Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
meinuuillîg bis meisa1 (Bd. 6, Sp. 374 bis 376)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis meinuuillîg adj.
Verstümmelt: mein-u..: dat. pl. S 175,6 (Preds. C, Ausg. meinuuilligen).
übelgesinnt: desir stumme unte plinte man pezeichinet die ungiloubigen mit allen meinuuilligen die gotes [Bd. 6, Sp. 375] kipot niuuellent kisehen [vgl. homo iste mutus et caecus incredulos significat, omnesque malivolos, qui mandata domini nec operibus facta volunt ad imitandum videre, BH, Schmid II,38,25].
 
Artikelverweis 
meio sw. m., mhd. mei(g)e, nhd. mai; mnd. mey(e), mnl. meye m. f.; afries. maia; aus lat. maius. — Graff II,796.
Erst ab 12. Jh. belegt.
mei-: nom. sg. -o Gl 3,205,18 (SH B); -e 406,18 (Hd.). Hbr. I,104,1120 (SH A); maio: dass. Gl 3,609,14.
Mai: Maius meio, Iair Hebraice, Artemesius Grece, Pacho winemanoth Egyptiace [Hbr. II,70,52] Gl 3,205,18. meie Maius 406,18. 609,14. meie dictus Maius a Maia matre Mercurii, vel a maioribus natu, qui erant principes reipublice Layr (l. Iayr?) Hebraice, Antemesius Grece Hbr. I,104,1120 (2 Hss. uuunnimânôd).
 
