5 [162,4]. doh tu neuuizist . uuaz tiu meinunga si . so mahtigero rechenungo . uuanda aber guot rihtare ist ... so nezuiuelo . des . nube iz allez uuerde rehto gereisot tu quamvis ignores causam tantae dispositionis . tamen recte fieri cuncta ne dubites quoniam bonus mundum rector temperat 269,18 [209,27/28]; — (persönlicher) Beweggrund: sih uuieo ungelih iz ist . anderro iudiciis . die iz pe sculden lident. Got miner unde herro miner . sih ze minero meinungo. Sih uuieo ih iz meine . uuarumbe ih ez lide deus meus et dominus meus in causam meam NpNpw 34,23.
 
Artikelverweis 
bi-meinunga st. f. — Graff II,794.
bi-meinunga: acc. pl. Ns 597,32 [269,12].
Term. techn. der Logik: Vordersatz, Aussagesatz im logischen Schluß: proloquia dicamus . cruzeda. similiter propositiones . cruzeda; item; propositiones . pietunga; alii dicunt . pemeinunga.
 
Artikelverweis 
meinuuillîg adj.
Verstümmelt: mein-u..: dat. pl. S 175,6 (Preds. C, Ausg. meinuuilligen).
übelgesinnt: desir stumme unte plinte man pezeichinet die ungiloubigen mit allen meinuuilligen die gotes [Bd. 6, Sp. 375] kipot niuuellent kisehen [vgl. homo iste mutus et caecus incredulos significat, omnesque malivolos, qui mandata domini nec operibus facta volunt ad imitandum videre, BH, Schmid II,38,25].
 
Artikelverweis 
meio sw. m., mhd. mei(g)e, nhd. mai; mnd. mey(e), mnl. meye m. f.; afries. maia; aus lat. maius. — Graff II,796.
Erst ab 12. Jh. belegt.
mei-: nom. sg. -o Gl 3,205,18 (SH B); -e 406,18 (Hd.). Hbr. I,104,1120 (SH A); maio: dass. Gl 3,609,14.
Mai: Maius meio, Iair Hebraice, Artemesius Grece, Pacho winemanoth Egyptiace [Hbr. II,70,52] Gl 3,205,18. meie Maius 406,18. 609,14. meie dictus Maius a Maia matre Mercurii, vel a maioribus natu, qui erant principes reipublice Layr (l. Iayr?) Hebraice, Antemesius Grece Hbr. I,104,1120 (2 Hss. uuunnimânôd).