Artikelverweis 
meior st. m., mhd. mei(g)er, nhd. DRW meier; as. meier, mnd., mnl. meyer; afries. meier; aus lat. maior. — Graff II,843.
maior: nom. sg. Gl 2,87,18 (Bern 89, 9. Jh.; oder lat.?); meior: dass. 1,600,13 (M). 817,48 (M, 4 Hss.). 2,31,34 (vgl. von Gadow, Aratorgl. S. 60,232). 118,19 (M). 263,50 (Sg 299, 9. Jh.). Amsterd. Beitr. 4,122,18 (Wien 534, Gll. 9. oder 10. Jh.; fehlt Ausg. Mayer, Glossen S. 141, da dort wohl als lat. ausgeschlossen); gen. sg. -]es Gl 1,725,40; dat. sg. -]e 809,13 (M, 4 Hss.); acc. sg. -] 2,258,26 (M, 5 Hss.); nom. pl. -]a 118, 19/20 (M, 3 Hss.). — meiur: nom. sg. Gl 4,23,73 (Jc); megur: dass. Mayer, Griffelgl. S. 33,65 (Vat. Ottob. lat. 3295, Gll. 9. Jh. (?); lat. pl., zur Abweichung vom lat. Kasus vgl. ebda. S. 145). S. 73,303 (Vat. Ottob. lat. 3295, Gll. 9. Jh.?). — maier: nom. sg. Gl 3,135,57 (SH A; Prag, Lobk. 434, 13. Jh.); meier: nom. sg. 2,773,74. 3,135,56 (SH A, 5 Hss.; 1 Hs. mei,er). 184,56 (SH B, 2 Hss.). 378,26 (Jd). 716,10. Hbr. I,285,219 (SH A); gen. sg. -]is Gl 1,725,40; nom. pl. -]i 2,113,54 (M); meigere: dass. 118,23 (M); [meiieras: gen. sg. Wa 33,24 (Freckh., Hs. K).] — e,ir: nom. sg. Gl 1,727,54. — meir-: [gen. sg. -]as Wa 33,5 (Freckh., Hs. M);] dat. sg. -]i Gl 1,809,14 (M; zur Endg. vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 193 Anm. 1); [-a Wa 31,15. 36,1. 38,28. 40,7. 25 (alle Freckh., Hs. M)].
Wohl verschrieben: meur: nom. sg. Mayer, Griffelgl. S. 73,304 (Vat. Ottob. lat. 3295, Gll. 9. Jh.(?); zur möglichen Verschr. vgl. ebda. S. 117 f. u. 130; lat. pl., zur Abweichung vom lat. Kasus s. o.).
maiger Gl 3,186,23 s. AWB mangâri.
Verwalter, Vorsteher, Bewirtschafter eines Hofes oder Gutes: meiores [Ioanna uxor Chusae] procuratoris [Herodis, Luc. 8,3] Gl 1,725,40. 727,54. meior [homo quidam erat dives, qui habebat] villicum (Hs. vilicus) [Luc. 16,1] 817,48. maior conductor [zu: placuit, ut episcopi, presbyteri, et diaconi, non sint] conductores [, aut procuratores, Conc. Carth. XVI, oder zu: quidam, qui in clero videntur allecti, propter lucra turpia] conductores [alienarum possessionum fiant, Conc. Chalc. III] 2,87,18; außerdem zu Conc. Carth. XVI: ampaht meior (3 Hss. nur meiora) conductor procurator (3 Hss. nur conductores) 118,19. meigere procuratores 23 (1 Hs. gravo sculdheizzo conductor procurator); zu Conc. Chalc. III: meieri conductores 113,54 (1 Hs. ambaht st. m.). meior [ibi se etiam Petrum ecclesiasticae familiae] maiorem [... vidisse confessus est, Greg., Dial. 4,36 p. 433] 258,26. megur episcopus, clericus, monachus conductores ... non fiant [zu ebda., PL 67,171C] Mayer, [Bd. 6, Sp. 376] Griffelgl. S. 33,65. meier villicus proprie villae gubernator [Hbr. I,285,219] Gl 3,135,56. Hbr. I,285,219. villicus meier vel dispensator [Hbr. II,19,363] Gl 3,184,56. meier villicus 378,26. villicus ł procurator 716,10. meiur vilicus [auctor quasi a villa, CGL IV,578,56] 4,23,73. megur [ut nullus presbyter et diaconus] conductor [existat, Halitg., De vitiis V,10, PL 105,688C] Mayer, Griffelgl. S. 73,303. megur [presbyteri et diaconi non sint] conductores [, aut procuratores, neque ullo turpi negotio et inhonesto victum quaerant, ebda.] 304. [thit sint thie sculdi the an then hof seluon geldad to Aningeralo themo meira seluomo Wa 31,15, ähnl. 36,1. 38,28. 40,7. 25. thit sint thie sculdi (an das Frauenkloster) ... uan thes meiras huse ende uan then houan the thar in hared Wa 33,5 (= 24)]; — Aufseher über Arbeiter u. Auszahler ihres Lohnes: meiore [cum sero autem factum esset, dicit dominus vineae] procuratori [suo: Voca operarios, et redde illis mercedem, Matth. 20,8] Gl 1,809,13 (vgl. Gl 5,98,36; 3 Hss. procuratore). 2,263,50 (Greg., Hom. I,19 p. 1510 = Matth. 20,8); — Aufseher über Abgaben, Steuereintreiber: notsuohhari ł meior (ł meior über suohhari) [iugum enim oneris eius, et virgam humeri eius, et sceptrum] exactoris (Hs. exactor) [eius superasti, Is. 9,4] Gl 1,600,13 (2 Hss. nôtsuoh (ł) geltsuohho, 1 Hs. nôtsuoh, 6 Hss. nôtmeior). suochenari meior creditor [Randgl. zu: mala debita laxat] creditor [Ar. II,681] 2,31,34, z. gl. St. meier creditor (dazu am Rand: procurator, quaesitor) 773,74 (vgl. Schlechter, Aratorgl. S. 147,217; oder wurde lat. creditor als ‘(Untersuchungs-) Richteraufgefaßt (?), vgl. die voranstehende Glossierung von mala debita mit missitâti sculdi); — Vorsteher in Rechtssachen, Richter: meior [vocato] procuratore [, iussit eam (ancillam proconsulis) scorto damnari (Hs. damnas), Greg. Turon. I,1,2 p. 839,14] Amsterd. Beitr. 4,122,18.
Komp. nôtmeior; Abl. meierse mfrk.
Vgl. DRWb. 9,415 ff., LMA 6,470 u. 8,1694 s. v. Villikation.
 
Artikelverweis 
meior- vgl. auch meier- mhd.
 
Artikelverweis 
meiorhof st. m., mhd. nhd. Lexer meierhof; mnd. meyer-, meigerhof. — Graff IV,829.
Erst ab 12. Jh. belegt.
maier-hof: nom. sg. Gl 3,647,23; meyr-: dass. 351,30.
grundherrlicher Fronhof, Meierhof: meyrhof mansus et absa Gl 3,351,30. curtifer 647,23.
 
Artikelverweis 
e,ir Gl 1,727,54 s. meior.
 
Artikelverweis 
meirdiup s. AWB merithiob.
 
Artikelverweis 
meis Ernst, Griffelgl. S. 485,69 s. meistar.
 
Artikelverweis 
meis Thies, Kölner Hs. S. 173,5 s. AWB mios.
 
Artikelverweis 
meisa Gl 3,291,60. 310,48 s. meisa2.
 
Artikelverweis 
meisa1 sw. f., mhd. nhd. meise; as. mêsa, mnd.ise, mnl. mese; ae. máse; vgl. an. meisingr m. — Graff II,874.
Belege im Nom. Sing., wenn nicht anders angegeben.
meis-: -a Gl 2,304 Anm. 15 (M; Gl. am Rande von jüngerer Hand). 3,15,35. 25,13 (11 Hss.). 89,10 (SH A, 5 Hss.). 204,35 (SH B). 250,15 (SH a2). 283,39 (SH b, 2 Hss.). 305,29 (SH d). 321,49 (SH e). 340,46 (SH g, 3 Hss.). 365,19 (Jd). 457,2 (4 Hss.). 460,38. 461,38. 463,41. 464,3. 465,28. 688,17 (Sg 299, 9. Jh.). 4,86,23 (Sal. a1, 7 Hss.). 173 Anm. 8 (Sal. e). 174,7 (Sal. e). BES 6,54,30. Hbr. I,166,755 (SH A; -a rad.). Meineke, Ahd. S. 37,320 (Sal. a1). Sprachwiss. 18,104; -e Gl 3,25,15 (4 Hss.). [Bd. 6, Sp. 377] 250,15 (SH a2, 2 Hss). 354,71. 460,38. 4,86,25 (Sal. a1; męisę); -] 3,25,19; acc. pl. -un Beitr. 73,206 (vor Gl 3,600,1; -v-); mais- (nur in späten Hss.): -a Gl 3,89,31 (SH A). 285,68 (SH b); -e 25,16 (3 Hss., 1 Hs. -e). 54,39. 250,16 (SH a2). 672,26. 673,21; -] 25,19. 20 (-ß). 4,354,31. Add. II,80,8. 95,24; - Gl 3,89,31 (SH A; oder nom. pl.?); maize: 714,19; mays-: -e 25,17 (2 Hss.); -en 18 (oder nom. pl.?); mayz: 20; mæis-: -a 15; -] 19; sa: 4,86,24 (Sal. a1; - für mes-, oder verschr.?); mase: 3,326,66 (SH f; zu -a- für ei vgl. Paul, Mhd. Gr.25 § L 45 Anm. 1). — mes-: -a Gl 4,207,3 (sem. Trev., 11. Jh.); -e 3,720,65 (Berl. Lat. fol. 735, 12. Jh.).
Verschrieben (?): maiso: Gl 3,25,15 (Adm. 476, Gll. 12. Jh. (?); kaum sonst nicht belegtes sw. m.); misa: ebda. (clm 4660, Gll. 13./14. Jh.).
1) Meise, parus (vgl. Suolahti, Vogeln. S. 153 f.): meisa parix [ohne Kontext] Gl 2,304 Anm. 15. 3,15,35. 25,13 (1 Hs. larix, l- auf Rasur). 54,39. 89,10. 204,35. 250,15. 285,68. 305,29. 321,49. 326,66. 340,46. 354,71. 457,2. 460,38. 461,38. 463,41. 464,3. 688,17. 714,19. 720,65. 4,207,3. 354,31. Add. II,80,8. 95,24. BES 6,54,30. Hbr. I,166,755. Sprachwiss. 18,104. parix avis Gl 3,283,39. tapula 365,19 (darauf parix idem; zum lat. Lemma vgl. Diefb., Nov. Gl. S. 74 s. v. capula). petrix 465,28. 4,86,23. Meineke, Ahd. S. 37,320. parix ł petrix Gl 3,672,26. petrix avis 4,174,7; Fehlglossierung: larus. auis meisa et in aquis conuersatur 173 Anm. 8 (meisa wohl verlesen aus verderbtem mersa der Vorlage, vgl. dazu auch Gl 4,255,5 im Ahd. Wb. 6,5 s. v. mǽw ‘Möweu. Michiels S. 54 f.).
2) Grasmücke, Feigendrossel (?): maise cucula ł linofa (l. linosa, vgl. Duc. 5,118b) ł curuca Gl 3,673,21 (im Abschn. De apibus et diversis volantibus zwischen Insektenbez.); als Delikatesse: aliter ficetulas .i. meisvn [Randgl. zu:] ficetulae (Hs. fatulas) [et ipsae bonae et aptae sunt, Anth., De observ. cib. p. 14,12] Beitr. 73,206 (zu lat. ficedula vgl. Diefb., Gl. 233a, Mlat. Wb. IV,191, DML 4,935a).